عبدالصمد ازهر                                                                        ۲۱ / ۰۲ / ۲۰۲۵

امروز مصادف است با به رسمیت شناختن دو جمهوریت مسقل دونتسک و لوهانس در سال ۲۰۲۱ از سوی پوتین و فردا آغاز سومین سال یورش نظامی روسیه بر اوکراین می باشد. به این مناسبت حرف هایی دارم که باید گفته شوند.

جنگ اوکراین که در واقعیت از سال ۲۰۱۴ عیسایی آغاز یافته بود، دست های مرئی امریکا و اروپا دران مشهود همه گان بود و المان زیر رهبری انگلا مرکل فعال ترین نقش را در این بازی داشت. بلند پایه گان پارلمانی و حکومتی اروپا و بلند مقام های کانگرس و حکومت امریکا حتا در شورش ها و مظاهرات تشدد آمیز میدان اشتراک و تشویق کردند.  بوکسر  معروف ویتالی کلیچکو که شهر هامبورگ المان را به حیث مسکن دایمی گزیده و از تبلیغات تشویقی و پشتیبانی المان برخوردار بود، متصل نارامی ها در کییف، به آنجا فرستاده و در حکومت رییس جمهور  پترو پوروشنکو، به مقام شاروالی کییف نصب گردید. وی بنا بر پشتیبانی دستگاه استخباراتی المان، مقامش را در زمان ریاست جمهوری ولادمیر  زلینسکی هم نه تنها حفظ کرد، که رغم تنش ها در مناسباتش با زلینسکی، باز هم با صلاحیت تمام در جایگاهش باقی ماند.

بعد از درمانده گی ویکتور یانوکویچ رییس جمهور طرفدار روسیه و پناه بردن به روسیه به امید نافرجام پشتیبانی در سال ۲۰۱۴، فضای دشمنی با روسیه و روسیه زبانان در اوکراین مسلط گردید. تا حدی که زبان روسی را که زبان دوم و رسمی هم بود، غیر مجاز اعلان و صلاحیت های داخلی مناطق دونباس را هم لغو کردند.

فدراسیون روسیه که از این پیش آمد و نقش غرب در آن به خشم آمده بود، با راه اندازی ریفراندوم در شبه جزیره کریمه آنجا را با روسیه ملحق کرد و در حمایت از قیام دونباس واستقلال طلبی آن بر ضد اقدامات کییف، موضع گرفت. کانسلر(صدراعظم) المان و رییس جمهور فرانسه در لباس کبوتران صلح به میانجی گری برامدند. چند دور مذاکرات میان دولت اوکراین و خود مختاری خواهان لوهانس و دنیتسک در مینسک مرکز بلاروس، منتج به توافق متزلزل معر وف به موافقتنامه مینسک گردید، که محتویات آن رفع محاصره این مناطق، برداشتن محدودیت بر ارسال کمک های بشرخواهانه و تخلیه اسلحه و وسایط سنگین نظامی را شامل می شد. اما این توافق روی کاغذ خشکید و عملی نشد. در سال بعدی ۲۰۱۵ باز هم در نتیجه میانجیگری رهبران المان و فرانسه توافقنامه مینسک ۲ میان نمایندگان حکومت مرکزی اوکراین و جدایی طلبان روسی زبان طرفدار روسیه در مینسک امضا و از سوی رهبران دولت های فرانسه، المان، اوکراین و روسیه تایید و حمایت گردید. اوکراین مطابق به این موافقتنامه باید تمام اقدامات ضد روسی را لغو، جنگ در دونباس (دونتسک،  لوهانسک و  دنیپروپتروفسک) را متوقف و لشکرش را باز می خواند، با ترمیم قانون اساسی حالت خاصی را برای آنها می پذیرفت و انتخابات دران برگزار می شد.  که با امروز و فردا و تکرار پادر میانی های فرانسه و المان، جامه عمل نپوشید. انگلا مرکل سال قبل اعتراف کرد که هدف اصلی از این پادرمیانی ها، کمایی کردن وقت بود برای تسلیح، تجهیز، تربیه و آماده ساختن اوکراین از سوی ناتو برای مقابله با روسیه.

نفوذ و حضور فعال ناتو در اوکراین و اعلان رییس جمهور اوکراین از تصمیمش برای کسب عضویت ناتو(اگرحافظه ام اشتباه نکرده باشد، در کنفرانس امنیتی آن زمانِ مونشن،ازهر)، گسترش  ناتو خلاف تعهدات قبلی تا مرزهای روسیه و اینک دست درازی به کشور نیمه روسی و از سابق بخشی از روسیه و اتحادجماهیر شوروی و تحت نفوذ عنعنوی دایمی روسیه، ولادمیر پوتین را قرار اظهار خودش متوجه خطر مدهش این زحف خصمانه برای سلامتی مرزها و ثبات داخلی کشورش نمود و در صدد رفع مشکل از طریق مذاکره و تفاهم برامد. وی ادعا می کند بعد از تجاهل و نادیده گرفتن تمام پیشنهادهای سازنده فدراسیون روسیه از سوی غرب، آن کشور انتخابی دیگر نداشت جز این که گویا برای رفع خطر و دفاع از خود، به عملیات نظامی رو آورد.

بعد از مرور بر این تاریخچه کوتاه اوضاع پیرامون اوکراین، می رسیم به فاکت های مهمی که کمتر مورد توجه و تحلیل های اهل قلم و ژورنالیستان قرار گرفته اند. البته که فاکت های نو نیستند ولی بالا کشیده نشده اند.

