په جاپان کې یو ۵۰ کلن کراټه کوونکی توانیدلی هغه دوه ایږې تیښتې ته اړباسي چې پر نوموړي یې برید کړی و.

پولیسو او ځايي رسنیو د پنجشنبې په ورځ اپریل ۲۵ (غوايي ۶) وویل، ماساتو فوکودا له دغو بریدګرو نسواري رنګه ایږو سره په نښته کې سربېرن ټپي شوی دی.

رسنیو وویل، د جاپان د ایچي سیمې دغه اوسېدونکی د نایورو په غرنۍ سیمه کې د یو ابشار لیدلو ته روان وو چې پر لاره د دوو ایږو سره مخامخ شو او یوې یږې ورباندې برید وکړ.

د ایږو دپاره له بده مرغه چې دا سړی د کراټې د هنر ماهر و. فوکودا یوې سیمه ییزې خپرونې ته وویل: "ما فکر وکړ چې باید له خپل هنر څخه کار واخلم که نه و به وژل شم."

د راپورونو له مخې، فوکودا بریدګره ایږه دوه ځله پر سر په لغتو ووهله چې له کبله یې د هغه پښه ژوبله شوه خو دواړه هیږې له سیمې وتښتېدلې.

د رسنیو په وینا، ددې ایږو قد لږ تر لږه ۱.۵ متر و.

ایږې چې وزن یې تر ۵۰۰ کیلوګرامه رسیږي، تر انسانانو ځواکمنې ګڼل کیږي.

تاسې څومره ښځې پېژنئ؟ ښايي شمېر به یې لسګونه وي. ځینې به وي چې هر وخت ښايي پرته له کومې ستونزې اړیکه ورسره نیولی شئ. تاسې ترې وپوښتئ چې پاکستان کې په عامه ځایونو کې ورسره سړي څه ډول چلن کوي. او ډېر ورته په ځیر ځیر ګوري؟ بیا یې ځواب ته غوړ شئ. ډېرې کمې ښځې به وي چې دې ستونزې سره به نه مخ کېږي.

د کتلو دا تجربې بیا د ښځو عمر، ونې، ظاهري پوښښ او اقتصادي حالت ته په پام توپیر کوي.

پاکستان کې که په کومه برخه کې د برابرۍ یادونه کېږي، هغه به همدا وي، چې سړي په هر حالت، هر ځای او له تبعیض پرته ښځو ته ډېر او په ځیر وګوري.

ښايي هر سړی داسې نه وي، خو هره ښځه دې ستونزې سره مخ ده او هره ښځه باید دا وزغمي.

وروستیو کې د بی بی سي اردو برخې خبریالې ابصا کومل پر خواله رسنۍ د خپلې یوې نظر پوښتنې پر بنسټ ویلي، د هغو سړیو شمېر چې ښځو ته ډېر په ځیر ګوري زیات شوی. هغې ویلي: "عمومي ځایونو کې باید دا خبره ولیکل شي، چې که چې بې دلیله ښځو ته ځیر کېږئ، داسې ښکارئ لکه بیزو."

د ابصا د نظر پوښتنې او مشاهدې په غبرګون کې ډېرو ویلي و، چې ښايي د دې لامل د ښځو جامې یا ظاهري پوښښ نه وي.

ډېرو خلکو یې ملاتړ کړی او ویلي یې دي، چې دا کار نه یوازې اسلام اباد کې ښځو سره کېږي بلکه نورو ډېرو لویو ښارونو کې هم د پراخېدو په حال کې دی.

ځینو ویلي چې ښځو ته "په ځیر کتل" هغوی ځوروي.

سکونډل، څارل، لاس وروړل بیا له ځور ورهاخوا پر دوی لاپسې ډېر بد اغېز کوي.

خو هغوی چې د بل څه کولو وس و نه لري، په کتلو هم خوښ او قانع دي.

په دې بحث کې ډېرو بیا سیاسي رهبران هم یاد کړي، دي چې په تېر کې د ښځو د ځورول کېدو لامل شوي، او خبرو یې ښځو ته د نا امنۍ احساس ورکړی، دې کار بیا سړي لا نور هم د دې کار په ترسره کولو کې زړور کړي دي.

