{slide=د وطن حال ‏‎}

{/slide}{slide=د ژوند بېړۍ ‏‎}

{/slide}{slide=نن او سبا ‏‎}

{/slide}{slide=د مينې انځور ‏‎}

{/slide}{slide=دا څه وشول ‏‎}

{/slide}{slide=عبث ژوند ‏‎}

{/slide}{slide=د فرخي یزدي د یو شعر ژباړه ‏‎}

{/slide}{slide=زما ضدین ‏‎}

{/slide}{slide=عزل ‏‎}

{/slide}{slide=د ژوند منی ‏‎}

{/slide}{slide=باطل دور ‏‎}

{/slide}{slide=دا بلیس جګړه ‏‎}

{/slide}{slide=مورې ورځ دې مبارک شه}

هغه ته وې چې د کور پت او وقار وې

هغه ته وې چې مشال زما د لار وې

چې  زما د ژوند پسرلی ؤ هغه ته وې

چې مې سیوری تل د سر ؤ هغه ته وې

تل مې پاکې وې جامې خواړه تیاره

ستا خوښۍ او غم وې واړه زما لپاره

چې د مينې لوی ګلزار ؤ هغه ته وې

چې يې زړه تل بې غبار ؤ هغه ته وې

هغه ته وې چې په غم مې کړېدلې

هغه ته وې چې په درد مې ژړېدلې

هغه ته وې چې دې خوب په ځان حرام کړ

تا ژړل او ما ستا غېږه کې آرام کړ

تا په خپل کړاو زه لوی او نازدانه کړم

تا له مینې خپل زه لوی او رندانه کړم

تا لوګي د ژوند شیبې کړې چې زه لوی شم

سپېلني دې ولولې کړې چې زه پوه شم

ستا د عشق او رحمتو باران ژوند راکړ

ستا همت ماته د ژوند همېش پند راکړ

ته کتاب او ته معلم مې د ژوندون وې

ته روزونکی پوهنتون مې د ژوندون وې

زما دردونه ول تل ستا د ځان دردونه

زما غمونه ول تل ستا د زړه غمونه

ته نن نه یې چا  ته دا غنچه نن ورکړم

مبارک مور ته سوغات د خوښۍ ورکړم

{/slide}{slide=د بادار منندويي ‏‎} 

ستا وطن دې وران ویجاړ شي

د پنجشیر لارجورد دې زما شي

موږ به جوړ پرې خپل وطن کړو

یو کوڅه به په نوم ستا شي

که ستا خلک له ولږې مري تل

ستا له شتو پاریس آباد شي

خپل ملک وران زما په وسلو که

زما پیسې به په دوران شي

خیر دی خلک دې بې وطن شول

دلته زما به نوکران شي

چې هيڅ رحم په چا و نه کړئ

خیر دی وران که کلی ښار شي

موږ به ستا خدمت هیر نه کړو

ستا به نوم بیا قهرمان شي

افرین وطن دښمنو

ستاسې نوم به جاویدان شي

هلته تخم د نفاق خپور کړئ

بیا به وینې ښې ارزان شي

موږ به څنګه هېروو تا

څو ماڼۍ به دلته ستا شي

ستا بچي به په کې اوسي

هم به هلته ونډه ستا شي 

{/slide}{slide=پسرلی} 

د پسرلي وږمې راځي  وطن له غرونه

غوړوي چمن د زړه مې ژړ ګلونه 

 لکه ګل هر خوا تازه سپېره چمن کړه

په وږمو دې عطراني کړه مړاوي غرونه

 د ګلونو له جام مست تږی بورا که

څو د مينې له خم ډک مو شي فکرونه

 وچې دښتې رنګینه ښکلې ښایسته شي

د بلبل له عشقه جوړ کړه سرودونه

 د غمونو ډک دنیا کې قرار نشته

وخته راشه یوسه خپل ترخه غمونه

 چې دې هیلې آرزوګانې ټول پوره شي 

له خیالو او له وهمو پاک کړه فکرونه

 لکه ګل د غوټۍ زړه نه را بهر شه

ګټه واخله د پسرلي له دې جادو نه

زړه له سوزه د شپونکي شپېلۍ غږېږي

لکه ما په زړه لري ټپي دردونه 

 لکه شمه اوس یوازې ځانته ژاړه

چې سېځل دې پتنګان په سره اورونه

 دا د علم عجایب، تابع  دنیا کړي

چا لیدلي جهالت کې اقبالونه

لږ د پوهې له خم ډک کړه خپل جامونه

څو را ووځې د تیارو او ظلمتونه

{/slide}{slide=علم او پوهه ‏‎}

که دې شوق د آلوتو وي علم زده کړه

که آسمان ته د ختو وي علم زده کړه‎

که له جهل او له خواریو وتل غواړې

چې خاوند د تدبیرو شې علم زده کړه

وړندې سترګې دې رڼا شي علم زده کړې

چې دې ژوند ډک له مانا شي علم زده کړه

تیارې څمڅې شي رڼا، شي لوی ښارونه

ژوند دې ډک له سپین رڼا شي علم زده کړه

د بې علمو دنیا توره لکه څاه ده

څو له تورې څاه راووځې علم زده کړه

ناپوهان کور ته راوړي مدام غمونه

له هر غم چې په امان شې علم زده کړه

د ګړنګ او لار توپیر د سترګو کار دی

چې دې سترګې شي رڼا ځه علم زده کړه

د چل وټو په هټې به تل تېر وځې

چې ځان خلاص له هر نیرنګ کړې علم زده کړه

علم تابه له تور خاورو را بهر کړي

آلوتل که د باز غواړې علم زده کړه‏

علم بل څه نه دی دا د ژوند اوبه دي

چې دې ژوند ټول ابد شي علم زده کړه

له دې خومه یو څو ډک جامونه واخله

څو دنیا دې رنګينه شي علم زده کړه

د ساقي په ښکلا لا به نور مين شې

غبرګې سترګې دې روښان شي علم زده کړه

علم پوهه ،علم عقل او سمون دی

چې له سیال سره دې سیال شې علم زده کړه

څوک په علم چې سمبال وي په لار سم ځي

تیز په سترګو د شاهین شې علم زده کړه

ناپوهي ډاراو وحشت دی په تیرو کې

له وحشته څو بهر شې علم زده کړه

چې د ژوند د ټول رازونو غوټې خلاص کړې ‏

د هر راز کلي به ستا شي علم زده کړه

د مغزو دنده د علم اخیستل دي

سر به هله ستا په کار شي علم زده کړه

هسې ګوډی دی چې سا په بدن نه وي

چې دې سر د سم انسان شي علم زده کړه

علم پوله د حیوان او د انسان ده

چې په ډله د انسان شې علم زده کړه

بېړۍ درومي پر اوبو د علم له زوره

چې مزل دې پر څپو شي علم زده کړه

‎

{/slide}{slide=د سړي ارزښت}

  يو ځوان وکړله پوښتنه  له خپل پلاره 

ویل ارزښت د سړي څه دى زما پلاره 

پلارپه فکر او په سوچ کې لږ شان ډوب شو

د خپل زوى دغې پوښتنې ته ښه ځير شو

بې له دې چې زوی ته ورکړي پلار ځواب خپل

د ژوندون په  ډګر وا دې خلي ځواب خپل

ويلې دغه تيږه  يوسه ته نن ښار ته

د وګړو ګڼې ګوڼې لوى بازار ته

تيږه وړاندې کړه بازار کې ته سودا ته

په خوله مه وايه ته بيه و هيڅ چا ته

که چا و پوښتل د کاڼي بيه تانه

خپل دوه ګوتې ورته ښايه په ما ګرانه

تيږه واخيستله زوى له کور بهر شو

دبازار په لور په لاره د سفر شو

په بازار يې تيږه وړاندې کړه خرڅون ته

د ډير خلکو و ليدلو او غبرګون ته

يوه ښځه راغله و يې کړه پوښتنه

 له دې  تيږې وايه څو لرې غوښتنه

ځوان په خوله يوه خبره هم و نه کړه

د لاس دوه ګوتې ميرمنې ته ښکاره کړه

ميرمن ويلې زه به دوه سوه ژر درکړم

دغه تيږه به د خپل انګړ زيور کړم

ځوان راستون شو و خپل کور ته سم د واره

پلار ته  وکړه د بازار قصه د واره

پلار وې تيږه سبا يوسه لوى موزيم ته 

په خوله هيڅ نه وايې خلکو د موزيم ته

د موزيم په لور سبا هلک روان شو

په ليدو د تيږې ډېر خلک حيران شو

ځوانه څو غواړې د تيږې تاته درکړم

څو ستا تيږه د موزيم ويترين ته ور کړم

ځوان  يوه خبره هم په خوله و نه کړه

موزيم وان ته يې  دوه ګوتې خپل ښکاره کړه

هغه ويلې زه به دوه سل زره درکړم

ستا دا تيږه به زه برخه د موزيم کړم

هلک بیا و رساوه کورته ژر ځان خپل

د موزیم قصه يې پلارته کړه بیان خپل

 سبا لاړ شه  د سرو زرو منډيي ته

 د لوړ بيې جواهرو پلورنځي ته

بيا هم تيږه يې ښکاره کړه په دوکان کې

هټيوالو د مارکيټ ته په يو آن کې 

ځوانه څو ده ستا د تيږې بيه وايه

نرخ د تيږې ژر له ورايه راته ښایه

هلک بيا په ګونګه ژبه حال بيان کړ

په دوه ګوتو يې د نرخ احوال عيان کړ

ويل يې در به کړم دوه سل زر ميليونه

پيسې واخله ژوند د خلاص کړه له غمو نه

هلک ژر کور ته راستون ، کيناسته پلار ته

ډېر حيران ٶ  توپيرونو د بازار ته

پلار ويل پوه دې ځان د ژوند په دغه راز کړه

د ژوندون د توپيرونو په هر ساز کړه 

مهم نه ده چې له کومه يې راغلى

د دنيا په کومې سيمې زېږېدلى

د پوستکى په رنګ ،څه رنګه ښکارېږي

د دنيا په کومه ژبه ته غږېږې

ته خاوند د څومره مال او د پيسو يې

يا لرونکى د ماڼۍ او بلډينګو يې

دا مهم ده چې به چيرته ته درېږې

ته له چا سره پاڅېږې پورته کېږې

غوره کړي دې کوم خلک د اوسېدو دي

څه رنګ خلک په ګاونډ کې په کورو دي

يا به تا ځان ټيټ په دوو ارزولو

يا به نورو ستا ارزښت دومره بللو

هر سړى د ځان دننه  يو الماس دى

هر هوښیاره ،  خبر ستا په پت الماس دى

د ارزښت وګړي ستا ارزښت ليدى شي

په ارزښت د الماس دا خلک پوهيدى شي

دغه موږ يو خپل الماس چا ته ښکاره کړو

کوم دوکان او په هټۍ کې يې اوبه کړو

موږ د نورو ارزښت هم غوره کوى شو

بل ته هم د هغه خپل الماس ښودى شو

شا او خوا دې ښه هوښياره انتخاب کړه

ډک ژوندون له ښه خويونو او آداب کړه

دا به ژوند ته ستا ارزښت او مانا ورکړي

ستا ضمیر ته به رڼا او صفا ورکړي

{/slide}{slide=د مولانا د نای نامې د شعر ژباړه}

۱
بشنو از نی چون حکایت می کند‎

از جدایی ها شکایت می کند

راشه واوره د شپېلۍ حکايتونه ‏

د بېلتون له لاسه کړي شکايتونه ‏

‏۲‏‎

کز نیستان تا مرا ببریده اند‎

از نفیرم مرد و زن نالیده اند

‏ نر او ښځې زما له کړيکې شول ژړا ‏

چې يې زه کړم له خپل بوټي نه جدا‎ ‎

‎

‏۳‏‎

سینه خواهم شرحه شرحه از فراق‎

تا بگویم شرح درد اشتیاق

زړه ټوټې غوړام، دردو د بېلتانه نه ‏

څو بیان کړم د وصال واړه دردونه

‏۴

هر کسی کو دور ماند از اصل خویش

بازجوید روزگار وصل خویش

څوک جدا له خپل اصل او ريښې شي

بیا غوښتونکی د وصال به یوه ورځ شي

‏۵‏‎

من به هر جمعیتی نالان شدم‎

جفت بدحالان و خوشحالان شدم

هر ټولنې پرګنې ته په فرياد شوم‎‎ ‎

هم ملګرى د هر ښاد او د ناښاد شوم

‏۶‏‎

هر کسی از ظن خود شد یار من‎

از دورن من نجست اسرار من

هر سړی له خپله انده زما یار شو‎ ‎

خو خبر څوک زما د زړه په رازو نه شو‎

‏۷‏‎

سر من از ناله ی من دور نیست‎

لیک چشم و گوش را آن نور نیست

زما د کړیکې واټن لرې له سر نه دی

خو په غوږ او سترګو نور د لیدو نه دی

‎

‏۸‏‎

تن ز جان و جان ز تن مستور نیست‎

لیک کس را دید جان دستور نیست

ځان له ساه او ساه له ځان څخه پټ نه دي

خو د سا ليدل د هېچا په وس کې نه دي

‏

‏۹

آتش است این بانگ نای و نیست باد

هر که این آتش ندارد نیست باد

‏ د شپېلۍ دا غږ اور دى خو باد نشته

‏ دغه اور چې چا کې نه نشته ، باد نشته ‏

‏۱۰‏‎

آتش عشقست کاندر نی فتاد‎

جوشش عشق است کاندر می فتاد

دا د مينې اور دى، لګېدلى په شپېلۍ کې ‏

دا د مينې شور دى، لګېدلى په شراب کې

‏۱۱‏‎

نی حریف هر که از یاری برید‎

پرده هایش پرده های ما درید

شپېلۍ حریف د چا چې يې پرېښې ده یاري

پردو يې شلولي، زموږ ټول پردې دي

‏۱۲‏‎

همچو نی زهری و تریاقی که دید؟‎

همچو نی دمساز و مشتاقی که دید؟

ليدلى چا شپېلۍ غوندې زهري او ترياقي دى

ليدلى چا شپېلۍ غوندى ملګرى د ياري دى

‏۱۳‏‎

نی حدیث راه پرخون می کند‎

قصه های عشق مجنون می کند

شپېلۍ ، قصه د لار ې خونړۍ‎ ‎کړي

‎ ‎قصې، د مجنون د عاشقۍ‎ ‎کړي

‎

‏۱۴‏‎

محرم این هوش جز بیهوش نیست‎

مر زبان را مشتری جز گوش نیست

بې له بې هوښۍ محرم د هوښ نشته

بې له غوږ د ژبې پيرندوى نشته

‏۱۵‏‎

در غم ما روزها بیگاه شد‎

روزها با سوزها همراه شد

‏ زموږ په غم کې، دا ورځې، ټول ماښام شوې

‏ ټولې ورځې مو، له سوز سره آشنا شوې

‏۱۶

‏   

روزها گر رفت گو: رو باک نیست

تو بمان ای آنکه چون تو پاک نیست

‎ ‎ورځې که شوې تېرې هيڅ پروا نشته‎ ‎

پاتې شه چې پاک بل بې له تا نشته

‎ ‎

‏۱۷‏‎

‎

هرکه جز ماهی ز آبش سیر شد‎

هرکه بی روزیست روزش دیر شد

‎څوک ‎بي له ماهي، موړ له اوبو خپل شو

چې شو وزګار څوک ‎ ،‎ورځ يې ځنډنۍ ‎ ‎

‏۱۸‏‎

درنیابد حال پخته هیچ خام‎

پس سخن کوتاه باید والسلام

هر یو خام کله خبر د پوخ له حال شي‎ ‎

‏ خبره لنډه ، باید په والسلام شي

‏

‏۱۹

بند بگسل باش آزاد ای پسر

چند باشی بند سیم و بند زر

زویه، ماتې هتکړۍ کړه ژوند آزاد کړه

له حرصونو له پیسو اروا دې پاک کړه

‏۲۰‏‎

گر بریزی بحر را در کوزه‌ای‎

چند گنجد قسمت یک روزه‌ای

‎

سمندر ځاى ، که ټول په منګوټي کړې

‎ ‎ځاى به  څومره، یوه برخه د ورځ کړې

‏۲۱‏‎

کوزه چشم حریصان پر نشد‎

تا صدف قانع نشد پر در‎’‎‏ نشد‎

‎

‏ د سترګو منګوټی د حریص ډک نه شو

قانع په څاڅکو، صدف نه شو ، د'ر نه شو

‏۲۲‏‎

هر که را جامه ز عشقی چاک شد‎

او ز حرص و عیب کلی پاک شد‎

‎

عشق کې دچا څيرې ګرېوان شو‎ ‎

له هر عيب، او له حرصونو پاک شو

‏۲۳‏‎

شاد باش ای عشق خوش سودای ما‎

ای طبیب جمله علتهای ما

خوشحال اوسه زموږ منلۍ مینې ‏‎

طبیب زموږ د ټولوعلتو يې

‎ ‎‏۲۴‏‎

ای دوای نخوت و ناموس ما‎

ای تو افلاطون و جالینوس ما‎

‎

اى درمل مو د نخوت او د ناموس ‏

اى زموږه افلاطون او جالينوس ‏

‏۲۵‏‎

جسم خاک از عشق بر افلاک شد‎

کوه در رقص آمد و چالاک شد

مينې جګ خاورین بدن تر لوړ آسمان کړ

اوچت غر يې په نڅا ، مست او چالاک کړ

‎

‏۲۶‏‎

عشق جان طور آمد عاشقا‎

طور مست و خر موسی صاعقا

‎ ‎

عاشقانو! د طور بدن کې مینې ځای پیداکړ

طور مست شو، بې هوښۍ ،موسی پر ځمکه راګوزار کړ

‏۲۷

با لب دمساز خود گر جفتمی

همچو نی من گفتنیها گفتمی

‏

که مې شونډې خوځېدې لکه د یار

د شپېلۍ په څېر، خبرې زما، تل تیار

‏

‏

‏۲۸

هر که او از هم زبانی شد جدا

بی زبان شد گرچه دارد صد نوا

هر ها څوک چې شو جلا له خپلې ژبې ‏

که لري هم سل غږونه شو بې ژبې

‏

‏۲۹

چونکه گل رفت و گلستان درگذشت

نشنوی زان پس ز بلبل سر گذشت

ګلبڼ وچ شو چې د ګلو دوران تېر شو

د بلبلو نغمې ورک شوې، ګلبڼ تېرشو

‏

‏۳۰

جمله معشوقست و عاشق پرده ای

زنده معشوقست و عاشق مرده ای

 ‏

عاشق يې ده پرده نور معشوقان دي

یو معشوق ژوندی نور پاتې واړه مړه دي

‏

‏۳۱

چون نباشد عشق را پروای او

او چو مرغی ماند بی پروای او

 ‏

چې عشق و نه کړي پروا د چا

د مرغه په څېر وي پاتې بې پروا

‏۳۲

من چگونه هوش دارم پیش و پس

چون نباشد نور یارم پیش و پس

 ‏

په څه رنګ به زما هوښ وي مخې او شاته

چې رڼا د یار مې نه وي مخې او شاته

‏

‏۳۳

عشق خواهد کین سخن بیرون بود

آینه غماز نبود چون بود

‏

چې خبرې تل بهر په خوله د عشق شي

په رڼې هيندارې تل څرګند انځور شي ‏

‏۳۴

آینت دانی چرا غماز نیست

زانکه زنگار از رخش ممتاز نیست

‏

‏ ته پوهېږې ستا هينداره رڼه نه ده

له هوسه پاکه ستا هینداره نه ده

مولوی

‏۱‏

‎

بشنو از نی چون حکایت می کند‎

از جدایی ها شکایت می کند

راشه واوره د شپېلۍ حکايتونه ‏

د بېلتون له لاسه کړي شکايتونه ‏

له نی یا شپېلۍ واوره چې څرنګه له فراق خبرې کوي او د هجران او بېلتانه له وختونو شکایت کوي. دلته ‏نی یا ښپېلۍ د بشپړ انسان په مفهوم راغلی چې د وصل غوښتنه کوي. له مولانا څخه دمخه هم صوفیانو نی ‏د انسان د رمز په توګه کارولی دی. د مثنوي شرحه کوونکي د نی مقصد بشپړ انسان بولي. په دې کې ‏شک نشته چې نی په عمومي ډول اروا یا بشپړ انسان دی چې له نیستان (له روحاني نړۍ) څخه د خپل ‏بېلتون له امله کړکې او نارې وهي چې د خپل مادي شتون څخه دمخه هلته مېشت ؤ او په نورو کسانو کې ‏هم د ريښتني وطن اړوند مينه راپاروي. ‏

د بشپړ انسان بحث یو پراخ عرفاني او تصوفي بحث دی، چې دلته پرې بحث نه کوو، خو په لنډه توګه ویلی ‏شو چې انسان د اشرف دی او په واقعیت کې د دنیا روح دی او دنیا د هغې بدن. یانې که انسان نه وي نړۍ ‏یوه بې ساه ، مړ او جامد لوښی دی. ‏

‎ ‎

۲

‏ کز نیستان تا مرا ببریده اند‎

از نفیرم مرد و زن نالیده اند

‏ نر او ښځې زما له کړيکې شول ژړا ‏

چې يې زه کړم له خپل بوټي نه جدا‎ ‎

له هماغه ورځې چې زه يې له خپل ټاټوبي یا پيدايښت ځای (نیستان) څخه جلا کړی یم، نر او ښځې زما له ‏کړیکو سره ځورونکي کړیکې او نارې پیل کړې. یانې زما سره یوځای يې د بېلتون له درده وژړل. ‏

کله چې د انسان لطیفه اروا د الهي له مرتبې څخه مادي نړۍ ته راښکته شوه زیات غمجن او بېرته خپل ‏اصل ته د ستنېدلو غوښتنکی شو.‏

۳

سینه خواهم شرحه شرحه از فراق‎

تا بگویم شرح درد اشتیاق

زړه ټوټې غوړام، دردو د بېلتانه نه ‏

څو بیان کړم د وصال واړه دردونه

داسې یو زړه غواړم چې د فراق له سوز او درده ټوټې ټوټې شوی وي، څو د داسې زړه سره د خپل درد ‏له او د وصال غوښتنې له تلوسې خبرې وکړم.‏

‏۴

هر کسی کو دور ماند از اصل خویش

بازجوید روزگار وصل خویش

څوک جدا له خپل اصل او ريښې شي

بیا غوښتونکی د وصال به یوه ورځ شي

هر څوک چې له خپل اصل او ريښې څخه لرې پاتې شي، په پای کې یوه ورځ په حرکت راځي او د خپل ‏بیا وصال غوښتنه کوي ، څو هغې ته و رسېږي.‏

‏ ۵ ‏

‏ من به هر جمعیتی نالان شدم‎

جفت بدحالان و خوشحالان شدم

هر ټولنې پرګنې ته په فرياد شوم‎‎ ‎

هم ملګرى د هر ښاد او د ناښاد شوم

زه ددې دپاره چې ملګری او د خوالې یار پیداکړم او د بېلتون درد له هغه سره شریک کړم هرې پرګنې او ‏ټولنې ته ولاړم او غږ مې پورته کړ. هم له هغه کسانو سره چې ناښاد ( ناروغ او غمجن دي او د زړه ‏حالت يې ښه نه دی) دی او هم له هغه کسانو سره چې ښاد دي خبرې اترې وکړې. ښاد چې خوښ او ‏نېکمرغه او د زړه حالت يې ښه او عالي او نېکمرغه دي.‏

‏« ښاد» هغه څوک چې د نغمې په آورېدو سره يې لا د وړاندې د پېژاندګلوۍ او حضور ور پرانیستل شي. ‏‏« ناښاد» هغه څوک چې په زړه کې يې فساد او ناولتیا پیداشوې وي. او یا د مال او دولت مينه او شوق ‏ورسره وي.‏

‏۶‏‎

هر کسی از ظن خود شد یار من‎

از دورن من نجست اسرار من

هر سړی له خپله انده زما یار شو‎ ‎

خو خبر څوک زما د زړه په رازو نه شو‎

هر څوک د خپل باور او شکونو له مخې زما یار او ملګری شو، خو هيڅ څوک زما د زړه په پټو او ‏نغښتو رازونو پوه نه شو. ‏

‏۷‏‎

سر من از ناله ی من دور نیست‎

لیک چشم و گوش را آن نور نیست

زما د کړیکې واټن لرې له سر نه دی

خو په غوږ او سترګو نور د لیدو نه دی

‎

که څه هم زما پټ رازونه زما په کړیکو کې نغښتي دي او له هغې جلا نه دي او د هرچا غوږونو ته ‏رسیږي، خو سترګې هغه رڼا او غوږونه د آورېدو هغه وس نه لري څو زما پر پټو رازونو پوه شي. ‏

زما دنننی راز زما له وینا واټڼ نه لري، ځکه وینا لکه هينداره د زړه رازونه رابرسیره کوي، خو سترګې ‏او غوږونه د معرفت یا پيژندګلوۍ هغه رڼا نه لري چې د عارفانو له خبرو او د هغوی پر حالت پوه شي. یا ‏په بل عبارت هر سړی د هغه د وینا او د خبرو له تون یا آهنګ څخه پېژاندلی نه شو ځکه بهرني کړه وړه ‏د سړي له نفساني حالت څخه رامنځ ته کېږي. د انسان خبرې او عمل د سړي د اروايي حالت څرنګوالی ‏بیانوي نو له دې لارې د یو چا دنننی ضمیر پېژاندلی شو. که څه هم د هر چا دنننی راز او سُر د هغې په ‏کړو او خبرو کې څرګند دی خو د خپلو بهرنیو حواسو په مرسته پر هغې پوهېدلی نه شو. نو د هغې د ‏پوهېدلو لاره پاک زړه او ضمیر دی.‏