تا کنون همه تحلیل ها، و یا اکثریت قاطع آنها، علت های این جنگ میان غرب به سرکرده گی امریکا با روسیه را در چند نقطه خلاصه کرده اند:

• ادامه ی تصرف مواضع ستراتژیک نظامی و اقتصادی از سوی امریکا، بعد از پیروزی در جنگ سرد، تجزیه اتحاد جماهیر شوروی و گویا پایان تاریخ[1]، با هدف متزلزل ساختن ثبات در روسیه و بلاروس از طریق راه اندازی قیام های رنگین شبیه انقلاب نارنجی اوکراین و تجزیه ثانوی آن در قالب جمهوریت ها و مناطق خودمختار؛
• تضعیف اقتصاد فدراسیون روسیه از طریق محروم ساختن آن از تسهیلات سویفت در تبادله اسعاری و معاملات بازرگانی و همچنان وسیله ی وضع تعزیرات پی در پی اقتصادی؛
• محاصره اقتصادی و بستن بازارهای داد و ستد جهانی بر روسیه، از طریق وضع تعزیرات بر شرکت های صنعتی، بازرگانی وحمل و نقلی که در تعامل با روسیه مظنون واقع گردند؛
• طولانی ساختن و تشدید تدریجی جنگ به منظور مجبور ساختن روسیه به تمرکز بر صنایع دفاعی و ناتوان ساختن آن در فراهم آوری ضروریات روزمره و خدمات عامه از یک سو و تلفات گسترده ی انسانی در جبهه و بازگشت مسلسل جنازه ها، که باعث خلق نا رضایتی ها و واکنش ها به شکل قیام ها، فرارها، نافرمانی ها گردیده و منجر به تجرید پوتین در جامعه می گردد؛
• و بالآخره از پا اندازی یک رقیب نیرومند در مسابقه ی حاکمیت جهانی، غلبه نستالوژی بازگرداندن زوال امپراتوری امریکا بر نستالوژی بازگرداندن امپراتوری زوال یافته ی روس.

در حالی که این قضاوت ها را به جا و مورد تایید می دانم، اضافه می کنم که جای عامل ومحرک    عمده ی دلچسپی های جیواکونومیک در این فهرست خالی است.

چگونه؟

همه به یاد داریم که در بدو یورش روسیه بر اوکراین، غرب در مورد مداخله و پشتیبانی صریح از اوکراین تا حدی خوددار و محتاط بود. چنانچه به یاد داریم که امریکا از پولند خواست اوکراین را با جنگنده های میگ و هلوکوپترهای می، تجهیز کند و در بدل از امریکا جنگنده های اف ۱۵ یا ۱۶ دریافت کند. پولند پذیرفت اما به آن شرط که این هواپیماها را در اختیار امریکا قرار دهد تا به اوکراین بسپارد. جو بایدن این پیشنهاد را به اصطلاح سیانه گری خواند و از پذیرفتن آن طفره رفت و ترجیح می داد این گام از سوی اروپا برداشته شود.

این را هم به یاد داریم که آقای شولتس کانسلر المان و امانویل مکرون رییس جمهور فرانسه خطوط ارتباط با مسکو را گویا برای اقناع مسکو به بازنگری و قطع مداخله نظامی، حفظ کرده بودند. یعنی از فرو رفتن در دشمنی عمیق و قطع رابطه احتراز می کردند.

به یاد داریم که المان در برابر فشار امریکا برای قطع جریان گاز روسیه از مجاری نورد ستریم ۱ و ۲، که گاز ارزان قیمت را برای اروپا تامین می کردند، وخرید گاز امریکا با قیمت بالا مقاومت می کرد، تا آنکه آن مجرا در اثر یک سبوتاژ از کار افتاد و المان و همه اروپا سرگردان جستجوی منابع دیگر به شمول امریکا شدند.

بالآخر این را هم شاهد بودیم که بایدن شولتس را به امریکا فراخواند. با او چه گفت و چه رازی را با او شریک ساخت؟ دقیقاً معلوم نیست. آنچه آشکار است موضع کاملاً معکوس شولتس است بعد از بازگشت وی با موضع قبلی او.

قبل از این رویداد، این پولند و کشورهای بالتیک بودند یا تلقین شده می رفتند که خود را در جبهه مقدم خطر سرایت جنگ دیده خواهان کمک های عاجل و گسترده برای اوکراین باشند. امریکا با استفاده از همین احساس و تمایل، به جا به جا کردن انواع اسلحه، تجهیزات، وسایط  وسایل پیشرفته، به شمول انواع راکت ها و نیروی انسانی دراین کشورها پرداخته رفت. پولند که هنوز هم از المان خواستار غرامت سنگین جنگی بوده گاه گاه تنش در روابط  شان هنوز هم بالا می گیرد، با غرور تمام اعلان کرد در ستراتژی ضد روسی امریکا، جای المان را گرفته است.

بایدن از کشورهای پیشرفته اروپایی نیز تقاضا کرد در تقویه ی جبهه شرقی سهم گیرند. ملاقات های یک با یک و جمعی وی با رهبران اروپایی، این رهبران را با جرئت بیشتر و بدون اعتنا به منافع فعلی اقتصادی، خطر انحطاط صنعتی و نارضایتی مردم، به سوی کمک های بی دریغ نظامی، اقتصادی و بشری با اوکراین کشاند.  

به یکباره گی مسابقه در کمک رسانی به اوکراین درگرفت. از رهبران اتحادیه تا رهبران هر کشور اروپایی، حتا با استقراض ها هزینه های کومکی را فراهم کرده رفتند. کانسلر المان چنان بیباک و چهار نعل در این مسابقه تاخت، که بعد از امریکا جای دوم را گرفت و تا کنون که عمر رهبریش هم به سر رسیده در همین جهت می تازد. جانسن صدر اعظم سابق بریتانیا، یکی از پیشکسوتان و پیشآهنگان حرکت جدایی بریتانیا از اروپا(در خوش خدمتی به امریکا)، پیشتر و بیشتر از هر کشور دیگر اروپا در دست درازی در اوکراین پیشقدم بود  و او بود که زلینسکی را از توافق ابتدایی باروسیه که با میانجیگری ترکیه میسر شده بود، باز گرداند. بعد از امریکا، بریتانیا بزرگترین اکمال کننده جنگ بود. خلفش کی یر ستارمر نیز بر قدم های او قدم گذاشت و حتا در زمان حاضر در زیر چتر سیاست متفاوت رهبری امریکا، با زلینسکی پیمان امنیتی صد ساله امضا کرد.

