میرعبدالواحد سادات 1
به بهانه زاد روز شاعر و آزادیخواه سترگ
رابیندرانات تاگور ازاديخواه بزرگ ، نویسنده سترگ ادبیات مدرن هندوستان و در مقياس جهان ، شاعر بزرگ و رماننویسی ، فیلسوف ، موسیقیدان ، دريافت كننده دوكتوراى افتخارى اكسفورد
و نخستین شخصيت از قاره آسیا است كه برنده جايزه نوبل گرديده است .
هر کله چې موږ د خپل هیواد د ادب تاریخ لولو نو موږ ته دا روښانه کېږي، چې په هیواد کې د تاریخ په بیلابیلو پړاوونو کې د فرهنګي، سیاسي حالاتو، د ټولنیز او انساني ژوند بېلابېلو پېښو او حوادثو زموږ لیکوال او ادیبان د ادب او هنر له رنګینې نړۍ څخه لرې ساتلې وو، او د بېلابېلو کړاوونو سره يې مخامخ کړیدي.
پوهنمل ظفرخان «اهتمام»
-ادب پوهان او ادب څېړونکي دادبیاتو داوسني تعبیر له مخې دیوې ژبې ټول لیکلي او شفاهي منثور آثار چې هُنري ارزښت ولري ادبیات ګڼي چې دکیسوټول ډولونه په کې ځانګړي اړين ځای لري.زموږلیکوال هغه څه اوپېښې چې ليدلي،اورېدلي،احساس کړي اویايې په فکرا وخيال کې تېرېږي بیانوي
دودیال
سمنک درجوش ما چمچه زنیم
دیګران در خواب ما دفچه زنیم
***
مادرم مانند زنان دیګر قدیمی، برای تقویم حساب خودش را داشت و پدرم حساب خودش را و اما؛ ما مکتبی ها(من وبرادرم) حساب خود را داشتیم، اینک برایتان قصه میکنم:
پدر اول حوت را شست وشکست مینامید، واضح است که هدف از شست، سپری شدن ایام زمستان وکاهش سردی و برفباری وهدف از شکست، شکستن یخهای زمستانی بود. ولی بازهم از (شکست) مطمئن نمیبود، و اضافه میکرد (حوت اگه حوتی کُنه موشاره ده قوتی کُنه). گویا برای ما بچه ها اخطار میداد که نباید غافل بود!
نوشته کریم پوپل
در ولسوالی بلخ شریف زیارت وجود دارد که مردم آنرا بنام جوانمرد قصاب میگویند. در کنار این زیارت درخت خشکیده مملو از هزاران میخ وجود دارد. طوریکه مردم زمانیکه دندان درد میشوند غرض آرام ساختن درد در درخت میخ را می کوبند بدین ترتیب روحاً تلقین میشوند که درد دندان شان کم میشود.
بقیه در ضمیمه
يو لنډه کيسه
پښتو کوونکی :يوسف هېواد دوست
ټوله شپه واوره وریدلې وه .بې وزلي او بې کوره بوډا د يوې کوډلې په لټه کې و .ځای يې نه درلود .يوازې او وږی و او هوا هم هره شېبه سړیده .له نېکمرغه يوه کوډله يې ومونده .دروازه يې وټکوله.له کوډلې سړی راووت او په کرکه يې هغه ته وکتل او ورته يې وويل :(( له دې ځايه ولاړ شه !))
دودیال
امتحانات چهارونیم ماهه ما پایان یافته بود و رخصتیهای تابستانی شروع شده بود. من وبرادرم غرض گذرانیدن ایام رخصتی با شوق و علاقه ی فراوان با پدرم یکجا عازم قریه ی اجدادی ما شدیم. پدرم اکثراً غرض اشتراک در مراسم فاتحه، خرمن برداری، عروسیها و خبر گیری قلعه، باغ و زمینهایش به قریه میرفت. اما من وبرادرم مصروف دروس مکتب بودیم،
د عبدالملک پرهیز ژباړه
نژدې لس کاله دمخه له يوې داسې پېښې سره مخامخ شوم. ما په يو ښار کې ژوند کاوه. په اوړي کې د ښار هوا زیاته توده وه. ما غوښتل د دښتې لیدنه وکړم. په ځنګل کې چکر وواهم او د شنو ونو سېل وکړم.
دودیال
یادښت: د ۱۳۹۱ل. کال په اوړي کې د اطلاعاتو او فرهنګ د مشاور ارواښاد جلال نورانی په نوښت وپتېیل شوه چې په افغانستان کې د معاصرو نثری –تخلیقی ادبیاتو د خوږ ژانر(طنز او طنزلیکنې) په اړه یو علمی سیمینار دایر شي. دهغه وخت د رادیو- تلویزیون رئیــس ښاغلی ډاکترواحد نظري(چې خپله هم ښه طنز لیکوال، سناریست، دفلم ډایرکتر اوادیتور، او د هنرونو په رموزونوپوه څېره او دسیمنار د تدویر لپاره دیو شمیر امکاناتو لرونکی و) هم دا موضوع په ډیره خوشحالۍ تایید او د هرډول مرستې وعده یې ورکړه.
