میرعبدالواحد سادات

واخان سر و گردن أفغانستان است !

همه ما ، واخانی و بدخشانی هستیم !

واخان : زمونژ د مور د ماتیکی حیثیت لری !

واخان :  افغانستان نینگ باش و بوینی دیر!

درروز های اخیر و مرتبط به سفر رییس آی اس آی به تاجکستان ،  مطالب زیاد در رسانه های افغانی و بین المللی در رابطه به  واخان بدخشان بنشر رسیده است که در دو دهه اخیر ،  سابقه داشته و  پرداختن به جوانب مختلف آن رسالت هر افغان متعهد  و نهاد  های رسالتمند افغانی است که بوطن ، سلامت أفغانستان ، تمامیت ارضی وآرمانهای  مردم وفادار  می باشند .

مبرهن است که أفغانستان بمثابه یکی از کانون های پر اهمیت ژیوپولوتیک جهان در معرض توجه بازیگران منطقوی و فرامنطقوی قرار دارد .  همانطوریکه تراژیدی کشور ما معلول و محصول مداخله و تجاوز خارجی است ، متاسفانه کماکان مقدرات تاریخی أفغانستان در کشمکش های رقبای ژیوپولوتیک قدرت های رقیب مشخص میگردد

در چنین احوال نا هنجار بویژه همسایه های حریص و طماع ما ، با عناوین « جمهوری اسلامی » و شعار« اخوت اسلامی»  بخاطر تاراج افغانستان دست و آستین بر زده اند و تهدید جدی را بر علیه استقلال ، حاکمیت ملی و تمامیت ارضی کشور بوجود آورده اند .

متاسفانه أفغانستان   نه تنها درسطح تحت الحمایه پاکستان تنزیل نموده است، که همزمان آماج دسایس سوپر شیطانی آنکشور قرار دارد .

افغانستان نگونبخت که از قبل واز اثر حدود نیم قرن  جنگ  تحمیلی با آفات بزرگ مواجه است ، در فرصت سوزی ها و کرنش و سازش فسادسالاران بخصوص  در دو دهه اخیرو سیاست های کجدار و مریز امریکا مقهورپاکستان گردید و درسه سال  و چهار ماه اخیر با بحران بزرگ حقوقی ،  فقدان مشروعیت ملی و انزوای بین المللی مواجه است که تداوم آن  ، کشور را به طرف باتلاق و در مسیر اهداف دشمنان تاریخی آن سوق مینماید .

عامل اساسی  تداوم  این مصیبت أفغانستان در مقیاس داخلی ، همانا :

دیدگاه تندرو و متحجرانه زعامت « ملا کراسی » طالبان  است که به عوض تمکین به منافع ملی و مصالح علیای أفغانستان ، به ریش و حجاب مردم چسپیده اند . وچنانچه در روزهای  حمله نظامی پاکستان که باعث  شهادت تعداد زیاد اهالی ملکی ، زنان وکودکان گردید ، رهبر طالبان ، با بی تفاوتی دربرابراین ماتم ملی و« غزه » و « کربلای » درپکتیکا ، به صدوردساتیر جدید ، بخاطر اسارت بیشترزنان مبادرت ورزید .

عوامل متذکره ، در واقع موانع اساسی در راه شکل گیری ، دولت مقتدر ملی و انزوای بین المللی افغانستان است .

در نتیجه :

با چنین فقدان بزرگ ( نبود دولت مقتدر ملی قانون محور و پاسخگو ) ، افغانستان ضعیف و منزوی ، توان مقابله با دسایس سوپر شیطانی دشمنان تاریخی خود را ندارد و حتی امکان شکایت در مراجع بین امللی و سازمان ملل متحد را از دست داده است .

درین احوال نا هنجار چه میتوان کرد ؟

کشور ها در طول تاریخ توسط ملت ها حفظ و حراست گردیده اند و تاریخ افغانستان نیز مشحون ازین تجارب بزرگ می باشد . در احوال ناهنجار کنونی  رسالت اصلی دفاع از استقلال  وحفظ  تمامیت ارضی  کشور را مردم عهده دار می باشند .  

 بدینرو : 

 برای مقابله با دسایس سوپر شیطانی پاکستان ،  تمام نیرو های سیاسی ، شخصیت های فرهنگی و علمی ، جامعه مدنی وفعالان دیاسپورای افغانستان ، صرفنظر از اینکه درنیم قرن اخیر در کدام «خانه شطرنج ، پر رنج»‌ افغانستان قرار داشته و یا بکدام ایسم و رسم سیاسی تعلق داشته و یا دارند ، در معرض آزمون تاریخ قرار دارند که چگونه  با فکرکلان  ملی انسان محور و افغانستان شمول ، دردایره وسیع وفاق ملی در دفاع ازین داعیه برحق ملی بدون هر نوع تبعیض و تمایز ، به مصالح علیای افغانستان چنگ بزنیم و از  وطن مشترک دفاع نماییم .

افغانان جلای وطن در برابر آزمون بزرگ تاریخی قرار دارند که ، چگونه میتوانند بر مبنای حب الوطن من الایمان ، صدای واحد و مشترک  ، فرا قومی ، زبانی ، حزبی و تنظیمی ، دیاسپورای أفغانستان را بلند نمایند . ( خوشبختانه دو سال  قبل که انجمن سراسری حقوقدانان أفغانستان فراخوان را بخاطرواخان بنشر رساند ، چنین صدای بطورگسترده بازتاب یافت )

این مسایل بزرگ ملی باید به محوراساسی گفتمان های کلان ملی ، افغانستان شمول مبدل گردد .

 منحیث گام نخست ، اهداف مغرضانه و پلان های شوم پاکستان را که با دسایس الحیل انگریزی ، مطرح و تعقیب میگردد ،افشا ساخت .