صحبت تلیفونی ترمپ با پوتین به روز پنجشنبه ۱۳ فبروری، ملاقات و مذاکره چهار ساعته میان سرگی لاوروف وزیر امور خارجه فدراسیون روسیه به همراهی یوری یوشاکوف، مشاور سیاست خارجه ولادیمیر پوتین با مارکو روبیو وزیر امور خارجه به همراهی مایک والتز، مشاور امنیت ملی و استیو ویتکوف، فرستاده ویژه ایالات متحده در خاورمیانه به روز سه شنبه ۱۸ فبروری در ریاض پایتخت عربستان سعودی، بدون حضور نماینده یی از اوکراین و اروپا، عکس العمل های جدی و حتا جنون آمیز را در اروپا بار آورد. امانویل ماکرون رهبران اروپای غربی و پولند را برای بحث و تصمیم گیری روی آغاز مذاکرات صلح میان امریکا و روسیه بدون حضور اروپا و بی اعتنایی به آن، به پاریس فرا خواند. ستارمر هم رغم نداشتن عضویت اتحادیه اروپا، برای سهم طلبی به پاریس دوید. زبان حال او و هم پایگانش گویای فریاد هایی بود چون: وای بی پدر شدیم! و ای وای درلحظه چور و تقسیم غنیمت جنگی به دور افگنده شدیم و بادار همه را تصاحب کرد.

گپ چیست؟

این ها که برای جلب رضایت کاخ سپید، این همه دویدند، تپیدند، اقتصاد شان را ویران و مردم را به فاقه کشی بردند، خود را محق می دانند به تناسب سهمی که در این مسابقه مصرفی گرم نگه داشتن تنور جنگ داشته اند، غنیمت جنگی به دست آرند. همه منتظر وفا به عهد کاخ سپید در این روال بودند. ایشان در بدل قرض هایی که به اوکراین داده اند، با ربح متداول، تقسیم آن سرزمین را به نام بازسازی و تصاحب منابع قیمتی مواد خام، فارم های زراعتی و صنایع خیلی پیشرفته در برنامه داشته اند. من که بارها برای یافتن رشته یی که ذهنم را برای گشایش این معما که چرا دفعتاً بعد از ملاقات ها با بایدن سر بوجی های کمک به اوکراین باز شد، با خود رایزنی بی نتیجه داشتم، از دستپاچه گی ترمپ برای تصاحب همه به تنهایی، گره این معما را باز یافتم. ترمپ ضمن تحقیر کردن های متواتر زلینسکی، او را زیر فشار متزاید و مسلسل قرار داد کم از کم نیمی از ذخایر خاک های نادرش را در بدل ادامه کمک های امریکا برای مقابله با روسیه، به امریکا واگذارد. این یکی، و با این دستاویز که اوکراین یک مسئله ی اروپایی بود، چرا باید امریکا به خاطر گل روی اروپا  ۳۵۰ ملیارد دالر و ۲۰۰ ملیارد دالر بیشتر از اروپا در آن مصرف می کرد، اروپا را، که گویی هیچ نقشی در این ماجرا نداشته، پشیزی اهمیت نداده به مذاکرات مربوطه راه نداد.

شاید همه ما و نسل کهنسال ما بیشتر از جوانان، فیلم های وسترن را به یاد دارند که در اوایل مهاجرت های کتلوی انگلیس هابه امریکای شمالی، از تب جستجوی طلا که خیلی عمومیت یافته بود و هر کس می خواست یک شبه ملیونر شود، تهیه شده بودند. پایان سیناریوی این داستان ها، معمولاً اختلاف بر سر تقسیم، زد و خورد، کشتن و بستن و فرار برنده بود که او نیز یا قربانی تشنه گی در بیابان های سوزان می گردید و یا دزد سوم با او تصادف نموده همه را می ربود.

دو نفر دزد خری دزدیدند              سر تقسیم با هم جنگیدند

آن دو بودند چو گرم زد و خورد    دزد سوم خر شان را زد و برد

امریکا از جنگ اوکراین همچون شمشیر دو لبه به نفع خود بهره بُرد، یعنی از یک سو تمام ناتو و هم پیمانانش را با تمام امکانات به منظور از پا انداختن روسیه در خدمت جنگ اوکراین قرار داد، از طرف دیگر با قطع منابع ارزان انرژی و بازار گسترده ی روسیه بر اروپا، صنایع با نام و نشان آن در رأس المان، را خاکسترنشین کرد و باعث کوچیدن سرمایه و صنعت اروپا به امریکا گردید. بایدن برنامه داشت دو رقیب، رقیب ابرقدرتی جهانی در وجود روسیه و رقیب قدرت اقتصادی در وجود اروپا، را همزمان در بازی اوکراین  ناک اوت کند. اگر روسیه را نتوانسته تا کنون به دلایل معلوم، که ذکر آن صرف باعث طوالت کلام می شود، از رینگ بدر کند، اروپا را با ضربه های فنی حساب شده، از پا دراورد.

اروپا می داند سرش کلاه گذاشته شده (یا فریب داد شده) در حقش(؟) جفا صورت گرفته ولی با تمام آن، جز تبعیت راهی ندارد.

ویدیوی ذیل مناسب حالت این آشفته گان باخت می باشد:

بی تو بودن نتوانم با تو بودن نتوانم by Nashenas

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

(۱)   اشاره به نظریه فوکویاما در کتابش زیر عنوان  «پایان تاریخ و آخرین انسان». وی می نویسد که لیبرال دموکراسی و ارزش‌های آن یعنی آزادی، فردگرایی، برابری، جهانی شدن و لیبرالیسم اقتصادی، بنا بر نبود یا سقوط بدیل، به ایدئولوژی مسلط بر جهان تبدیل می‌شود.نظریه یی که با ظهور قدرت های بزرگ اقتصادی و نظامی در آسیا، ایجاد تشکلات نیرومند و پرجاذبه همچون سازمان شنگهای و بریکس و بالأخص با جنگ اوکراین، به صفر ضرب خورد و از ارزش افتاد۰

۰۳ / ۱۲ / ۱۴۰۳

۲۱ / ۰۲ / ۲۰۲۵

[1]  اشاره به نظریه فوکویاما در کتابش زیر عنوان  «پایان تاریخ و آخرین انسان». وی می نویسد که لیبرال دموکراسی و ارزش‌های آن یعنی آزادی، فردگرایی، برابری، جهانی شدن و لیبرالیسم اقتصادی، بناذ بر نبود یا سقوط بدیل، به ایدئولوژی مسلط بر جهان تبدیل می‌شود.نظریه یی که با ظهور قدرت های بزرگ اقتصادی و نظامی در آسیا، ایجاد تشکلات نیرومند و پرجاذبه همچون سازمان شنگهای و بریکس و بالأخص با جنگ اوکراین، به صفر ضرب خورد و از ارزش افتاد.

