څلورمه برخه

هنری تخلیقات، رغنده کار او د ژوند د رنګینیو انځور او د روزګار سړې- تودې د ملتونو دتاریخ یوه مهمه برخه وي. په تیره بیا هنری آثار د یو ملت د لوړ روح، د تمدن اوهڅوب ویاړ او د دوی د تاریخی دریځ څرګندونه کوي. دا ټول هغه څه دي چې دوی له نورو بیلوی او ځانګړی هویت وربښي.

دودیال

 (دريیمه برخه) 

په افغانستان کې هنر پالنه اود هنرونو درناوی 

ستر خوشحال بابا فرمایلی دي:

“ که هنر او طالع دواړه راته کیږدی، زه خوشحال به پکې خوښ کړم هنر.  “

***

پوهاند دوکتور م.ا. زيار

اکسفورډ- ۲۵ فېبروري۲۰۲۰

د سمندر نوې ادبي لاره

د پښتني- افغاني ټولنې د لا بدمرغۍ په بيه

لرغونی او منځني ادبي پېر په هر ډول،خو نوی پښتو شعر و ادب تر ډېره له عیني انځورونو او سېمبولو سره اړخونه بدلوي؛که څه هم په دې روستیو کې دلته او هلته د ذهني هغو ښايسته گڼې بېلگې رامنځته شوې، خود سمندر هومره پېچلي هم نه، چې دکافکا اېمپرېشنېستي هغه راوننگوي.

دودیال

دوهمه برخه

تیره برخه کې یو څه عمومی معلومات وړاندې شول، له دې امله چې یوه ضمنی اوږده خاطره هم ورسره مل وه، هیله ده دلوستونکو د ستومانی لامل نه وی شوی. له هغی مقدمی څخه  موخه دا  وه چې افغانستان کې دغې ښکارندې له پخوا ډیر تحول کړی،  اوس د یوه ځانګړی افغانی سبک په توګه نړۍ کې پیژندل شوی، که چیری دا سبک او دغه آثار دبل چا په نوم پیژندل او ثبت کیږی،

لیکوال رحمت الله شیرزوی 

مازدیګر وه د لمر وړانګي په غرو وي چی د قاچاقبرو ځای ته ولاړو. له هغوی سره مو اړیکي ونیولي چې خلک يې په پټه بهر ته اړول موږ دری ملګري وو. د قاچاقبر سره مو پریکړه دا شوه چې هماغه شپه ۴ بجي به سفر کوو.

سید عبیدالله نادر

تعلیمی ، تربیوی، اخلاقی، او انتباهي څو لنډې کیسي 

د نزاکت پوهیدني یا نزاکت فهمۍ په هکله لنډه کیسه

نظام الملک د سلجوقیانود دربار وزیر وو ، چی په پوهه او دانایی کې ډیر مشهور وو ،او دا تر ننه پوری د هغی د علم وفضل او معرفت انګازی تر مونږ پوری رسیدلي ، وایی چې د ده عادت داسي وو چی چا به د خوړو څخه که څه هم چې ډیره لږه اوکم به هم وو ورته راوړ نو نظام الملک به د ناستو کسانو سره وویشل

لیکونکی : ماناسی شرما
ژباړونکی: ذبیح الله آسمایی

کلونه پخوا په یوه کلی کی یوه هوښیار سړی ژوند کاوه. دغه سړی ویدیادار شاستری نومیده. هغه یو زوړ سړی وه او ټولو به ورته بابا وایه. هغه عجیب کارونه کول او پریکړه به یی هر چا منله. دده لپاره هری قضیی ارزښت درلود. حلک به چی له ستونزو سره مخامخ شول و بیا به بابا ته ورتلل او بابا به په حل کی اقدام کاوه.