و بدینترتیب و در یک حرکت گسترده مدنی  ، علاج واقعه را قبل از وقوع آن نماییم و مشترکا باید ، از : 

ـــ  تجزیه نا پذیری افغانستان 

ـــ حق گذار افغانستان بشاهراه صلح و ترقی 

ـــ حق انکشاف متوازن تمام ولایات و مناطق کشور 

صادقانه و با شجاعت  دفاع دفاع و همزمان  به منافع مشروع همسایه ها احترام نماییم . 

هشدارو هوشدار ای هموطن عزیز :

دشمنان تاریخی ما از همان مسیری که بیشتر از چهاردهه ونیم قبل جنگ اعلام ناشده را علیه کشور تان آغاز نموده است ، تلاش دارند تا نفشه کشور را تعدیل و این بار :

« سر وگردن » افغانستان  را قطع  نمایند !

اظهر من الشمس است که :

واخان هیچگاهی مورد منازعه نبوده وبخش جدا ناپذیراز وجود افغانستان عزیز،  واحد وتجزیه نا پذیراست که هر نوع چشمداشت به منابع طبعی ، آب و خاک آن تجاوز بر تمامیت ارضی و تجاوز برحاکمیت ملی افغانستان پنداشته می شود.

 بزرگترین درس عبرت انگیز تاریخ افغانستان ، این واقعیت تلخ است که : 

هرنوع سازش و کرنش نسبت به یک وجب خاک افغانستان فقط و فقط مایه شرمساری ابدی به خاک فروشان وطنفروش ، بیچاره ساختن و محروم ساختن کشوراز امکانات ترقی و سعادت مردم حاصل دیگری ندارد .

بزرگترین سرمایه و امتیازافغانستان یا قلب آسیا ، اهمیت جیوپولوتیک اقتصاد محور آن است که در طول تاریخ بحیث مرکز تلاقی تمدنها ، چهار راه آسیا و نقطه اتصال جنوب آسیا با آسیای میانه و شرق المیانه شناخته شده است .

بی جهت نیست که :

دشمنان تاریخی افغانستان تلاش مینمایند تا کشورما را ازین بزرگترین امتیازتاریخی محروم و خواب های هولناکتر از پلانهای ضیاالحق و غلام اسحق خان بخاطر ایجاد عمق ستراتیژیک و کنفدراسیون با نوکران شانرا تحقق بخشند . 

واخان آماج دور جدید ، دسایس  شیطانی پاکستان قرار دارد !

بدینرو :

همه شهروندان أفغانستان و تمام اقوام با هم برادر و برابروطن واحد و مشترک ، از  بدخشان ، تا پکتیا ، هرات ، قندهار ، بامیان ، بلخ و مشرقی ... خطاب به  دشمنان تاریخی ما ، بگویم ، که :

واخان سر و گردن أفغانستان است !

همه ما ، واخانی و بدخشانی هستیم !

واخان : زمونژ د مور د ماتیکی حیثیت لری !

واخان :  افغانستان نینگ باش و بوینی دیر!

با حرمت 

ولي الله ملکزی 

د څلور نیم میلیونه نفوس په درلودلو سره، لاس انجلس له نیویارک څخه وروسته د امریکا د متحدو ایالتونو دوهم او د کلېفورنیا لومړنی ستر ښار دی.  البته که د نښتو وړو ښارګوټو وګړي ورسره وشمارل شي چې ميټرو پالټن بلل کېږي، نو بیا یې نفوس لس نیم میلیونو ته رسي. د لاس انجلس ښار د ۲۰۲۴م کال بودیجه دیارلس میلیارده ډالره وه چې د افغانستان له ټولې کلنۍ بوديجې څخه څلور چنده زیاته ده.

د متحدو ایالتونو څلورم مصروف ترین هوايي ډګر (LAX) په لاس انجلس کې دی چې تیرکال ۷۵ میلیونه بهرنیو او کورنیو مسافرو له دې لارې تګ راتګ کړیدی. دې ښار ته هره ورځ په منځي ډول، پنځه میلیونه خلک د کار، سیاحت او سود سودا لپاره راځي او د شپې بېرته کورونو ته ستنیږي. د کلېفورنیا ایالت چې مجموعي نفوس یې ۳۹ میلیونه دی،‌ ۵۸ ولسوالۍ لري او د لاس انجلس ولسوالي یې ترټولو ګڼ نفوسه ده. کلېفورنیا د امریکا، چین، جرمني او جاپان پسې د نړۍ پنځم اقتصادي ځواک او د اېپل، ګوګل، فېسبوک، اکس،‌ مایکرو سافټ او د ګڼ شمېر رسنیو او ټکنالوژیو کوربه ایالت دی.

د لاس انجلس په دنګو غونډیو او شنو درو کې د سې شنبې په ورځ (جنوري ۷) لګیدلي اور، تر دې ګړۍ ۳۶ زره اېکړه (۷۰ زره جریبه) مځکه پخپلو لمبو کې ایره ایره کړېده. د LA Times، الجزیرې او نورو سیمه ایزو چېنلونو د معلوماتو له مخې، تر اوسه ۱۳ کسانو خپل ژوند له لاسه ورکړی، څه باندې لس زره کورونه او ودانۍ پوره یا نیمايي سوځیدلې او له یولک او ۵۵ زرو څخه زیات خلک بې کوره شويدي. برېښنا پرې شوې، مکتبونه، دفترونه، بانکونه او روغتیايي کلېنیکونه په کنډوالو بدل شوي او خلک د سپورتي لوبو په مرکزونو کې ځای په ځای شویدي. تر ټولو زیاته زیانمنه سیمه Palisades او بله د Malibu ساحلي ښارګوټې دی چې د آرام سمندر د رڼو او مالګینو په اوبو په غاړې پروت دی.