ژباړه. عبدالملک پرهیز

دونالد ټرمپ د زلینسکي هغو څرګندونو ته چې وایي "دونالد ټرمپ د پوتین د تبلیغاتو له اغېزې لاندې دی"، په یو ټویټ کې له غوسې ډک غبرګون ښودلی دی:
"فکر وکړئ، یو نسبتا بریالی کومیډین – ولادیمیر زلینسکي متحده ایالاتو ته قناعت ورکړ چې ۳۵۰ میلیارد ډالره په داسې جګړه کې ولګوي چې بریا ته یې رسولی نه شي، داسې جګړه چې هیڅکله باید پیل نه شوی وای، داسې جګړه چې زلینسکي یې پرته له متحده ایالاتو او «ټرامپ» حلولی نه شي.
متحده ایالاتو په دغه جګړه کې د اروپا په پرتله ۲۰۰ میلیارد ډالره زیات لګولي دي.
د اروپا پیسې ضمانت شوي یانې پور دي، خو متحده ایالات به د خپلو پیسو په بدل کې هیڅ ترلاسه نه کړي ځکه جو بایدن ویده ؤ او د اروپا سره د لګښت برابرولو غوښتنه یې ونه کړه.
دا جګړه زموږ یانې امریکا په پرتله د اروپا دپاره خورا مهمه ده. موږ له اروپا څخه  د یو لوی او ښکلي سمندر په وسیله جلا شوي يو...
زلینسکي اعتراف کوي چې نیمی هغه پیسې چې موږ ورته لېږلې وې «ورکې» دي. هغه له ټاکنو څخه ډډه کوي، او  په نظر پوښتنو کې د هغه (زلینسکي) علاقه مندان ډېر لږ دي، او یوازینی څه چې هغه (زلینسکي) په کې په کې تکړه  دی، د بایدن سره لکه د موسیقي د آلې په توګه لوبې کول دي. له ټولټاکنو پرته دیکتاتور – زلینسکي باید ډېر ژر د سولې په لور حرکت وکړي، که نه په بشپړه توګه به هیواد له لاسه ورکړي.
 موږ په بریالیتوب سره د روسیې سره د جګړې د پای ته رسولو په برخه کې خبرې کوو، هغه کار چې ټول یې مني چې یوازې «ټرمپ» او د ټرمپ حکومت  یې ترسره کولی شي.
بایدن هېڅکله هڅه ونه کړه؛ اروپا د سولې  په راوستلو کې پاتې راغلې ده او زلینسکي شاید غواړي دا دغه بې زیاره ګټې تر لاسه کولو ته  دوام ورکړي.  اوکراین زما خوښ دی، خو زلینسکي یوه ویرونکي کار ترسره کړی دی. د هغه هېواد ړنګ شوی دی او میلیونونه خلک بې ځايه وژل شوي دي او دا کار لا هم روان دی ."

عبدالملک پرهیز

تبصره

په سعودي عربستان کې د اوکراین د سولې اړوند ، د امریکا د متحده ایالاتو او روسیې ترمینځ خبرې ترسره شوې، اوکراین د جګړې د یو لوري په توګه په دغه خبرو اترو کې ګډون نه درلود  یا ورته د ګډون اجازه ور نه کړای شوه.

دواړو خواوو د خبرو په پاي کې دغه خبرې اترې ګټورې او مثبتې و بللې او د هغې د دوام غوښتنه یې وکړه.

د اوکراین ولسمشر زلنسکي چې سعودي عربستان ته د سفر په حال کې ؤ په ترکیه یې دغه هیواد ته خپل سفر لغوه کړ .

د خبرو اترو د لارې پلان داسې شوی چې لومړي باید لومړی د اوکراین او روسیې ترمینځ اوربند وشي. تر اور بند وروسته په اوکراین کې د ولسمشرۍ ټولټاکنې ترسره شي.  او تر ټاکنو وروسته روسیه د نوی دولت سره  چې د ټاکنو په پایله کې رامینځ ته کېږي، د ټینګې او دوامداره سولې دپاره خبرې پیل شي.

داسې ښکاري چې اوکرایني اړخ ددغه پلان مخالف دی.

اوکراین غوښتنه کوي چې تر هر اوربند دمخه باید اوکراین ته امنیتي ضمانتونه ورکړی شي. او د ناتو پوځونه د جګړې په بیلونکې کرښه کې ځای پر ځای شي.

دا هغه څه دي چې روسیه یې منئ او ورسره مخالفت کوي، د روسیې له نظره د جګړې دلیل د روسیې پلو ته د ناتو نژدې کیدل دی

ولې زلنسکي له دغه پلان سره موافقه نه لري؟

د پورته پلان څخه د زلنسکي ډار له دی امله دی چې د اوربند په پایله کې په اوکراین بېړنی جګړه ایز حالت پای ته رسیږي، د جګړیز حالت له امله ټول اوکراینیان چې د جګړې وړتیا لري اوس مهال له اوکراین څخه د وتلو اجازه نه لري. او د اوکراین دولت ټول وړ کسان د جګړې ډګر ته استوي. که بېړنی حالت پای ته ورسېږي  نو اکثریت اوکراینیان چې د جګړې وړتیا لري او باید په جګړه کې ګډون وکړي،  له اوکراین څخه به ووځي او دا کار به د اوکراین جګړه ایز ځواک بیخي کمزوری کړي.

په ټاکنو کې زلنسکی د بري هیڅ چانس نه لري نو په دې ډول به زلنسکي او ډله یې د واک څخه ګوښې شي، کوم څه چې د روسي اړخ غوښتنه ده. روسې اړخ  له زلنسکي سره خبرې اترې نه غواړي ځکه هغه غیر قانوني ولسمشر بولي چې د ولسمشرۍ دوره یې لا پخوا پای ته رسېدلې ده.

د ویلو ده چې د اوکراین د جګړې په سلو کې ٦٠ د امریکې له خوا ورکول کېږي. که دغه مرسته بنده شی نو د اوکراین راتلونکې څرګنده ده چې په کوم لور ځي؟!.