‎

‏۸‏‎

تن ز جان و جان ز تن مستور نیست‎

لیک کس را دید جان دستور نیست

ځان له ساه او ساه له ځان څخه پټ نه دي

خو د سا ليدل د هېچا په وس کې نه دي

‏

سره له دې چې ساه یا اروا له بدن څخه جلا نه ده او هيڅ یو له یو بل څخه پټ نه دی، خو هيڅ څوک د ‏اروا د لیدلو وس نه لري، هغه کسان چې د بدن او وجود مینان دي د لطیفې اروا د پېژاندلو وس نه لري. ‏یانې اروا په سترګو ليدل کېدی نه شي خو د هغې د خواصو، کمالاتو او ځانګړنو له کبله پېژاندل کېدی شي.‏

نو د شپېلی غږ د بدن او د غږ سُر او آهنګ د اروا په توګه پېژاندل کېدی شي. نو ځان یا د شپېلۍ غږ د ‏ظاهري خواصو له لارې پوهېدل کېدی نه شي او د غږ سُر چې ساه ده د حواس په وسیله پېژاندل کېدی نه ‏شي.‏

‏۹

آتش است این بانگ نای و نیست باد

هر که این آتش ندارد نیست باد

‏ د شپېلۍ دا غږ اور دى خو باد نشته

‏ دغه اور چې چا کې نه نشته ، باد نشته ‏

د شپېلۍ دغه نغمه په واقعیت کې اور دی. یانې د خدای د اولیاو تود کلام دی او د نفساني بادونو او هوا ګانو ‏معلول نه دی. او څوک چې له دغه اوره برخه مند نه دی له شتون يې نه شتون ښه دی.‏

‏۱۰‏‎

آتش عشقست کاندر نی فتاد‎

جوشش عشق است کاندر می فتاد

دا د مينې اور دى، لګېدلى په شپېلۍ کې ‏

دا د مينې شور دى، لګېدلى په شراب کې

دا چې شپېلۍ داسې له سوزه ډک غږونه باسي علت يې د عشق اور دی. او دا چې باد داسې اېشېږي هم د ‏عشق له کبله دی. عشق په ټولو کائناتو کې جاري دی. هر موجود چې د لوړې مرتبې د تر لاسه کولو سره ‏مینه لري نو مينه هغوی دغو لوړ پوړیو ته رسوي.‏

‏۱۱‏‎

نی حریف هر که از یاری برید‎

پرده هایش پرده های ما درید

شپېلۍ حریف د چا چې يې پرېښې ده یاري

پردو يې شلولي، زموږ ټول پردې دي

بشپړ انسان لکه د شپېلۍ ، الهي غږ غږوي د هغه یار او معشوق هغه څوک دی چې له ټولو دنیوي اړیکو ‏څخه يې لاس اخیستی وي. که شپېلۍ د موسیقۍ په توګه وپېژنو د هغې پردې نورې مانا ګانې لري. د ‏موسیقۍ دعلم پربنسټ هغه آهنګونه چې شپېلۍ يې غږوي د نفس د تهذیب او لطافت سبب ګرځي او نفساني ‏حجابونه له منځه وړي.‏

‏۱۲‏‎

همچو نی زهری و تریاقی که دید؟‎

همچو نی دمساز و مشتاقی که دید؟

ليدلى چا شپېلۍ غوندې زهري او ترياقي دى

ليدلى چا شپېلۍ غوندى ملګرى د ياري دى

څرګنده ده چې د شپېلۍ زهر او د زهرو ضد چا نه دی لیدلی او څرګنده ده چې چا د شپېلۍ په شان همدم او ‏مشتاق نه دی لیدلی. هماغسې چې د حق حضرت د قهر او لطف پر صفوتونو موصوف شوی، بشپړ انسان ‏هم د قهر او لطف صفتونه لري. بشپړ انسان د فاسدو کسانو تر وړاندې زهر دی او د ښېګڼې د کسانو تر ‏وړاندې د زهرو ضد دی. او د یو کس تر وړاندې کېدی شي هم زهر وي هم د زهرو ضد. کله چې د ‏هجران او بېلتانه څخه کړیکې کوي زهر دی او کله چې د وصل او پیوستون زېری ورکوي د زهرو ضد ‏دی. ‏

‏۱۳‏‎

نی حدیث راه پرخون می کند‎

قصه های عشق مجنون می کند

شپېلۍ ، قصه د لار ې خونړۍ‎ ‎کړي

‎ ‎قصې، د مجنون د عاشقۍ‎ ‎کړي

شپېلۍ د خونړۍ لارې خبرې کوي: یانې بشپړ انسان د رباني عشق د ستونزمنۍ او خطرناکې لارې په ‏اړوند خبرې کوي. او د پاکې ميني او د مجنون د مينې خبرې کوي. « له خونړۍ لارې» څخه مقصد له ‏اختیاري مړینې څخه دی. ‏

‎

‏۱۴‏‎

محرم این هوش جز بیهوش نیست‎

مر زبان را مشتری جز گوش نیست

بې له بې هوښۍ محرم د هوښ نشته

بې له غوږ د ژبې پيرندوى نشته

ددغه هوښ محرم یوازې هغه کسان دي چې د ژوندانه د تدبیر له عقل څخه بې برخې دي . یانې د حقیقت ‏رازونو باندې یوازې اهل فنا پوهیږي چې له غیر حق څخه بې هوښه دي. او نا اهلان او منکران ددغه ‏رازونو تر وړاندې وړانده او کاڼه دي. نو د ژبې غوښتونکی غوږ دی ځکه بې له غوږه څوک څه آورېدلی ‏نه شي. نو کله چې څوک خپل ضمیر اوهامو او خیالونو څخه پاک نه کړي د حقیقت په راز به پوه نه ‏شي. دویمه مصرعه د لومړۍ مصري د تصدیقول په مفهوم راغلی.‏

‏۱۵‏‎

در غم ما روزها بیگاه شد‎

روزها با سوزها همراه شد

‏ بې له بې هوښۍ محرم د هوښ نشته

بې له غوږ د ژبې پيرندوى نشته

زموږ ورځې د عشق له درده ډکې وې او عمر تېر شو. او زموږ ټول وختونه له درد او سوزه سره ‏ملګري شول. یانې د عاشقانو د غوښتنې درد اود وصال علاقه مندي همېشنۍ ده او هيڅکله هم ځنډ په کې ‏نه راځي.‏

‏۱۶

‏

روزها گر رفت گو: رو باک نیست

تو بمان ای آنکه چون تو پاک نیست

‎ ‎ ورځې که شوې تېرې هيڅ پروا نشته‎ ‎

پاتې شه چې پاک بل بې له تا نشته

که زموږ د درد او سوز دغه ورځې تېرې شي نو ووایه چې پروا نه لري . خو ای حضرت معشوق: ته ‏خپله همېشنی لطف او مهرباني پر موږه جاري وساته او پر موږ پاملرنه وکړه ځکه ته سپېڅلی او پاک يې ‏او هيڅ څوک لکه ستا په شانې پاک او سپېڅلی نه دی.‏

‏۱۷‏‎

‎

هرکه جز ماهی ز آبش سیر شد‎

هرکه بی روزیست روزش دیر شد

‎ ‎

‎څوک ‎بي له ماهي، موړ له اوبو خپل شو

چې شو وزګار څوک ‎ ،‎ورځ يې ځنډنۍ ‎ ‎

‎

له کب پرته ټول له اوبو مړېږي . ځکه کب یوازې په اوبو کې ژوند کولی شي.همدارنګه رښتنی عاشق هم ‏پرته له عشقه او د حضرت معشوق د غوښتنې پرته ژوندی پاتې کېدی نه شي. نو د عاشق د ژوندي پاتې ‏کېدو دپاره عشق اړین دی. نو هر څوک چې د عشق له اوبو او عرفان څخه بې برخې وي له خپګان او د ‏زړه له مړېدو سره مخامخېږي.‏

‏۱۸‏‎

درنیابد حال پخته هیچ خام‎

پس سخن کوتاه باید والسلام

هر یو خام کله خبر د پوخ له حال شي‎ ‎

‏ خبره لنډه ، باید په والسلام شي

خام کسان د پخو کسانو په حالت پوهېدی نه شي. ځکه په خبرو او کلمو کې د هغوی پر حالت پوهېدل امکان ‏نه لري. اوس چې خبره داسې ده نو خبره باید لنډه کړو او خوله وتړو. یانې د معرفت او د حقیقت پوهېدو ‏شرط د حال مناسبت دی، ځکه رښتنی معرفت هغه وخت تر سره کېږي چې مدرک له مدرک سره سمون ‏ولري. ‏

‏۱۹

بند بگسل باش آزاد ای پسر

چند باشی بند سیم و بند زر

زویه، ماتې هتکړۍ کړه ژوند آزاد کړه

له حرصونو له پیسو اروا دې پاک کړه

ای( معنوي) زویه! ملایکې ته کنایه ده . په طریقت کې د مرید او مراد ترمنځ یو ډول پیوند منځ ته راځي . ‏مرید د مراد له برخو یوه برخه ګڼل کېږي. همداسې چې زوی د پلار یوه برخه ګڼل کېږي. له آزادي څخه ‏مقصد دلته دادی چې بنده خپل زړه پر کوم څيز ور نه کړي ځکه د روحاني پوخوالي او کمال درجې ته ‏رسېدل غوښتنه کوي څو له دنیاوي مال او شتمنۍ څخه ځان په څنګ وساتو.‏

‏۲۰‏‎

گر بریزی بحر را در کوزه‌ای‎

چند گنجد قسمت یک روزه‌ای‎

سمندر ځاى ، که ټول په منګوټي کړې

‎ ‎ځاى به  څومره، یوه برخه د ورځ کړې

که د سمندر اوبه په منګي کې واچوئ نو څومره اوبه به په منکي کې ځای شي؟ څرګنده ده چې د نصیب او ‏د یوې ورځې د ګټې په اندازه. دا برخه د حریصانو د نه مړېدونکي حرص په اړوند بحث کوي. نو باید له ‏حرص او تمې ځانونه وساتو ځکه حرص او تمه انسان له خپګان او پرېشانۍ سره مخامخوي.‏

‏۲۱‏‎

کوزه چشم حریصان پر نشد‎

تا صدف قانع نشد پر در‎’‎‏ نشد‎

‎

د سترګو منګوټی د حریص ډک نه شو

قانع په څاڅکو، صدف نه شو ، د'ر نه شو

د حریصانو سترګې له ټول هغه محدودیت سره چې يې لري هېڅکله نه مړېږي او هرڅومره چې پانګه او ‏شتمني تر لاسه کوي ددوی پرېشاني او حرص له منځه نه ځي، هره ورځ ددوی د حرص اوتمې اور ‏تېزېږي. د بېلګې په توګه که چېرې صدف د باران د زیاتو څاڅکو څخه یوازې په څو څاڅکو قناعت ونه ‏کړي هيڅکله به د هغه په بدن کې مروارید جوړ نه شي. ‏

‏۲۲‏‎

هر که را جامه ز عشقی چاک شد‎

او ز حرص و عیب کلی پاک شد‎

‎

عشق کې دچا څيرې ګرېوان شو‎ ‎

له هر عيب، او له حرصونو پاک شو

د هر چا چې د ځان خوښونې او نفساني غوښتنو جامه د حضرت معشوق تر وړاندې د زیات عشق له کبله ‏څيرې شي، هغه به د هر ډول حرص او نیمګړتیاو څخه پاک وي. عشق که حقیقي او یا مجازي وي د ‏اخلاقو د بدلون سبب ګرځي. کله چې سړی مين نه نو سړی زیات ممسک او د مال او مادیاتو غووښتونکی ‏او خوښونکی وي. خو همدا چې میم شي نو د پیسو مڅوړې پرانیز او ټول د خپل معشوق دپاره مصرفوي ‏او په سختو لارو درومي او له هيڅ څه نه ډارېږي.‏

‏۲۳‏‎

شاد باش ای عشق خوش سودای ما‎

ای طبیب جمله علتهای ما‎

خوشحال اوسه زموږ منلۍ مینې ‏‎

طبیب زموږ د ټولوعلتو يې

ای عشقه چې په موږ کې د ښه او په زړه پورې جذباتو د راپيداکېدو سبب ګرځې او زموږ ټول دردونو او ‏رنځونو ته درمل يې. تل خوشحاله او غوړېدلی اوسه. ‏

‏۲۴‏‎

ای دوای نخوت و ناموس ما‎

ای تو افلاطون و جالینوس ما‎

‎ اى درمل مو د نخوت او د ناموس ‏

اى زموږه افلاطون او جالينوس ‏

ای مينې ته زموږ د ځان ليدنې او ځان ښودنې درمل يې. اي عشقه ته زموږ اروايي او بدني طبیب يې. دلته ‏او په ډېرو نورو برخو کې له عشق څخه مقصد معشوق دی. افلاطون له میلاد څخه ۴۲۷ کاله دمخه ‏وزېږېده ، او نژدې ۸۰ کاله يې ژوند وکړ. هغه د آتن له وګړو څخه ؤ. هغه طبیب او عالم ؤ او د طب او ‏ریاضي او فلسفې په علم پوه ؤ. هغه يې د ختیځ د حکیمانو مشر بللو، هغه حقیقت ته رسېدل د نفس د عزت ‏او مکاشفې د لارې ګاڼه. نو ځکه په دې بیت کې ترې یادونه شوې ده. ‏

خو جالینوس د لرغوني یونان ډېر وتی طبیب ؤ هغه تل په نړۍ کې ګرځېده او زیات هیوادونه او ښارونه ‏يې ولیدل. هغه په اولس کلنۍ کې په طب، فلسفې او د ریاضي د علومو په برخه کې لومړۍ درجه تر لاسه ‏کړه. او په ۲۴ کلنۍ کې په دغه برخه کې د اجتهاد درجې ته ورسېد. کله چې جالینوس څرګند شو طب د ‏سوفسطائیانو په لاس کې ؤ او د هغې ښېګڼې له منځه تللې وې. هغه ځان له طب څخه دفاع ته چمتو کړ څو ‏هغه خپل وړ دريځ ته را ستون کړي. هغه د ابقراط او د هغه د پلویانو عقیدې تاييدې کړې او هغو ته يې ‏ټينګښت وبښلو. او په دې برخه کې يې زیات کتابونه ولیکل او د طب حقایق يې را برسېره او تایید کړل. ‏دلته جالینوس د بدني طب بېلګه ده.‏

‏۲۵‏‎

جسم خاک از عشق بر افلاک شد‎

کوه در رقص آمد و چالاک شد

مينې جګ خاورین بدن تر لوړ آسمان کړ

اوچت غر يې په نڅا ، مست او چالاک کړ

بدن چې له خاورو جوړ شوی د الهي عشق له کبله آسمانونو ته ورسېد او غرونه ورته په ګډا شول. ( ‏لومړۍ مصرع په عام مفهوم د معراج موضوع ته اشاره لري. چې د پيغمبر (ص) معراج او د عیسي او ‏ادریس آسمان ته پورته کېدلو ته هم اشاره لري. ‏

‏۲۶‏‎

عشق جان طور آمد عاشقا‎

طور مست و خر موسی صاعقا‎ ‎

عاشقانو! د طور بدن کې مینې ځای پیداکړ

طور مست شو، بې هوښۍ ،موسی پر ځمکه راګوزار کړ

ای عاشقه، هغه اروا چې د طور غر ته يې ساه ورکړه عشق ؤ . د عشق له امله د طور غر مست شو او ‏موسی د هغې د سترتیا له امله له هوښه ووت او پرځمکه پرېوت.‏

‏۲۷

با لب دمساز خود گر جفتمی

همچو نی من گفتنیها گفتمی ‏

که مې شونډې خوځېدې لکه د یار

د شپېلۍ په څېر، خبرې زما، تل تیار

که د خپل یار شونډو ته چې زما د حال له ژبې سره سمون لري نژدې شوی وای زیات څه به مې ویلي ‏وای او د عشق رازونونه به مې په پرانیستي شرحې سره بیان کړي وای. خو په دریغ سره چې هيڅ محرم ‏نه مومم څو هغه ته د عشق راز ووایم. یا دومره د معشوق د شپیلۍ او تصرفاتو په قبضه کې یم چې خپل ‏اختیار نه لرم. د هغه له عنایت پرته هيڅ سرود او غږ ایستلی نه شم.‏

‏

‏۲۸

هر که او از هم زبانی شد جدا

بی زبان شد گرچه دارد صد نوا

هر ها څوک چې شو جلا له خپلې ژبې ‏

که لري هم سل غږونه شو بې ژبې

ځکه هر څوک چې له خپل هم ژبي څخه جلا شي، که سل غږونه او نغمې هم ولري بیا هم ګنګ او بې ‏ژبې دی. د عارفانو او د سلوک د اهل د کسانو یو ادب چوپتیا ده. چوپتیا دوه ډوله ده: یو د عامو وګړو ‏چوپتیا ده او بله د ځانګړو وګړو چوپتیا ده. د عامو له چوپتیا څخه مقصد دادی چې د سلوک پيلونکی باید تل ‏له خپلې ژبې ساتنه وکړي او زیات ترې کار وانه خلي څو د تيروتنې او خطا څخه مخنیوی وکړي. ژبه ‏یاغي خره ته ورته ده چې که ونه تړل شي نو ورانی کوي. خو د ځانګړو کسانو چوپتیا په دې مانا ده چې ‏عارفان او د سلوک کسان د وینا اجازه نه لري څو د طریقې او حقیقت رازونه هر غوږ ته ونه رسېږي، خو ‏یوازې د اهلیت له کسانو سره وغږېږي. د تصوف کسان داسې خبرې لری چې په هره ژبه ویل کېدی نه ‏شي او هغوی په ځانګړې ژبه خبرې کوي. دوی په ځانګړې ژبه د حقیقت رازونه بیانوي. په خپلو منځو ‏کې که څوک پوه نه وي له هغه سره د تصوف خبرې کېدی نه شي. ‏

‏۲۹

چونکه گل رفت و گلستان درگذشت

نشنوی زان پس ز بلبل سر گذشت ‏

ګلبڼ وچ شو چې د ګلو دوران تېر شو

د بلبلو نغمې ورک شوې، ګلبڼ تېرشو

همدا چې د ګل فصل تیر شي د ګلستان وخت آوړي او تېرېږي او له بلبل نور سندرې آورېدلی نه شو. دا ‏بیت هم لکه مخکنی بیت د ۲۷ بیت منځپانګه تاييدوي. کله چې بلبل ګل وویني نو نغمې بولي خو چې ژمی ‏شي نو چوپتیا غوره کوي. یانې الهي حکم د هغې اهل ته ویل کېدی شي خو جاهلانو ته بیانېدلی نه شي. ‏

‏

‏۳۰

جمله معشوقست و عاشق پرده ای

زنده معشوقست و عاشق مرده ای ‏

عاشق يې ده پرده نور معشوقان دي

یو معشوق ژوندی نور پاتې واړه مړه دي

‏

هر څه چې شته ټول معشوق دی او عاشق له پردې پرته بل څه نه دی، او هغه چې حقیقي ژوندی دی ‏یوازې معشوق دی، او عاشق له معشوقه پرته یو بې ساه بدن دی. «پرده» که پرده هماغه څيز وګڼو چې ‏خلک يې کړکۍ ته ځړوي ، لومړۍ مصرع به تمثيلي بڼه پیداکړي. په دې مانا چې عاشق د پردې په څېر ‏چې حرکت او خوځون يې له خپله ځانه څخه نه دی بلکې د معشوق له تصرفاتو څخه دی. همدارنګه د ‏پردې خوځون هم د هغې خپل نه دی بلکې د باد له امله دی. او که چېرې «پرده» د بشري شتون د حجاب ‏په اړوند له کنايې څخه وي چې هغه د حضرت معشوق څخه جلا کوي . دا يې مناسبه اړیکه ده. که ‏‏«پرده» د هغې موسیقي د مانا په مفهوم وګڼو سم په نظر نه راځي خو بیا هم له هغې سره بې تړاوه نه دی. ‏په هر حال د دغه بیت زیات شرحه کونکو هغه د وحدت الوجود له مفهوم سره په تړاو کې بولي. دویمه ‏مصرع د رحمن د سورې له ۲۶ او ۲۷ آیتونو سره اړیکه لري: كُلُّ مَنْ عَلَيها فانٍ وَيَبْقي وَجْهُ رَبِّكَ ‏ذوالجلالِ و الاكرامِ. « هر څه د فنا په لور ځي او یوازې ستا د پروردګار ذات دی چې ستر او پرتمین دی، ‏پاتې کېږي» ‏

‏۳۱

چون نباشد عشق را پروای او

او چو مرغی ماند بی پروای او ‏

چې عشق و نه کړي پروا د چا

د مرغه په څېر وي پاتې بې پروا

دا بیت د منځ پانګې له پلوه د مخکني بیت بشپړونکی دی. که عشق د عاشق لور ته پاملرنه و نه کړي، ‏عاشق هغه ألوتونکي ته پاتې کېږي چې بڼکې نه لري خو د آلوتو شوق لري. ځنې نور يې داسې مانا ‏کوي«هر څوک چې د عشق پروا نه لري...» خو وروستۍ مانا ډيره مناسبه نه برېښي ځکه د حق عشق له ‏حق څخه رامنځ ته کېږي او له هغې په مهربانۍ الهام اخلي. کله خدای پر خپلو عاشقانو عنایت و نه لري ، ‏خپل لطف له هغوی وسپموي نو په پایله کې نه شي کولی لوړو پوړیو ته والوزي.‏

‏۳۲

من چگونه هوش دارم پیش و پس

چون نباشد نور یارم پیش و پس ‏

په څه رنګ به زما هوښ وي مخې او شاته

چې رڼا د یار مې نه وي مخې او شاته

که د حضرت معشوق رڼا زما مخې او شاته شتون ونه لري ، زه څنګه کولی شم په خپل لږ عقل او پوهې ‏سره خپله لاره پیداکړم او په هغې کې چلند ترسره کړم؟ دغه بیت د حدید له سورې سره مناسبت لري: ‏

يَومَ تَرَي الْمؤمنينَ وَ الْمؤمناتِ يَسْعي نُورُهم بينَ ايديهم و بايمانهم. « هغه ورځ چې مومنه سړي او مېرمنې ‏ووینې چې رڼا يې ترمخې او ښي اړخ ته روان وي .» او هم د تحریم ۸ آیت ته اشاره ده. د بیت مقصد: د ‏انسان د ټولو روحاني معارفو او د معنوي ادراکونو سرچینه ، حضرت حق باطن دی»‏

‏

‏۳۳

عشق خواهد کین سخن بیرون بود

آینه غماز نبود چون بود

چې خبرې تل بهر په خوله د عشق شي

په رڼې هيندارې تل څرګند انځور شي ‏

عشق غواړي چې ماناګانې او رازونه را برسېره شي، ځکه څنګه کېدی شي چې صیقلي هنداره څيزونه ‏منعکس نه کړي.؟ ( که عشق د سړي په اروا ګې څپې ووهي ، د هغې نښې د هغه په کړو وړو کې څرګند ‏شي. نو ویلی شو عشق لکه هینداره ده چې د څيزونو ظاهر په ځان کې منعکسوي. همدارنګه د عشق په ‏هينداره کې د عاشق حالت څرګندېږي. نو عشق د ضمیر کشاف دی. ‏

‏۳۴

آینت دانی چرا غماز نیست

زانکه زنگار از رخش ممتاز نیست

‏ ته پوهېږې ستا هينداره رڼه نه ده

له هوسه پاکه ستا هینداره نه ده

پوهېږي ولې ستا د زړه او اروا هینداره ، معنوي حقیقتونه نه ښايي؟ دا ځکه چې له هغې دې د هوس او ‏تمې زنګ نه دی پاک کړی. ( مقصد دادی چې که چېري زړه پاک او روښانه شي نو عرفاني او رباني ‏حقیقتونه به په کې منعکس شي . هر کله چې سړی خپل زړه له زنګونو نه پاکوي ، رباني حقایق په کې نه ‏ځلېږي.)‏

‎ 

{/slide}{slide=پښېمانه مینه}

{/slide}{slide=دروغجنو ملایانو ته}

کناه ګانې بې سرحد کړې ملاجانه

 کله اند د اخرت کړې ملاجانه

تا د شر او د فساد جال دی خپور کړی

بد کړې دین په بد اعمالو ملا جانه

د هغه له لورې زیات رحم او کرم

ته خپور شر او لوی فساد کړې ملاجانه

د هغه له لورې مینه محبت دی

مګر ته د کرکې کر کړې ملاجانه

د هغه هیله سعادت د هر انسان دی

خو ته جوړ ژوند نه دوزخ کړې ملاجانه

د هغه هیله ستا تګ په سمه لاره

له ښېګڼو تل بېزار يې ملاجانه

د هغه د لورې واړه نعمتونه

ته بې زیار يې خپلول کړې ملاجانه

بې زحمته راحت تا ځانته پیداکړ

په هر لورې چپاول کړې ملاجانه

هغه تل کړي سخاوت او پېرزوینه

ستا زړه ډک تل له کينو دی ملا جانه

دا ښکلاوې او خوندونه يې پیدا کړه

څو لږ خوږ ستا تريخ بدن شي ملا جانه

دا عرفان او دا رڼا ده دلته ځکه

څو جدا ځان له حیوان کړې ملا جانه

ته د علم او پوهې ولې دښمني کړې

علم په  ښځه سړي فرض دی ملا جانه

که زړه پاک له تورو خیرو د دنیا کړې

بیا به هله ته انسان شې ملا جانه

د دنیا مزل ډېر لنډ دی ځان خبر کړه

د دنیا متاع وړی نه شې ملا جانه

هلته لار  د زړه صفا ده ملاجانه

که آرزو ته د جنت کړې ملا جانه

د جرمونو لوی پنډ پورت ستا په اوږو دی

هلته بیا به څه قصې کړې ملا جانه

دا چې تل دلته د ډار او وهم  قصې کړې

ولې هير دې کړه اورونه  ملاجانه

د خوښۍ او نا خوښۍ ترمنځ دې لار ده

اراده ته په کوم لار کړې ملاجانه

ستا بېړۍ به له توفانه هله تېر شي

که هنر زده د ملوان کړې ملاجانه

توبه وکړه شپه او ورځ د خپل ګناه ته

ستا نادودې له حد تیر دي ملا جانه

غوږ ته ستا به یو غږ راشي له آسمانه

شه تیار حساب کتاب ته ملا جانه

« ستا تور فکر او ګناه د بښو نه ده»