لاس انجلس یوه هسپانوي کلمه ده چې د ملائکو د ښار په معنا ده، خو دلته د شېطانانو هم ښه پرېماني ده. څو کاله وړاندې، زه او زما درې قدرمند دوستان، ارواښاد ډاکټر نبي مصداق، ډاکټر عبېدالله برهاني او قمرالدین جبارخېل د څه وخت لپاره موږ څلورو واړو د همدې ښار اړونده یوکالج کې درس ورکولو او ډېرې خاطرې مو ورسره تړلې دي. دا ښار د رڼاګانو، ځلاګانو، حلالو رستورانونو او د شنو پارکونو ټاټوبی دی. د یوې اقتصادي سرچینې د اټکل پربسنټ، که همدا شېبه اور مړ شي، نو اوښتی زیان به لږ تر لږه ۱۵۳ میلیارده ډالره وي چې د دې ایالت په تاریخ کې بېسارې دی.

د لاس انجلس په ولسوالۍ کې د مسلمانانو شمېر درې لکه اتیا زره ښودل شوې او دلته له پنځوسو څخه زیات جوماتونه آباد دي. همدا شان دلته ۴۶ کالجونه او۳۰ دولتي او خصوصي پوهنتونونه شتون لري چې UC LA یې نړیوال شهرت لري. د هالېووډ فلمي سټوډیو چې یوازې په ۲۰۲۳م کال کې یې ۱۳۰۰ سېنمايي او ټلویزیوني فلمونه جوړ کړي، د دې ایالت د ښکلو هنرونو سمبول ګڼل کیږي. د لاس انجلس سمندري بندر د نړیوالې سوداګرۍ د لنګر او چکر یو مثالي مرکز دی چې د لکونو خلکو کار او روزګار ورپورې تړلی دی.

د لاس انجلس لمبې، غرغرې او د لوګو تورې لوخړې د ځینو په باور د طبیعت قهر دی، څوک ورته د الهي عذاب په سترګه ګوري، څوک یې غیبي انتقام بولي، څوک یې د واکمنانو ناغېړي بولي او څوک یې د نړیوال اقلیمي بدلون څپه. هرڅه چې وي، وي به. خو د متمدنو انسانانو او متعهدو مسلمانانو په توګه، موږ باید د هېڅ چا په درد او زیان خوشحاله نه شو؛ بلکې تر خپلې وسې د همکارۍ لاسونه ورکړو او د ازمېښت په مهال د خواخوږۍ خواږه هېر نه کړو.

—-----------

پاملرنه: که دوستان وخت او علاقه لري چې د ملکزي نورې مقالې، څیړنې او ویډیوګانې وګوري، نو د هغه فېسبوک او د یوټیوب چېنل ته دې په دې پته ورشي: Wali Malakzay

 نوشته : کریم پوپل
  
                               قسمت اول
سبزیجات معمولاً نباتات علفی بوده اغلباً از قسمت‌های مختلف آنها به مقصد تغذیه انسانها مورد استفاده قرار می‌گیرد مانند برگ، دانه، ساقه، ریشه، گوشت، پیاز، گل، میوه به صورت خام، پخته، خشک شده، پودرشده به مصرف تغذیه انسان می‌رسد. سبزیجات گیاهان قد کوتاه است که اکثراً نرم بوده به همین خاصیت معمولاً خام خورده می‌شوند.
یا به عباره دیگر تقریباً تمامی محصولات زراعتی و باغی اهلی- به استثنای محصولات درختی و غله جات سبزی اطلاق می‌شود که از برگ، ساقه، ریشه، جوانه، غنچه، پیاز، ساقه و ساقه زیرزمینی، گل، میوه، دانه یا سمارق به‌طور کامل و مستقیم و بدون تغییر و تبدیل قسمت اعظم مواد درونی آنها به‌صورت خام- پخته – خشک – کنسروی – یخ‌زده یا کنسرو شده به مصرف تغذیه انسان می‌رسد؛ بنابراین لبلو و دانه‌های روغنی جزو سبزی‌ها محسوب نمی‌شوند. سبزیکاری یعنی تولید انواع سبزی به منظور تغذیه و بهره‌برداری از قسمت‌های مختلف آن می‌باشد.
انواع سبزی جات معمولی که در جهان وجود دارد
در طبیعت سبزیجات دارای ۲۰۰۰۰ نوع می‌باشد. که صد نوع آن بیشتر مورد استفاده قرار دارد. بیشترین سبزی که در جهان مورد استفاده قرار دارد بادنجان رومی پس آن پیازو کچالو است.
طبقه‌بندی سبزیجات
باید توجه داشت نظر به فرهنگ زراعتی تفاوت دقیقی بین میوه و سبزی در جهان بین بشروجود دارد. بشر برای فرق بین سبزیجات از لحاظ شکل و طرق استفاده تقسیم‌بندی نموده مانند:
سبزی‌های برگی، سبزی‌های سالادی، سبزی‌های گلی، سبزی‌های ریشه ای، سبزی غده ای، سبزی‌های پیازی، حبوبات، کدوییان، سمارقها، جواری شرین، بادنجانی می‌باشد. زیاده میوه جات درختی است. ارتفاع درختان معمولاً بین ۱٫۸ الی ۲۰۰متر بوته بین ۶الی ۱۰ متر و علف بین ۶ الی ۱۰ سانتی‌متر بوده بعضاًکمی بلندترالی ۲۰ سانتی‌متر است.
۱. طبقه‌بندی سبزیی‌ها بر اساس قسمت‌های خوراکی
الف- سبزی‌های ریشه‌ای(Root crops): مانند زردک، لبلبو لبلبوخورد شلغم مانند، شلغم و مولی می‌باشد.
ب- سبزی‌های پیازی(Bulb crops): مانند پیاز، سیر، سیر پیازی، نوش پیار، نوش دراز و کندنه
پ- سبزی‌های غده‌ای(Tuber crops): مانند کچالو و کچالو شرین و کچالو سرخ
ت- سبزی‌های پالیزی(Vine crops): مانند بادرنگ، تربوز، انواع کدو، خربزه و تره
ث- سبزیی‌های گلدار(Cole crops): مانند کلپی، کاهوچه، کولرابی (شلغم سفید)، کرم سبز و سرخ و کرم دراز و کرفس.
ج- سبزیی‌های خورشی(Greens): مانند سبزی پالک، کرفس، گشنیر، رواش، لبلو برگی، تره، گشنیز، سیچ و شبد می‌باشد.
چ- سبزی‌های سلاتی(Salad crops): مانند کاهو، کاسنی، تره وتراتیزک
ح- سبزی‌های سولانی (Solanaceous crops): مانند بادنجان سیاه، بادنجان رومی و مرچ
خ- سبزی‌های لیگومی (Legumes): مانند لوبیای سفید، لوبیا سرخ، نخود، باقلی، ماش، عدس، و دال
د- سبزی‌های خوردنی(Herbs): مانند ریحان، نعناع وحشی، پودینه، گشنیز برگ بید مانند، تراتیزک ملی سرخک وملی سفید نوش پیاز می‌باشد.
ذ- متفرقه(Miscellaneous): مانند جواری نرم، زرد چوبه، سمارق، بامیه و فاصلیا
سبزی جات مقاوم و غیر مقاوم
معمول سبزیجات در هنگام سردی رشد شان متوقف شده، در سرمای شدید و یخبندان از بین می‌روند. دلیل آن اینست که سبزی جات جسم نازک داشته نرم است؛ زیرا سبزیجات از کاربن هایدرایت ساده ساخته شده اکثرآ فاقد شعم و پروتین می‌باشد. جدا کردن سبزیی‌های مقاوم از نیمه مقاوم فقط از روی جوانه زدن بذر آن‌ها در حرارتهای مختلف و قدرت مقابله آن‌ها با سردی، فقط در زمانی که گیاه کوچک است، معلوم می‌گردد و پس از آن که نبات بزرگ شد دیگر تابع این قانون نیست. برای مثال ملی ملی سرخک شلغم و زردک با وجودی که جزو دسته نیمه مقاوم هستند، می‌توانند زمستان را درون خاک باقی بمانند زیرا خاک، برای ریشه آن‌ها حکم عایقی حرارتی دارد که ریشه را در برابر سرما حفظ می‌کند. ولی بوته ان بزودی از بین می‌رود. در مجموع سبزیجات که از خاک بلند می‌شوند در زمستان می میرندولی آنهای که زیر خاک است مانند کچالو زردک ملی ملی سرخک پیازتا مدتها در زیر حاک زنده باقی می‌ماند.