سید عبیدالله نادر

یو بیګناه کس د یو حشمت او جلال خاوند پادشاه په وړاندی د یو کس په قتل مجرم و پیژندل شو ،پادشاه خپلو جلادانو ته حکم وکړ چې نور یي د کار څخه پرده اوچته کړئ ، او به عام بازار کې یي په دار ځوړند کړئ ، بیګناه چې د دار او په اصطلاح د پړي خبره واوریده ،

ژباړه د عبدالملک پرهیز

موږک د کروندې د خاوند په کور کې یو تلک و لید.

ولاړ او جرګ، پسه او غوايی يې ترې  خبر کړل.

ټولو موږک ته وویل دا ستا ستونزه ده

یو ښکلی طنز

ژباړه عبدالملک پرهیز

یوې انجلۍ کتاب پلوره  چې خپل معشوق يې و ليده چې د هغې په لور راځي، په دې وخت کې د انجلۍ پلار هم هلته نژدې ولاړ ؤ.

هلک ته يې وویل:

نوشته دلیپ سنګ
ترجمه ذیبح الله اسمایی
معذرت تحریری
نتیجه پاسخ به یک نامه که زمانی دانستم از بلیماران دهلی برایم نوشته شده بود به کجا انجامید؟ در نامه مذکور اقای نسیم  برایم اخطار داده بود و علاوه بردشنامهای بیشمار ، اتهام دزدی را نیز بالایم بسته بود. همانګونه که آقای نسیم نامه خود را بسته بود ، من نیزدهن خودرا بستم و چپ خودرا ګرفتم. مګر حقیقت انست که  او به جای خود ارام نه نشست. درنامه خود به تهدید من پرداخته و ګفته بود که اګریک بار موقع یافتم تمام استخوانهایت را جغل جغل خواهم کرد

طنزی از سرزمین هندوستان
 نوشته دلیپ سنګ
ترجمه  ذبیح الله اسمایی
عجایبات نیویارک افسانه ایست و ادم غیر مترقبه به انها مواجه میګردد.
یکی از ان عجایب که من به ان مواجه شدم این بود که در یک روزنامه خبر کوتاهی را به این شرح خواندم:
،، میتنګهای زنان و مردان بیوه مربوط  وادی شمال درخیابان ۳۲۱ ، کوچه واشنګتن برګنفیلد روز چهار شنبه ساعت هشت بعد از ظهر دایر میګردد. درمحفل دینس جانز موزیک مینوازد. رقص  وجود خواهد داشت و موجودیت کیک و قهوه نیز برکیفیت محفل خواهد افزود

امين الدين ( سعيدي )
ليکنه او ټولوونه :
امين الدين ( سعيدي )
دحق دلاري کلتوري ټولنه جرمنيڅو لنډى خبرى :اولسى ادب د اولسونو معنوي پانگه ده ، دغه په زړه پورى فکرى ټولنيزه پانگه د زمانى په اوږدو کى دټولنيز ژوند په خوره لمن کى دسترو ملى ارزښتونو په توگه تومنه اخلى .
انسان ټولنيز موجود دى دټولنيز ژوندله لوړو او ژورو ارزښتونو ډک بهير په ډاگه ښى چى که انسان ټولنه جوړه وى همدا انسانى ټولنه بيا پر خپل وار د انسان دشخصيت په جوړ ولو او لو رو ټاکلو کى ټاکلى بر خه لرى . داولسى ادب په تلپاتى بڼ کى متلونه ځانگړى ځاى لرى . متلونه هغه لنډى خو له معنى ډکى جملى دى چى هر يوه يى ځانته وزن ، خوند او انسان جوړونکى او لورى ورکونکى ارزښت لرى . متل دپيړ يو ژوند تجروبو پر بنسټ دفکر او پوهى حکمت بڼه ده .دغه لنډ خو په معنى کى پاخه او رسيدلى احکام دزمانى په تيريدو کى نه يو اځى خپل خوند او رنگ نه بايلى او دژوند پاڼى ئى خزان نه وهى بلکى پخيدو سره سم لا پسى پخيږى ځکه داد خلکو له زړو رواتى هغه خبرى دى چى مخامخ دخلکو زړونه لاره باسى