« چې ملګری د شیطان یې ملاجانه »

«تا ته لار او ګړنګ دواړه ول مالوم ټول»

«بیا هم تللې په بد لارو ملا جانه»

{/slide}{slide=د هیلو هینداره}

{/slide}{slide=بدلونه}

{/slide}{slide=غزل} 

{/slide}{slide=د مولانا د یو شعر ژباړه}

بنمای رخ كه باغ و گلستانم آرزوست

بگشای لب كه قند فراوانم آرزوست

‎ ‎ښکاره کړه راته مخ ، د ګل او بڼ هيله لرم

را خلاصې دې کړه شونډې چې د شات هیله لرم

‎

ای آفتاب حسن برون آ دمی ز ابر

كان چهره مشعشع تابانم آرزوست

له وريځومخ ښکاره کړه ته ای لمره د ښکلا

لیدو د ځلاند مخ، رڼې څېرې هیله لرم

بشنیدم از هوای تو آواز طبل باز

باز آمدم كه ساعد سلطانم آرزوست

‏ ‏

نن بیا مې ستا له هوا  د ډول غږ رسي ترغوږ

راغلی یمه بیا  مټ د سلطان هیله لرم

گفتی ز ناز بیش مرنجان مرا برو

آن گفتنت كه بیش مرنجانم آرزوست

په ناز دې وې چې مه مې ځوروه  ورځه له خوا

د مه مې ځوروه د بیا آورېدو هیله لرم

وان دفع گفتنت كه برو شه به خانه نیست

وان ناز و باز و تندی دربانم آرزوست

ها ځلې ویل دې  ځه پاچا نشته په کور ‏

د ور د پيره دار د  ناز جذبو هيله لرم

در دست هر كی هست ز خوبی قراضه‌هاست

آن معدن ملاحت و آن كانم آرزوست

چې په لاس کې هر چا  دی ټوټې دي د ښېګڼو

د ښکلا د  هغه کان ، معدن هیله لرم

این نان و آب چرخ چو سیل‌ست بی‌وفا

من ماهیم نهنگم عمانم آرزوست

سیلاب په شان د څرخ خواړه اوبه بې وفا دي

زه کب یمه نهنګ یم د عمان هيله لرم

یعقوب وار واسفاها همی‌زنم

دیدار خوب یوسف كنعانم آرزوست

یعقوب په شان باسمه نارې او فریادونه

د کنعان د یوسف د زیات دیدن هیله لرم

والله كه شهر بی‌تو مرا حبس می‌شود

آوارگی و كوه و بیابانم آرزوست

زندان شي راته  ښار هلته ته چې په کې نه يې

بې کوره شم  په دښت او د صحرا  هیله لرم

زین همرهان سست عناصر دلم گرفت

شیر خدا و رستم دستانم آرزوست

د لار د سست ملګرو نه په تنګ یم او بېزار ‏

زمري په څېر  زړه ور ، اتل د خدای هيله لرم

جانم ملول گشت ز فرعون و ظلم او

آن نور روی موسی عمرانم آرزوست

فرعون له ستمو او ظلمونو نه په تنګ یم

د عمران د موسې دمخ رڼا هیله لرم

زین خلق پرشكایت گریان شدم ملول

آن‌های هوی و نعره مستانم آرزوست

غمجن کړم په ژړا زه دې خلکو  شکوه ګرو ‏

د مستو د خندا او د مستۍ هیله لرم

گویاترم ز بلبل اما ز رشك عام

مهرست بر دهانم و افغانم آرزوست

بلبل نه هم ګویایم خود عامو دا حسد

تړلې زما خوله ده د فریاد هیله لرم

دی شیخ با چراغ همی‌گشت گرد شهر

كز دیو و دد ملولم و انسانم آرزوست

پرون شيخ ډيوه لاس کې ګرځېده له ښار چاپېره

له دد  دېوه بېزاز یم ، د انسان هيله لرم

گفتند یافت می‌نشود جسته‌ایم ما

گفت آنك یافت می‌نشود آنم آرزوست

ویل نه به يې کړې پیدا  موږ لټولی هره خوا

ویل ها چې پیدا نه شي د هغې هيله لرم

هر چند مفلسم نپذیرم عقیق خرد

كان عقیق نادر ارزانم آرزوست

هر څو یمه مفلس نه منم عقیق د عقل

عقیق چې وي ارزان او کم پیدا هيله لرم

پنهان ز دیده‌ها و همه دیده‌ها از اوست

آن آشكار صنعت پنهانم آرزوست

له سترګو نه پنا ،واړه سترګې د هغه دي

د هغه را څرګند ،ها پټ صنعت هیله لرم

خود كار من گذشت ز هر آرزو و آز

از كان و از مكان پی اركانم آرزوست

له هر تمې او هر هيلې ،کار مې تېر دی

له کان او  مکان تېر یم د ارکان هيله لرم

گوشم شنید قصه ایمان و مست شد

كو قسم چشم صورت ایمانم آرزوست

غوږونه مې شول مست چې د ایمان قصه یې واورید

ها شان سترګې صورت د ایمان هیله لرم‏

یك دست جام باده و یك دست جعد یار

رقصی چنین میانه میدانم آرزوست

یو لاس  کې مې وي جام  بل لاس کوڅۍ دیار

په منځ کې د میدان دا شان نڅا هیله لرم

می‌گوید آن رباب كه مردم ز انتظار

دست و كنار و زخمه عثمانم آرزوست

وايی هغه رباب چې خلک له انتظاره

لاس او مټې ، ګوتمۍ زه د عثمان هیله لرم

من هم رباب عشقم و عشقم ربابی‌ست

وان لطف‌های زخمه رحمانم آرزوست

زه هم د عشق رباب یم او عشق زما رباب دی

د رحمان د ها لطفونو د ګوتمۍ هيله لرم

باقی این غزل را ای مطرب ظریف

زین سان همی‌شمار كه زین سانم آرزوست

ددې غزل پاتې ای ظریف مطربه

همداسې به يې بولې چې يې زه هيله لرم

بنمای شمس مفخر تبریز رو ز شرق

من هدهدم حضور سلیمانم آرزوست

ختيځ نه مخ ښکاره کړه د تبریز ویاړه ای شمسه

توتکۍ یمه ، حضور د سلیمان هیله لرم

{/slide}{slide=له ستورو سره}
نن شپه سر کې زما غوغا ده
زړه کې بل د عشق رڼا ده
ځان په جګ آسمان کې وينم
هلته بل شانې دنيا ده
لاس تر لاس ستورو نيولى
د زړه راز او مشغولا ده
نن شپه راز شومه د ستورو
نن د ستورو دنيا زما ده
لکه ستورو نن روښان يم
چا ليدلې دا ځلا ده
نن شپه ډک يمه له شوره
رانه لرې ها دنيا ده
زړه کې بل د مينې اور دى
دا دنيا ډېر بې ريا ده
خلاص وزرې هر خوا ځمه
غېږه خلاصه د هر چا ده
بې زينې لوړ پورته کېږم
جوړ له مينې وزر زما ده
ولولې دي جذبې دي
د جنت حوره زما ده
دژوندون سندرې وايم
د ښايست ليلا تر خوا ده
ښکلاګانې زړه راښکونکې
د جنت نن شپه زما ده
ما يو خال ورته راوړى
د مريخ ښاپېرۍ دا ده
سپوږمۍ هار ورته سوغات کړم
بې جوړې دا په ښکلا ده
زړه تخنېږي له خوښۍ نه
څومره ښکلې نن دنيا ده
نن شپه جوړ به دلته شور کړم
يو خوا جام بل خوا مينا ده
د شنو ميو جام به ډک کړم
زهره مسته له حيا ده
له پروين سره غږېږم
زحل ډک شنه له خندا ده
له دې شپې خوندونه اخلم
د پلوتون هلته نڅا ده
نپتون ورايه اشارې کړي
عطارد لاس کې رڼا ده
دښايست ډېر انځورونه
څپڅپانده ساه زما ده
دلته غم او ژړا نشته
په هر شونډو کې خندا ده
ستوري مست دي له شرابو
دلته مينه او وفا ده
 

{/slide}{slide=دا څوک دى}
له کوڅې راځي د چا د پښو غږونه
پوه پرې نه يم څوک را لېږي پيغامونه
په دې پوه يم بيا ته نه راځې دېخواته
تا هېر کړي پخواني واړه لوظونه
زړه مې درزي چې دا څوک په لار روان دى
هر قدم يې لړزوي د زړه برجونه
نابللى را روان دى نه درېږي
د زړه کور ته کوم مېلمه ږدي قدمونه
ستا يادونه په ورو ورو وځې له زړه مې
بيا دا څوک دى استوي نوي دردونه
د ساعت ستن پر دېوال پر چولېدو ده
بيا پر سترګو پرېشانۍ وهي موجونه

{/slide}{slide=د خیال هینداره}

هینداره د خیالو يم د غربت تورو تيارو کې

تصویر ترې جوړومه د فکرو په رنګینو کې

زما د بې خودۍ له سازه څه غواړې غږونه

سازونه له زړه وځي د ارمان په ماتېدېدو کې

چې مې وشلېږي د ساه مزي آواز شي ترانې

غزل او قصيدې شي د دردونو انځورو کې

له ما دا هیله څه کوې چې نوی غزل جوړ کړم

ما ولوله غزل یم د غمونو تورو شپو کې

ځان کله شم لیدلی چې له ځانه يم ورک شوی

ډیوه یمه مړه شوې د وطن په کنډوالو کې

زموږه چارې ډکې دي له غم او کړاونو

پتنګ یم سوزېدلی له ډېوې په تاوېدو کې

تل ناست یمه سوچو کې پلوشې قوده کومه

رڼا که دا تيارې شي د بل لمر په ځلېدو کې

دا لاره زما ډکه له پېچومو کړنګو ده

بیا هم په لاره درومم په لوېدو او پاڅېدو کې

نغمه زما توده شي څو د ساه مزي مې شلېږي

مظبوط ولاړ پر هوډ یم په هینداره د خیالو کې

{/slide}{slide=دښمنه}

سوزوه مې چې بدل درست په ايرو شم

څو ستي ستا د حرصونو په لمبو شم

بدن ټول ټوټه ټوټه مې پر چړو کړه

څو د وږو تور لېوانو د خوړو شم

تاريخي ميراث مې دم په دم نابود کړه

ترڅو ورک د نوي نسل له فکرو شم

ټول بچي زما بې برخې له تعليم کړه

څو د تور فکرو منو ته په ګونډو شم

ورانوه مې ښوونځي پوهنتونونه

څو په دواړو سترګو وړوند ډوب په تیارو شم

د عزت او پت برجونه زما ړنګ که

څو منونکى ستا د بدو ټولو کړو شم

د فساد لمنه پراخه هرې خوا کړه

څو بې غمه د وجدان له زولنو شم

بنسټونه مې د ژوند کړه دړې وړې

څو سوالکر زه د هر کلي او بانډو شم

په قاچاق وړه زما کانونه معدنونه

چې ته شتمن او زه ګدا د عمرو شم

راته تل کره کوکنار په کروندو کې

تر څو خلاص بيخي د عقل له زنځيرو شم

د وحشت او د ترور لمن خوره کړه

څو په کور لکه ماشوم پروت په لړزو شم

زما خاوره او هوا ساته قبضه کې

څو بې واکه په خپل کور کلي بانډو شم

واک اختيار زما څو غلو ته په لاس ورکړه

څو مشهوره په جهان په بد نومو شم

د نفاق او تربګنۍ اورونه شينده

څو غلام دې په پېړیو او عمرونو شم

نن مې وژنه په یو نوم سبا په بل نوم

زه قربان به ستا د هر نوې نخرو شم

وروه له ښکته پورته تل بمونه

کله مړ په جومات کله وادو شم

{/slide}{slide=دوه رنګي}

نن کعبې او بتخانې ته شيطان درومې

چې شتمن شي له فساد، په دې لار درومې

چې ناپاکه وي لاسونه پاک ناپاک کړي

ګله پاک شي چې ناپاک په زړونو درومي

اراده يې له ګناهو توبه نه وي

چې حاجت د نور ګناه شي نو بيا درومي

حج څادر د ګناه ګانو پټول کړي

نور ګناه ته برالا او په جار درومي

جامې سپينې زړونه تور لکه سکروټو

سپين جامو کې د بدکار په لارو درومي

هره خوا يې د وحشت انډوخرونه

دوى جومات ته له بمونو سره درومي

ډېر ساده، ساده وګړي تېر ايستى شي

چې په لاس د تسبح ګانو امېل درومي

هيڅ مې زړه له دغه خلکو سره نه شي

په ښکاره سپين خو دنننه شيطان درومي

له کعبې او بتخانې لار بدلومه

چې بدکاره اوځانپالي هلته درومي

زما زړه هم بتخانه او هم کعبه ده

بس همدلته د يار مينه رښتيا درومي

{/slide}{slide=د ښکلا رنګونه}

‎ ‎
کينه په زړه کې مه ساتئ هیڅکله د هېڅ چا
ښایسته شي هله زړونه چې کوي مینه رښتیا
‎ ‎
چې وخاندي غوټۍ په مينه موږ ته هر سهار ‏
‏ پېرزو کوي د مينې بې توپىره په هر چا
‎ ‎
دا مینه جادوګره ده وګړي یو کوي
غوړېږي مړاوي زړونه په کوچنۍ خوږې موسکا
وایه سلام‎ ‎د لار په لارویو تل مدام
د زړو د خپلولو لار یوازې ده همدا
‏ ‏
روغبړ د نا آشنا پرانیزې لار د آشنايې ‏
په ټينګ روغبړ به واړه مرور شي بيا پخلا
‏ ‏
دستور دى پخوانى د مور او پلار لاس مچول‎
ښايسته د ولولو شيبه په ژوند کې ده همدا
‎
درنښت يې تل په کار دی که دې مور ده که دې پلار ‏
دا مينه تکرار نه لري دوى لاړشي له دنيا
‎ ‎
ښايسته توتکۍ زېرى تل راوړي د پسرلي
به کاڼو به يې نه ولې دا ښکلي د هوا
‏
دنيا ده ښايسته په رنګارنګ خورو ګلانو
ورځه خوندونه واخله پسرلي کې له بېديا
‏ ‏
هرخوا مچکې اخلي له ګلپاڼو پتتنګان
برېښنا د طبيعت ده تخنوي زړه د هر چا
‏ ‏
رامبيل او کشمالي د مست عطرو کړي حاتمي
نرګس ته سترګې ټيټې دي ښايست کې د ليلا
‏
آسمان تل ښايسته وي بې له وريځ بې له غبار
دا شپې هم ښايسته وي چې کوي ستوري نڅا ‏
هر څه دلته ښايسته دي ښايسته ورته وګوره
بدرنګه طبيعت وي چې کوي سترګې خطا
‏
‏ ‏
{/slide}{slide=تقصیر د چا دی}

هره ورځ په ډېر افسوس او درد او غم موږ

ځو تېرېږو د غمونو له ماتم موږ

جنازې د رښتيا درومي او ښخېږي

هر دروغ ته کړو چکچکې ولولې موږ

له دروغونو دوی ديني اوسانې جوړ کړي

تل باور کړو د دروغو په قصو موږ

د رښتيا ټپي بدن په کاڼو ولو

هر ناورين ته لار آواره کړو په لاس موږ

د دروغ دې اوږدو لارو کې تل ژاړو

قرباني ددغې لوبې تل مدام موږ

د تعصب په تور جالونو یو ښکېل کړي

فکر نه کړو تورې چارې چې کوو موږ

د مور خيټه کې ماشوم هم ترې خلاص نه دى

پر لمانځه او جنازه ډزې کوو موږ

د جنت حورو دى وړى له موږ عقل

د جنت لار په ناخوالو لټوو موږ

له دين جوړ يې وسيله د دهشتو کړه

شيطان هم شو غولوى په دوکو موږ

موهوماتو په صحرا کې روان ورک یو

تور قبرونه ډکوو له جنازو موږ

په يوه خبره حل مو ټول ګلې شي

د ناخوالو رضا بولو د الله موږ

{/slide}{slide=زموږ ماشومتوب}

موږه لوى شوي د باروتو په لوکو کې
کروندو کې د کوکنارو په عطرو کې
موږ ته مينه وه پردۍ او ناروا کار
مينه بند د تاو تريخوالي زنځيرو کې
توپک لاس کې تل جګړو ته ملا تړلي
ويده کېږو په ډبرو غرو رغو کې
تل وژل سر پريکول زموږ تعليم وه
وينځل شوي مو ماغزه په مدرسو کې
ماشومان راوړو دنيا ته پرې خوښېږو
ورکوو يې جهالت سپېرو لاسو کې
نه مو خوند د ماشومتوب نه د ځوانۍ شته
سبا نه نشته تل خوځېږو په تيارو کې
ډ ،پسرلي له هيلو تاند غوټۍ رژېږي
د خزان د یخ سېليو په څپو کې

{/slide}{slide=هوډ}

راځه چې د آسمان زړې قاعدې بدلې کړو

تقدیر او زمانه په جوش د جام بدلې کړو

‎ ‎

د زړه په سترګو وګورو بې کرکې او ريا‎ ‎

څادر د تورو رېځو له اسمانه څيرې کړو

‎ ‎د جهل په وزر ختى نشې تر آسمانه

وزر څو د فکرونو د انسان بدلې کړو

د سرو ګلو ګېډۍ کړو سوغات د خوږې مينې

فکرونه که مو خلاص د تیارې له زولنې کړو

په ډکو پیمانو به دا سرونه تودو وو

د عقل له هډونو هټکړۍ به ماتې کړو

له شرمه به تېرېږو ټینګ به غېږې له ورځو

په شور او په مستۍ د عشق نغمې بدلې کړو

‎ ‎د زړه په ولولو بنده کړو ساه د سبايي

د ګل په ترانو د بورا غم سندرې کړو

‏ ‏

د شپې د تورتمونو پرده لرې له فکرو ‏

‎ ‎په څړک د یو رڼا لارې د تلو روښانې کړو

چې اخلي له ګل څانګې نه د شنو غوټیو باج

د ګل د قاتلانو يې چړې ور ماتې کړو ‏

زه څنګه باور وکړم په خبرو د جانان ‏

راځئ ټولې خبرې بې له رنګ او ریا کړو

{/slide}{slide=د جنت لارښود}

په جنت د ونو څانګې ماتې نه کړې
نظافت ساته جنت چې مردار نه کړې
د نسوارو دبلي نشته په جنت کې
په هر ځاى او هر مکان لاړې تو نه کړې
کر د بنګو او کوکنارو هلته بند دى
شوق د چرسو دنشې هلته و نه کړې
پردۍ حورو ته مه ګوره حرام کار دى
له اویا حورو د زیات هوس ونه کړې
له ايوب سره به ټوکې بې ځاى نه کړې
له دې کاره به د زغم هيڅ تمه نه کړې
جهنم ته به قاچاق د حورو نه وړې
د خوړو او له مېوو به هم غلا نه کړې
دهشتګر به له دوزخ جنت ته نه وړې
د ښايسته حورو تر شا يې چې پټ نه کړې
د دهشت او ترهګرۍ تورو کارو ته
چې د حورو کميسونه په ځان نه کړې
جاسوسي او چغلي هلته بد کار دى
انفجار او انفلاق به هلته نه کړئ
جنت ځاى دبندګانو د لوى خداى دى
د قوم ، ژبې هېڅ تعصب به هلته نه کړې
درناوى د هرکلتور ، ژبې په کار دی
فاشېستي، سکتارستي تعصبب نه کړې
نور د نوح څاروي به نه وژنې په غشو
خپلې داړې پدې غوښو چې سره نه کړې
د شرابو په وياله به ګوزاره کړې
د ويسکي او د ودکا قاچاق به نه کړې
د موسى په همسا لوبې په کار نه دي
آرزو به د جادو او تاویز نه کړې
په جومات کې پر ماشوم تېری ګناه ده
په جنت دا بد کردار چې تکرار نه کړې
زلېخا او فرخنده دي خداى بښلي
بيا يې هلته اور پر سر او ځان بل نه کړې
په جنت کې د چرس مرس کار او بار نشته
چې په چرسوښکلي حورې روږدي نه کړې
قالينچه د سلېمان يو کس ته جوړ ده
چې سپاره پرې د وحشيانو لښکر نه کړې
د ديني تعصب تبليغ به هلته نه کړې
بې قانونه به د واک غوښتنه نه کړې
د یو طنز له مخې

{/slide}{slide=د مولانا د شعر یو بیت}

د مینې څپه تېره شوه او زه ترې نه په شا شوم
مړۍ د يو خوراک شوم د عقاب له ستونې تېر شوم
مولانا
ژباړه عبدالملک پرهيز
{/slide}{slide=د مولانا د یو شعر ژباړه}

د هغه لیدو ته تل ځه چې د زړه په حال خبر وي

هغه ونې لاندې تل ځه چې يې څانګې له ګل ډک وي

د عطرونو دې بازار کې ګرځه مه لکه وزګاره

په هغه دکان کې کېنه چې خواږه يې په دکان وي

تله تا سره که نه وي هر سړی به دې تېر باسي

د چل ول سینګارولو ښکاري څوک د زر خاوند وي

تا به کېنوي ور خولې ته په تلوار بېرته راځمه

تمه مه کېنه په ور کې، په دې کور کې به دوه ور وي

هر یو دیګ دلته خوټېږي ورته مه راوړه کاسه خپل

هر یو دیګ دلته خوټېږي پټ په منځ کې يې څه بل وي

نه هر ګوتې خوند د شات کړي نه هر زېر سره زبر وي

نه نظر لري ټول سترګې نه په هر سیند کې ګوهر وي

ځکه مستې او خوږې سندرې ووایه بلبله

پر هر کاڼي ، هره تيږه ستا سندرو کې اثر وي

چې د ستن له سترګې نه شې تېرېدلی له سر تېر شه

تار له ستنې نه تېرېږي چې د تار په سوکه سر وي

دغه ويښ زړه یو ډېوه ده تر لمن لاندې يې ساته

له یو داسې اقلیم تېرشه چې هوا يې شر او شور وي

چې له باده دې لاس واخیست استوګن ته د چینې شوې

ته رقیب زړه ته نژدې شوې چې اوبه يې په ځګر وي

چې اوبه لرې ځګر کې ونې شنې ته پاتې کېږې

چې کوي تازه مېوې تل د زړه تل کې په سفر وي

---------------------------------------------------------

‎
دلا نزد کسی بنشین که او از دل خبر دارد‎
به زیر آن درختی رو که او گل‌های تر دارد‎
در این بازار عطاران مرو هر سو چو بی‌کاران‎
به دکان کسی بنشین که در دکان شکر دارد‎
ترازو گر نداری پس تو را زو رهزند هر کس‎
یکی قلبی بیاراید تو پنداری که زر دارد‎
تو را بر در نشاند او به طراری که می‌آید‎
تو منشین منتظر بر در که آن خانه دو در دارد‎
به هر دیگی که می‌جوشد میاور کاسه و منشین‎
که هر دیگی که می‌جوشد درون چیزی دگر دارد‎
نه هر کلکی شکر دارد نه هر زیری زبر دارد‎
نه هر چشمی نظر دارد نه هر بحری گهر دارد‎
بنال ای بلبل دستان ازیرا ناله مستان‎
میان صخره و خارا اثر دارد اثر دارد‎
بنه سر گر نمی‌گنجی که اندر چشمه سوزن‎
اگر رشته نمی‌گنجد از آن باشد که سر دارد‎
چراغست این دل بیدار به زیر دامنش می‌دار‎
از این باد و هوا بگذر هوایش شور و شر دارد‎
چو تو از باد بگذشتی مقیم چشمه‌ای گشتی‎
حریف همدمی گشتی که آبی بر جگر دارد‎
چو آبت بر جگر باشد درخت سبز را مانی‎
که میوه نو دهد دایم درون دل سفر دارد