تاریخ کشت سبزیجات
بشربرای میلیون سال ازدانه درختان و گوشت حیوانات وحشی و مغز استخوان غرض تغذیه استفاده می‌نمود. زمانیکه حیوانات وحشی کم یا نابود شد شروع کرد به اهلی ساختن حیوانات تغذیه از نباتات نمودند. انسان تغذیه از نباتات را از حیوانات علف‌خوار یادگرفتن در بعضی حالات گرسنگی از نباتات که گاو اسپ بز میمون آهو شتر استفاده می‌نمودند آن نبات را شناخت نموده از آن تغذیه می‌نمودند در جریان آنعده علف‌ها ی که برای تغذیه مناسب نبوده آنرا شناسای نمودند. زمان کشت نباتات از ۱۱۰۰۰ سال شروع شد. سبزیجات مانند کدو بادنجان پالک پیازرا مصرف نمودند.
خاکهای زراعتی
باید خاک زراعتی را بدانیم. هر مقاله زراعتی را که مینویسیم خاک را باید بدانیم
۱.خاک ریگی  کنار دریاها
۲. سلتی (بین ریگ خاک مت)  فراه هرات نیمروز
۳. مت یا خاک جوی یا سقز هلمند
۴. خاک عادی اکثر نقاط افغانستان
۵. لوم (متشکل از ریگ سلت و مت است) این خاک را زراعتی گویند.دره های افغانستان
۶. خاک پیت است که کاملاً خاک عضوی است. نورستان کنرهار
منابع
۱. تاریخ کشت سبزی جات ویکی پدیا انگلیسی
https://en.wikipedia.org/wiki/Vegetable
۲. سبزیجات ونوع استفاده آن در ویبسایت 
https://vegycrunchy.com/%D9%85%D8%B7

%D8%A7%D9%84%D8%A8/%D8%B3%D8%A8%D8%

B2%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AA

-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%9F/
۳. تعریف سبزی 
https://www.gologiah.ir/sabzi/sabzikarie-omomi/tarife-sabzi.html

 مهریه شهاب

هشدار به مردم درون افغانستان و باشندگان شمال کشور

گرچه فعالیت گروپ های مافیایی رهزن و اغواگر تحت هر شرایطی ممکن است کم و بیش وجود داشته باشد ولی علی القاعده در  شرایطی مانند نوسان ارزی؛ بحران مالی یا نوعی از انواعِ نگرانی های فکری و روحی در جامعه؛ بیشتر ممکن است به جریان افتد.

در روز های پسین که تغییرات در نرخ دالر در برابر افغانی جریان دارد؛ طبعا موجبات نگرانی دارندگان و پس انداز کنندگان دالر را به بار اورده است.

البته کسانی میخواهند دالر های شان را به افغانی بدل نمایند ولی این کار در مقادیر بالا؛ دشوار و حتی نامکن است. راه دیگر هم میلان به طلا و خریداری و ذخیره کردن آن است.