 نوشته : کریم پوپل
  
                               قسمت اول
سبزیجات معمولاً نباتات علفی بوده اغلباً از قسمت‌های مختلف آنها به مقصد تغذیه انسانها مورد استفاده قرار می‌گیرد مانند برگ، دانه، ساقه، ریشه، گوشت، پیاز، گل، میوه به صورت خام، پخته، خشک شده، پودرشده به مصرف تغذیه انسان می‌رسد. سبزیجات گیاهان قد کوتاه است که اکثراً نرم بوده به همین خاصیت معمولاً خام خورده می‌شوند.
یا به عباره دیگر تقریباً تمامی محصولات زراعتی و باغی اهلی- به استثنای محصولات درختی و غله جات سبزی اطلاق می‌شود که از برگ، ساقه، ریشه، جوانه، غنچه، پیاز، ساقه و ساقه زیرزمینی، گل، میوه، دانه یا سمارق به‌طور کامل و مستقیم و بدون تغییر و تبدیل قسمت اعظم مواد درونی آنها به‌صورت خام- پخته – خشک – کنسروی – یخ‌زده یا کنسرو شده به مصرف تغذیه انسان می‌رسد؛ بنابراین لبلو و دانه‌های روغنی جزو سبزی‌ها محسوب نمی‌شوند. سبزیکاری یعنی تولید انواع سبزی به منظور تغذیه و بهره‌برداری از قسمت‌های مختلف آن می‌باشد.
انواع سبزی جات معمولی که در جهان وجود دارد
در طبیعت سبزیجات دارای ۲۰۰۰۰ نوع می‌باشد. که صد نوع آن بیشتر مورد استفاده قرار دارد. بیشترین سبزی که در جهان مورد استفاده قرار دارد بادنجان رومی پس آن پیازو کچالو است.
طبقه‌بندی سبزیجات
باید توجه داشت نظر به فرهنگ زراعتی تفاوت دقیقی بین میوه و سبزی در جهان بین بشروجود دارد. بشر برای فرق بین سبزیجات از لحاظ شکل و طرق استفاده تقسیم‌بندی نموده مانند:
سبزی‌های برگی، سبزی‌های سالادی، سبزی‌های گلی، سبزی‌های ریشه ای، سبزی غده ای، سبزی‌های پیازی، حبوبات، کدوییان، سمارقها، جواری شرین، بادنجانی می‌باشد. زیاده میوه جات درختی است. ارتفاع درختان معمولاً بین ۱٫۸ الی ۲۰۰متر بوته بین ۶الی ۱۰ متر و علف بین ۶ الی ۱۰ سانتی‌متر بوده بعضاًکمی بلندترالی ۲۰ سانتی‌متر است.
۱. طبقه‌بندی سبزیی‌ها بر اساس قسمت‌های خوراکی
الف- سبزی‌های ریشه‌ای(Root crops): مانند زردک، لبلبو لبلبوخورد شلغم مانند، شلغم و مولی می‌باشد.
ب- سبزی‌های پیازی(Bulb crops): مانند پیاز، سیر، سیر پیازی، نوش پیار، نوش دراز و کندنه
پ- سبزی‌های غده‌ای(Tuber crops): مانند کچالو و کچالو شرین و کچالو سرخ
ت- سبزی‌های پالیزی(Vine crops): مانند بادرنگ، تربوز، انواع کدو، خربزه و تره
ث- سبزیی‌های گلدار(Cole crops): مانند کلپی، کاهوچه، کولرابی (شلغم سفید)، کرم سبز و سرخ و کرم دراز و کرفس.
ج- سبزیی‌های خورشی(Greens): مانند سبزی پالک، کرفس، گشنیر، رواش، لبلو برگی، تره، گشنیز، سیچ و شبد می‌باشد.
چ- سبزی‌های سلاتی(Salad crops): مانند کاهو، کاسنی، تره وتراتیزک
ح- سبزی‌های سولانی (Solanaceous crops): مانند بادنجان سیاه، بادنجان رومی و مرچ
خ- سبزی‌های لیگومی (Legumes): مانند لوبیای سفید، لوبیا سرخ، نخود، باقلی، ماش، عدس، و دال
د- سبزی‌های خوردنی(Herbs): مانند ریحان، نعناع وحشی، پودینه، گشنیز برگ بید مانند، تراتیزک ملی سرخک وملی سفید نوش پیاز می‌باشد.
ذ- متفرقه(Miscellaneous): مانند جواری نرم، زرد چوبه، سمارق، بامیه و فاصلیا
سبزی جات مقاوم و غیر مقاوم
معمول سبزیجات در هنگام سردی رشد شان متوقف شده، در سرمای شدید و یخبندان از بین می‌روند. دلیل آن اینست که سبزی جات جسم نازک داشته نرم است؛ زیرا سبزیجات از کاربن هایدرایت ساده ساخته شده اکثرآ فاقد شعم و پروتین می‌باشد. جدا کردن سبزیی‌های مقاوم از نیمه مقاوم فقط از روی جوانه زدن بذر آن‌ها در حرارتهای مختلف و قدرت مقابله آن‌ها با سردی، فقط در زمانی که گیاه کوچک است، معلوم می‌گردد و پس از آن که نبات بزرگ شد دیگر تابع این قانون نیست. برای مثال ملی ملی سرخک شلغم و زردک با وجودی که جزو دسته نیمه مقاوم هستند، می‌توانند زمستان را درون خاک باقی بمانند زیرا خاک، برای ریشه آن‌ها حکم عایقی حرارتی دارد که ریشه را در برابر سرما حفظ می‌کند. ولی بوته ان بزودی از بین می‌رود. در مجموع سبزیجات که از خاک بلند می‌شوند در زمستان می میرندولی آنهای که زیر خاک است مانند کچالو زردک ملی ملی سرخک پیازتا مدتها در زیر حاک زنده باقی می‌ماند.