{/slide}{slide=رباعي}

\\\\\\\\\

{/slide}{slide=دعمر خیام د څو رباعی ګانو ژباړه}

‎ ‎دعبدالملک پرهیز ژباړه

اين قافله عمر عجـب ميگذرد

درياب دمي کـه با طرب ميگذرد

ساقي غم فرداي حريفان چه خوري

پيش آر پياله را که شب ميگذرد

کاروان د ژوندانه څه عجیبه چټک تېرېږي

هغه شیبه را نیسه چې پر تا په خوند تېريږي

ساقي د حریفانو د سبا څه اندېښنې کړې

راوړه یو څو پیالۍ ډک له شرابو شپه تېريږي

‎*** ‎

آن قصر که جمشيد در او جام گرفـت

آهو بـچـه کرد و شير آرام گرفـت

بـهرام کـه گور مي‌گرفتي همه عمر

ديدي کـه چگونه گور بهرام گرفـت

‏*****‏

هغه ماڼۍ چې واخیستل جمشید په کې جامونه

هوسۍ بچی پیداکړ او زمري کړه آرامونه

بهرامه چې په درست ژوند به دې ونیول ګورونه

تا ولیده چې څنګه بهرام واخیسته قبرونه

ګور. برګ خر یا ګوره خر، قبر

‎*** ‎

افـسوس که نامه جواني طي شد

و آن تازه بـهار زندگاني دي شد

آن مرغ طرب که نام او بود شـباب

افـسوس ندانم که کي آمد کي شد

افسوس د ځوانۍ لیک پای او تمام شو

د ژوند تاند پسرلی تير او پرونی شو

د خوښۍ مرغه چې نوم يې ؤ شباب

پوه نه شوم کله راغی کله تېرشو

{/slide}{slide=رباعي} 

څو اوبه شوم، ځان مې ولېده سراب کې

چې درياب شوم ځان مې وليده حباب کې

څو خبر شوم ، ځان مې وليد بې خبرۍ کې

چې راويښ شوم، ځان مې وليده په خوب کې

مولانا

ژباړه:عبدالملک پرهیز

{/slide}{slide=دباران شپه}

تاوده ول روغبړونه د باران او د کړکۍ دا تېره شپه

له څاڅکو د باران جوړې نغمې وې د مچکو تېره شپه

ټک ټک ؤ څوک راغلی چا پوښتنه د چا کړله تېره شپه

خواږه ول مچ مچکې د باران ډېر يې تلوار ؤ تېره شپه ‏

 
 {/slide}{slide= څلوریزې}

مجال کم ؤ ، د وختونو پېښې سخت او  بې اټکله
خوند اخیستی مو لا نه ؤ د بهار له یوه ګله
چې سړې سېلۍ  د مني له هر خوا نه را خپرې شوې
بڼ یو دم  له ښکلا ولوېد، شو بې خونده او بدرنګه
‎+++++++++‎
دا به کله وي د یار وصال نصیب شي
په نازو او کرشمو زړه ته قریب شي
چې د یار له ښکلیو لیچو پیالې و څکم
څو شیبې د تمامي عمر حبیب شي
‎+++++++++‎
دا له کوم لورې سپوږمۍ ده راوتلې چې ته راغلې
چې په دغه لاره راغلې او په دغه لاره لاړې
له کوم لارې سپوږمۍ راغله چې دا لار دهغې لار شوه
شړه لار اوس د کوڅې زما د هغې د راتلو لار شوه

{/slide}{slide=هیندارې} 

{/slide}{slide= وخت تېرېږي}

را په ياد شي ها وختونه چې به موږ مينه کوله
د رامبېل ګلونو خواته مو د زړه خواله کوله
د نارنج پر څانګو ناستې د غوټيو پونډکونه
موږ پر شونډو د سرو پاڼو د مچکو کرکوله
موږ سندرې د عشق ويلې د احساس رڼو څپو کې
بلبلانو ترانې به زموږ له مينې زده کوله
سږکال ها ګلان وچ شوي بلبلانو ګډه کړې
د ژوند ون خزان وهلو د تېر وخت ژړا کوله
د رامبېل د ګل کميس ٶ پاڼې پاڼې او شلېدلى
نه احساس پاتې د مينې نه بلبل مستي کوله
وخت تېرېږي وچ يادونه پاتې کېږي ارمانونه
شېبې ښې وې له الماسه بې قدري يې موږ کوله

{/slide}{slide=زما د سترګو تور شه}

راځه په ځير د هيلو ولولو ته زما ګوره
لېمو نه لکه اوښکو څڅېدو ته زما ګوره
چې تل زما له خوا نه لرې لرې ګرځېدلې
راځه د خاورې زړه کې دروند خوبو ته زما ګوره
مايوسه نه يم دا چې د لېدو وس دى ور کړى
خبر ستا د وړندتوب شوم آورېدو ته زما ګوره
پوهېږې کله ته ،چې جل وهلې هيلې څه دي
زما د سترګو تور شه غلا کتو ته زما کوره

{/slide}{slide=غمچنه ساه}

دغه څوک دی چې يې عقل وړی موږ نه
سپین سحر او سباوون يې وړی موږ نه
ټول ډيوې يې زموږ مړې کړې توره شپه کې
چا کړو کندې ته ګوزار توره تیاره کې
چا د ګلو واک ورکړی دی اغزو ته
چا کړو خوشې د خزان سپېرو بادو ته
بیا کوم غم نن د غاټول په زړه ګي پروت دی
مړاوې شوې هر غوټۍ يې سرته پروت دی
چې خوښي مو د ماشوم له شونډو رېبي
د افغان دښمن افغان په افغان رېبي
قجیران يې په ګلشن زموږ واکمن کړل
د مردارو په خوړو يې ټول پمن کړل
سرداران د خوار اولس مو قاتلان شول
عقابان مو د کارغانو نوکران شولa
غلیمان زموږ دردو ته خوشحالي کړي
قاتلان زموږ د غوښو قصابي کړي
څوک مو تن او څوک مو روح وژني لګیا دي
څوک مو پت او څوک عزت په لوټ لګیا دي
چې پرون د یو مړۍ يې ګدايي کړه
د خیرات په هر محل يې آشنايي کړه
نن خاوند د ښکلو حورو په دنیا شو
هم غلام د شنو نوټونو بې حیا شو
ځئ چې ورکې دا تیارې کړو له وطن خپل
ورک د شر دا سلسلې کړو له وطن خپل
چې له عقل او له پوهې بې خبر وي
 چې لوی شوی په تیارو کې بې خبر وي
چې يې زړونه د تعصب په اور سوزېږي
چې يې عقل د کينو په تاو رژېږي
تل به دلته دا اورونه او ماتم وي
هره ورځ د مرګ او ژوبلې دغه غم وي 
یوه لار ده له دې غمه خلاصېدی شو
د غلیم له تور دامو آزادېدی شو
د نفاق له تور جالو نه که ځان خلاص کړو
جهالت او تور فکرو نه که ځان خلاص کړو

{/slide}{slide=زما زړه به ژوندی وي}

هره شپه دې تصویرونه وینم خوب کې
رنګينه مې ده د ژوند دنیا په خوب کې
که څه هم زموږ ترمنځ واټن ډېر زیات دی
په خيالو کې ځان تل وینم ستا په غېږ کې
دغه تشه چې زموږ په منځ کې ښکارېږي
ځوروي مې د هجران په ورځو شپو کې
د بېلتون واټن به تا له ما هېر نه کړي
پر ما ګران يې ځکه تل يې زما زړه کې
منتظر یم د راتلو ور به راخلاض کړې
چې ور خلاص شي اول ته يې زما زړه کې
زړه مې کوره ستا له عشقه څپڅپاند دی
ګران وطنه یادوم دې په فراق کې
ژوند ته ګوره څومره لنډ دی ژر تېرېږي
ژر مې بوله که نه مرمه ستا فراق کې

{/slide}{slide=ګناه} 

د زړه تسل دپاره ډکې پېمانې اړوم
د ژوند پرهیز په سرکو شونډو د جانان ماتوم

{/slide}{slide=پرېښته}

چې له تا ساتنه وکړي پرېښته تاته لېږمه
سور ګلاب د ژوند له لارې شکوم تاته لېږمه
دا هرڅه راټولومه په یو غوټه د خوښۍ کې
د زړګي په ژورتیا کې په خولګو يې تودومه
دا سوغات دی ستا له پاره ځکه ته يې زما زړه کې
د خپل زړه دپاره ګرانې تا په خپل وزرونو وړمه 
پرېږده ساتي پرېښته دې د ژوندون په هره لاره
توده غېږه درکومه د زړه تل کې دې ساتمه

{/slide}{slide=څوک پوه نه وو}

{/slide}{slide=انساني اندونه} 

تعصب له ځانه لرې ،  خپل خویونه  انساني کړه
پیدا که له انسانه يې، ورک سوچونه شیطاني کړه

چې راغلې دې  دنیا ته، نه دې نوم نه دې مذهب ؤ
سپېڅلی بې ریا وې،  هغه شان بیا یو رنګي کړه

ښایسته او مینه ناک  ، ګران په ټولو بې توپیره
ښيښې غوندې زړه پاک که، بې غباره آشنايي کړه

نه ډار دې ؤ په زړه کې، نه پر ژبه دې ریا وه
بیا هسې رښتیا وایه ، چارې واړه د سړي کړه
 
ها فکر انساني نه دی، چې انسان ایل د  انسان  کړي
آزاد يې پیدا شوی ځان آزاد له غلامي کړه

تعصب د قوم او ژبې، ورک له ژونده د انسان کړه
د مینې  غزل وایه  ، بد خویونو جدا يي کړه
 
د بخل او د نفاق ، فکرونه کله د انسان دي
انسان له مینې جوړ دی،  چاپېریال دې انساني کړه

چې تېر شې له تعصب ،او له کينې،  همدا يې وخت دی
په عشق او مینه مست شه ،  هر لمحه دې عاشقي کړه

ټولنه انساني، په انساني کړنو چلند شي
ګلونه د هر رنګ کره ، چمن پرې عطراني کړه

د ظلم او د جګړو، په لاره مه ځه ، بدمرغي ده
په سوله او په امن،  پرمختګ او نېکمرغي کړه

 هغه پوهه، پوهه نه ده چې انسان په عقل ړوند کړي
له داسې بدې پوهې ، خلاص دې فکر ابدي  کړه

دا شر او دا ناخوالې ، چې زموږ په کلي کور دي
له دې شر او غدۍ مو، تر ابده اماني کړه

د هر چا خپله ژبه، خپل مذهب او خپل يې قوم دی
چې ومني یو بل،  داسې منطق موږ کې جاري کړه

ګلانو کې توپیر شته ، په عطرو کې يې توپیر دی
دا نښه د ښایست ده ، سترګې خلاصې سیلاني کړه

را پاڅه،  د توفان  وس او توان ځان کې پیداکړه
مات خنډونه له اندونو، بیا یرغل د رڼايي کړه

هغه دین د انسان نه دی، چې انسان ډوب په کینو کړي
خپل پاک دین او ایمان کړه ، بس جګړې او تبايي کړه

هغه قوم د انسان نه دی ، چې انسان بیل له انسان کړي
یو قوم د انسان جوړ کړه ، د وګړو یو رنګي کړه
 
په هغه لاره مه ځه،  چې پایمال په کې انسان شي
ددغه لارو مخ ته ، جوړ خنډونه  فولادي کړه

له هغو سره مه ځه، چې انسان غل انسان کړي
 له دغه بد فکرانو ، لاره بېله دایمي کړه
 
هغه ځای د سجدې نه دی ، چې امام په کې شیطان وي
له داسې لارښودانو ، ځان ګوښه او تنهایي کړه

هغه ځای د تلو نه دی ، چې مسلخ د حقیقت وي
د لمر په شان ځلېږه ، تورو شپو کې رڼايي کړه

جګړه د ارزښتونو ، له منځه وړل او تباهي ده
پیغام د سولې اوسه ، شعارونه رښتیاني کړه

د دین دا سوداګر ، ټول خرڅونکي د ایمان دي
د دغو سوداګرو ، تورمخونه آفتابي  کړه

پلورنکي د کفن ، او قاتلان  د نوي ژوند  دي
د غلا په لوړ ماڼیو ، تندرونه آسماني  کړه

چې تل د ګل پر ځای ، کښت د اغزیو کړي په لاره
له دغه بدکارانو لار دې بېله دایمي کړه

{/slide}{slide=حکمتیاره}

بې شعوره بې غروره حکمتياره
د پنجاب اصلي مزدوره حکمتياره
تا وطن د پنجابي په امر وران کړ
اى د جهل خپرونکى بد ګفتاره
تا جهاد د تور پنجاب د پاره وکړ
له تا بد په ټول جهان نشته غداره
تا نه پل او نه مکتب وطن ته پرېښود
د ظلمت او تورو شپو لويه سرداره
د وطن پر انجونو تا تېزاب شيندلي
د کابل د ټول قتلونو جنګسالاره
نن دې بيا د پنجابي بېرغ اوجت کړ
يې نوکر د آى اس آى او بدکرداره
تا خپل مخ د تور پنجاب له پاره تور کړ
شوى رسوا په بدو کړنو ډير مرداره

{/slide}{slide=د هلمند شهیده ماشومانو ته}

د سوږمۍ سترګې شوې ډکې د غمونو له رودونو
پسرلی په وینو رنګ دي د باران له ټک ټکونو
دا د جنګ د خولې تړلو ماشومانو په سرو وینو
  نه مړېږي دا تبجن او جل وهلي د کلونو
هره ورځ مو پريښتې د سرو بمو په لمبو وژڼي
رژوي تنکي ګلان مو د جګړو په ناورینونو
ځۍ ویده شئ دا دنیا ډک له غمونو اودردو ده
سر مو کېږدئ د آسمان د پرېښتو په زنګنونو
ځئ ويده شئ د دنیا جلادان وياړ په جلادۍ کړي
ستاسې ویر کې  توتکۍ چاودې په زړه شي له غمونو
ځئ که هلته ته مو ماشوم زړه ته آرام تسکین پیداشي
لکه ستوري شئ ځلانده د آسمان په تورتمونو
ددې چپو ماشونو غږ بیان کړئ لوی آسمان ته
ولې ځمکه مو جوړ کړې له ډېر شر  او  له غمونو
 

{/slide}{slide=څلویریزې}
زه شاعر نه یم ښکلی شعر ولیکم
د ښایسته سترګو ناز نخرې ولیکم
زما خو زړه هسې غمونو خوړین که
د خوړین زړګي به څه قصې ولیکم

د زړه دردو ته څه دوا غواړې ته
د مينې جنګ کې لا خندا غواړې ته
د عشق له سوز مې هر مین خبر دی
زما له زړه نه هر مجنون خبر دی

{/slide}{slide=نستلجي}

د ژمي د ها شپو په مجلسو کې څومره خوند ؤ
د دیو او ښاپېریو ها قصو کې څومره خوند ؤ
یادېږي ماته هغه اوږدې شپې او تورتمونه
په ټنګ او په ټګور د ها حجرو کې څومره خوند ؤ
مستي او شورماشور ؤ د سپوږمۍ په ترږمۍ کې
په هغه ولولو ، بې ریایۍ کې څومره خوند ؤ
وږمو ورځۍ زما کيسې د یار غوږو ته یوسۍ
زموږه د ځوانۍ په رنګینو کې څومره خوند ؤ
 هغې ته وایه سوزم په اور کې ستا د مينې
پلو لاندې د یار پټو کتو کې څومره خوند ؤ
شاید چې یوار بیا راشي د تېر وخت  په یادونو
د مينې لنډ شیبو او خطرو کې څومره خوند ؤ
زما یار ته ووايي ها شيبې چې هېرې نه کړي
هغه د ناز کتلو مکیزو کې څومره خوند ؤ
شاید چې یو ځل راشي مات زړه ګی کړي زما ښاد بیا
د شونډو نڅېدو او رپېدو کې يې څومره خوند ؤ
زړګیه توفاني شه شور غوغا په عالم ګډ کړه
د مينې خندا ګانو قلقلو کې يې ډېر  خوند ؤ
د یار کاڼه غوږو نو ته زما د زړه دردونه یوسئ
د یار مرورۍ او په قهرونو کې ډېر خوند ؤ
بهر به نه شي مینه  ستا له زړه زما هیڅکله
د مينې سپرغکیو او اورو کې څومره خوند ؤ
که څه هم نن يې بیا زما د وژلو پریکړه کړې
په سترګو د جانان کې د جنګونو څومره خوند ؤ
ای زما د زړه غزله بېلتون څه کوي نن دلته
جادو پر زړه يې وکړه شعر نشو کې څومره خوند ؤ
ربابه غږوه زما د زړه د شعر سوزونه
زما د زړه زخمونو او نغمو کې څومره خوند ؤ
زما د زړه له سوزه د آسمان لمنې سرې شوې
د زړه په افقو کې د اورونو څومره خوند ؤ
ته څه خبر يې ټوله شپه مې تا پسې ژړلي
د مينې سره اورو په سوزېدو کې څومره خوند ؤ
د ژوند په دې مکتب کې مې د مينې زده کړه وکړه
هميش د یار دپاره سوزېدو کې څومره خوند ؤ
یاران د زمانې اوس هره شپه ور بدلوینه
دا ستا د ور له شانه پټ کتو کې څومره خوند ؤ
زه تل په خپله ژبه او خپل قول یم  همیش ولاړ یم
د مينې پاک قولونو او وعدو کې څومره خوند ؤ

 {/slide}{slide=خوب}
راغلې شاعري زما لټون ته له کوم خوا نه
د ژمي له کنګلو یا د سیند له مست څپو نه
دا چې څنګه ذه راغلې او کومه يې پلمه ده
نه وخت د شاعرۍ دی او نه مینه لرم ځوانه
نه مین په تورو سترګو او شین خال د لیلا یم
که راغلې دا ډیوه د تیارو له ناروا نه
نه آواز ؤ په جملو کې نه  ساه وه کلمو کې
چوپتیا له شوره ډکه وه زه ورک ومه له خپل ځانه
بلنه يې راته راکړه له کوڅې  نا آشنا نه
د شپې له هرې څانګې د آسمان له هرې لښتې
ناڅاپه تېرېدم د سپينو وړانګو له رڼا نه
زه ځانته يې بللم دغه ځواک ته په ګونډو شوم
لمبې وې یرغلګرې کشولم يې له ځانه
یوازې او تنها وم مل د لارې مې څوک نه ؤ
یوازې او تنها شوم ورک څېره مې شوه د ځانه
تارونه يې د روح زما وهل په بې رحمۍ خپل
پوه نه یم څه نغمه او که کوم ساز ختو له مانه
نومونه په خوله نه راتلل او سترګې مې وړندې وې
خو روح مې ځورېده د نامالوم شور او غوغا نه
سرې تبې وم نیولی لړزېدم زه سر تر پايه
هیر شوي مې وزر ؤ په لار تلی نه شوم آسانه
ولېدمه پاڅېدمه د ګړنګ په سر مې لار وه
خو اخر  آلوتو  وزرې شولې  پرېمانه
ما تکل وکړ د اور د رازو د پرانیستلو
څو کرښې مې کړې تورې ډېر په ویره او لړزانه
نه مې زړه ؤ د لیکلو نه زړه د صبرولو
اوتې بوتې مې لیکلې بې خونده او مانا نه
لړزانده بې مانا او بې ثباته څو جملې وې
ډک له پوهې د هغو ول چې ول تش له مانا نه
ناڅاپه شوم داخل د ښایستونو په ګل بڼ کې
ورونه خلاصیدل او ګلدستې راتلې آسمان نه
ډېر ښکلي چمنونه هر خوا ښایسته ګلونه
ښایسته ښکلې فضا ، د بلبلو آټنونه
تازه خواږه عطرونه ول پسرلي خوږه هوا وه
خندا او مکیزونو د چا زړه وړی له مانه
ټول سیوري سوري شوي  ول د اور په سرو لمبو کې
دا شپه څه عجیبه وه هره خوا ول توفانونه
دا شپه د پونځونې وه او دا شپه وه هستۍ
رنګونه جنګول ول د نيستۍ له دې ميدانه
د ستورو آسمان ستر ؤ او د هسک سینه پراخه
کوچنی ځانته مالوم شوم د خپل ځان له وړکتیا نه
پیالې به  کړنګېدلې او خمونه تشېدل به
لیلا هم په ډېر مینه یو جام واخیسته له مانه
عجیبه میخانه وه ډک له هر راز انځورونو
خطونه د رمزونو تاوېدل له هرې خوانه
کوچنۍ وړه ذره وم ، بې پایتوب دغه دهلیز کې
له ستورو تاوېدمه د شب قدر له رڼا نه
بس زړه مې هلته هسک کې د یو څه لټون کولو
څه ویره د دنیا وه څه خوږ یاد د خوږ جانانه
 

{/slide}{slide=د وطن درد}

د تیارو له خولې وتلې تور بلا ده
وير ماتم يې دی راوړی واويلا ده
په هر لاره او کوڅه  ولاړ دېوان دي
له سرو داړو، دار د وینو برالا ده
لوټ تالان يې پر هرڅه باندې ګډ کړی
دا غدۍ د ظلمتونو او جفا ده
له آسمانه هر شیبه ناورین ورېږي
د ملا په لاس وسله نن هره خوا ده
ښار او کلي يې تالان او وران او ویجاړ کړل
دا د دین په نوم شعار پلمه د غلا ده
سلسلې د غم غزېږي پای يې نشته
له هر تورې بلا وتې تور بلا ده
نه عزت او پت خوندي دی نن دې ښار کې
د بې پتو واکداري څومره رسوا  ده
مایوسي او ناچاري ده چاره څه ده
بې وزلي او سر ساتل دلته سودا ده
د امید او د آرزو ډيوې ټول مړې شوي
د بمونو راکټو هرخوا غړمبها ده
 سترګې ډکې دي له اوښکو د هر چا نن
د چا مړه کور کې لمسۍ د چا انا ده
ډله ایزې دي وژنې رحم نشته
چا ویل دا زموږ تقدیر د خدای رضا ده
جهالت پښې ټينګ کړي  دي تیارې دي
لمر ته ګوره له غصې نن يې ژړا ده
په هر لور ې مرګ وژنې او ناورین دی
غلا، زنا ،تېری ، قتلونه ټول روا ده
تور لښکرې دي راغلي قلا ورانه
د پاسوال پر مورچلونو يې بلوا ده
د تیارو لښکر اخیستې مو رڼا  ده
دې جنت وطن ته ګوره کربلا ده
 *****
 دې حالاتو له وطن بې وطن کړم
دا په څه راکړې وخت لویه  سزا ده
مجبورۍ کړې ارادې زموږه ماتې
لوی پوښتنه نن د شتون او د بقا ده
ډکې سترګې ستا له غېږه تلم ژړل مې
د غم اوښکې تویول هم تسلا ده
تا دې اوښکې پټولې ما ليدلې
څومره ډکه دا نړۍ  له ډېر جفا ده
ته مجبوره وې او زه هم ډېر ترور وم
بې انصافه دا دنیا زما او ستا ده
د بېلتون او جدايۍ پر خط ولاړ وو
د بې وسو زړو ښيښه په ماتېدا ده
له بڼو دې د غمو باران روان ؤ
خو همت دې ډېر اوچت هم له حوا ده
تورو ورېځو کې ستا سترګې ډوبېدلې
پيلامه د بل شبخون نن او سبا ده
زړه دې ټول سوری سوری له نهېلۍ ؤ
ناچاري ده که که تقدیر کې دا روا ده
نن د شونډو رپېدا دې پټه نه وه
دا شیبه د برخه لیک زما او ستا ده
هره خوا د اور لمبې  دي او مرګې دی
سرو اورونو خوله پرانیستې ګوره بیا ده
ته د وخت د شرمخانو شور ماشور ته
ټینګ ولاړ يې ، دا زموږه اتکا ده
د ناولو ډېرانو تورو کارغانو
له چمنه ستا  اخیستې ټول ښکلا ده

******
تا د زړه په وینو ماته ژوند ون  راکړ
ستا ټپونو ته تل ځکه زما ژړا ده
زه  چې تلم ستا نهيلي او غم لېده ما
څه چاره ده دا د وخت سخته سزا ده
توفانو کې پاتې  ځانته تنها شوې
دغه لوبه د ژوندون ډېر نارواده
 ******
ته شوې پاتې هر توفان ته دې غېږ ورکړه
هسکه غاړه دې اوچته په رښتیا ده
تا خپل غېږ کې لالهاند بچي سمبال کړل
له هر لورۍ که پر تا برید او بلوا ده
ستا همت ته درناوي سرونه ټيټ دي
هېرول ستا یو شیبه لویه ګناه ده
ستا له غېږې جدايې او سفر ګران دی
لکه وتې له بدن د  سړي ساه ده
ورشو ګانې او درې دې پر ما ګرانې
ستا هر ګل د بیابان د غم  دوا ده
دا تور ورېځې چې باران د جهالت کړي
ستا خندا د تیارو زړه کې بس رڼا ده
 چې باران پر تا همېش د ظلمت اوري
ستا غیرت دی چې تیارو کې تل بريښنا ده
ته د هغو چې په نیمه لار يې پرېښوې
مینه ستا ټولو ته یو شان بې ریا ده
ستا تندی لا اوس هم ورین دی او ځلانده  
تا شیندلې غرو سرو نه خپل رڼا ده
ته د لمر د تودو وړانګو په شان تود يې
د غیرت لمبه دې لوړه له عنقا ده
ته اوچت د لوړ خېبر له لوړې سوکې
ستا غرور هم ډېر اوچته له سما ده
د امید  په ډکو سترګو را ته ګورې
پيلامه ستا د خوښۍ راځي سبا ده
اوس د غم سیوري ته پروت زموږ وطن دی
خلک ويښېږي به اخردا ستا ده
زما اوښکې به تل ستا په بدرګه وي
زما مینه تا سره د ګل بورا ده
تل دې لوړ په ټول جهان او سمسور غواړم
خپلواکي او آزادي تمنا ده
تر وروستۍ سلګۍ به لاس در نه وانخلم
دا مې هوډ او اراده دا مې وینا ده
که څه هم هيلې تیارو دي ټول وژلي
تلوسه مې رسېدو ته د رڼا ده
د تیارو په دغه شاړه کرونده کې
زه ګلان کرمه هیله د سبا ده
آزادۍ نغمې به بیا پر وطن راشي
دغه هيله په وطن نن د هر چا ده
یوه ورځ به ته هم پورته دغه غږ کړې
چې زما او ستا د درد یوه دوا ده

{/slide}{slide=ژوند څه دی? زندګي چیست؟} 

درى ژبې ته د حمزه شينوارى د يو شعر ژباړه
ژباړن عبدالملک پرهيز


ژوند ته وگــوره ژونـد څـه دی هـمـه کـار دی هـمــه کـار دی

هغه ژوند په مرگ حسـاب دی په دنيــا چې بې روزگــار دی

د عـمـل پـــه لـــويــه لاره ځـي وخـــتـــونـــه نــــه ودرېـــږي

ای پــښـــتــونــه! څه ته ناست يې ستا و چا ته انتظار دی

پــه ډيــوه د خـپــل عـمـل کـې د وجــود ويـنـه که تېل کړې

ستــــا دپـــاره تـيــاره نـشـتـه هـــر وطــن درلــه بـــازار دی

زندګى چيست
نګاهى به زندګى کن زندګى چيست همه اش کار است ، همه اش کار
ان زندګى به مرګ حساب است که در دنيا بدون روزګار است
در جاده بزرګ عمل زمان ميګذرد و درنګ نه ميکند
اى پښتون! چرا نشسته اى و منتظر کى هستى
اګر خون وجودت را تيل چراغ عمل خود بسازى
دګر برايت تاريکى وجود ندارد هر وطن برايت بازار است

{/slide}{slide=باور}
په وینو رنګ زړګی ټپي لرمه
ساه پرېشان د لېوني لرمه
کتی د یار سترګو ته نه شمه زه
غشي باڼه يې په ځګر لرمه
چغې د زړه له کومې باسمه زه
زه له آسمان سره یو جنګ لرمه
دا چې مدام فرياد ژړا کوم زه
سوغات د مينې دی چې درد لرمه
د درد په ژبه پوهېدل ګران کار دی
د درد باران په زړه ځګر لرمه
هېڅکله لاس به ترینه وانخلم زه
چې پیاله ډک زه له شراب لرمه
دا چې تل لرې یم له عقل او هوښه
نشه د شونډو د جانان لرمه
یارتل ساتمه په زړه کې زه خپل
هر څو ژوندون زه په انګار لرمه
نصحيتونه ماته څه له کوې
باور په مينه د خپل یار لرمه

{/slide}{slide=د شکسپیر د یو شعر ژباړه}
سبا، او سبا او سبا،
په وړو وړو ګامونو، له یو ورځې نه بل ورځ ته
دثبت شوي وخت د وروستۍ توري تر ویلو،
او زموږ ټول تېر وختونه د ناپوهو روښانول ول،  
د ګردجن مړينې د لارې. غلی غلی خوارې شمعې،
 له لړزانده سیوري پرته، ژوند بل څه دی، یو بې وزله شان لوبغاړی،
چې پر ستج تیروي  ساعت خپل،
وروسته هيڅ ترې تر غوږ نه شي، تش خبرې ،
کوم احمق چې وي وېلې، ډک له شوره او له قهره، بې مانا وي
 
د شکسپیر د یو شعر ژباړه
Tomorrow, and tomorrow, and tomorrow,
Creeps in this petty pace from day to day,
To the last syllable of recorded time;
And all our yesterdays have lighted fools
The way to dusty death. Out, out, brief candle!
Life's but a walking shadow, a poor player
That struts and frets his hour upon the stage
And then is heard no more. It is a tale
Told by an idiot, full of sound and fury
Signifying nothing.