"داسې نه ده چې دوی مونږ ته څه وايي یا کوي، خو کتل کوي"

ځینو ښځو چې د بی بي سي اردو څانګې سره د دې موضوع په اړه د خبرو او نظر ورکولو لپاره اړیکه نیولې وه ویلي، دا د ښځو پر وړاندې هغه ستونزه ده چې پکې رالویې شوې دي.

هغوی وايي، داسې نه ده چې دوی به ترې نه ستړې کېږي، خو په وینا یې زده کړې یې دي چې ژوند ورسره وکړي. او دې ته ذهنا چمتو دي چې که له کوره وځي نو خامخا داسې چلن سره به مخ کېږي.

د دوی په خبره، دوی خپلې جامې بدلولی شي، د خپل تګ راتګ لاره بدلولی شي، چېرته د تګ راتګ وخت بدلولی شي خو هیڅکله له ځانه د سړیو سترګې او نظر نه شي اړولی.

ماشا محمود یوه وبلاګره او د لاهور اوسېدونکې ده. مخکې یې دنده لرله او په یوه دفتر کې یې کار کاوه.

هغې بي بي سي سره خبرو کې ویلي: "لکه څنګه چې په عامه ځایونو کې سړي ښځو ته ډېر په ځیر ګوري، دا رنګه دوی په دفترونو او کار ځایونو کې هم ښځو ته کتل کوي. اوس مونږ ته عادي شوې ده. له مونږ دوه کوره لیري یو سړی دی چې تل ماته او زمونږ د کور نورو ښځو ته راګوري."

نوموړې همدا راز ویلي: "داسې نه ده چې مونږ ته دې د ویلو څه لري یا مونږ سره دې څه کار لري، دا کتل ټول هغه څه دي چې دی یې کوي. په روغتون کې هم ماسره دغسې شوي، یو کس راته ډېر په ځیر ځیر کتل او سترګې یې نه اړولې."

هغه وايي: "آیا نارینه په دې پوهېږي چې دا کتل یې څومره ځوروونکي او دردناک دي؟

آیا دوی پخپله د دې چلن جدیت کله درک کړی؟

آیا دوی ته کله چا دا ورښودلې، چې دا چلن له اخلاقي نظره ناسم دی؟"

دا ښايي هغه سوالونه او ځوابونه وي چې یا د ښوونیز او درسي نصاب برخه وي او یا به په قوانینو کې ورته جزا ټاکل شوې وي.

په ځير کتل څه ډول احساس درکوي؟
مخکې له دې چې مونږ دا پوښتنه له ماشا محمود وکړو، هغې ویل "په ځیر کتل د نا امنۍ احساس ورکوي. وايي‌ کله چې سړي یوې ښځې ته په ځیر ځير ګوري او سترګې نه ترې اړوي هغه له دې وېره لري چې ښايي کوم بل څه ورسره وکړي او تاوان ورسوي، پر سړیو باور یې له منځه تللی دی."

که نارینه یئ یې او په شعوري یا لا شعوري ډول ښځو ته په ځیر ځير کتلو عادت لرې نو ښايي دا ځواب تاسې سره مرسته وکړي چې چلن مو بدل کړئ.

نو راخئ چې اوس په دې اړه له یوه سړي سره خبرې وکړو

جاشوا دانمش محصل دی. هغه بي بي سي ته ویلي، دا په رښتیا یوه ستونزه ده. هېڅ څوک نشته چې ووايي داسې څه نه دي پېښ شوي.

کله چې له نوموړي وپوښتل شول چې څه فکر کوي چې یوه ښځه د یوه سړي د کتلو په ځواب کې باید څه وکړي؟ ویې ویل: "زما په اند ښځه هېڅ څه نه شي کولی، پرته له دې چې له پامه یې وغورځوي. خو دا ډېره مهمه ده چې سړیو ته له ماشومتوبه دا ورزده شي چې دا ناسم چلن دی."