تاریخ کشت سبزیجات
بشربرای میلیون سال ازدانه درختان و گوشت حیوانات وحشی و مغز استخوان غرض تغذیه استفاده می‌نمود. زمانیکه حیوانات وحشی کم یا نابود شد شروع کرد به اهلی ساختن حیوانات تغذیه از نباتات نمودند. انسان تغذیه از نباتات را از حیوانات علف‌خوار یادگرفتن در بعضی حالات گرسنگی از نباتات که گاو اسپ بز میمون آهو شتر استفاده می‌نمودند آن نبات را شناخت نموده از آن تغذیه می‌نمودند در جریان آنعده علف‌ها ی که برای تغذیه مناسب نبوده آنرا شناسای نمودند. زمان کشت نباتات از ۱۱۰۰۰ سال شروع شد. سبزیجات مانند کدو بادنجان پالک پیازرا مصرف نمودند.
خاکهای زراعتی
باید خاک زراعتی را بدانیم. هر مقاله زراعتی را که مینویسیم خاک را باید بدانیم
۱.خاک ریگی  کنار دریاها
۲. سلتی (بین ریگ خاک مت)  فراه هرات نیمروز
۳. مت یا خاک جوی یا سقز هلمند
۴. خاک عادی اکثر نقاط افغانستان
۵. لوم (متشکل از ریگ سلت و مت است) این خاک را زراعتی گویند.دره های افغانستان
۶. خاک پیت است که کاملاً خاک عضوی است. نورستان کنرهار
منابع
۱. تاریخ کشت سبزی جات ویکی پدیا انگلیسی
https://en.wikipedia.org/wiki/Vegetable
۲. سبزیجات ونوع استفاده آن در ویبسایت 
https://vegycrunchy.com/%D9%85%D8%B7

%D8%A7%D9%84%D8%A8/%D8%B3%D8%A8%D8%

B2%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AA

-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%9F/
۳. تعریف سبزی 
https://www.gologiah.ir/sabzi/sabzikarie-omomi/tarife-sabzi.html

 انجنیر زلمی نصرت 

(سیاسي فلسفه٬ سیاست د سیالانو لوبه) یو سیاسي٬ تاریخي٬ ټولنیز او یو ژور فلسفي تحقیقاتي اثر دی٬ چې داکتر سید شیر آقا حرکت هغه په ۳۶۸ موخو کې قابل د فهم په خورا لوړه سطحه ایجاد او لیکلي دي. 

 دغه مهم سیاسي فلسفي اثر د خدای بخښلي داکتر سید شیر آقا حرکت د زوی ښاغلي سید اباسین حرکت له خوا ما ته را ورسید. 

 د هر څه د مخه د هغه څخه مننه کوم٬ چې داسي یو نایابه او گران بها اثر یې راته ډالۍ کړ. 

پوهیږم چې ددغه علمي٬ سیاسي٬ فلسفي اثر په اړوند نظر ورکول او د هغه نقد کول د مسلکي کسانو دنده ده٬ چې ژورحقوقي٬ سیاسي او ټولنیز پوهه ولري٬ ټولنه ـ ځان او جهان وپیژني. 

شاید د نهضتونو د پرلپسي د ناکامیو یو دلیل هم دا داوي٬ چې افغان سیاسیون له حد او اندازې څخه زیات په پردیو تکیه او باور کوي نظر خپلو ته٬ چې پایله یې د ترکاڼ او د بیزو مامله شي. 

داکتر سید شیرآقا حرکت د لوی فلسفي شاعر رحمان بابا د لاندې بیت په اړه٬ چې متقابل مسولیتونه روښانه کوي٬ هم ژور تحلیل لري: 

دلته دم او قدم دواړه په حساب دي

پل غلط له لارې مه ږده بې حسابه

رحمان بابا 

  په دغه اثر کې د ټولنې سیاسي او حقوقي مناسباتو پر فلسفي اړخونه جدي بحث او څیړنې شوي او دغه مساله یې هم څیړلې ده٬ چې مونږ یو تعداد ولې دومره بې وسه او بې ننگه شوې یو٬ چې پردي گټې پر خپلو گټو بره گڼو او پردي زموږ په ملک کې دخپلو ناروا اعمالو د پلې کولو جرآت کوي.؟ 

په یاد اثر کې د ملي گټو په نظر کې نیولو سره د سولې  او د گفتمان د فرهنگ ترویج او نهادینه کولولاري٬ چاري او لارښوونې او وړاندیزونه په لومړي قدم کې د افغانانو تر منځ په نښه شوي٬ چې سیاست وال٬ دولتونه٬ ولسونه٬ گوندونه او منفرد کسان دې څنگه خپل ذات البیني ستونزي سره حل او د سیالیو په ډگر کې د سالم رقابت پر اصولو ودریږي او پرې عمل وکړي.کنه ټولنیز نظام شلیږي٬ د ټولنې توازون له منځه ځي٬ د سیالې ټولنې جوړیدل ناممکنه او سیاستوال هم  ناکامه٬ بدنامه٬ رسوا او ذلیل کیږي.همدارنگه ملي او موضيعي ارزشونه که د بین المللي معیارونو سیال او ور سره برابر نه وي٬ د ارزش وړ نه دي. که څوک د داسې معیارونو سره د لوبې میدان ته ورځي٬ حتمن به یې بایلي. لکه چپیان٬ جهادیان او لیبرال دیموکراتان.د تیرو حکومتونو مثبت او منفي درسونه او معیارونه اوس طالبانو پورې ارتباط نیسي٬ چې د جهان سره څنگه تعامل او سیالي کوي؟. 

داکتر سید شیر آقا حرکت په کال ۱۳۵۷ کې د کابل ښاروال په توگه وگمارل شو.لومړی کار یې د کابل ښار ماستر پلان تکمیلول او قانوني کول و.هغه به ویل: 

د کابل ښار بې مفهومه پراختیا باید د ۲۱ پیړۍ په ایکالوجیکي فاجعه بدله نشي!!! 

په خواشینی سره٬ چې د جهادیانو او د غربیانو په موجودیت د جمهوریت په شل کلنه خود سره او بې قانونه دوره کې کابل ښار د ۲۱ پیړۍ په فاجعه بدل شو، چې معیاری کول یې غټ لگښت او بودجه غواړي. 

داکتر سید شیر آقا حرکت د شاهی نظام په جمهوري نظام د بدلیدو په سیاسي بدلون کې فعاله ونډه لرله. 

په دې اثر کې د هغه د سترگو لیدلي حالات٬ لید لوري او خاطرې د افغانستان د سیاسي حالاتو په اړوند آن د هغه تر مړینې ( کال ۲۰۲۳)  پورې هم لوستلای شو. 

هغه ( ۲۰۰۴ ام میلادې کال) کې د افغانستان په باب د علمي٬ فرهنگي٬ سیاسي او فلسفي مسایلو د رسولو په موخه د خپلو افکارو٬ مرامونو د خپرولو په غرض یې د ٫٫ حرکت٬٬  په نوم دوه میاشتنی اخبار تاسیس او د جرمني له ایسن ښار څخه یې خپور کړ. 