{/slide}{slide=مات زړه}

نه  رڼا سترګو د چا یم
نه آرام د زړه د چا یم
هم له ښکلو زړونو هېر يم
نه د سترګو تور دچا يم

چې په هيڅ کې پکار نه شي
زه هغه ګرد د هوا يم

نه  محبوب  شوم د چا زړه کې
نه د چا د لار رقيب يم

تل وهي مې په څپېړو
زه د وخت دا بد نصيب یم

په ګرداو د زمان څرم
مات وزر پروت په توفان يم

له هر لورې تور لښکرې
ټينګ ولاړ لا په ګړنګ یم
له اندونو یم لوېدلی
تل زه ډوب په خرافات یم

نه یاران په زړه صفا دي
نه زه پوه يې په نیرنګ یم

لوی ښارونه مې زړه تنګ کړي
خوښ جونګړه د صحرا  یم

رنګ د مخ مې بدل شوې
زولنو کې بې پروا یم
شین چمن نه یې بېل کړى
مړاوې څانګه په ګلدان یم

چې آلوتى ورته نه شي
زه پسرلى دلته خزان يم
سترګې ژاړي لکه شمعه
 بې وسۍ ته خپل حېران یم

{/slide}{slide=که مو عقل درلودى}

يو ذره عقل که واى زموږ په سرکې
 اوسيدو به ولې تل په جهنم کې
پرګنې به اوسېدې پت او عزت کې
د افغان په دا ښايسته ښکلي وطن کې
موږ خو نه وو پخوا داسې ربړېدلي
لکه اوس چې يو لوغړن درسته دنیا کې

 هرمېلمه ته مو د زړه ورونه خلاص ول
د مېلمه به قدر ٶ په ډېر عزت کې

که هر څو وو ډېر نادار او ډېر بې وزله
خو خوشحال وو په آزاد  ژوندون او وياړ کې

تل په ژبه او  په قول به وفادار وو
د شنډ  تخم  کر مو نه کړ کروندو کې

د انسان له مينې ډک ول زموږ زړونه
کينه نه وه په قومونو  اولسو کې

په هر زړه کې ولوله د صداقت وه
د وطن مينه مو نغښتې ايمانو کې

ستر ټبر د يو افغان ٶ  وياړ د ټولو
تل ښکلا وه د ګډ کور په قبيلو  کې

ګډ کلتور او لوى فرهنګ مو شتمني وه
هم په شعر او هم په ننګ د ستر وطن کې

هغه پوهه او هنر د وحدت څه شو
ولې وېشو ځان کوچنيو جزيرو کې

ولې ورکه  د وطن مينه له  زړو شوه
ولې ناست يو نن يو بل ته په مرچو کې

 سوزو په اور  د کرکې  ځان او  پردي
 دا تيارې ولې  خورې شوې زموږه زړو کې


 لرې  تللي يو د عقل له بستره
لاس پښې وهو د جهل په تيارو کې


داغمونه سرپه سرراځي له کومه
دا غم نه ٶ زموږ دېرو زموږ حجرو  کې

ها لرغونى د جرګو دستور مو څه شو
حلول به مو ټول ستونزې په جرګو کې

آزاد ژوند د هر افغان وياړ او غرور ٶ
سر ټيټ نه ٶ د افغان چاته پيسو کې


د وطن مينه ستر وياړ د هر افغان ٶ
تل لمانځل مو خپلواکي جشن اومېلو کې


سمسوري د وطن وياړ او افتخار ٶ
تويول خولې بزګر په کروندو کې

هر يو څوک چې به لرونکى ٶ د پوهې
يادېده به په حجرو او مجلسو کې

مېړني مو د وطن وياړ او عزت ٶل
يادېدل په ترانو او اوسانو  کې


دلته ځالې د دښمن جوړېدى نه شوې
ماتېدل ستر غلىمان ټولو جبهو کې

که دژوند ارزښت سر ټيټ او غلامي وي
مړينه ښه ده له دې  ژوند وي غلامۍ کې

 راځئ  ړنګې د ذلت تورې ماڼۍ  کړو
د پتمن ژوند احساس ويښ کړو پرګنو کې
 
په نطفه کې ساه جارى  د هر انسان شي
 چينې وچې د نفرت کړو خپلو زړو کې

دا چټاقه چې چلوټې او چل ول کړي
دا د دوى د  اند ځلا ده  کړکېچو کې

چې د خپل لنډو فکرونو  لنډاکي کړي
ځکه ګير يو د دښن تورو جالو  کې

زموږ عقل او ساه ده ډوبه په تيارو کې
ځکه وران مو کړ خپل کور خپلو لاسو کې

چې خواړه مو برابر د بل په لاس شي
څنګه جوړ به دا وطن شي خيراتو کې

چې بزګرمو د غنمو ګدايي کړي
 هيلې مړې شي زياتي خلکو اولسوکې
 

دلته يون د پرمختګ به څنګه پيل شي
چې ډاکوان کړي فېصلې پارلمانو کې

که پر پوهې  رڼا کړې مو واى سترګې
سوزيدو به ولې موږ په سرو لمبو کې

له هغه ژوندونه مرګ هميش بهتردى
چې  اختيار مو خپل ورکړى وي پيسو کې
 
راځئ  چې يو بې سارى عزم او هوډ وکړو
بيا به نه ځو جهالت تورو کوڅو کې

جنګ کړوبس او  سوله راوړو وطن ته
تور فکرونه د جنګ پاک کړوخپل فکرو کې

ټغر ټول د زورواکۍ او زورواکانو
راوړو سوله امنيت کليو بانډو کې

د لټۍ او بېکارۍ نه لاس په سر شو
وطن جوړ کړو په خپل فکر او سوچو کې

چې خبره د وطن د نوم او ننګ شي
 شو يو موټى په مرچو او سنګرو کې

دښمني چې د افغان افغانستان کړي
په وحدت سره يې مات کړو اورمېږو کې

ټول يو تن او يو افغان او يو ملت شو
بېلتون نه شي راتلى د ګډ کوربچو کې

{/slide}{slide=د خیام د یوې رباعیۍ ژباړه}

دا پته چاته نشته د ازل رازونه څه دي
ددغې معما د حل ځواب زموږه څه دي
زموږه ټول خبرې د پردې له شانه کېږي
چې څيرې دا پرده شي پاتې زما او ستا نه څه دي
د عبدالملک پرهيز ژباړه

اسرار ازل را نه تو داني نه من
وين حل معما نه تو خواني نه من
هست از پس پرده ګفتګو من وتو
چون پرده بر افتد نه تو مانى و نه من
خيام

{/slide}{slide=د وخت غږ}

هغه چې د وطنه نېکمرغي او ښکلا غلا دی
ددوی د ډېر ظلمونو هر سړی دلته په تنګ دی
د وینځو غلامان دلته هر لورې واکمني کړي
د سپو په شان غپېږي دا خاصیت يې د پلرو دی
چې څومره په پیسو کې دوی ډوبېږي نه مړېږي
د غصب او د غلا کارکې لوی شېطان د دوزخو دی
وطن يې د پردو دپاره وسو په اورو کې
د نورو غلامي کړي ډېر بې پته او غرور دی
نه دین او نه ایمان ، افغانیت دوی ته ارزښت دی
دوی تل وجدان پلورلی ډېر کمزوری د پیسو دی
په دې تورو تیارو کې راکوي د سهار زېری
د مړو ډيو له ورایه راښکارېږي د لمر سیوری
د ظلم د ماڼیو بنسټونه به نړېږي
غورځنګ د پرګنیو بېدار شوی لور په لور دی
د سولې غږ اوچت دی د وطن په غرو رغو کې
رڼا په خورېدو ده دا آواز د پرګنو دی

{/slide}{slide=د مينې شپه}

آرزو هيله مې داده چې يو کار به نن زما کړې
رنګينه دغه شپه به په نامه ياره زما کړې
مننه کړم چې راغلې توره شپه کې ليدو زما ته
د مينې مزي ټينګې تل تر تل يې رندانه کړې

پر مخ زما په مينه را خواره ښکلي زلفان کړه
لاسونه دې ترغاړې مې تر سهاره راکړۍ کړې

د سرو شونډو نڅا کې مړ احساس مې را ژوندى کړه
د عشق په ميو مست او له دنيا مې بېګانه کړې

تو فان د مينې جوړ که ټوله شپه مې رنګينه کړه
باطل راته د حورو د ښکلا ټولې قصې کړې
 

{/slide}{slide= چې څو شومه اوبه}

چې څو شومه اوبه ،ځان مې سراب ښکاره شو
چې سیند شومه نو ځان راته حباب ښکاره شو
چې پوه شوم، بې خبر مې ځان وليد
چې ويښ شوم، نو وېده مې ځان وليد

تا آب شدم ، سراب دیدم خود را
دریا که شدم، حباب دیدم خود را
آګاه شدم ، غفلت خود را دیدم
بیدار شدم، به خواب دیدم خود را
مولانا
 

{/slide}{slide=وختونه}
دا ژوند لنډ د څو شپو ورځو ولې غم کې تل تېرېږي
د چا اوښکې پر مخ څاڅي د چا زړه په اور سوزېږي

دلته ظلم له حده تير دى په تيارو کې زموږ ژوند دى
لاره ورکه له هرچا نه وچ لامده په کې سوزېږي

چور او قتل دى او غلا ده د قتلونو انتها ده
پر ډېر شتو او ثروتونو غاصبات مو نه مړېږي

دا د مني سوړ بادونو مړاوي زموږ تازه ګلان ګړل
يوه ورځ ظالمه ستا هم سمسور باغ به دې رژېږي

له اجله پناه نشته که منلګ او که سلطان يې
دا بې رحمه چاړه ګوره ستا هم ستونې ته رسېږي

دا ظلمونه او ناخوالې په هر لور چې کړي تا دي
لرې نه ده عدالت کې ستا هر ظلم څېړل کېږي

که پرون مو عدلت د بې عدليو قرباني شو
ستا ظلمونه ظلم زور هم تر ابده نه اوږدېږي

دلته ستر سترقدرتونه د تاريخ په ګونډو شوي
د شرمخو تور سرداره دلته ستا سر هم ماتېږي

د چنګېز ملاته شوې هلاکو په چغو تللى
که ويده ملت مو وېښ شو زنځيرونه به ماتېږي

چې ګردونه د آسو به يې تر آسمانه رسېدل
نن اثر يې د ګردونو بيابان کې نه ښکاريږي

د پردي پر ټټو سپوره يې ډير نخرې او کرشمې کړې
ستا ګوډ خر خټوکې بند دى هر شيبه ځي او ډوبېريږي

توفانونو له هر لورې بل ډيوې زموږه مړې کړې
لوى توفان ګوره روان دى ستاسې شمعې هم مړې کېږي

سمندر تل توفاني دى د نهنګ قدرت پکار دى
څه حيران يې مست څپو ته ځي بېړۍ زموږ ډوبېږي

له غرور پر ځمکه نه ځې وايې ځمکې ته روان شه
دبخت ستورى دې نادانه له آسمانه ښکته لوېږي

چې د وياړ خلک په واک ول ها وختونه لاړه تېر شو
د بې وياړو شرمېدلو د شرم دور هم تېريږي

زه به سپر خپله سينه کړم د بې اندو ګوزارو ته
که تور غشي له کمان ستا په لړمون زما لګېږي

دغه بڼ يو وخت خړوب ٶ د مليار له پاکې مينې
بې ملياره زموږ بڼ شو تورکارغان پکې ګرځېږي

چينې وچې دي له مينې د وطن په غرو رغو کې
د سرو وينو باران اوري نفرتونه لا غوړېږي

د پسونو رمې پيايي خونړي لېوان شپانه شول
ځکه هره ورځ وطن کې غم د غم پر سر زېږېږي

دا دنيا ده څو شپې ورځې په هر چا هر رنګ تېرېږي
څوک مستي کړي او خاني کړي په چا ولږه کې تېريږي

اى ويده خلکو راويښ شئ ځان آزاد له غلامۍ کړئ
د وختوتو تور ښامار مو په تدبير پوهه مړ کېږي 

{/slide}{slide= د زړه دردونه}
ایسار ی می کړی اوښکی چې له سترگو نه تویږی
اوبه چی توفانی شي په بندو نه ایسارېږي
یو هیله می تل دا وه ددی وران ویجار وطنه
وږمې د کندوالو یی تر مدفن مې و رسیږي
بی شمېره دلیلونه د وطن د بربادی دي
ناخوالې دومره ډیر دي په کلونو نه رغېږي
د مړینې تورجامونه شپه او ورځ په کې کړنگېږی
په دغه بدمستۍ کې هسک سرونه دي رژیږی
بېشمېره مو ډيوې د علم او پوهی تیارو ډوب کړل
پر دغه لوی ماتم مو پتنګان شپه ورځ ژړېږي
برجونه د پوهنې د شیطان په لاس نسکور شول
د خړ اسمان له وریځو تور غمیزی تل وریږي
ها ښکلي په زړه پاک ها گلالي خلک مو څه شول
د سولې لارویان لکه گلان داسې رژیږي
زما له خوا درود هر یو شهید ته د وطن وي
هر ویاړ ددې وطن شیهده تاسې ته رسيږي
تر څو به دا مېچنې پر وطن ځوانانو زغمئ
زموږ زغم او طاقت ته دا آسمان هم نه ژړېږي
نن اوښکې لېونۍ شوې بیا جاري زما له سترګو
دا څه شوي پر خلکو له دردونو نه صبریږي
غلیم چې پر وطن د سرو اورو غونډاري ولي
زما د زړه دردونه د قلم له خولې غږېږي
هر توری هره کرښه زما د زړه درانه غمونه
که نه شي را بهر زړه له دردونو را پړسېږي
زموږ د خوشحالو وختونه چور بې وخت خزان کړه
پوه نه یم له وطنه دا تیارې کله ختمېږي

{/slide}{slide=پسرلي ته}
 
وږمې د پسرلي دي دا جامونه ډک د څکو دي
غمونه له زړه ورک کړو دا شیبې د خوښېدو دي


دا څه دي په پیالو کې دا له کوم جوهره جوړ دي
 اورجنې شان اوبه دي د هر روح د خوښېدو دي

پرېښتې زما د مینې، د پسرلي د سهار لمره
را لېږه ډک جامونه زړونه  ډک له تلوسو دي


اېشېږه مینې اېشه زما د ژوند  په دې پیاله کې
روښانه مو جونګړې ستا د وړانګو له لیدو دي


ویده مې په زانګو د خپلې مینې هره شپه کړه
د شونډو په نڅا کې  شېبې ډک له ولولو دي

په ورانه لار د ځان دوړې کولو څه حاجت دی

په دې ورانه دنیا کې ډېر خوندونه د ترخو دي

{/slide}{slide= خم} 

رقیبانو پر اوږو زما خم کېښود
په غوږو کې مې خم دغه پیغام کېښود
یو وخت ته د بڼ ملیار وې زه انګور وم
ځکه مخ ته دې اوس ډک د می جام کېښود
دا چې هر شیبه پاڅېږې او غورزېږې
چاره وکړه خلاص له عقله دې ګام کېښود

{/slide} {slide=وروستۍ شیبې}

هره ورځ غم او ماتم دی
وړ او ځوان په وینو رنګ دی
انسانان دلته چاودېږي
غم راوړی کوم فرنګ دی
هره خوا ځوان او سپين ږيري
په سرو وینو کې په رنګ دی
دغه ځوان سوری سوری دی
د آسمان سره په جنګ دی
لاس او پښې خوځوی نه شي
وايي  خدایه  داهم ژوند دی
له دې ژوند مو څه لیدلي
چې دا شر او دا غوبل دی
په ګناه خپل هيڅ پوه نه شوم
ولې تل پر موږ محشر دی
له ټپو يې وینې تللې
درد يې زیات له وس او زغم دی
لاس او پښې يې لا رپېږي
لا له ژوند سره په جنګ دی
شونډې خوري ماته ګوري
د کوم څه شي هیله مند دی
زه نژدې شومه ترې واورم
خو د ژبې ځواک يې کم دی
خو له سترګو يې پوهېږم
د کوچني ماشوم په غم دی
چې د پلار لارې به ساري
 چې راوړی يې قلم دی
د پلار غېږ ته به ور دانګي
له هر ځای ورته په امن دی
نن به چاته غېږ ته ورشي
چې پلار پروت په سور کفن دی
نور به څوک اوښکې ور پاک کړي
چې بې پلار او بې همدم دی
نور به چاته دادا وايي
نور يې څوک له زړه خبر دی
پر اندام يې لړزه راغله
چې د مور حال يې ابتر دی
دا کور ټول په ده راټول  ؤ
د مېرمن سر نن ببر دی
په څپېړو مخ وهلی
څير کمیس او هم  ټټر دی
په سر خاورې بادوینه
ولې دلته مدام شر دی
دلته ورور مسلمان وژني
وايې دین ته لوی خطردی
کلی کور او ښار ویجاړ کړي
وايي دا اسلام او شرع دی
هره ورځ وینې بهيږي
هره ورځ په هر کور غم دی
دا چې څوک ښه او خراب کړی
ددې کار قاضي خو خدای دی
د جنت تګ په زور نه شي
څوک د خدای په کار اګاه دی
دلته ډېر ټيکه داران دي
څوک د دین او څوک د قوم دی
په دې کور يې اور بل کړی
څوک جاسوس او څوک غدار دی
هره ورځ فتنې ډېريږي
ډارولی دوی شیطان دی
ځه خپل دین عقیده سم کړه
د هر چا قبر جدا دی
هر څوک خپل ځواب به وايې
د هر چا قاضي الله دی
ځوان نري څو ځګېروي وکړل
له سړو نه په عذاب  دی
ښکلي سترګې يې شوې پټې
له دنیا زیاتي بېزار دی
زما اوښکې توفاني شوې
ما ویل دا عجب انصاف دی

{/slide} {slide= د زړه کوڅې} 

زما د زړه کوڅو کې دې پام نیسه چې ورک نه شې
د مرستې هيڅ څوک نشته جې مایوس او غمجن نه شې
 د زړه خبره لیکم پر ډبره چې وران نه شي
ته ګرانه يې پر ما څو دا خبره ښه پخه شي

«پر ما بيشانه ګرانه يې» خو پام مغروره نه شې
دا تیږه ستا پر سر وهم چې لږ ټپي پر زړه شې
چې څه تېرېږي شپه او ورځ پر زړه زما که بوه شې
پرهر زما د زړه ته که ملهم او لږ ټکور شې

له ورځ سره توپیر دا ستا په څه کې دی جانانه
میاشت هله شي چې  شمیر د ورځو دېرش کله یو دېرش شي
خو ته لکه غونډاري تل همیش يې غونډه مونډه
ښایست ته ستا حیرانه تل هم لمر او هم سپوږمۍ شي

ساته  له خپل سترګو د زړه راز چې خبر نه شي
چې درد پر زړګي راشي نو پر سترګو کې ژړا شي
روح هله آرامېږي چې خوږ خیال سر کې پیدا شي
چې زړه په مینه مست شي له هر درد ځنې رها شي

ريښتنې مینه نه مني د قید او شرط خبرې
دا داسې یو څیز نه دی  چې سودا د یو پر بل شي
همېش دلته راښکون دی بېلول يې ناممکن دي
احساس تل حکومت کړي دې کې فکر او تدبیر نه شي

{/slide}{slide=نوی کال}

دا شپه ډېره سړه ده کال بدليږي
هر خوا جشن او مېله ده کال بدلېږي
په آسمان د رنګونو ننداره ده
په رڼا د تیارو زړونه چاودېږي


یخني ده تنهايي ده او غمونه
بوتل دی له غمو سره جګړه ده
روان یم میخانې ته ځم ملګرو
غمونه تنهايې کې نه بدلېږي


ته ولې راته وايې شراب مڅکه
تقدیر به زما دا وی ګله مه که
جامونه ډکوه چې زه يې څکمه
ژوندون د ژوند مېله ده چې ګرمېږي


تنها ژوندون به څه وي بې د ياره
چې شور او مستي نه وي ژوند دي خواره
راځه چې شراب وڅکو د سرو سترګو
ژوندون وړه شیبه ده ځي تېريږي


دا زړه زما نن بیا شوق د ځوانۍ کړي
ځوانانو ته پيغام نن د سیالۍ کړي
دغه واورې پر سر پراته زما دي
پاغوندې د مینې دي را ورېږي


دا عیب د عقل نه دی چې شراب څکم
دا عیب په جام کې نه دی چې خراب شوم
دا عیب زما د زړه دی چې نشه یم
دا اور د ښکلي یاره دی را رسېږي


دا یو پړق وه آسمان کې راپېداشو
زه يې ړوند په دواړه سترګو او پناه شو
د شپې له دیوال شانه ورته ګورم
شراب يې له چشمانو راورېږي

{/slide}{slide=کله پاڅېږي}
 
د پېړۍ په خوب ويده يې ته له خوب پاڅېږې کله
د کور هر ډېوال  ړنګېږي ته ويده پاڅېږي کله
د چمن  بلبلا ن غږکړي ژر اوچت له  درانه خوب شه
د چربانګ په آزانونو ستا دا غوږ خلاصیږي کله
ستا د کور هره کوټه کې خورناورین دی او غمونه
په دې کړیکو اوسېلیو ستا احساس پارېږي  کله
د رڼا پلوشو څيرې د تیارو دا توربخمل کړ
د سهار دغې ښکلا ته سترګې ستا غړيږي کله
دا چې سرې غومبورې هلته د آسمان په غاړو ښکاري
د ښايست دې رنګينو ته سترګې ستا خلاصیږي کله
قافلي  ځي لرې لرې غرو سرو ځنې تېريږی
د ژوندون ښکلي مزل ته ستا به زړه تخنېږي کله
دغه لار ده د هوډونو پاڅېدل او هم لوېدل شته
د عزمونو ستر کاروان ته وایه ته تیارېږې کله
دلته سوي ارمانونه اسویلي دي رژېدلي
ددې مات زړکي درمان ته، ته تدبیر به کېږې کله
ددې خاورې هر بڅری د جنت خوږه میوه ده
بې خبره له خپل ځانه ته د ځان به کېږې کله
غر دې ډک له سترې پانګې سیند دي مست له شتمنیو
په ډېر شتو کې ای نیستمنه ته له ځان خبرېږې کله
پانګه هله به د ستا وي چې ته زده علم او هنر کړې
خو دې علم او دې هنر ته ، دغه شپې ختمېږي کله
وطن ستا د خاورو تن دی مینه روح په دغه تن دی
د وطن مینه پيداکړه په دې راز خبرېږې کله
بې له مینې وطن مړ دی مینه بې وطنه نشته
دا د یو بل روح او تن دی په دې رازُ پوهېږې کله
قلم واخله کتاب واخله تور توپک په کاڼو مات کړه
انساني ژوندون دپاره له نفرت تېرېږې کله
ځه ساتونکی د وطن شه مینه ورکړه ټول بشر ته
ددې ستر رحمت دپاره وایه ته تیارېږې کله
لږ باور ځان کې پیداکړه په دې خم کې ځان نشه کړه
ددې مينې په نشه به ستا وجود مستېږي کله