طنزی از سرزمین هندوستان
نوشته دلیپ سنګ
ترجمه ذبیح الله اسمایی
عجایبات نیویارک افسانه ایست و ادم غیر مترقبه به انها مواجه میګردد.
یکی از ان عجایب که من به ان مواجه شدم این بود که در یک روزنامه خبر کوتاهی را به این شرح خواندم:
،، میتنګهای بیوه زنان و بیوه مردان وادی شمال درخیابان ۳۲۱ ، کوچه واشنګتن برګنفیلد روز چهار شنبه ساعت هشت بعد از ظهر دایر میګردد. درمحفل دینس جانز موزیک مینوازد. رقص وجود خواهد داشت و موجودیت کیک و قهوه نیز برکیفیت محفل خواهد افزود. ،،
ژباړه د عبدالملک پرهیز
موږک د کروندې د خاوند په کور کې یو تلک و لید.
ولاړ او جرګ، پسه او غوايی يې ترې خبر کړل.
ټولو موږک ته وویل دا ستا ستونزه ده
یو ښکلی طنز
ژباړه عبدالملک پرهیز
یوې انجلۍ کتاب پلوره چې خپل معشوق يې و ليده چې د هغې په لور راځي، په دې وخت کې د انجلۍ پلار هم هلته نژدې ولاړ ؤ.
هلک ته يې وویل:
دودیال
د متل پېژندنه او هغه ته ورته نور اصطلاحات
لکه څرنګه چې یو شمېر مفاهیم لکه متل، سیندګی، عامیانه فرهنګ، فولکلور، شفاهي ادبیات، عامیانه ادبیات، امثال او حکم، وجیزې او د لویانو خبرې یو بل سره ډېر نژدې دي او ځينې وخت یو بل سره په مترادف ډول استعمالیږی، البته متلونه بیا خپله د فوکلور اوشفاهی یا ولسی ادب برخه ده، نو لازمه ده چې دا هره یوه په جلا جلا توګه تعریف کړو تر څو هره یوه په ښه ډول وپېژندل شي.
امين الدين ( سعيدي )
ليکنه او ټولوونه :
امين الدين ( سعيدي )
دحق دلاري کلتوري ټولنه جرمنيڅو لنډى خبرى :اولسى ادب د اولسونو معنوي پانگه ده ، دغه په زړه پورى فکرى ټولنيزه پانگه د زمانى په اوږدو کى دټولنيز ژوند په خوره لمن کى دسترو ملى ارزښتونو په توگه تومنه اخلى .
انسان ټولنيز موجود دى دټولنيز ژوندله لوړو او ژورو ارزښتونو ډک بهير په ډاگه ښى چى که انسان ټولنه جوړه وى همدا انسانى ټولنه بيا پر خپل وار د انسان دشخصيت په جوړ ولو او لو رو ټاکلو کى ټاکلى بر خه لرى . داولسى ادب په تلپاتى بڼ کى متلونه ځانگړى ځاى لرى . متلونه هغه لنډى خو له معنى ډکى جملى دى چى هر يوه يى ځانته وزن ، خوند او انسان جوړونکى او لورى ورکونکى ارزښت لرى . متل دپيړ يو ژوند تجروبو پر بنسټ دفکر او پوهى حکمت بڼه ده .دغه لنډ خو په معنى کى پاخه او رسيدلى احکام دزمانى په تيريدو کى نه يو اځى خپل خوند او رنگ نه بايلى او دژوند پاڼى ئى خزان نه وهى بلکى پخيدو سره سم لا پسى پخيږى ځکه داد خلکو له زړو رواتى هغه خبرى دى چى مخامخ دخلکو زړونه لاره باسى
انجنیر عبدالقادر مسعود
متلونه او نقلونه د پښتو ژبې په شفاهي ولسي ادب یا فولکلور کې یوه غوره او په زړه پورې برخه ده، چې په لنډو خوندوروجملو، پاکو اوسپیڅلو ویناوو، افکارو او خوږو
الفاظواو حکمتونو کې د پښتني او انساني ژوند مختلفو اړخونو ته په ډیر عالي او جامعی ډول دعوامو خلکو په ژبه یومطلب او موضوع په ډیر بلاغت اوفصاحت تشریح
او توضیح شوی دی ، تر څو اوریدونکي اولوستونکي وکولای شي ترینه پوهه او خپل هدف او مقصدتر لاسه کړي .