هغه په دې هلکه داسې وایې: 

(...  په دې ورستیو وختو کې په افغانستان او د هغه د باندې ډیرې خپرونې خپریږي. هغه څوک چې په ایمانداری سره دغه کار سر ته رسوي٬ مونږ یې هر کلی کوو. ددغه خپرونو په سرخطو کې معمولآ لیکل کیږي: بې طرفه٬ آزاده٬ مستقله٬ ملي٬ اسلامي او داسي نور.

موږ ټولې دغه پدیدې نسبي گڼو٬ ځکه د لومړي ورځې څخه وایو چې موږ هیڅکله بې طرفه نه یو. موږ ټاکلی او مشخص هدف٬ طرف او ارمان لرو. زموږ طرف د هر څه د مخه زموږ گران هیواد افغانستان دی٬ افغان اولس٬ د هغوی ملي گټې٬ منلي رسوم٬  عنعنات٬ عقاید او مقدسات او وروسته له هغه بین المللي او عام انساني تعلقات او تعهدات دي٬ چې په پوره ایمانداری سره د هغې پلوي او دفاع کوو او نور به هم دې کار ته اړ باسو..) 

٫٫ حرکت٬٬ د اشغال مخالف او د هغه ضد و٬ په دې مورد کې هم  د روسانو٬ ناټو او امریکایانو د يرغل په اړه د واقعیتونو پر بنیاد جدې تحلیلي مسایل او فاکتونه لوستلای شو.

نیکلای استراوسکې چې د ( پولاد څنگه کلک شو ) ناول سره شهرت پیدا کړ٬ داسي وایې: 

 انسانان د خپل ژوند په ورستیو شیبو کې٬ خپلو تیرو ته ځغلنده نظر اچوي٬ چې څه یې کړي او له هغه نه کوم څه پاتې دي او کنه!. 

 کال ۲۰۲۴ میلادې د فبروری د میاشتی  په ۱۵ نیټه ښاغلي جنرال ذبیح الله زیارمل چې یو مدت تر یو چتر لاندې د داکتر سید شیر آقا حرکت سره کاري معرفت درلود٬ د هغه په مورد کې راته  داسې وویل: 

داکتر سید شیر آقا حرکت صاحب د قلم٬ صاحب د مطالعې با سواده٬ با سویه علمي٬ فرهنگي٬ سیاسي او یو فعال اکادمیک پلټونکی او څیړونکی شخص و.

پاک لاس او نفس یې درلود او د نیکو او ښو اخلاقاقو خاوند و. 

د داکتر سید شیر آقا حرکت د ژوند او نورو اثارو په باره کې ( د تللو د یادونو)  د مقالو په ټولگه کې اړین معلومات خپاره شوي دي. 

 زه باور لرم٬ که دغه اثر زموږ د هیواد نور پوهان او مسلکي کسان تر لاسه او ولولي٬ هغوي هڅوي٬ چې په خپلو تخصصي٬ مسلکي او علمي ساحو کې ورته اثار ایجاد او هیوادوالو ته وړاندي کړي.او باور لرم٬ چې  دا شان اثار د ځوان او ملي مبارزو د لارې مشعل گرځیدلای شي.

پای

نویسنده Nidal Taibi برگردان شيرين روشار  
هنگامی که زمانه اضطراب آور و آینده غم انگیز به نظر می آید، زدودن گرد و غبار از برخی جستارها مفرح ذات است. جستارهای هانری برگسون، فیلسوف فرانسوی، (۱۹۴۱-۱۸۵۹) از این دسته اند.

نسل های پس از او، وی را در کلمات قصاری چون «خیزش حیاتی» یا «نیروی معنوی» و غیره، مومیائی کردند، در حالیکه او نویسنده آثاری بسیار متنوع است که در آنها به موضوعات گوناگونی چون طول زمان، حافظه، شهود، آزادی و مذهب می پردازد. با این حال، همگی از خط مشترکی پیروی می کنند و آن زیست گرائی است. برگسون در آثارش از «جستاری بر داده های آنی ذهن» گرفته تا «دو سرچشمه اخلاق و مذهب»، «خنده» و «تحول خلاق»، به خاطر خشکی برداشت های ماشین گرا و غایت گرا از زندگی که تصور می کنند همه چیز از پیش در جهان وجود داشته و هیچ چیز دیگری خلق نخواهد شد، کوشیده است تا از نگرشی به زندگی دفاع کند که با قدرت خلاقیت فی نفسه خود، در ذات هر انسان نهفته است. برگسون که به اندازه استعدادهایش دشمن داشت (کتاب «سگ های نگهبان» پُل نیزان هنوز در خاطره هاست)، در دوران حیات از هاله ای بهره مند بود که امروز به دشواری می توان تصورش را کرد. کلاس هایش در «کولِژ دوفرانس» نه تنها هنرمندان، دانشمندان، دانشجویان و اقتصاددانان را جذب می کرد بلکه خارجی ها و زنان جوان را نیر... شارل پِگی و سندیکالیست انقلابی، ژُرژ سورل، درس های او را شنیده و کتاب هایش را خوانده اند. یکی از دلایل این شیفتگی، سبک برگسون است که الهام و شهود را به مفهموم پردازی ترجیح می داد.

پُراحساس و شوریده حال، برگسون اندیشه اش را به ضرب ایجاز و استعاره پیش می بُرد. اگر چه این سبک غنائی او را به بالاترین افتخار ادبی یعنی دریافت جایزه ادبی نوبل در ۱۹۲۷ رساند، اما همان نیز سایه ای از شک و تردید بر ماهیت فلسفی جستارهایش افکند. برای آشکار کردن مسائلی که این سوء تفاهم دربر دارد است که برونو کلِمان، استاد ادبیات فرانسه، به نوشتن کتابش همت می گمارد (۱). او می گوید که به دور از ادا و اطوارهای هنرمندانه، این سبک به طور کامل در راستای یک اندیشه فلسفی است که می کوشد مشکل به کارگیری واژگان غیرتخصصی را دور بزند. برونو کلمان حتی پا را فراتر گذاشته و ما را به خواندن برگسون به عنوان یک نویسنده، هنرمندی تمام عیار دعوت می کند و اعلام می کند که ارزش یک متن فلسفی تنها در تزی که از آن دفاع می کند نیست بلکه در غنا و پُرمایگی و زیبائی و لذتی که فراهم می آورد نیز هست.کلاً و به طور خلاصه، قالب از محتوا جدائی ناپذیر است.