{/slide}{slide= بلبله}
د نرۍ لښتې پر سوکه بره ناسته ده بلبله
د تند باد څپو ته ټینګه په ډاډ ناسته ده بلبله
که هر څو لښته په زوره ښکته پورته ځي تروره
خو بې خيال ډېره مغروزه هلته ناسته ده بلبله
نه يې وهم له توفان دی نه د لښتې له شکنه
ښکته پورته لښته درومي پرې خوشحاله ده بلبله
له خوښۍ سندرې بولي زړه يې ډک د عشق له ځواکه
ولولې د مینې شیندي سحر ګره ده بلبله
هک حیران شوم چې دا څومره زړه وره او بې باک ده
په هنر او په آواز کې هم بې سیاله ده بلبله
د باد زور ته نرۍ لښته ډېر کمزورې او لړزان ده
خو د ټال شان  زنګېدو ته ډېر خوشحاله ده بلبله
له سندرو به يې موړ نه شې بې رقیبه په دنیا ده
چې وزر يې دي په څنګ کې  نو بې ډاره ده  بلبله

{/slide}{slide= هیله}
ځه چې هېر کړو ټول ها څه د هیره وو دي
د پرون هرڅه پرون ته د سپارو دي
د بېلتون ساړه وختونه راځه هېر کړو
ټول عبث تللي شېبې د هېره وو دي
هېرول د تېر وختونو راشه زده کړو
غزول د ښه شیبو د زده کوو دي
نور د تګ او د بېلتون خبرې پرېږده 
خواته کینه د زړه خوالې د کوو دي
زه ډالۍ به مرغلرې د باران کړم
دا وروښتونه له سپوږمۍ د راوستو دي
دومره خړوب به دې د مینې په اوبو کړم
د پېړیو جل ول د هېرېدو دي
د رڼا له زر جامې به ستا په ځان کړم
نور د مینې کورګوټي د جوړوو دي
له تا جوړه ملکه به ددې کور کړم
د نفرت ریښې له کور نور د ایستو دي
بې مانا به زه یو څو خبرې وکړم
بېهوده دغه خبرې د ويو دي
دا یو ته يې په مانا پوره پوهېږې 
نور خبرې د مانا د هېره وو دي
زه به ووایم قصه د مینانو 
چې په زړو يې دوه ځل اور په بلېدو دي
ها پاچا چې ستا فراق کې يې سا ورکړه
داسې ډېر ستا په درشل کې د ليدو دي
موږ لیدلي د سره اور برې لوخړې
اورشیندونکي د غره سر کې د ليدو دي
دا توفان چې په شیبه کې پیدا کېږي
دا د سیند مړاوې اوبه د ډارېدو دي
کله سوې ځمکه وسپړي ګلونه
په حاصل تر آباد ځمکې د ختو دي
للمي ځمکه چې تازه شي او زرغونه
ښېرازي بیا هرې خوا ته د ليدو دي
نور د هغه سوی باد چینه به مړه شي
چې د ګل پر ګلستان د لږېدو دي
د آسمان پر څنډو سرې لمبې شي بلې
مازیګر چې زېړی لمر د ډوبېدو ډي
د تیارو او د رڼا خونړی جنګ دی
په سهار د شپې تیارې په ورکېدو دي
نور به اوښکې تويې نه کړمه بې ځایه
دغه اوښکې ارزښتناکه د ساتودي
نور به نه راوړم پر ژبه یو خبره
دواړه سترګې چوپه خوله ستا په لیدو دي
ګورم ته ناڅې ، کړس کړس راته خندېږې
نور د غم ستړې شیبې د هېرېدو دي
یوه هيله ده چې سیوری ستا د ځان شم
دغه ویش زما او ستا د هېروو دي

{/slide}{slide= د رڼا په لور}

 پردې ځمکه باور نشته چې تر څو ده
ماته شوې پوقانه سر د اوبو ده
ولې داسې يې بېغم او بې خبره
مست توفان د سمندر په پاڅېدو ده
جادوګر د هسک له نوم کوډ او جادو کړي
دوی خوړلې دا دنیا په منترو ده
دا کوټګر سبا بېګا سحر او جادوکړي
د جاهل خونه تل وران په دې قصو ده
په وچ ډاک د اوبو ولې ته لټون کړې
جل وهلو ته سراب د تېروتو ده
له دام تښتي چې مرغه موړ او هوښیار وي
په نس وږي او نادان د ښکارېدو ده
شنه خالونه ورته زړه وران ویجاړ کړي
د هوس په کشتې ناست په ډوبېدو ده
څه ویده يې دا وختونه ژر تېريږي
شې ستومان چې دغه لار د اوږدېدو ده
څو کوی شې د ژوند څاه نه اوبه باسه
د ځوانۍ ځواک او شيمه په ختمېدو ده
د اوبو په شان تېرئږي میاشت کلونه
دا شنه څانګه په خزان د رژېدو ده
د غفلت په خوب ویده شپونکیه وېښ شه
ستا رمه نن د لېوانو د مېلو ده
هغه لاره چې لارښودونه يې شیطان کړي
دغه لار د سور دوزخ د رسېدو ده
له ډاکوانو ولې هيله د انصاف کړي
اوچت کړي دوی ماڼۍ له ستمو ده
که غښتلی نه کړې ځان  په علم او پوهه
شې به خوار  چې دا تیاره په زیاتېدو ده
چې په هر ظلم او ستم پټوې سترګې
لاس او پښې دې سبا بند په هټکړو ده
په تورتم کې د دېوانو  حکومت وي
ډيوې بل کړئ چې تیاره په زیاتېدو ده
رڼا مه وژنه چې لار دې پر ګړنګ ده
بې رڼا خطره د ژوند ختمېدو ده
چې يې نه لولې کتاب خوشې کاغذ دی
بې له زده کړې ستا سبا په تورتمو ده
ځواني وخت د هڅو هاند دی له خوب ويښ شه
په اخر ژوند دا توښه د کارېدو ده
د هر زور د پاسه زور شته خبر اوسه
د ستم ماڼې اخر په ړنګېدو ده
په ها لار چې ډيوه نه وي سفر مه کړه
تورو وريځو کې سپوږمۍ په ورکېدو ده
که لمر نه وي دنیا توره او تیاره ده
بې له پوهې ستا دنیا په سړېدو ده
که تر لاسه پلوشې د علم نه کړې
ستا سبا او بل سبا  د ژړېدو ده
چې باران او چې د لمر تودوخه نه وي
ستا د ژوند کرونده ژر په وچېدو ده

{/slide}{slide= افسوس کول}

پرون ته ستنېدل نه د انسان  وس او توان دى

د ژوند د مرغلرو سوزول منه تاوان دى

 رښتيا دلته ده مرينه  نور دا هر څه لوى دروغ دى

د موټې خاورې پاره تل انسان ولې ستومان دی

وخت نه کړي ابدى په څېرد ځان هيڅ څوک هيڅکله

پسرلی دی بې توپیره هر غوټۍ ته تل خندان دی

چې شنې کړي وچې څانګې دغه توان او وس د چا دي؟

دا فکر او سوچ ونه کړې چې غر بې خبر له ځان دی

تړلي دې دي  سترګې  شپه او ورځ په تا يو شان دي

چې کټه ترې نه ، نه اخلې د وختو ترېدل زيان دی

{/slide}{slide= پاکه مينه}

مستوم دې د خپل مينې له څپو نه
خبروم دې د خپل زړه له سره اورونه
څو څو ځلې خوږ ماشوم مې د احساس
ټپي شوی دی د اوښکو سېلابو نه
مینه ستا هسې آسان بې اغزو نه ده
راکوي راته همیش د زړه سوزونه
بلول پر زړه د اور اسان کار نه دی
وچېدی کله د سترګو شي رودو نه
په غرور د هسک تر بامه به لوړېږې
ماتوې به تل په ځان کې بیا کبرو نه
زما زړه په تور د مینې څو څو وارې
شو ‌‌ذرې ذرې د ښن له ګوزارو نه
بې خوبۍ بې قرارۍ مې دي ګاللي 
ځورېدلی د هر خپل او نور پردو نه
هر څپېړه د روزګار مې ده زغملې
فارغ نه شوم ستا د یاد ستا له فکرو نه
که هر ځل يې زما وزرې دي مات کړي 
رسېدو ته ستا مې بیا ویستي وزرونه
څه آسانه مې خپل کړی نه يې مینې
ستا دپاره سپېلني د ژوند کلونه

{/slide}{slide= مه ډارېږئ}

«په ما ګران يې » له ویو يې مه ډارېږه
چې پر زړه دې حکمران دی مه ډارېږه
دا ژوندون څه ابدي په دنیا نه دی
له ډالۍ د یو مسکا نه  مه ډارېږه
په هر کار کې شته امکان د تېروتنې
له خبرو د اغیاره مه ډارېږه
ترینه زده کړه  چې هر ځل  لوېږې پر ځمکه
د کوتل  له ټيټ او پاس نه مه ډارېږه
زړه روښان ساته ښيښه شه بې غباره
د روزګار له ګرد او خاورو مه ډارېږه
د ژوندون سمون بښل او تېرېدل دی
چې بښل وي له اخلاصه مه ډارېږه
د خپل روح غوښې کباب د عشق په اور کړه
له روڼتوب د خوږې مينې مه ډارېږه
مینه مه پرېږده چې مړه د خزان باد کړي
د پسرلي له مسېدو نه مه ډارېږه
څومره خوند دی چې موږ اړ یو یو اوبل ته
 د ژوندون له دغه رازه مه ډارېږه
ژوندون څه وي چې وي تش د عشق له اوره
دا سور اور پر زړه دې بل کړه مه ډارېږه
ظاهر مه ګوره د روح ځلا ښکلا ده
ته د ژوند له دې رڼا نه  مه ډارېږه
تل په یاد ساته چې مینه ده جادو کړي
«په ما ګران يې » له ویو يې مه ډارېږه
عبدالملک پرهیز

{/slide}{slide= رښتنې هوډ}

ګړندی لکه د خیال په پراخ فضا آلوتل زده کړه

لکه کب په لوی دریاب او سمندر لمېدل زده کړه

د هر کاڼي په ویشتو به ضروري ښيښه ماتېږي

چې هر کاڼی پرې ماتېږي د ښيښې دا کمال زده کړه

د شپې ورځې له سجدو دې څه حاصل نشو زاهده

چې دنیا دې کړي بدله د رښتیا ها سجده زده کړه

دین دنیا يې درنه لوټ کړه ټيکدار د جنتونو

د ایمان ساتو دپاره ته هم خپله پوه زده کړه

د شر اور کې به خود سوزي بلوي چې د شر اور څوک

چې د اور مړ کول غواړې دا هنر له اوبو زده کړه

چا ده وینه پاکېه کړې د سرو وینو په ویالو کې

د سرو وینو پاکېدو ته خاصیت د اوبو زده کړه

سوله کله ده راغلې د توپک مرمي له ژبې

سولې امن رسېدو ته ورځه خوله دسولې زده کړه

{/slide}{slide= څلوریزه} 

د چوپتیا او رمز دنیا کې ځې ډوبېږې کله کله
د غرور او قهر څاه کې ځې ورکېږې کله کله
چې د عقل دنیاګۍ ته راستنه له دې ګړنګ شې
چې په تش لاسو راغلې پښېمانېږې کله کله

په دې توره تیاره څاه کې ته په لټه د کوم څه يې

هلته وایه دغه څه دي هوسېږې کله کله

په تړلو پټو سترګو وایه څه وینې تیارو کې

ټپ د زړونو که د ژوند غم دريادېږي کله کله

ته د تورو تیارو په زړه کې ليدی نه شې دا خواږه

چې ژوندون يې درکوي په اوچت غرونو کله کله

{/slide}{slide= دومره نژدې يې}

داسې زړه ته مې نژدې يې

هغه ځای کې چې زه نه یم، ګنې ته هم هلته نه يې

دومره ما ته نژدې يې

ستا لاسونه پر اوږو زما

لکه دواړه لاس زما دي

او چې ته سترګې کړې پټې

ګنې زه په خوب ویده یم

"پابلو نرودا"

ژباړن : عبدالملک پرهیز

{/slide}{slide= څلوریزه}

که ته لږ لږ هم پر ما مېنه نه يې

پوه شه ته هم نور زما په زړه کې نه يې

که مې هېر کړې او له زړه نه مې بهر کړې

پروا مه کړه له پخوا ته مې خوښ نه يې

{/slide}{slide= د سعدي د یو شعر ژباړه}
د ځانکدن وروستۍ سلګۍ کې لا هم ستا په هیله یم
په دې امید ورکوم ساه چې خاورې ستا د پښو یم
د قیامت په سهار چې کله وباسمه سر له قبره زه
ستا خبرو ته پاڅېږم او لټون به ستا کوم
چې د دواړو دنیا ګانو ښکلي هلته وي راټولې
په کتو ستا نه مړېږم ستا د مخ غلام به یم
د عدم د خوب په خونه که ویده شمه زر کاله
د عاقبت له خوب خبر به ستا د زلفو له بوی یم
د روضې حدیث نه وایم د جنت ګل بویوم نه
ښکلا د حورو لټوم نه په منډو ستا په لور به یم
د جنت د رضوان لاس نه به زه نه څکمه شراب
زما شراب ته څه حاجت چې مست ستا په کتو یم
ستا په شتون کې هره ستونزه ماته ډېره ده آسانه
که خلاف وکړمه زه سعدی ډېر به ملامت یم

در آن نفس که بمیرم در آرزوی تو باشم
در آن نفس که بمیرم در آرزوی تو باشم بدان امید دهم جان که خاک کوی تو باشم
به وقت صبح قیامت که سر ز خاک برآرم به گفت و گوی تو خیزم به جست و جوی تو باشم
به مجمعی که درآیند شاهدان دو عالم نظر به سوی تو دارم غلام روی تو باشم
به خوابگاه عدم گر هزار سال بخسبم ز خواب عاقبت آگه به بوی موی تو باشم
حدیث روضه نگویم گل بهشت نبویم جمال حور نجویم دوان به سوی تو باشم
می بهشت ننوشم ز دست ساقی رضوان مرا به باده چه حاجت که مست روی تو باشم
هزار بادیه سهلست با وجود تو رفتن و گر خلاف کنم سعدیا به سوی تو باشم

{/slide}{slide= د فارسي ژبې د څو شاعرانو د دوه بیتونو ژباړه}

کفر دی زموږ په طریقې کې د کينې په زړه ساتل
دستور او دود مو دادی د هیندارې زړه لرل
***
ز یاران کینه هرگز در دل یاران نمی ماند
به روی آب جای قطره باران نمی ماند

بیدل

د یارانو په زړه پاتې د یارانو کینه نه شي
لکه نښه د باران پاتې پر مخ د اوبو نه شي

***
صورت نبست در دل ما کینه کسی
آیینه هر چه دید فراموش می کند
سلیم تهرانی

ځای نشته زما پر زړه د چا د بغض او د کينې
هېنداره هېروي هر څه چې وینې په شېبې

هان ببين اي ديده آن حسني که مي کردي طلب
مرد مي بايد که حالا تاب ديدار آورد
صرفي ساوجي

چې تل به دې غوښتل د ها ښکلا دیدن اوس وکړه
مېړه شه او ځان ټينګ ددې دیدن کړه
***
به دعا اثر چه جويم ، که چنان به دور حسنت
شده عام بت پرستي ، که دعا اثر ندارد
محمد ميرک صالحي مشهدي

څه اغېز له دوعا غواړو، چې چاپېر ستا له ښکلا نه
بت پالنه داسې عام ده، چې دوعا اغېز نه کاندې

***
در آفتاب٬  چشم ندارم که بنگرم
از رشک آنکه ، روز چرا در هواي توست ؟
شهيدي قمي

سترګې نه لرم چې وګورمه لمر ته
په دې رخه، ستا هوا کې ولې  ورځ ده
***
آرزو دارم که از عالم ٬ برافتد رسم خواب
تا نبيند هيچ کس در خواب ، ديدار تو  را
محمد ميرک صالحي مشهدي

دا مې هيله ده چې ورکه له نړۍ دستور د خوب شي
څو هيڅوک په خوب کې و نه کړي دیدن ستا
***

طرح غوغا افکنم ٬ جايي که آيي در سخن
تا نيابند اهل مجلس ٬ ذوق گفتار تو را
محمد ميرک صالحي مشهدي

شور به ګډ کړم چېرې ته په وینا راشې
څو  ستا له وینا خوند مجلس وانخلي
***
در هر نماز٬ دست به زانو  چرا زند ؟
زاهد ، اگر ز کرده٬  پشيمان نگشته است
غني کشميري

په هر لمونځ کې ولې لاس پر ګونډو کيږدي؟
زاهد، چې له خپل کړو پښېمان نه دی

چرک دنيا ، همه در جَيب تو جمع است زاهد
از کجا يافتي اين کيسه دلاکي را ؟
سليم تهرانی

ددنیا خيره ټول ستا جیب کې پرته ده
دلاکۍ کڅوړه اخیستې له کوم ځای تا؟
***
مخوان ز ديرم به کعبه زاهد ، که برده از کف  دلِ من آن جا
به ناله مُطرب ، به عشوه ساقي ، به خنده ساغر ، به گريه  مينا
مشتاق اصفهانی

زاهد څه له مې را بولې ما له دیر ته کعبې ته،  ما خو هلته زړه بایللی
آوازونو د مطرب، مکیزونو د ساقي، خنداګانو د ساغر، ژړاګانو د مینا ته
***
مخور صائب٬ فريبِ زهد٬ از عمامه ي  زاهد
که در گنبد٬ ز بي مغزي٬ صدا بسيار مي پيچد
صائب تبریزی

په جامو د زاهدانو تېر مه وځه ته صائبه
تاو راتاوشي غږ ګنبد کې ځکه هلته ماغزه نشته

زاهد٬ از حور بهشتي٬ به جز اين نشناسد
که شود ٬ دستْزدِ  شوق ٬ و بکارت نرود
غالب دهلوی

د جنت له حورو دومره زاهد پوه دی
بکارت نه ځي هر څو که زړه ګی سوړ کړې
***
به زاهد نگفتم ، ز درد محبت
که نشنيده بود ، آنچه من ديده بودم
بيدل دهلوي

ما د مینې درد و نه ویل زاهد ته
څه چېو ما ل لیدلي ، آورېدلي هغه نه ول
***
گرچه هستيم٬ گنه کار تو٬  اي ربِّ رحيم
نااميدي ز درت نيز٬ گناهي است عظيم
واصل

ګناهکار یو ستا ای ربه مهربانه
نهیلی هم ستا له وره ستر ګناه ده

انديشه از گناه مکن٬ زان که در جهان
نوميد٬ کس ز رحمتِ پروردگار نيست
واصل

د ګناه  پروا مه کړه، چې نړۍ کې
څوک نهیلې د الله له رحمت نه دی
***
 گر گنه می کنی٬ اندر شب آدینه بکن
تا که از صدر نشینانِ جهنم باشی

که ګناه کوې په شپه د جمعې وکړه
دوزقیانو کې پیدا څو لوړ دريځ کړې

واصل

{/slide}{slide= له خدای سره خبرې}

د رابیندرنات تاګور لیکنه
 
 I dreamed I had an interview with God.
 
ما خوب ولېده له خدای سره خبرې کوم

 
“So you would like to interview me?” God asked.
 
خدای ویل: نو ته غواړې له ما سره خبرې وکړې؟
 

“If you have the time” I said

ما وویل: که وخت لرئ؟
 
God smiled. “My time is eternity.”
“What questions do you have in mind for me?”
 
خدای موسکی شو. «زما وخت پای نه لري.»
«ستا په سرکې کومه پوښتنه ګرځي چې له ما يې پوښتل غواړې؟»
 
“What surprises you most about humankind?”
 
ما ویل: د انسان کوم څه ستاسې د حیرانتیا سبب کېږي؟  
 
God answered...
“That they get bored with childhood,
they rush to grow up, and then
long to be children again.”
 

خدای وویل.: دوی په ماشومتوب کې له ماشتوب ستړي شي او
بیړه کوي ژر لوی شي او چې لوی شي د ماشومتوب ارمان کوي
   
“That they lose their health to make money...
and then lose their money to restore their health.”
 

دا چې دوی خپله روغتیا د پيسو د ګټلو په خاطر له لاسه ورکوي
او وروسته بیا خپلې پیسې د ځان په درملنه لګوي

 
“That by thinking anxiously about the future,
they forget the present,
such that they live in neither
the present nor the future.”
 

دا چې د راتلونکي په هکله پریشانه وي
خو د اوس د اوس په هکله فکر نه کوي
ته به وايې چې نه په راتلونکي او نه په اوس کې ژوند کوي

 
"That they live as if they will never die,
and die as though they had never lived.”
 
.

دوی داسې ژوند کوي چې ګنې هيڅکله هم نه مري
او داسې مري چې ګنې هيڅکله ژوندي نه ول
 
God’s hand took mine
and we were silent for a while.
 
خدای زما لاسونه ونیول او لږه شیبه چوپ شولو
 
And then I asked:
“As a parent, what are some of life’s lessons
you want your children to learn?”
 
بیا مې وپوښتل: د انسانانو د خالق په توګه، څه غواړئ چې هغوئ له ژونده څه زده کړي؟
 
God replied with a smile:
 
خدای په موسکا سره وویل
 
 
“To learn they cannot make anyone love them. All they can do is let themselves be loved.”
 

باید پوه شي چې په زوره په چا ګرانېدلی نه شي
خو په آسانۍ سره د خپلو کړو لارې ګرانېدی شي

“To learn that it is not good
to compare themselves to others.”

پوه شي چې دا سمه نه ده ځان له نورو سره پرتله کړي
 
“To learn to forgive
by practicing forgiveness.”
 
د بښلو له لارې بښل زده کړي
 
“To learn that it only takes a few seconds to open profound wounds in those they love,
and it can take many years to heal them.”
 
پوه شي چې په یوه شیبه کې د هغه کسانو په زړه کې چې پردوی ګران دي، ټپونه جوړولی شي، خو زیات کلونه به ونیسي څو دا ټپونه بېرته  و رغوي.
 
“To learn that a rich person
is not one who has the most,
but is one who needs the least.”
 
باید پوه شي چې هغه څوک شتمن نه دی چې زیات شته لري، بلکې هغه څوک چې لږ څه ته اړتیا لري شتمن دی
 
“To learn that there are people
who love them dearly,
but simply have not yet learned
how to express or show their feelings.”

باید پوه شي چې داسې کسان شته چې دوی پرې ګران دي
خو نه پوهېږي څنګه خپل عواطف څرګند کړي
 
“To learn that two people can
look at the same thing
and see it differently.”
 

باید پوه شي چې دوه کسه یو ټکي ته کتلی شي خو دوی به یو شان نه ویني
 
“To learn that it is not enough that they
forgive one another, but they must also forgive themselves.”
 
باید پوه شي چې تل دا بس نه دی چې نور دوی وبښي
بلکې دوی په خپله هم باید ځان وبښي
 
"Thank you for your time," I said humbly.
 
په درنښت مې وویل : ددې خبرو په خاطر چې له ما سره مو وکړې، مننه کوم
 
"Is there anything else you would like your children to know?"
 