انجنیر عبدالقادر مسعود
متلونه او نقلونه د پښتو ژبې په شفاهي ولسي ادب یا فولکلور کې یوه غوره او په زړه پورې برخه ده، چې په لنډو خوندوروجملو، پاکو اوسپیڅلو ویناوو، افکارو او خوږو
الفاظواو حکمتونو کې د پښتني او انساني ژوند مختلفو اړخونو ته په ډیر عالي او جامعی ډول دعوامو خلکو په ژبه یومطلب او موضوع په ډیر بلاغت اوفصاحت تشریح
او توضیح شوی دی ، تر څو اوریدونکي اولوستونکي وکولای شي ترینه پوهه او خپل هدف او مقصدتر لاسه کړي .
متلونه دهرې ژبې یوه لویه او خوندوره ادبي برخه ده، او د پښتو د ژبې یوه بډایه زیرمه او شتمنې ده . متلونه د ولسي ادب په بڼ کې د عوامو وګړو ږغ دی ، چې په ولسي خبرو
اترو کې د پاخه او قوي استدلال، منطق او کلام ښکلا په کې نغښتې ده ، او هر متل ځانته یو ټاکلې پیغام لري، او ستونزمنواو کړکیچنوحالاتو ته داسی لاره غوره کوي،
چې د خلکو لپاره د قناعت او منلو وړ وي او څوک د شک او تردیدپه ګمان ورته و نه

ه دنمارکي نه دمحمد صفرخواريکښ ژباړه

ونې سترګې لري،ديوالونه غوږونه.(اسپانيا)

کچالوهم سترګې لري.(ناروې)

بدې سترګې له رڼاډډه کوي.(اسپانيا)

سړی دهغوسترګوپه وړاندې مقاومت وکړي، چې سړی يې نه ويني.(دنمارک-لوېديزيوليند)

ښې سترګې پټې نه شي پاتې کېدې.(دنمارک-يوليند)

له دنمارکي نه دمحمد صفرخواريکښ ژباړه
که کاڼی نه وي سولول شوی،له هغه غمی نه شي جوړېدی.(لرغونی چين)
ابي اوسره ياقوت دمعشوقواوشهزادګيوله پاره دي.(سوېډن)
له يوټکي سره غمی له يوبې داغه سيندني کاڼي ښه دی.(چين)
په هره ډبره کې غمی نه شته.(پيدرلول)
هګۍ
دسباله چرګوړي نه نن يوه هګۍ ښه ده.(عراق-عربي)

دوستان  عزیز، هم مسلکان گرامی و علاقمندان  ارجمند  کتاب،

چنانچه به همگان  روشن است،  سال ۲۰۲۱ م. سال پر چالش  ناشی ازشیوع و هنوز تداوم  معضله جهانی ویروس کرونا بوده است که جهات مختلفه زنده گی جامعه بشری را  تحت تاًثیر قرار داده ،  خلل ها، آسیب ها و موانع  را د ر تمام عرصه های  اجتماعی و فرهنگی نیز تحمیل نموده است.

میر عبدالواحد سادات 
به تأسى ازين سخن اديب و شاعر ايرليندى ( اسكار وايلد ) ، نويسنده بلند مرتبت و ژورناليست سابقه دار جناب محمد صفر خواريكښ به نيكويى  به وظيفه خود در برابر تاريخ عطف توجه كرده است

انجنیرعبدالقادرمسعود 

(د ډنګریدو د پټ رازونو)

( Het Geheim Van Afvallen)

(د پوهانو په آند د کتاب له لارې د انسانانو د تجربو لړۍ زرګونو کلونو ته رسیدلی ده، انساني ژوند ته یې تسلسل ورکړې دی، دا هغه وسیله ده چې د انسانانو د ذهني روښانتیا لپاره یې ستر کارونه کړې دي .)