شایعه پیگیر و قوی دیگری نیز مدعی بود که فیلسوف خود را درگیر مسائل بزرگ زمانه خود نمی کرد. به گفته وکیل میشل لاوال (۲)، تصویر یک برگسون بی بخار و گوشه نشین در کرسی کولژ دوفرانس تصوری خیالی است. اگرچه او در ماجرای دریفوس ساکت ماند، اما رفتارش را می توان با جهان گرائی افراطی اش توضیح داد. او موضع هموطنان یهودی خود را دنبال کرد که «نمی خواستند دیگران فکر کنند که آنها از دریفوس دفاع می کردند چون دریفوس یهودی بود. نمی خواستند که دیگران بتوانند رفتارشان را به نوعی تمایز یا همبستگی نژادی نسبت دهند». هنگام جنگ اول جهانی، او با افکار اکثریت موافق بود - «مبارزه علیه آلمان همان مبارزه تمدن علیه بربریت و وحشیگری است.» در مقابل، از همان سال ۱۹۳۴، می نویسد : «باشد که صدای یهودیان در تمامی دنیا طنین انداز شود. نه تنها برای رهائی و رستگاری یهودیان، بلکه برای اجتناب از اینکه ننگ قطعی وحشیگری ضدیهود مایۀ رسوائی تمدن در تمامیت آن شود.» ژیل دولوز چنان همدلی پایداری با اندیشه برگسون نشان می داد که حتی جستاری را به او اختصاص داد (۳).

پی نوشت ها :

۱- Bruno Clément, Henri Bergson, Prix Nobel de littérature, Verdier, coll. « Philosophie », Paris, 2021, 320 pages, 19,50 euros

۲- Michel Laval, Il est cinq heures, le cours est terminé. Bergson, itinéraire, Les Belles Lettres, Paris, 2023, 192 pages, 15 euros

۳- Gilles Deleuze, Le Bergsonisme, Presses universitaires de France, Paris, 1966

سید عبید الله نادر

 د بینظیر بوتو د پاکستان پخوانۍ صدراعظمی څرګندونۍ د ده په یوه مرکه کې:

( دا موضوع د ۱۹۸۹ کلنو خبره ده ،چې اسامه بن لادن زمونږ یو فوجی جنرال ته چې نوم یې نه اخلم لس ملیونه ډالره رالیږلي وي او ورکړې یې وي .او هغه فوجی او استخباراتی جنرل اسامه بن لادن یې ،نواز شریف ته معرفی کړی وو . او نواز شریف ته یې وییلي وو : چې اسامه مونږ سره ډیره مرسته کوی ،د جهاد د ختم څخه اسامه بن لادن دوباره عربستان سعودی ته ولاړ . او وروسته هماغه نظامی جنرل چې د اسامه څخه یې پیسي اخیستی وي ، د اسامه څخه یې غوښتنه وکړه ، چې بیا دي د جهاد د پاره راشي .اسامه ورته وییلي وو : (چې اوس خو جهاد ختم شو نو د څه د پاره راشي ) نو پاکستانی فوجی جنرل ورته وییلي وو : چې جهاد خو اوس جاري دی ، ځکه یوه مسلمانه ښخه په پاکستان کې وزیر اعظمه ده .او مسلمانه ښځه حکومت کوي . ( یعنی د بینظیری) حکومت وو. وختی چې یوه مسلمانه ښځه حکومت وکړي ، نو جهاد ته ضرورت دی . او د ښځي د حکومت د چپه کولو او له مینځه وړلو له پاره زیاتي پیسو ته ضرورت دی . او هماغه نظامی جنرل په کال ۱۹۹۰ا ۱۹۹۳کې چې اسامه بن لادی یې راغوښتی وو. چې زه نه غواړم د هغه جنرال نوم افشا کړم ، او اسامه بن لادن ته یې دا هم وییلي وو ، چې د عربستان پادشاه ته دي ووایي : چې د عربستان سعودی د حراست او نګهبانی د پاره دي ،د آمریکا څخه قوا ونه غواړي . د عربستان د دفاع له پاره دي د افغانی جنګیالیو څخه کار واخلي . په کال ۱۹۹۰ کې وختی چې پر کویت حمله وشوه ، په دې وخت کې د اسامه بن لادن اړیکي د عربستان د پادشاه سره ترنګلي وي . یانی سره خفه ول ، او اسامه بن لادن عربستان سعودی ته نشو تلای ، هماغه وو چې دا پلان وشو ، چې مونږ نور برخلاف د آمریکا کار کوو . او وروسته د هغي نه پاکستان ته هم ډیر خطرات متوجه شول ، کله چې پاکستان د ترهګر پال ملکونو په ردیف کې حساب شو .

( په دې مختصری تبصری کې یو خو دا ښکاري چې پاکستانی جنرالان څومره مادي پرسته خلک دي . چې د جهاد په نوم په چل او دوکې د اسامه بن لادن څخه پیسي شکوي یاني دوی ډاکوان او غله ښکاره کوي . بل د جهاد حیثیت ته هم ضربه وهي یعنی دوی په جهاد باندی ریشخند هم وهی .(چې دوی ته جهاد نه وو ،صرف د مادیاتو او پیسو د پیدا کولو بازار ګرم وو) ،د پاکستان پخوانی ولسمشرپرویزمشرف په خپل کتاب د اور په لیکه کې لیکلي :

( د پاکستان د بقا او نجات له پاره مو د افغانانو پر وینه تویونه دریغ نه کاوه . او په افغانانو کې مو د ورور وژنې افکار ځکه روزل .چې پاکستان با ثباته پاتي شي ، که څه هم د افغانانو په زړه کې د جنتونو ارمانونه او وسوسې وي .خو مونږ ته د خپل هیواد پاکستان بقا مهمه وه )،په  فارسی کې متل دی چې وایي ( اګر درخانه کس است یک حرف بس است ) په دې مختصر کې د طالبانو د پاره ډیر لوی پغیام شته ،خصوصأ هغوي ته چې لږ استقلال لري ، او په تیره فکری استقلال  ،ځکه د ډیرو فکرونه زنداني دي ،چې په دې کې  ډیر یو لوي ریشخند وهل هم په دوی په  باندی دی ،که دوی پرې پوه شي .