آ
آیا داسې نور څه هم شته چې ستا اولادونه باید پرې پوه شي؟
 
God smiled and said:
✨“Just know that I am here... always.”✨
 
خدای موسکی شو او ويې ویل: « بس دومره پوه شي زه دلته یم ، د تل دپاره»

{/slide}{slide=کوچنۍ هيله}
د خپل مور سره د زړه نه
 غواړم څو خبرې وکړم
غواړم  وخت ته بدلون ورکړم
غواړم تېر وختونه هېر کړم
په انډول د یوې ساه او په انډول د یوې شېبې
بس ددغه بهیر مخ ته جوړه کرښه د تدبیرکړم
لاړ شم هلته چېرې زړه ځي
خپل تقدیر هلته بدل کړم
چې د ژوند هلته سکون دی
تېر الماس هلته خوندي کړم
د رازونو تود  ګلبڼ مې
لا مشکین په ښه عطرو کړم
غواړم تېر له سمندر شم
او لامبو د نهنګ وکړم
شم بریښنا د آسمان زړه کې
څيرې ټولې تور تیارې کړم
هره خوا پړک د رڼا شم
ټول تیارې د اند رڼا کړم
د تور اند پر تور دېوانو
سخت ګوزار د سپین بريښنا کړم
وآلوزم لوړ آسمانو ته
 خوا کې تېر ځان له شهاب کړم
څه چې ما په سفر و ليد
ترې نه جوړ اند د سبا کړم
غواړم لاړ شم هغه ځای ته چې څوک هلته ته تللي نه دي
د انسان د روح د پاره هلته کر د ګلو وکړم
څوانسان د خپل جوهر او خپلې تومنې بهرمند شي
تیارې پاکې شي له روح نه سړیتوب په ځلېدا کړم
غواړم څيرې غړوندی  کړم د سپوږمۍ له سپينې غاړې
هر ناشونې کار دپاره چار د شونې برابر کړم
د بدمرغۍ دنیاګۍ د ژغورون او نجات دپاره
ښه فکرونه د انسان د نېکمرغۍ دپاره وکړم
خو ددې هر څه نه مخکې یو آرزو لرمه زړه کې
څو خبرې و خپل مور ته د زړه تله ځنې وکړم
غواړم و نیسم توپان له سرکښ څڼو کوسڅو نه
د توپان مستو څپو کې  په جاله یو  سفر وکړم
نه له زرو نه له  سپینو ماڼې غواړم
جوړ ماڼۍ د تخیل له توکو وکړم
لږه دمه ددې ډېرو سفرو له عطره غواړم
څو د فکر په ژوره اند د نن او سبا وکړم
هغه چا چې به تل ماته د ژوندون لاره ښودله
د شعور په کږلیچو کې به لټون ددې غږ وکړم
تخیل اوخیال آزاد دی په کې عیب او ګناه نشته
که رنګینه تصویرونه د خیالو له دنیا جوړکړم
غواړم و موم رنګونه د خپل زړه ټول انځورو ته
څو انځور د خپل خیالو انڅور په رنګ د خیال وکړم
چې زما د هڅولو تصویرونه ستا څرګند شي
چې هم ستاسې له ملاتړه لږ په ځان هم باور وکړم
غواړم وژغورمه ځمکه له ټول بدو او نادودو
د سپوږمۍ له سپینې غاړې مات د غم توره کړاوه کړم
خو له دې هر څه دمخه
غواړم مور ته سلام وکړم
غواړم هېرکړمه وختونه
د وخت څرخ باندې ولکه کړم
د یوې ساه په اندازه ،د لنډ شېبې په پېمانه
د همدغه بهیر مخ ته یوه کرښه یو خط وکړم
لاړ شم هلته چې مې زړه  وړي
چې لږ څړک هم د ځان وکړم
ها چې ډېر زما یادېږي
هلته جوړه زمانه کړم
او خپل تېر الماس خوندي کړم
د ژوند  زېرې پر تا وکړم
زما د راز تاوده ګلبڼ کې
هرقدم په مینه وکړم
ګډ له تا سره خپل خیال کړم
د خبل خیال تسلا وکړم
چې پیدا په هيڅ ځای نه شي
داسې علم او هنر وکړم
تل باور مې پرځان پوخ شي
هر ناشونی ژر د شون کړم
د سپوږمۍ له سپينې غاړې
غواړم خلاص یې غړوندی کړم

چې په وس د هیڅ چا نه وي
غواړم داسې چارې وکړم

غواړم وژغورمه ځمکه
له هر بدو يې تمیز کړم
خو دې هر څه نه دمخه
غواړم څو خبرې وکړم
د خپل مور سره له زړه نه
 د زړه دوه خبرې وکړم

{/slide}{slide=د فرخي یزدي د یو شعر ژباړه}

د عبدالملک پرهیز ژباړه
شب چو در بستم و مست از مي ‌نابش كردم
ماه اگر حلقه به در كوفت جوابش كردم

چې مې ور د خونې و تړه  مست مې په شراب کړ
که هر څو به ور واهه سپوږمۍ  له وره مې ځواب کړ
 
دیدی آن ترك ختا دشمن جان بود مرا ؟
گر چه عمری به خطا دوست خطابش كردم
 لېده دې ها ختا ترک چې دښمن زما د ځان وه
 چې د دوست مې په ټول عمر له خطا ورته خطاب کړ
 
منزل مردم بیگانه چو شد خانه ی چشم
آنقدر گریه نمودم كه خرابش كردم
چې جونګړه د پردو شوه کور د سترګو
په باران د تړمو اوښکو مې خراب کړ

شرح داغ دل پروانه چو گفتم با شمع
آتشی در دلش افكندم و آبش كردم
چې کېسه مې د پتنګ د زړه داغو، ډېوې ته وکړه
 بل په زړه مې ورته اور کړ، په لمبو د اور مې آب کړ

غرق خون بود و نمی مرد ز حسرت فرهاد
خواندم افسانه ی شیرین و به خوابش كردم
 وینو کې ډوب ؤ له حسرته، مړ کېده نه فرهاد
چې کېسه مې د شیرین وکړه وېده مې په خواب کړ
 
دل كه خونابه ی غم بود و جگر گوشه ی درد
بر سر آتش جور تو كبابش كردم
زړه چې څڅاند له وینو ؤ او یار د غم
ستا د جفا په اور مې وریت او کباب کړ
 
زندگی كردن من مردن تدریجی بود
آنچه جان كند تنم عمر حسابش كردم
پر له پسې مړینه وه ژوندون زما تل
کړاو د ځان مې تل په ژوند عمر حساب کړ

یادونه:
ختا  له ختن څخه اخیستل شوی، د ښه بوی مانا ورکوي

{/slide}{slide=بدلون}

دا ځنې ځنې دلته ځان بدلوي
کله کوڅه کله جانان بدلوي
دوی کوم هدف او کوم ارمان نه لري
په تش خبرو دوی دوستان بدلوي
دوی د بدلون په ماهیت پوه نه دي
په وچو دګمو دوی انسان بدلوي
دوی سره اند فکر او ارمان نشته دی
چې امتیاز وي ژر میدان بدلوي
دوی په ښایسته خبرو ښه بدلد دي
هر یو فرعون ته سر او ځان ټيټوي
دوی هر قدرت ته اقتدا ژر کوي
نوی رهبر او بل امام لټوي
په هر یو تېر دوي پښېمانه ښکاري
تېر کې ګناه د ځان او قوم لټوي
دوی ته پرتېرو خط ایستل بدلون دی
دوی ښه او بد ټول په یو شان ارزوي
دوی ته د نورو بتان تورښکارېږي
له خپل بتانو اتلان جوړوي
د بت پالنه ده فکري کمزورتیا
خو دغه خلک ولې بتان لټوي
کله خو دوی حکم او فرمان ورکوي
 له چا اتل او څوک په دار اړوي
دوی غواړي ټول ددوی په شانې اوسي
بل شان فکرو کې دوی تاوان لټوي
کله چې واړوي او پرده بدل شي
ځانته کمیس له بل دکان جوړوي
په هر قالب کې څرګندېږي چټک
بوقلمون ژر له  خپل ځان جوړوي
بدلون له زوړ نه نوي حال ته تګ دی
نوی حالت ، ښه له پخوا راولي
بدلون او وده دی قانون د زمان
هم طبیعت او هم انسان بدلوي
بدلون تغییر او تکامل ته وايي
په هر زاړه کې نوی ځوان جوړوي
هر نوی ځوان شي او زړېږي اخر
څرخ د زمان داسې دوران جوړوي
هر آوښتون ته وخت زمان په کار دی
نه د پتلون بدلون انسان بدلوي
بدلون د هر څه ماهیت بدلوي
په لوړه سطحه کیفیت جوړوي

{/slide}{slide=رو ورېږئ زما اوښکو}
 رو ورېږئ زما اوښکو، دلته غم  سودا ده زیاته
رو سوزېږه ای ډېوې، دلته شپه او تیاره  ده زیاته
لا هم دلته بد مستي کړي د تورو  شپو تور شرمخان
 جهالت تیارې خورې دي  د افغان خونه ميراته
دلته عقل په سترګو ړوند شو  ځکه ورځې دي تیاره
مرور  لمر او سپوږمۍ دي له موږ تللي کومې خواته   
د زړه درد چاته بیان کړم دلته ټول په زړه غمجن دي
مایوسي ده لور په لورې خوښۍ والوتې هوا ته
ارادې دي ورانې شوي ډېر نيتونه دي بد شوي
په هر لورې چل او چم دی غړوندی پروت دی رښتیا ته
روح او تن زموږ رنځور کړ تورو شپو او تور وختونو
روح ځپلی تن ځپلی ناست دي ټول غم او سودا ته
نن مالومه شوله ماته ، دلته څوک د چا یار نه دی
د هر چا خپل خپل مقصد دی د چا تمه زیاته  زیاته
هيڅ عالم او دانا نه دی چې ګړېږي تل بې باکه
په سټېجونو او منبر بادوي غټ دروغ هوا ته
هر سپینن کاڼې تل د سیند کې نه ګوهر او نه الماس دی
له قاتل يې اتل جوړ کړ هر یو غل رهبر سباته
دا ناولي نه پاکېږي کوم چې جوړ وي له بد توکو
د فتنواو د شر کار کې ، شیطان پاتې له دوي شاته
څوک چې لوی شي په محیط کې د بد جنسو شیطانانو
 سوچ او خيال يې شیطاني وي بې پروا پت او حیا ته
خوښ پې نه شې که دښمن په مينه لاس اوږد کړي تاته
دې کې هم چم او فتنه ده چې دښمن خاندي و تاته
هغه کور کې چې جګړه وي هر یو ورور د بل دښمن وي
ددې کور واک به د بل وي کوربه  ناست به وي ژړا ته

{/slide}{slide=سم فکر}
د ځان د نېکمرغۍ او دهوسا په فکر اوسه
د خپلو ټولو کړنو او رفتار په فکر اوسه

په لږو قناعت کړه له بې ځایه حسرت تېر شه
ډېر مال به چېرته یوسې  د وجدان په فکر اوسه

ملګری هغه خوښ کړه چې خوښ ستا پر ملګرتوب وي
له ډېر غلط  ملګرو  د ښه  یار په فکر اوسه
که هسک ته ختل غواړې نو وزرې خپل پیدا کړه
د هيلو غوړېدو ته  د لوړ اند په فکر اوسه

هغه آلوتل نه دي چې وزرې دې د بل وي
منت د نورو پرېږده تل روښان  په فکر اوسه

دا ژوند که هر څو اوږد وي خو بیا هم پای ته رسېږي
وخت ځي په تېرېدو دی د ښه کار  په فکر اوسه

هغوی چې په وژلو کې تګړه او بې نظیر دي
سبا ته د تاریخ د سخت ګوزار په فکر اوسه

د مخ پر هره څنډه يې خالونه د سرو وینو
ښه پاتې ترېنه نه دي د بدنام په فکر اوسه

هر څوک چې هر څه وايي دا د څو ورځو کېسې دي
انسان له ځانه جوړ کړه د انسان په فکر اوسه

{/slide}{slide= نه شو}
څوک په لاره مې ملګری او یارنه شو
په کږلېچ او په پېچومو په کار نه شو

چې مې کر کړ د ګلانو ګلان نه شو
چې په تمه د سپرلي وم سپرلی نه شو  

چې مې زړونه په هر ډډ د ونو کښلې
څومره زړونه مې را وکښل یادګار نه شو
 

بې له تا چې شپې او ورځې او کال تېر شو
ټول شېبې چې بې له تا وې ژوندون نه شو
 
چې تل لارو کې به ستا مخ ته ولاړ وم
چې زه تل به ستا په خوا وم په خوا نه شو

چې غوښتل دې زما د زړه قرار تسل شې
چې تسل دې بېقرار کړم تسل نه شو

{/slide}{slide= دا امکان نشته}

دا امکان نشته  محفل ته د خوبانو ما بینوا راولي
 خاورې د لارې یم که باد مې ستا درشل ته هر سبا راولي
یار یاري ونه کړه ځکه تل د ژوند په لار یک تنها روان وم
دا مې ارمان دي جنازه مې څوک کوڅې ته د لیلا راولي
د یار زړه سخت دی لکه تیږه هیڅ اثر پرې نه شي
که څه دردونه مې هر تيږه په ژړا راولي
زه د خپل زړه په دې چمونو هډو پوه نه شومه
د زخمي زړه غشی هرځل کمان ته بیا راولي
زړه مې خوشال شي له خوښیو په پوټوپونو راشي
هرځل لیلا په شونډو سرو چې نوم زما راولي
زړه نذرانه به د لیلا په نیم نظر کاندې ځان
که زړه وژو ته تېره غشي لیلا بیا راولي
په تمه ناست په بې صبرۍ شيبې د ژوند شمېرمه
هیر کړی یار که ناروغ زړه  ته مې دوا راولي
زه سرګردان په سپېره ډاک د جنون او لېونتوب ګرځمه
یار ته  وایه ! زولنې لاس او پښو ته بې وفا راولي
عبدالملک پرهیز

{/slide}{slide= د بېدل د یو شعر ژباړه}

شب جوش بهاری بدل تنګ شکستم
ګل چید خیال تو و من رنګ شکستم

بیګاه مې پر تنګ زړه د سپرلي جوشونه مات کړه
خیالونو ستا ګلونه ټولول ما رنګونه پسې مات کړه

مژګان بهم آوردم و رفتم بخیالت
پرهیز تماشا به چه نیرنګ شکستم

باڼه مې کړله پټ خيالونو کې ستا ډوب شوم
په کوم چل او بانه مې د ليدو روژه  مات کړه

خلوتکدهء غتچه ، طربګاه بهار است
در یاد تو خود را بدل تنګ شکستم

د غنچې زړه د سپرلې د بنډار کور دی
ستا یاد کې مې خپل ځان په  زړه تنګ مات کړ

آخر بدر یآس زدم حلقهء پیری
فریاد که نی چنګ شدو چنګ شکستم

 کړۍ  مې د زړښت اخر پر ور د مایوسې وټکاوه
افسوس شېلۍ رباب شوه  رباب مې مات کړ

خون ګشتن دل باعث واماندګیم بود
تا آبله یی در قدم لنګ شکستم

د زړه ټپي کېده مې وسیله د مایوسي وه
تڼاکه مې د ګوډ قدم و مخې ته مات کړ

شبګیر سرشک این همه کوشش نپسندد
در لغزش پا منزل و فرسنګ شکستم

دا هڅې خوښې نه دي د اوښکو د باران شپې
د پښو په خويدو مې هم هدف او واټن مات کړ

در بزم هوس مستی اوهام جنون داشت
صد میکده مینا بسر سنګ شکستم

د اوهام مستي جنون درلود محفل کې د هوس
په یو ډبر د سل میخانو مینا مې مات کړ

از شش جهتم ګرد سحر آیینه دار است
چون شمع چه ګویم چقدر رنګ شکستم

ګردونه د سهار مې له شپږ اړخ هيندار په لاس دي
د شمعې په شان څه وایم چې څو رنګه مې مات کړ

خون در جګر از شیشهء خالی نتوان کرد
بیدرد دلی داشتم از ننګ شکستم

له تشې پیالې څنګه به ځګر له وینو ډک شي
بې درد زړه مې درلود له ننګه مې مات کړ

( بیدل ) نکشیدم الم هرزه نګاهی
آیینهء راحتکدهء رنګ شکستم

(بیدل) زغملی نه دی د ناوړه کتو رنځ
د رنګ د هوساتون هیندار مې مات کړ

ابوالمعانی میرزا عبدالقادر بیدل

{/slide}{slide= د مینې وسله}
له زړه  خبره وځي ترې نه جوړ ښکلی غزل شي
موسکا د یار په شونډو شي خوره د زړه تسل شي
 
که وګوري نړۍ ته څوک د عشق په ښکلیو سترګو
رنګونه رنګارنګ د درست نړۍ لکه د ګل شي

سیالي که د ښکلاو د ستاینې په هنر شي
جاري دې په نړۍ همیش دپاره دا جدل شي

راځه د وخت غوږونو کې د مینې راز بیان کړه
د مینې په وسله به دا پرتې کشالې حل شي

د هر چا د هر بد په وړاندې یو ښېګڼه وکړه
چې هرې کړنې وړاندې برابر عکس  العمل شي

راځه پر خپل غزل زما سړه غېږه توده کړه
د هر ګناه له خونده به بیا جوړ نوی متل شي

{/slide}{slide=د زړه درد}
یو څپه ده مې له زړه نه را وتلې
یا وږمه له شین چمن نه را ختلې

یا په زړه مې شور اوځوږ دی پارېدلی
یا سېلاب د غرو له څوکو بهېدلی

نن د غشو سور باران ته نیغ ولاړ یم
ټګ غلیم له سرو وسلو سره راغلی

یم  ټپي د ځان په وینو کې لمبېږم
دښمن نېغ د کور له وره رسېدلی

ولې امن او ټينګښت به وي زموږ کور کې
چې دا اور زموږ په لاس کور ته راغلی

خلکو پاڅېږئ  بېدار له درانه خوب شئ
چې دې ښار ته خونړی  لېوه  راغلی

ولې دلته په پېړۍ وېده دا خلک دي
د رڼا دښمن په نوي چل  راغلې

د یادو له بې نښانه ټاپو ګانو
دلته درد او غم رسا وړیا راغلی

چې پېغام ته مې غوږ نه نیسې اولسه
ځکه کور ته د وحشت بلا راغلی

د دنیا دا خوشحالۍ به مې خوښ نه کړي
چې وطن ته بیا ویر غم ژړا  راغلی

د وطن په تورو شپو کې لټوم دې
ولی ژوند مو له خوښۍ په تنګ راغلی

د خوښۍ او نېکمرغۍ سپرلی به راشي
نن مې خوب ته افغان ويښ بېدار راغلی

{/slide}{slide=د سروانتس د یو شعر ژباړه}

 زه ماڼو یمه د مینې چې را وتی په سفر یم
د ژور دریاب په غېږ کې خپل بېړۍ چلوم
هیله نه لرم نړۍ کې کوم بندر ته به رسېږم
یا هيڅکله په کوم ځای کې لنګر به اچوم
د سروانتس د یو شعر ژباړه

{/slide}{slide=نفرتونه}
دا چې سوزو هره ورځ پرموږه غم دی
د وطن لوی او کوچنی مو په ماتم دی

ددې ټول علت زموږ مغزو کې پروت دی
علت ټوله  ناپوهۍ او جهالت  دی

زموږ  تور فکرونو جوړ دغه حالت دی
په تعصب او په کينو کې مو ذلت دی

تر څو  ډک زموږه روح له نفرتو وی
تسلط پرموږ د تورو قدرتو وی

د انسان مینه به ورک زموږ له زړو وي
د رحمت مینې ځای تش به مو په زړو وي

چې خواړه زموږ د فکر له شرارت وي
کله زړه کې زموږه مینه حرارت وي

هره خوا د نفرتو  ډنډورچیان ګرځي
په کوڅه او په بازار پلیدان ګرځي

ځکه سترګو نه  د غم سیلاب بهېږي
او په وینو هر مظلوم انسان لمبېږي

ځکه جوړ مو په وطن دا لوی توفان دی
چې کمزوری هر انسان قوي شیطان دی

له هر خوا د تند لارۍ لېوان غپېږي
په اورونو انسانان زموږ سوځېږي

ملا توره ده اخیستې لو د سر کړي
کمايې ځانته کلدار او شنه ډالر کړي

لکه چرګې له انسان سرونه پرې کړي
دهشتونه کلي ښار باندې خورې کړي

په نارو د ستر الله مسلمان وژني
دوی په خلکو کې اسلام او ایمان وژني

لوی قصرونه ځانته جوړ اوچت اوچت کړي
له خوارانو غلا کړکۍ او د کور چت کړي

څوک د قوم، څوک بیا د ژبې په تور وژني
څوک په بم او انتحار په میدان وژني

ویښ شئ خلکو دغه وروڼه د شیطان دي
دوی د ټول اولس ريښتني دښمنان دي

{/slide}{slide=ښکلا نشته}

خمونه واړه  تش شوه خو شراب کې تاثیر نشته
دردونه دومره ډېر شوه نور خمارکې تاثیر  نشته
 
زه انسان یم جوړ له کاڼو تیږو نه یم
څه به وایم چې له غم زما ډار نشته

پرون ملګري موږ په لار د ستر کاروان وو
نن ولې په تیارو کې هيڅ ډيوه د لار نشته

راشه ماته په ګردو دا خړ هنداره د ژوندون کړو
دې کې نور هغه صفا هغه ښکلا او انځور نشته

{/slide}{slide=دعمر خیام د څو رباعی ګانو ژباړه}

دعبدالملک پرهیز ژباړه

اين قافله عمر عجـب ميگذرد

درياب دمي کـه با طرب ميگذرد

ساقي غم فرداي حريفان چه خوري

پيش آر پياله را که شب ميگذرد

کاروان د ژوند ځي تند او نه دريريږي

خوند واخله له شیبې چې نه تمېږي

د سبا د حریفانو غم سودا څه کوې

پیاله را وړه چې شپه ځي نه ودرېږي

***

آن قصر که جمشيد در او جام گرفـت

آهو بـچـه کرد و شير آرام گرفـت

بـهرام کـه گور مي‌گرفتي همه عمر

ديدي کـه چگونه گور بهرام گرفـت

ماڼې هغه چې پکې جمشید جام واخیست

غرسه بچی و کړ او زمري آرام واخیست

بهرامه چې درست عمر دې ګور اخیست

و دې لید چې څنگه ګور بهرام واخیست

***

افـسوس که نامه جواني طي شد

و آن تازه بـهار زندگاني دي شد

آن مرغ طرب که نام او بود شـباب

افـسوس ندانم که کي آمد کي شد

افسوس چې لیک د ځوانۍ تېر شو

د ژوند تاند پسرلی لاړه ګنډېر شو

د مستۍ مرغه چې نوم يې ؤ شباب

پوه نه شومه افسوس کله راغی کله تېرشو

{/slide}{slide=د مولانا د یو ښکلي او له مانا ډک شعر ژباړه او لنډ تفسیر}

یادونه:

درنو دوستانو دغه ښکلی ژباړه او لنډ تفسیر شوی، دا چې د مولانا شعرونه ژور او پراخه مفهومونه له ځانه سره لري نو هر څوک له هغې نه د خپلې پوهې او نړۍ لید پر بنسټ مانا او مفهوم تر لاسه کوي چې همدا د مولانا شعر د پراخ مفهومۍ مانا ورکوي. هیله مند یم دغه شعري ژباړه دګرانو دوستانو خوښه شي. همدارنګه هیله مند یم خپل نظریات او ارزونه له ما سره شریکه کړۍ. ستاسې د تبصرو او نظریاتو په هيله.

دلا نزد کسی بنشین که او از دل خبر دارد

به زیر آن درختی رو که او گل‌های تر دارد

زړګیه ناسته د ها چا کړه چې هغه له زړه خبر لري

تر هغه ونې لاندې ځه چې ها ګلان تازه لري

ددې مصرعې مقصد د زړه ستره او پاک ساتل دي او دا چې مین د خپل زړه غوټه هر چا ته نه پرانیزي. د انسان شخصیت او سړیتوب د هغه کسانو څخه هم د پېژاندلو وړ دی چې دوی ورسره ناسته ولاړه کوي.

دویم بیت هم دا مفهوم بیانوي چې که د دمې دپاره د ونې سیوري ته ځې دداسې ونې لاندې لاړه شه چې تازه او ښکلي ګلان لري څو زیات خوند ترې واخلې. کله چې د پوهې او علم لرونکي سره ناست ولرو د هغه د پوهې څخه برخه مند کېږو لکه د ګلانو له ښکلا او عطرو څخه چې خوند او ګټه اخلو.

در این بازار عطاران مرو هر سو چو بی‌کاران

                                   به دکان کسی بنشین که در دکان شکر دارد

د عطارانو دې بازار کې لکه وزګار په هر لور مه ځه

د هغه چا هټۍ کې کېنه چې په هټې کې خپل خواږه لري

وزرګاره خلک بې له دې چې کوم هدف او کار و لري د عطارانو په بازار کې سرګردانه دیخوا ها خوا ګرځي نو ځکه کله چې هدف نه لرې بې ځایه مه ګرځه بې هدفه ګرځېدل د وزګارو خلکو کار دی.

دویمه مصرع هم د لومړي مصرعې دوام دی چې وايي په هغه هټۍ کې کينه چې خواږه لري ، له خوږو مقصد ګټه او فایده ده او خلک او ټولنه له باراز سره پرتله شوي.

ترازو گر نداری پس تو را زو ره‌ زند هر کس

                                   یکی قلبی بیاراید تو پنداری که زر دارد

که تله نه لرې تېر باسي دې هر څوک پر دغې لارې

که څوک چم کړي ستا باور شي ګنې دا سره زر لري

دلته شاعر وايي څوک چې د اند او تحلیل او تجزيي ځواک نه لري او هوښیاره نه دي په ژوند کې زیان کوي او دا يې دداسې چا سره پرتله کړی چې کله هغه بازار ته د سودا اخیستلو دپاره ځي او تله له ځانه سره نه لري نو هټیوال د لږ وزن شیان پرې تېروي او دی هم نه شي کولې د شیانو ریښتنی وزن او اندازه و پېژني نو په دې ډول ټول يې تېر باسي.

دویمه مصرعه کې د چا یا کوم شي په ظاهري بڼه له تېر وتنې څخه مقصد دی یانې که د یو تقلبی شئي ظاهري بڼه ښکلې کړی شي نو ځنې کسان پرې تیر وځي. ډېر کله بازار کې هوښیاره او چالاکه کسان تقلبي څيزونه د اصلي څيزونو په بیه تېروي. په ټولنه کې هم د تبلیغ او پروپاګند له لارې کله ناپوهه کسان د پوهانو په جامه کې ځانونه څرګندوي.

تو را بر در نشاند او به طرّاری که می‌آید

                                   تو منشین منتظر بر در که آن خانه دو در دارد

تا به په ور کې تمه کړي وايي ژر بېرته راځم

په تمه ور کې مه کینه چې دا کور دوه وره لري

داسې پېښې زیاتې شوي چې ځنې کسان د نورو له باور او ريښتینولۍ څخه ناوړه ګټه پورته کوي او دوې تېر باسي لکه داسې چې یو څوک په ټګۍ برګۍ د کور په ور کې ور دروې او ورته ووايې چې ژر بېرته راځم همدلته په تمه اوسه خو بیا د کور ددویم ور له لارې ولاړ شې او نو هيڅکله را نه شې. نو په دویمه مصرعه کې سپارښتنه کوي چې د ټګانو په خبره باور مه کوه او په ور کې په تمه مه کینه ، یانې د ټګانو په ژمنو او وعدو باور مه کوه ، هغوی تاسې تېر باسي او بېرته نه ستنېږي. لکه د افغانستان د ټولټاکنو دروغجنې ژمنې چې هيڅکله به هم ترسره نه شي.

به هر دیگی که می‌جوشد میاور کاسه و منشین

                                   که هر دیگی که می‌جوشد درون چیزی دگر دارد

هر دیګ چې اېشي ورته مه کېنه او مه نیسه کاسه

چې اېشېږي هریو دیګ په منځ خپل بل څه نور لري

دا بیت وايي هر دیګ چې د اېشېدو په حالت کې وینې ورته کاسه مه نیسه ، ځکه نه پوهېږې چې په دیګ کې خواړه دي يا څه نور ، صبر وکه څو د دیګ محتویات درته څرګند شي. دا مفهوم زموږ په ټولنیز ژوند کې زیات د لمس وړ دی، په تېره بیا کله چې سیاسي بازار تودېږي هرې احساساتي ویانا او شعار ته چکچکې باید و نکړو او صبر وکړو څرګنده شي ددې تندو شعارونو او ویناګانو تر شا څه پراته دي.