من در قبال اینکه نوسانات نرخ دالر و افغانی خوب است یا خراب؛ سخن و تبصره ای ندارم. علاقه مندان کنجکاو درین مورد میتوانند به برنامه های علمی – ویدیویی جناب استاد مسعود به ویژه درس های صنف «آشپزخانه» ایشان مراجعه و کسب دانش نمایند. از جمله برنامه زیرین:

https://youtu.be/m4ksHUzSGbI 

من به خاطری خواستم به هموطنان عزیز ولی نگران خود مخصوصاً ساکنان ولایات شمال کشور هوشدار بدهم که از ناحیه افراد و گروپ های مافیایی کمین کرده به ایشان؛ آوازه ها و شایعات قابل تأمل می شنوم.

از جمله برخی ها؛ مقادیری گونهء جعلی سکه های ایرانی پهلوی، امامی، بهار آزادی وغیره را در خیابان های شهر ها و کوچه پس کوچه های حومه ها و دهات با خود می گردانند و با ترفند ها و جادو و جمبل ها؛ قربانیان را پیدا؛ آنها را بالای شان به پول نقد دالری یا افغانی یا به زیورات گویا از مد افتاده و ارزش باخته مبادله؛ میدارند در حالی که هیچ سند و اثر و نشانه ای از خود باقی نمیگذارند.

چنین کسان؛ معمولا یک، دو یا سه نفر و بیشتر شرکا دارند که حین گرم گرفتن معامله ها؛ سر میرسند و از اصالت بالا و قیمت بسیار کمتر از بازار سکه ها و دانه دام های دیگر؛ میگویند. بعضاً بازار تیزی ها میکنند تا طرف بهتر و عمیقتر خام و اغوا شود. حتی حتی برای جلب افراد قربانی؛ پیش از پیش میان خویشتن هم معاملات ساختگی راه انداخته؛ میدانداری های سحر آمیز ترتیب میدهند و آنها را عمداً به هم میزنند.

در میان این سنخ؛ قسم تیپیک از کسی حدوداً پنجاه ساله؛ حکایت میشود که اغلب با ترحم خواهی مبنی بر اینکه مسافری نابلد است کسان را توقف میدهد. از آنان رهنمایی ها از تکت فروشی طیارات داخلی عازم زرنج و هرات یا از مارکیت اسعار و بازار طلا فروشی می طلبد. میگوید: خود و فامیلش از طرف داعش در خطراست. مخصوصا زنش که ایرانی است و بنابر جبر عزاداری مادر شوهر به افغانستان آمده از داعش بیحد می ترسد.

هرچه زود تر باید به چغچران پرواز کند؛ اما مصارف تکت خود و فامیل چند نفری اش را ندارد. سکه دارد و اما به طلافروشی اعتماد کرده نمیتواند چونکه تحت مراقبت داعش است.

او مانند دیگر همپالکی هایش شرکای کشیک دهنده دارد که به موقع سر میرسند و خریدار فلان مقدار سکه اش میشوند و بندل بندل پولش را میدهند!

 ولی ناگهان بساط به هم میخورد. میگوید به او نمی فروشم؛ آدم بد و منفور است. اما به تو که آدم فوق العاده خوب استی و خدا و حضرت عباس ترا به من رسانیده می فروشم. کسی را خبر نکن که من در خطرم . نیم آنچه خودم خریده ام بگیر و باز نوش جانت، فقط به من دعا کن....

او که اسناد مهاجرت و قبولی اش به تابعیت ایران را مانند متکای بی بدیل به رخ میکشد؛ برای تحکیم مدعا هایش؛ از زیارت کربلای خود و ده ها عبادت و اسلامیت شیعی خود میگوید و بار بار به حضرت عباس و امام کاظم...؛ و نیز برسرزن و اقارب خود سوگند میخورد...

جالب است که یاران این آقا؛ افراد جلنبر نه بکه ثروتمند و تاجر و... اند و چه بسا با واسکت های پر از پول نقش بازی مینمایند. اینکه چه قدر کسان خیر و دلسوز  فریب اینها را خورده و توسط ایشان غارت شده اند؛ به خدا معلوم است.

قصد من درینجا نه داستان پردازی است و نه تبلیغ و مبالغه. یقین دارم قوت های امنیتی در صورت تعقیب درست و کافی و کامل؛ بسی ازین ها را میتوانند دستگیر کنند و به عدالت بسپارند. ولی هدف فوری من؛ بیداری و هشیاری فرد فرد هموطنان عزیزم میباشد که دمادم از سوراخ های متعدد و متکثری گزیده میشوند.

میدانم که با تأسف این ندا و پیام من به شمار قلیلی از هموطنان خواهد توانست برسد. لذا با وصف دلخوری و جگرخونی من؛ شمار بزرگ و ملیونی هموطنان در تاریکی و ناآگاهی بار بار توسط این مار های خوش خط و خال گزیده و حتی بلعیده خواهند شد.

صرف در حد توان خود توصیه میدارم که عزیزان حین گرفتار آمدن در جادو و جمبل چنین اشخاص؛ اولا تلاش کنند آنان را محترمانه و با بهانه های نظیر: گرفتاری دارم؛ وقت ندارم، منتظرم هستند وغیره هرچه زود تر ترک نمایندِ  یا لااقل یکی از اقارب خود را صرف نظر از توافق یا عدم توافق آنها در محل کنار خویش بخواهند. احیاناً در بدل معامله؛ اولاً تقاضای سند و اثباتیه متقن اصالت مثلاً سکه ها را نمایند و خواستار ترتیب مقاوله در محضر شهود گردند. در صورت امکان؛ عکس و تصویر محل و حاضران را بگیرند یا صدا ها را ثبت نمایند.

همین ها به نظرم میرسد تا عزیزان خود بیشترین ها و بهترین ها را انجام دهند. 

باشد که مصداق ضرب المثل تا ... در جهان است، مفلس در نمی ماند؛ نباشیم!

 انجنیر زلمی نصرت 

(سیاسي فلسفه٬ سیاست د سیالانو لوبه) یو سیاسي٬ تاریخي٬ ټولنیز او یو ژور فلسفي تحقیقاتي اثر دی٬ چې داکتر سید شیر آقا حرکت هغه په ۳۶۸ موخو کې قابل د فهم په خورا لوړه سطحه ایجاد او لیکلي دي. 