متلونه دهرې ژبې یوه لویه او خوندوره ادبي برخه ده، او د پښتو د ژبې یوه بډایه زیرمه او شتمنې ده . متلونه د ولسي ادب په بڼ کې د عوامو وګړو ږغ دی ، چې په ولسي خبرو
اترو کې د پاخه او قوي استدلال، منطق او کلام ښکلا په کې نغښتې ده ، او هر متل ځانته یو ټاکلې پیغام لري، او ستونزمنواو کړکیچنوحالاتو ته داسی لاره غوره کوي،
چې د خلکو لپاره د قناعت او منلو وړ وي او څوک د شک او تردیدپه ګمان ورته و نه
ه دنمارکي نه دمحمد صفرخواريکښ ژباړه
ونې سترګې لري،ديوالونه غوږونه.(اسپانيا)
کچالوهم سترګې لري.(ناروې)
بدې سترګې له رڼاډډه کوي.(اسپانيا)
سړی دهغوسترګوپه وړاندې مقاومت وکړي، چې سړی يې نه ويني.(دنمارک-لوېديزيوليند)
ښې سترګې پټې نه شي پاتې کېدې.(دنمارک-يوليند)
ډاكټر اكرم ملكزى
وروسته له لس كلو زيار د جرمني ژبې د اسانې زده كړې كتاب له چاپه راووت. د كتاب نوم دى: (د جرمني ژبې اسانه زده كړه، له اساساتو نه تر ادبياتو پورې). دا كتاب په ډېر ښايسته ډيزاين او په ډېر ښه صحافت په رنګه ډول د ډاكټر اكرم ملكزي له خوا ليكل شوېدى. ډېر مهم ټكي په سور رنګ ليكل شويدي، په سور رنګ د ليكلو ګټه دا ده چې دا مهم ټكي د لوستونكي سترګو ته ځاى په ځاى وربريښي او دى ورته ډېر ژر متوجه كيږي. د ليكوال په نظر د دې كتاب په مرسته هر افغان كوى شي چې بې له كوم ښوونكي په اسانه ډول جرمني ژبه زده كړي.
درنو او پتمنو دوستانو او مینه والو !
د لمر مجلې په دریمه ګڼه کې چې با ارزښته او ګټوره مجله ده، زما یوه لیکنه د خدای بخښلي احمدشاه بابا د تلین په تړاو نشر شوې ده، دا لیکنه د اوسني حالاتو او شرایطو سره سمون خوري.
کله چې احمد شاه بابا د پاجا په توګه انتخاب شو او د هيواد د مشرتابه مسئووليت یې تر لاسه کړ،
سراج ادیب
کتاب
» نربد مقدس علیه جهاد نامقدس «
»شباهت جنگ جالل آباد به جنگهای امروزی «
بقیه را در ضمیمه دنبال کنید
ولي الله ملکزی
زه اعتراف کوم چې زما دا کتاب (کونړ؛ دنګ غرونه او غورځنګونه) نیمګړی او له عیبه خالي نه دی. ځکه د نړۍ پر مخ یواځینی کتاب چې خاوند یې په پیل کې د هغه د کره توب او له هر ډول شک او شبهې څخه د پاکۍ او برائت اعلان کوي، هغه قرآنکریم دی (ذلک الکتاب لاریب فیه). د دې کتاب د ۳۱۵ پاڼو لیکلو، اته میاشتې ونیولې ترڅو د درنو لوستونکو چوپړ ته یې وړاندی کړم.
از مشتقات ۱۶۰ گانۀ که از ریشۀ لغوی «شَهَد» در قرآن وجود دارد، یک مورد را نمی یابیم که از آن، صریحاً برای کسانی استفاده شده باشد که در راه خدا کشته شده اند، و از چنین افرادی در قرآن، به عناوین مختلفی یاد شده است که معمولاً از ریشۀ «قتل» کشتن است:
ولي الله ملکزی
له ښایسته ډیرې مودې راهیسې، په خپل فکر کې کرل ریبل کوم چې آیا اسلامي امت په موزیم کې د کومې لرغونې تابلو نوم دی؛ که هغه د پرمختللو او موحدو پرګنو ستره ټولنه ده ؟ آیا وحدت المسلمین د کوم سیاسي ګوند تش تشریفاتي لقب دی که هغه د محمد (ص) د اتباعو د هویت شاخص؟ او آیا اسلامي أخوت، کومه ایماني وجیبه ده که د غم غلطولو هسې سولیدلې شعار؟
ولي الله ملکزی
په ۵۷ اسلامي هیوادونو او پاتې نړۍ کې د مسلمانانو ټول ټال شمیر، یو ملیارد او ۸۰۰ ملیونو ته رسي. ۸۹ سلنه یې سنیان او ۱۱ سلنه شیعه ګان دي چې زیاتره یې په ایران، عراق او هند کې اوسیږي. د ټولو سنیانو ۴۳ سلنه حنفیان او ۵۷ سلنه یې مالکیان، شافعیان، حنبلیان او اهل حدیث/سلفیان دي.
قسمت سوم
در افغانستان مجاهدين به شمول طالبان ، حکومتهای مافیایی ساختهاند و مردم را با دیکتاتوری اداره میکنند قتل ، ترور ، اختطاف، دادگاه صحرایی و حاکم کردن ترس بر مردم نه تنها عملکرد همیشگی آنهاست بلکه بدان هم افتخار میکنند . مردم افغانستان خود تابع فرهنگی سنتی بر آمده از سنتهای قبایل پیش از اسلام اعراب و مغول هستند که منشأ آن از دوران جاهلیت است .