نه هر کلکی شکر دارد نه هر زیری زبر دارد

                                   نه هر چشمی نظر دارد نه هر بحری گهر دارد

نه خو هر ګوته خوږه وي او نه هر کوز بر لري

نه هره سترګه لید او نه هر سمندر مرغلره لري

ددې بیت مفهوم هم لکه د تېر بیت دی ګوتې کله نا کله د قلم په مانا کارول کېږي خو دلته يې مانا په خپل ګوتې دي. دلته بیا هم شاعر خپل مخاطب شک کولو ته رابولي او وايي چې ټولې ګوتې خوږې نه وي او په هر سیند اوسمندر کې مرغلرې نه پیدا کېږي.  

بنال ای بلبل دستان ازیرا ناله مستان

                                   میان صخره و خارا اثر دارد اثر دارد

د مستانو په څېر غږ او نارې باسه بلبه

چې پر تيږو هم پر کاڼو دا اغېز کړي

دلته د بلبل نه مطلب مین دی او وايي چې د مستانو غږ پر تيږه او ډبره هم اغيزه کوي او لکه د کاڼي سخت زړونه هم نرموي.

بنه سر گر نمی‌گنجی که اندر چشمه سوزن

                                   اگر رشته نمی‌گنجد از آن باشد که سر دارد

که د ستن له سوري تېرېدی نه شې نو سر کېږده

که تار له ستنې تېر نه شي نو پوه شه تار سر لري

په دې بیت کې ژور مفهومونه په ښکلي قالب کې ځای کړی شوي. په ژوند کې د پرمختیا لاره ډېره ستونزمنه او له خنډونه ډکه ده ، که غواړئ په ژوند کې پرمختګ وکړئ نو باید له زیاتو خنډونو او ستونزو تېر شئ او ددې دپاره لازمه ده څو خپل سر نری کړئ یانې تواضع ولرئ د لويي او کبر نه ډډه وکړئ چې دلته يې د ستنې له تنګ سوري نه د تار تېرېدل بېلګه راوړی چې تار تر هغې له ستنې نه تېريږي تر څو يې سر صاف او نری نه شي. په مینه کې بری هم له همداسې لارې تېریدل غواړي. همداسې په ټولنیز ژوند کې د لوړ دریځ تر لاسه کول په داسې لاره تګ غواړي.

چراغست این دل بیدار به زیر دامنش می‌دار

                                   از این باد و هوا بگذر هوایش شور و شر دارد

دا بېداره زړه څراغ دی نو ساته يې لاندې تر لمنې

له دې باد او هوا تېر شه چې هوا يې شور او شر لري

وايي دا زړه لکه ډيوه ده اولاره روښانوي خو د لارې هوا توفاني او له غباره ډکه ده نو کېدی شي دا ډيوه مړه کړي او خپلې لارې ته دوام ورکولی و نه شي نو ځکه پر ډيوه پام ساته څو در څخه مړه يې نه کړي ، چې دلته له ډيوې مطلب عقل ، اند او پوهه ده کوم چې زموږ ژوند او لاره روښانه کوي، یانې پام کوه د نړۍ او یا جانان ښکلا او شان او شوکت دې سترګې ړندې نه کړي تل له عقل او هوښیارتیا کار اخله که نه نو له بدمرغۍ سره به مخامخ شې او لاره به درنه ورکه وي.

چو تو از باد بگذشتی مقیم چشمه‌ای گشتی

                                   حریف همدمی گشتی که آبی بر جگر دارد

چې تېر شولې له باده استوګن شوې په چینې کې

حریف د ها همدم شوې چې اوبه پر ځګر لري

کله چې له سختیو او کړاونو تېر شوې خپل هدف یا جانان ته رسېږې او وینې چې هغه هم لکه ستا په څېر له همدغه نرۍ لارې تېر شوی او زیاتې ستونزې يې ګاللي او دا په حقیقت کې د رښتنې او دوه اړخيزې مینې په مانا دی.

چو آبت بر جگر باشد درخت سبز را مانی

                                   که میوه نو دهد دایم درون دل سفر دارد

چې اوبه وي پر ځګر کې لکه شنې ونې ښکارېږې

چې نوې مېوه وکړي ها تل سفر په منځ د زړه لري

دلته په ځګر کې د اوبو لرل د لاس ته راوړنو د لرلو په مانا دی لکه شنه ونه چې میوه يې د نورو دپاره ګټوره ده او د هر چا خوښېږي نو د انسان ګټور کار هم لکه د مېوې د خلکو ددرناوي سبب ګرځي نو ځکه د خلکو په زړونو کې لار پیدا کوي.

{/slide}{slide=وختونه}
څومره ښکلي وه وختونه د شرابو ډک جامونه
چې یو دوه به مو ترې واخیست ورک به شو واړه غمونه
شپه تر سهاره خندیدل وه د خوبانو رقصیده وه
څه ښایسته ښکلې دنیا وه زموږ ښایسته وه ارمانونه
موږ ویل تل به دا مستي وي هم به دا ښکلې ځواني وي
د ساقي په لاس مینا وي، هم نخرې او مکیزونه
د غم څړیکه هلته نه وه د جنګ لیکه هلته نه وه
موږ وېل تل به دا بنډار وي زموږ نه ول بل سوچونه
موږ ویل زموږ عزم قوي دی تل بری زموږ حتمی دی
وهم زموږ په زړو کې نه ؤ بې له ډار مو کړه یونونه
یوه ورځ به غوره ژوند کړو چې زموږه وي په خوښه
موږ وی داسې ژوند به جوړ کړو هلته نه به وي غمونه
دا ځوانۍ عجب دوران دی ډېر ښایسته له هربهار دی
هوډ ځوانۍ مو پولادین ؤ ، ټول ښایسته ښکلي فکرونه
نن شپه بیا په میخانه کې د ډک جام مخ ته ولاړ یم
هر څه نوي او بل شان دي دلته نه نشته مین زړونه
جام د مې ته په ځير ګورم په کې خاندي تصویرونه
هغه تاندې څېرې نه نشته ټول خزان مړاوي ګلونه
ډېر افسوس مې زړه ته راغې څومره ژر تېره ځواني شوه
ډېر کلونه د ژوند تېر شول لا کمکي دي زموږ عقلونه
حوصلې مو وړې شوي د مستۍ ځواک ټپي شوی
خوب او خیال مو پرونی دی په کې نشته سمونونه
ستا څېره هم د سرو میو په څپو کې راښکاره شوه
زما نوم وه ستا پر ژبه له خوښۍ ورک شوه غمونه

{/slide}{slide=وطن ته}
ته مې مينه ، ته مې زړه يې
چې خیالونو څپې راشي، سلسلې د خیالوستا وي
چې سندره په خوله راشي، په سندره کې نوم ستا وی
بې له تا ژوندون ډېر ګران دی
ته مې مینه، ته مې ساه يې
په دلیل يې نه پوهېږم
دا عجیبه شانی راز دی
پخوا داسې مینه ما نه وه لیدلې
داسې ښکلې ولولې مې په یاد نه دي
پرتله زما د مينې ممکن نه ده
داسې اور د مینې زړه کې پخوا نه ؤ
داسې ګران کله هيڅ نوم مې په زړه نه ؤ
نه پوهیږم ، دغه مینه به ما کومې خواته بوځي
اوس باور مې پوره پوخ شو چې پر تا  له زړه مین یم
هو، له تا لاړم خو بې تا مې ژوندون ګران دی
چې تنهایم ستا د مینې غزل وایم
هر خبره کې یوازې هم تا ستا یم
ته مې مینه، ته مې عشق يې

{/slide}{slide=پېغام }
  دلته کړيکې او ناورین دی
مړ  له ولږې خوارمسکین دی
څوک په وینو کې لېشت پروت
ځکه زړه مې له غم خوړین دی

ترڅو ناست د ظلم سیل کړئ
تل په کور کلي  ماتم کړي
سترګې خلاصې له خوب وېښ شئ
څو به زغم د لوی ستم کړئ

دا ناورین پر ټول اولس  دی
هر ستم پر وړ ماشوم دی
دلته مېندې خوېندې ژاړي
هم بوډا خوار او مظلوم دی

هره ورځ دلته  ناورین دی
له دهشت هر زړګی خوړین دی
هره ورځ وینې توېېږي
 د غلو جنګ په نوم د دین دی

دلته هر راز غلیمان دي
هر جامه کې په خرام  دي
په چلوټو او دوکو کې
څو ګام وړاندې تر شیطان دي

دلته ډېر خواره دامونه
خلاص د دروغو دوکانونه
ساده ګان په کې ښکارېږی
کړي تباه خوار ولسونه

دغه جنګ د پردو جنګ دی
دغه ټول پردی نېرنګ دی
نورو خوند اومزې وکړې
ولې زموږ پر لاس تفنګ دی

توپک مات د جنګ سالار کړئ
د غاصب سر نور په دار کړئ
چې جاسوس له وطن ورک شي
لوټماران تس نس یو وار کړئ

دا وړانده خلک  بینا کړئ
په ريښتیا يې ښه دانا کړئ
جوړ سپرغکې د عرفان کړئ
د ظلمت تيارې رڼا کړئ

جهالت ورک  له وطن شي
دتور فکرو ځانکدن شي
خرافات له سټې ورک کړو
بیا علم ډېوه روښان شي

چې روښان زړونه تیاره شي
محبت مینه خوره شي
ټول یو موټې یو قوت شو
د نفاق سکاره ایرې شي

سوله تل ښکلی ارمان  دی
ژوند په سوله کې ودان دی
د جنګمارو خونه  وران کړئ
بې له جنګ سړی ، انسان دی

چې آزاد له هره بند شي
ورک انسان  د لارې خنډ شي
چې دوستي او ورورولي وي
وطن جوړ په کار او اند شي

دا اولس له کړاو  خلاص کړو
ورک د جنګ جګړو میراث کړو
چې چينې وچ د جګړې شي
راشئ ټول سره لاس ور کړو

یا بريښنا په شین آسمان شم
د مرګ تندر پر شیطان شم
 زنځيرونه له پښو مات شي
غږ د حق د هر انسان شم

 د ستم برجونه ړنګ کړو
اهریمن په وینو رنګ کړو
اور دښمن پر سټه بل شي
کوز  ګوزار  يې له ګړنګ کړو

که نه تل به دلته غم وي
جنګ به تل او په هر دم وي
غلیمان به تل مزې کړي
تل همېش به زموږ ماتم وي

هره ورځ به انفجار وي
ځان وژل او  انتحار وي
چور تالان به تل روان وي
هم په کلي هم په ښار  وي

که  کارګر او که بزګر يې
که روڼ اند یا روښانفکر یي
ولې پروت  داسې وېده يې
دې ناورین ته غلی ځير يې

تور  زنځير د عقل مات کړئ
ورک تعصب او هر نفاق کړئ
د رښتیا لاسونه ور کړئ
بیا به جوړ افغانستان کړئ

{/slide}{slide=د وطن مینه}

بې له تا به ژوندون کله زما اسان وي

لکه مات چې مې ورز پر ستر توفان وي

د ښکاري په سرو منګولو کې را ګير یم

لکه ویشتي غشي نېغ په زړه جانان وي

بې له تا په سخت سفر یوازې درومم

لکه شپه کې چې سپوږمۍ تنها روان وي

زما پر زړه ستا د یادونو څلي جوړ دي

فکر او اند مې تل ستا څيرې ګریوان وي

تل په سترګو مې رڼې اوښکې جاري شي

چې پر تا وینم را تاو پړانګ او لېوان وي

ډکې اوښکې مې له غبرګ سترګو توی شي

چې واکمن پر کلي ښار مې تور دېوان وي

زه له دې لرې ملکو دې تل څارمه

ګنې بیا یو ورځ به جوړ دا ګلستان وي

پام ونه کړې چې زه به ستا له عشقه تېر یم

ستا فراق کې مې ژوند تل خوار او پریشان وي

پښې مې سستې وس د تلو په ما کې نشته

یا نړۍ په مخه کړې زلزلې او لوی توفان وي

بې له تا چې پر هر ځای یم خوار فقیر یم

لکه ژوند چې د انسان په تور زندان وي

پروت پنجره کې د سرو زرو زار بلبل یم

چې ارمان يې آلوته پر شنه چمن وي

که هر څو له تانه لرې زړه مې ستا دی

روح مې ډک ټول ستا له مينې او ایمان وي

ته ټول مينه ټول غزت او شرافت يې

پرتا ویاړم بې له تا که مې ګزاران وي

زه هيڅکله به تا هیر نه کړم وطنه

تل نابود دې رنګارنګه دښمنان وي

{/slide}{slide=سفر}

زړه تنګۍ نه شوې روان په اوږد سفر

لرې ښار ته ځې له مونږه بې خبر

ای زړګیه ای د عشق ښایسته بلبله

تنګ قفسه نه الوته کړه چټک لکه نظر

د وږمې د سبايي په شانې وکړه آلوتنه

لر اوبر په شنو درو او اوچت غر

د رڼو اوبو په څېر له غرو جاري شه

لکه اوښکې د آسمان د غره په سر

په شیبو شیبو ژړیږه زړه دې تش کړه

شه جاري په وچو شاړو د کرګر

څو پټي او دښتې و څپړي ګلونه

دا سپېره غرونه شي پټ ټول په نښتر

زموږ نړۍ کې بې له مني بل څه نشته

رژوي ښکلي ګلان مو له یو سر

{/slide}{slide=د يوې روسي سندرې ژباړه}

وچې فوارې شوې، اوړی ناڅاپ تېر شو

ژېړ غاټول ګلونه، راکوې ماته، څه عجیبه کار دی

ښه په دې پوهېږې څومره په زړه سخت يې ، په دا اشارې دې

ژېړ غاټول ګلونه او او او، ژېړ غاټول ګلونه

ژېړ غاټول ګلونه، نښې د بېلتون دي

دا وروستۍ رڼا ده د سهاري ستورو ، د سهاري ستورو

ژېړ غاټول ګلونه ، یاد يې ستا لاسونه

یاد يې ستا شونډې، ځیګ زبر ګلونه

ژېړ غاټول ګلونه ، یاد يې ستا لاسونه

یاد يې ستا شونډې،

ځیګ زبر ګلونه او او

ځیګ زبر ګلونه او او

ژر به هم ته لاړ شې، له دې ځوږ من ښاره

پس زموږ له ناندرو ، ته شاید پر حق یې ،نور ټينګار پرې نه کړم

داچې هېلې ماتې شوې ، ګل ملامت نه دي

ژېړ غاټول ګلونه ، او او، ژېړ غاټول ګلونه

ژېړ غاټول ګلونه، او او او، ژېړ غاټول ګلونه

ژېړ غاټول ګلونه، نښې د بېلتون دي

دا وروستۍ رڼا ده د سهاري ستورو ، د سهاري ستورو

ژېړ غاټول ګلونه ، یاد يې ستا لاسونه

یاد يې ستا شونډې، ځیګ زبر ګلونه

ژېړ غاټول ګلونه ، یاد يې ستا لاسونه

یاد يې ستا شونډې،

ځیګ زبر ګلونه او او

ځیګ زبر ګلونه او او

ژېړ غاټول ګلونه. او او او، ژېړ غاټول ګلونه

ژېړ غاټول ګلونه، نښې د بېلتون دي

دا وروستۍ رڼا ده د سهاري ستورو ، د سهاري ستورو

ژېړ غاټول ګلونه ، یاد يې ستا لاسونه

یاد يې ستا شونډې، ځیګ زبر ګلونه

ژېړ غاټول ګلونه ، یاد يې ستا لاسونه

یاد يې ستا شونډې،

ځیګ زبر ګلونه او او

ځیګ زبر ګلونه او او

Высохли фонтаны, лето кончилось нежданно
Желтые тюльпаны ты мне даришь как ни странно
Знаешь ты сам как жесток этот прозрачный намек
Желтые тюльпаны, о-о-о, желтые тюльпаны

Желтые тюльпаны - вестники разлуки
Цвета запоздалой утренней звезды, утренней звезды
Желтые тюльпаны помнят твои руки
Помнят твои губы строгие цветы, строгие цветы
Желтые тюльпаны помнят твои руки
Помнят твои губы
Строгие цветы о-о-о
Строгие цветы о-о-о
Строгие цветы

Ты уедешь скоро, опустеет шумный город
После нашей ссоры может прав ты я не спорю
В том что разбились мечты не виноваты цветы
Желтые тюльпаны, о-о-о, желтые тюльпаны

Желтые тюльпаны - вестники разлуки
Цвета запоздалой утренней звезды, утренней звезды
Желтые тюльпаны помнят твои руки
Помнят твои губы строгие цветы, строгие цветы
Желтые тюльпаны помнят твои руки
Помнят твои губы
Строгие цветы о-о-о
Строгие цветы о-о-о
Строгие цветы.

Желтые тюльпаны - вестники разлуки
Цвета запоздалой утренней звезды, утренней звезды
Желтые тюльпаны помнят твои руки
Помнят твои губы строгие цветы, строгие цветы
Желтые тюльпаны помнят твои руки
Помнят твои губы
Строгие цветы о-о-о
Строгие цветы о-о-о
Строгие цветы.

{/slide}{slide=ځان پوه کړه}

زړګیه بس ، ګډوډي همدومره بس دی
دا  وژل او تباهی  همدومره بس دی

چې په خلکو کې ورک له سړي ځان شي
نو د نورو ناولتیا کې ککړ  سړي نه ځان شي

نور به ځان له خپله ځان سره عادت کړم
د خپل زړه په رڼايۍ به ځان عادت کړم

چاړه وا  نه خلم  په لاس خلاف د خلکو
نه مقام  او دریځ خوښ خلاف د خلکو

بت پالنه د دانا په کار کې نشته
له ددانو وېره او ډار رڼا کې نشته

شي باران د غم چې شونډې مې لمدې کړم
جاري اوښکې شي  چې زړه سره کېسې کړم
 

ولې لار رانه شي ورک مستو څپو کې
چې لوی شوی یم د ژوند په کږلېچو کې

څه د غم غوټې تړې د زړه پردوکې
زه عادت یم د هر غم په مکيزو کې

زه دا نه وایم چې ژبه دې ایسار کړه
له ترخو مې غوږ او روح واړه قرار کړه
 

زه دا نه وایم راځه د زړه قرار شه
لاس په سر له زورونې او آزار شه

وایم ژوند دې تل خوشحال او بې عذاب شه
نه درخو  نه شیرنۍ په څېر مینه کې کباب شه

وایم ستا کلي کې زړه د مينې نه ؤ
سوزېدو ته هيڅ پتنګ د شمعې نه ؤ

ستا د کلي هر یو کور  له ظلم جوړ ؤ
پر هر ور يې د مېن زړګی نسکور ؤ

هلته هره خوا د وینو څاڅکي اوري
طوطکۍ ځالی ویجاړې خپسې خوري

ډېر ستومانه کیسو ستا ترخو ترخو کړم
پریشان په زړه زخمي درد د درخو کړم

ستا په خواله کې تل چل او نېرنګ پروت ؤ
همدردۍ کې دې پيغام د بل جنګ پروت ؤ

چړې ډېر دي خو ټپي د چا  زړه نه شو
خوبان ډېر دې خو مجنون بل پیدا نه شو
 

د آسمان غوږونه ټپ کړه ډېرو چیغو
تل له درده به ځوريږو که ناپوه وو
 

په ځګېرویو او زارۍ به بې غم نه شو
څو له شر نه د خلاصون په فکر نه شو

صدف پروت د سمندر تل کې ژور دی
رسیدو ته يې په کار فکر او هنر دی

که  ځان پوه په دغه فکر او هنر نه کړو
بچ به هيڅکله څپو نه کشتۍ نه کړو

څوک به زموږه د ژغورون اتل نه شي
څوک به زموږ د سباوون په فکر نه شي

چا ته پته زموږ د درد او احساس نشته
بې له موږ زموږ د درد چاره ګر نشته

هيڅ چا توی نه کړه یو اوښکه زموږ غم کې
مسیحا نه شو څوک موږ ته زموږ رنځ کې

دا څو کاله چې په اور کې موږ سوزېږو
د اغیارو سرو اورو کې ایرې کېږو

څوک رانغی زموږ له حاله خبردار شي
په دې سخته لار زموږه مددګار شي

همیش ناست د تور ملا تورو کیسو ته
د نفرت او عداوت سپېرو غمزو ته

کله پروت په تورو خاورو کې لغړېږو
د خپل ځان په بدمرغیو نه پوهېږو

پاسۍ جګ شئ د پېړیو له غفلته
ځان سمبال په پوهه ووځئ له ذلته

بې له پوهې د نجات لاره بل نشته
وخت  دی کم فرصت  تا لره بل نشته

{/slide}{slide=د مولانا د یو شعر ژباړه}

ای خلکو حج مو خواته چیرته ځئ چيرته ځئ

معشوق د کور تر خوا چیرته ځئ چيرته ځئ

معشوق مو ګاونډی د کور تر خوا د کور تر خوا

اند څه مو دی په سر چې سرګردانه په صحرايئ

که صورت د بې صورته معشوق ووینئ

هم حاجي او هم کعبه او هم کور خپله يئ

سل واره له دې کوره هغه کور ته تلي یاست

یو وار له دې کوره د بام سر ته وخېژئ

که هیله مو د روح د کور لیده وي

اول مخ د هیندارې ښه صیقل او صفا کړئ

ها کور لطیف دی کومې نښې چې مو وویل

د کور خاوند هم ځنې نښې ووایئ

د ګلو غنچه چېرې ده که بڼ مو دی لیدلی

د روح ګوهر مو کوم دی که د خدای له پاره یئ

له ډېر کړاوه پس دې شي ستاسې شتمنئ

افسوس په خپلو شتو همدا تاسې پرده يئ

د خاورو په ډېرۍ کې لکه ګنج پنا یاست

سپوږمۍ غوندې له تورې وريځې ووځئ

سلطان د جهان فخر په تبریز کا

عجایب وي ډول ډول چې مو روح ښاد ساتئ

ای قوم بحج رفته کجایید کجایید

معشوق همین جاست بیایید بیایید

معشوق تو همسایهء دیوار به دیوار

در بادیه سر گشته شما در چه هوایید

گر صورت بی صورت معشوق ببینید

هم حاجی و هم کعبه و هم خانه شمایید

صد بار از این خانه بدان خانه برفتید

یک بار از این خانه بر این بام بر آیید

گر قصد شما دیدن آن خانه جانست

اول رخ آیینه بصیقل بزدایید

آن خانه لطیف است نشانهاش بگفتید

از خواجه آن خانه نشانه بنمایید

کو دسته ای از گُل اگر آن باغ بدیدید

کو گوهری از جان اگر از بهر خدایید

با اینهمه آن رنج شما گنج شما باد

افسوس که بر گنج شما پرده شمایید

گنجید نهان گشته درین توده پُر خاک

چون قرص قمر ز ابر سیه باز بر آیید

سلطان جهان مفخر تبریز نماید

اشکال عجایب که شما روح فزایید

{/slide}{slide=دوه ایزې}
ځکه ښه یم چې غم کم خورم
هره ورځ ترې لږ او کم خورم

چې شم تږی رسوي مې تر سرابه
چې کړم مینه ځوروي مې بې حسابه

نه پوهېږم په کوم ځای چېرته ویده یم
ولې لمر رڼا هم ويښ نه کړم ویده یم
زړه رنځور ؤ یار چاړه ولې ور تېر کړه
بې ګناه يې سر په دار زما د خوار کړه
نامرد تل له څټ ګوزار  ناببر کړي
مات ملاتیر مې په خیانت هر غدار کړي
مینه راغله زما د بېخ په سوزوو شوه
فکر او اند پرېشان له دې غمو شوه
که دا مینه وي زه تېر له داسې مینې
که دا ښه وي بد دي ښه له داسې مينې

{/slide}{slide=د جګړې مصیبت}

د افغان ملک کې فتنه او واویلا ده

هره خوا د غم تغر خپور او ژړا ده

هره ورځ بلا نازله پر خپل ځان کړو

وايو دې کې د خالق زموږ رضا ده

دا جګړې او کشالې مو تل له جهل او ناپوهۍ دي

ولې تل مو پر دې جهل او ناپوهۍ همېش رضا ده

د خپل قام ولس وژو ته وسلې او توپک اخلو

باید پوه شو دغه لاره د ابلیس د زړه رضا ده

هيڅ ملت په جنګ جګړو آباده نه شي

زموږ بقا او نیکمرغۍ بس په سوله او صفا ده

چې پېغام يې تل د جنګ او د نفرت وی

دښمني يې زموږ خوښۍ او د هوسا ده

{/slide}{slide=آزادي}
دا ژوندون د بڼو خوب دی ژر تېريږي
ښه او بد يې پاتې کېږي نور تېریږي
د ژوندون بیه که بند او په زندان وي
مېړني په داسې ژوند مدام شرمېږي 
چې د ژوند شرط غلامي او بندګي وي
آزاد خلک مرګ مني له ژوند تېرېږي
که فشار د غلیمانو یې اوبه کړي
د سر لوړو سر غلیم ته نه ټيټږي
هر فشار ته ټټر نیسي همت ساتي
سر ټيټۍ باندې زمریان همیش شرمېږي
که آسمان يې کاندي خوار او لور د زر کړي
همتناک له دې لورینې نه تېريږي
که هر څه ورته ملاو په غلامۍ شي
با وجدان چې وي ، په دغه شتو شرمېږي
غوړمالي که وسیله د سر ساتو وي
په دې سر به قام ولس مدام شرمېږي
چې انسان ته د ځان واک او اختیار نه وي
آزاد خلک غلامۍ پر ضد جنګېږي