 دغه مهم سیاسي فلسفي اثر د خدای بخښلي داکتر سید شیر آقا حرکت د زوی ښاغلي سید اباسین حرکت له خوا ما ته را ورسید. 

 د هر څه د مخه د هغه څخه مننه کوم٬ چې داسي یو نایابه او گران بها اثر یې راته ډالۍ کړ. 

پوهیږم چې ددغه علمي٬ سیاسي٬ فلسفي اثر په اړوند نظر ورکول او د هغه نقد کول د مسلکي کسانو دنده ده٬ چې ژورحقوقي٬ سیاسي او ټولنیز پوهه ولري٬ ټولنه ـ ځان او جهان وپیژني. 

شاید د نهضتونو د پرلپسي د ناکامیو یو دلیل هم دا داوي٬ چې افغان سیاسیون له حد او اندازې څخه زیات په پردیو تکیه او باور کوي نظر خپلو ته٬ چې پایله یې د ترکاڼ او د بیزو مامله شي. 

داکتر سید شیرآقا حرکت د لوی فلسفي شاعر رحمان بابا د لاندې بیت په اړه٬ چې متقابل مسولیتونه روښانه کوي٬ هم ژور تحلیل لري: 

دلته دم او قدم دواړه په حساب دي

پل غلط له لارې مه ږده بې حسابه

رحمان بابا 

  په دغه اثر کې د ټولنې سیاسي او حقوقي مناسباتو پر فلسفي اړخونه جدي بحث او څیړنې شوي او دغه مساله یې هم څیړلې ده٬ چې مونږ یو تعداد ولې دومره بې وسه او بې ننگه شوې یو٬ چې پردي گټې پر خپلو گټو بره گڼو او پردي زموږ په ملک کې دخپلو ناروا اعمالو د پلې کولو جرآت کوي.؟ 

په یاد اثر کې د ملي گټو په نظر کې نیولو سره د سولې  او د گفتمان د فرهنگ ترویج او نهادینه کولولاري٬ چاري او لارښوونې او وړاندیزونه په لومړي قدم کې د افغانانو تر منځ په نښه شوي٬ چې سیاست وال٬ دولتونه٬ ولسونه٬ گوندونه او منفرد کسان دې څنگه خپل ذات البیني ستونزي سره حل او د سیالیو په ډگر کې د سالم رقابت پر اصولو ودریږي او پرې عمل وکړي.کنه ټولنیز نظام شلیږي٬ د ټولنې توازون له منځه ځي٬ د سیالې ټولنې جوړیدل ناممکنه او سیاستوال هم  ناکامه٬ بدنامه٬ رسوا او ذلیل کیږي.همدارنگه ملي او موضيعي ارزشونه که د بین المللي معیارونو سیال او ور سره برابر نه وي٬ د ارزش وړ نه دي. که څوک د داسې معیارونو سره د لوبې میدان ته ورځي٬ حتمن به یې بایلي. لکه چپیان٬ جهادیان او لیبرال دیموکراتان.د تیرو حکومتونو مثبت او منفي درسونه او معیارونه اوس طالبانو پورې ارتباط نیسي٬ چې د جهان سره څنگه تعامل او سیالي کوي؟. 

داکتر سید شیر آقا حرکت په کال ۱۳۵۷ کې د کابل ښاروال په توگه وگمارل شو.لومړی کار یې د کابل ښار ماستر پلان تکمیلول او قانوني کول و.هغه به ویل: 

د کابل ښار بې مفهومه پراختیا باید د ۲۱ پیړۍ په ایکالوجیکي فاجعه بدله نشي!!! 

په خواشینی سره٬ چې د جهادیانو او د غربیانو په موجودیت د جمهوریت په شل کلنه خود سره او بې قانونه دوره کې کابل ښار د ۲۱ پیړۍ په فاجعه بدل شو، چې معیاری کول یې غټ لگښت او بودجه غواړي. 

داکتر سید شیر آقا حرکت د شاهی نظام په جمهوري نظام د بدلیدو په سیاسي بدلون کې فعاله ونډه لرله. 

په دې اثر کې د هغه د سترگو لیدلي حالات٬ لید لوري او خاطرې د افغانستان د سیاسي حالاتو په اړوند آن د هغه تر مړینې ( کال ۲۰۲۳)  پورې هم لوستلای شو. 

هغه ( ۲۰۰۴ ام میلادې کال) کې د افغانستان په باب د علمي٬ فرهنگي٬ سیاسي او فلسفي مسایلو د رسولو په موخه د خپلو افکارو٬ مرامونو د خپرولو په غرض یې د ٫٫ حرکت٬٬  په نوم دوه میاشتنی اخبار تاسیس او د جرمني له ایسن ښار څخه یې خپور کړ. 

هغه په دې هلکه داسې وایې: 

(...  په دې ورستیو وختو کې په افغانستان او د هغه د باندې ډیرې خپرونې خپریږي. هغه څوک چې په ایمانداری سره دغه کار سر ته رسوي٬ مونږ یې هر کلی کوو. ددغه خپرونو په سرخطو کې معمولآ لیکل کیږي: بې طرفه٬ آزاده٬ مستقله٬ ملي٬ اسلامي او داسي نور.

موږ ټولې دغه پدیدې نسبي گڼو٬ ځکه د لومړي ورځې څخه وایو چې موږ هیڅکله بې طرفه نه یو. موږ ټاکلی او مشخص هدف٬ طرف او ارمان لرو. زموږ طرف د هر څه د مخه زموږ گران هیواد افغانستان دی٬ افغان اولس٬ د هغوی ملي گټې٬ منلي رسوم٬  عنعنات٬ عقاید او مقدسات او وروسته له هغه بین المللي او عام انساني تعلقات او تعهدات دي٬ چې په پوره ایمانداری سره د هغې پلوي او دفاع کوو او نور به هم دې کار ته اړ باسو..) 

٫٫ حرکت٬٬ د اشغال مخالف او د هغه ضد و٬ په دې مورد کې هم  د روسانو٬ ناټو او امریکایانو د يرغل په اړه د واقعیتونو پر بنیاد جدې تحلیلي مسایل او فاکتونه لوستلای شو.

نیکلای استراوسکې چې د ( پولاد څنگه کلک شو ) ناول سره شهرت پیدا کړ٬ داسي وایې: 

 انسانان د خپل ژوند په ورستیو شیبو کې٬ خپلو تیرو ته ځغلنده نظر اچوي٬ چې څه یې کړي او له هغه نه کوم څه پاتې دي او کنه!. 

 کال ۲۰۲۴ میلادې د فبروری د میاشتی  په ۱۵ نیټه ښاغلي جنرال ذبیح الله زیارمل چې یو مدت تر یو چتر لاندې د داکتر سید شیر آقا حرکت سره کاري معرفت درلود٬ د هغه په مورد کې راته  داسې وویل: 

داکتر سید شیر آقا حرکت صاحب د قلم٬ صاحب د مطالعې با سواده٬ با سویه علمي٬ فرهنگي٬ سیاسي او یو فعال اکادمیک پلټونکی او څیړونکی شخص و.

پاک لاس او نفس یې درلود او د نیکو او ښو اخلاقاقو خاوند و. 

د داکتر سید شیر آقا حرکت د ژوند او نورو اثارو په باره کې ( د تللو د یادونو)  د مقالو په ټولگه کې اړین معلومات خپاره شوي دي. 

 زه باور لرم٬ که دغه اثر زموږ د هیواد نور پوهان او مسلکي کسان تر لاسه او ولولي٬ هغوي هڅوي٬ چې په خپلو تخصصي٬ مسلکي او علمي ساحو کې ورته اثار ایجاد او هیوادوالو ته وړاندي کړي.او باور لرم٬ چې  دا شان اثار د ځوان او ملي مبارزو د لارې مشعل گرځیدلای شي.

پای

نویسنده Nidal Taibi برگردان شيرين روشار  
هنگامی که زمانه اضطراب آور و آینده غم انگیز به نظر می آید، زدودن گرد و غبار از برخی جستارها مفرح ذات است. جستارهای هانری برگسون، فیلسوف فرانسوی، (۱۹۴۱-۱۸۵۹) از این دسته اند.

نسل های پس از او، وی را در کلمات قصاری چون «خیزش حیاتی» یا «نیروی معنوی» و غیره، مومیائی کردند، در حالیکه او نویسنده آثاری بسیار متنوع است که در آنها به موضوعات گوناگونی چون طول زمان، حافظه، شهود، آزادی و مذهب می پردازد. با این حال، همگی از خط مشترکی پیروی می کنند و آن زیست گرائی است. برگسون در آثارش از «جستاری بر داده های آنی ذهن» گرفته تا «دو سرچشمه اخلاق و مذهب»، «خنده» و «تحول خلاق»، به خاطر خشکی برداشت های ماشین گرا و غایت گرا از زندگی که تصور می کنند همه چیز از پیش در جهان وجود داشته و هیچ چیز دیگری خلق نخواهد شد، کوشیده است تا از نگرشی به زندگی دفاع کند که با قدرت خلاقیت فی نفسه خود، در ذات هر انسان نهفته است. برگسون که به اندازه استعدادهایش دشمن داشت (کتاب «سگ های نگهبان» پُل نیزان هنوز در خاطره هاست)، در دوران حیات از هاله ای بهره مند بود که امروز به دشواری می توان تصورش را کرد. کلاس هایش در «کولِژ دوفرانس» نه تنها هنرمندان، دانشمندان، دانشجویان و اقتصاددانان را جذب می کرد بلکه خارجی ها و زنان جوان را نیر... شارل پِگی و سندیکالیست انقلابی، ژُرژ سورل، درس های او را شنیده و کتاب هایش را خوانده اند. یکی از دلایل این شیفتگی، سبک برگسون است که الهام و شهود را به مفهموم پردازی ترجیح می داد.

پُراحساس و شوریده حال، برگسون اندیشه اش را به ضرب ایجاز و استعاره پیش می بُرد. اگر چه این سبک غنائی او را به بالاترین افتخار ادبی یعنی دریافت جایزه ادبی نوبل در ۱۹۲۷ رساند، اما همان نیز سایه ای از شک و تردید بر ماهیت فلسفی جستارهایش افکند. برای آشکار کردن مسائلی که این سوء تفاهم دربر دارد است که برونو کلِمان، استاد ادبیات فرانسه، به نوشتن کتابش همت می گمارد (۱). او می گوید که به دور از ادا و اطوارهای هنرمندانه، این سبک به طور کامل در راستای یک اندیشه فلسفی است که می کوشد مشکل به کارگیری واژگان غیرتخصصی را دور بزند. برونو کلمان حتی پا را فراتر گذاشته و ما را به خواندن برگسون به عنوان یک نویسنده، هنرمندی تمام عیار دعوت می کند و اعلام می کند که ارزش یک متن فلسفی تنها در تزی که از آن دفاع می کند نیست بلکه در غنا و پُرمایگی و زیبائی و لذتی که فراهم می آورد نیز هست.کلاً و به طور خلاصه، قالب از محتوا جدائی ناپذیر است.

شایعه پیگیر و قوی دیگری نیز مدعی بود که فیلسوف خود را درگیر مسائل بزرگ زمانه خود نمی کرد. به گفته وکیل میشل لاوال (۲)، تصویر یک برگسون بی بخار و گوشه نشین در کرسی کولژ دوفرانس تصوری خیالی است. اگرچه او در ماجرای دریفوس ساکت ماند، اما رفتارش را می توان با جهان گرائی افراطی اش توضیح داد. او موضع هموطنان یهودی خود را دنبال کرد که «نمی خواستند دیگران فکر کنند که آنها از دریفوس دفاع می کردند چون دریفوس یهودی بود. نمی خواستند که دیگران بتوانند رفتارشان را به نوعی تمایز یا همبستگی نژادی نسبت دهند». هنگام جنگ اول جهانی، او با افکار اکثریت موافق بود - «مبارزه علیه آلمان همان مبارزه تمدن علیه بربریت و وحشیگری است.» در مقابل، از همان سال ۱۹۳۴، می نویسد : «باشد که صدای یهودیان در تمامی دنیا طنین انداز شود. نه تنها برای رهائی و رستگاری یهودیان، بلکه برای اجتناب از اینکه ننگ قطعی وحشیگری ضدیهود مایۀ رسوائی تمدن در تمامیت آن شود.» ژیل دولوز چنان همدلی پایداری با اندیشه برگسون نشان می داد که حتی جستاری را به او اختصاص داد (۳).

پی نوشت ها :

۱- Bruno Clément, Henri Bergson, Prix Nobel de littérature, Verdier, coll. « Philosophie », Paris, 2021, 320 pages, 19,50 euros

۲- Michel Laval, Il est cinq heures, le cours est terminé. Bergson, itinéraire, Les Belles Lettres, Paris, 2023, 192 pages, 15 euros

۳- Gilles Deleuze, Le Bergsonisme, Presses universitaires de France, Paris, 1966

سید عبید الله نادر

 د بینظیر بوتو د پاکستان پخوانۍ صدراعظمی څرګندونۍ د ده په یوه مرکه کې:

( دا موضوع د ۱۹۸۹ کلنو خبره ده ،چې اسامه بن لادن زمونږ یو فوجی جنرال ته چې نوم یې نه اخلم لس ملیونه ډالره رالیږلي وي او ورکړې یې وي .او هغه فوجی او استخباراتی جنرل اسامه بن لادن یې ،نواز شریف ته معرفی کړی وو . او نواز شریف ته یې وییلي وو : چې اسامه مونږ سره ډیره مرسته کوی ،د جهاد د ختم څخه اسامه بن لادن دوباره عربستان سعودی ته ولاړ . او وروسته هماغه نظامی جنرل چې د اسامه څخه یې پیسي اخیستی وي ، د اسامه څخه یې غوښتنه وکړه ، چې بیا دي د جهاد د پاره راشي .اسامه ورته وییلي وو : (چې اوس خو جهاد ختم شو نو د څه د پاره راشي ) نو پاکستانی فوجی جنرل ورته وییلي وو : چې جهاد خو اوس جاري دی ، ځکه یوه مسلمانه ښخه په پاکستان کې وزیر اعظمه ده .او مسلمانه ښځه حکومت کوي . ( یعنی د بینظیری) حکومت وو. وختی چې یوه مسلمانه ښځه حکومت وکړي ، نو جهاد ته ضرورت دی . او د ښځي د حکومت د چپه کولو او له مینځه وړلو له پاره زیاتي پیسو ته ضرورت دی . او هماغه نظامی جنرل په کال ۱۹۹۰ا ۱۹۹۳کې چې اسامه بن لادی یې راغوښتی وو. چې زه نه غواړم د هغه جنرال نوم افشا کړم ، او اسامه بن لادن ته یې دا هم وییلي وو ، چې د عربستان پادشاه ته دي ووایي : چې د عربستان سعودی د حراست او نګهبانی د پاره دي ،د آمریکا څخه قوا ونه غواړي . د عربستان د دفاع له پاره دي د افغانی جنګیالیو څخه کار واخلي . په کال ۱۹۹۰ کې وختی چې پر کویت حمله وشوه ، په دې وخت کې د اسامه بن لادن اړیکي د عربستان د پادشاه سره ترنګلي وي . یانی سره خفه ول ، او اسامه بن لادن عربستان سعودی ته نشو تلای ، هماغه وو چې دا پلان وشو ، چې مونږ نور برخلاف د آمریکا کار کوو . او وروسته د هغي نه پاکستان ته هم ډیر خطرات متوجه شول ، کله چې پاکستان د ترهګر پال ملکونو په ردیف کې حساب شو .

( په دې مختصری تبصری کې یو خو دا ښکاري چې پاکستانی جنرالان څومره مادي پرسته خلک دي . چې د جهاد په نوم په چل او دوکې د اسامه بن لادن څخه پیسي شکوي یاني دوی ډاکوان او غله ښکاره کوي . بل د جهاد حیثیت ته هم ضربه وهي یعنی دوی په جهاد باندی ریشخند هم وهی .(چې دوی ته جهاد نه وو ،صرف د مادیاتو او پیسو د پیدا کولو بازار ګرم وو) ،د پاکستان پخوانی ولسمشرپرویزمشرف په خپل کتاب د اور په لیکه کې لیکلي :

( د پاکستان د بقا او نجات له پاره مو د افغانانو پر وینه تویونه دریغ نه کاوه . او په افغانانو کې مو د ورور وژنې افکار ځکه روزل .چې پاکستان با ثباته پاتي شي ، که څه هم د افغانانو په زړه کې د جنتونو ارمانونه او وسوسې وي .خو مونږ ته د خپل هیواد پاکستان بقا مهمه وه )،په  فارسی کې متل دی چې وایي ( اګر درخانه کس است یک حرف بس است ) په دې مختصر کې د طالبانو د پاره ډیر لوی پغیام شته ،خصوصأ هغوي ته چې لږ استقلال لري ، او په تیره فکری استقلال  ،ځکه د ډیرو فکرونه زنداني دي ،چې په دې کې  ډیر یو لوي ریشخند وهل هم په دوی په  باندی دی ،که دوی پرې پوه شي .