میشا محمود دا هم وايي چې، د پاکستان په اوسنیو حالاتو کې خلک د خپل ژوند خوندیتوب په اړه اندېښمن دي چې که غبرګون وښيي هسې ته کوم لوی تاوان ور واوړي.

"مخکې به ما په هغه چا غږ پورته کاوه چې ماته به یې کتل او یا به یې کتو ځورولم، خو اوس چې اوس حالاتو ته په کتو ځان سره فکر کوم چې داسې کسانو ته غبرګون ښودل پکار نه دي، بلکه له پامه یې غورځول غوره دي."

په مرکو کې چې ډېرو نارینه وو سره خبرې کېږي ښځو سره خواخوږي کوي او پر ملاتړ یې غږېږي، وايي چې د سړیو له خوا ښځو سره دا چلن غیر اخلاقي دی.

خو کله چې پر خواله رسنیو نظر پوښتنه کوې ډېر یې وايي، چې ستونزه په سړیو کې نه ده، بلکه د ښځو په جامه او له کوره په وتلو کې ده.

"دوی سر تر پښو، تر کومه ځایه یې چې نظر رسېږي، در ګوري"

اوس راځئ چې په لویدیځو هېوادنو کې پر دغه چلن خبرې وکړو

هغه پاکستانۍ ښځې چې له هېواده وتلي او لویدیځو هېوادنو ته تللي، وايي له پاکستانه له وتلو سره تر ټولو "لویه کلتوري حیرانتیا"ورته دا ده چې هېڅوک نه ورګوري، ځان خوندي احساسوي. دوی له وېرې پرته عامه ځایونو، سړکونو او کوڅو ته ووځي، په بسونو کې هم دوی له دې وېره نه لري چې څوک به ورته وګوري او یا به یې لمس کړي.

جاواریا وسیم یوه ځوانه فلم جوړوونکې ده. هغه هم د سینما برخه د زدکړو لپاره له فرانسې ورته تجربه لري.

هغې بي بي سي ته ویلي، خو په پاکستان کې د یوې ښځې په توګه باید تل همدې وېرې سره ژوند وکړي او د خپل خوندیتوب په اړه اندېښمنه وي.

"زه چې له کوره ووځم سړي راته ګوري، له سر تر پښو، څومره یې چې کتلی شي راګوري، که ځان مې هر څومره پوښلی وي بیا هم درته ګوري. اوس خو انلاین ټکسي ګانو کارول هم ډېرې نا امنه شوې دي."

"قانون له ښځو سره څه مرسته کولی شي؟"

د پاکستان د جزا قانون په ۵۰۹ ماده کې د سړیو له خوا ښځو سره د دې چلن لپاره جزا او جریمه ټاکل شوې، خو په عمل کې دې قانون ښځو ته د کتلو برخه کې هېڅ ډو خوندیتوب نه دی رامنځته کړی.

وکیلې فاطمه بټ بي بي سي ته ویلي، په دې قانون کې د ځیر کتلو یادونه نه ده شوې بلکه ویل شوي چې ښځې د هغه کار یا حرکت په غبرګون کې چې د ځورونې لامل یې کېږي او حیثیت یې ورسره راټیټېږي، د شکایت حق لري.

د هغې په وینا: "خو ستونزه دا ده چې دا قانون تر اوسه نه دی تفسیر شوی چې دا کار یا حرکت باید تر کومه حده وي او په جزا کې شاملېږي که نه. په دې برخه کې هېڅ بېلګه نشته ځکه چې د ځیر کتلو ثابتول ګران کار دی."

جاواریا وسیم د شکایت د ثبتولو په اړه خپله تجربه بي بي سي سره شریکه کړې او ویلي یې دي، د داسې یوې پېښې په اړه یې پولیسو ته شکایت هم کړې و، خو شکایت یې ثبت نه شو ځکه چې د ثبوت په ډول هېڅ څه ورسره نه و.

خو په وینا یې:"پولیسو د کس نوم ثبت کړ چې د دویم شکایت د ترسره کېدو سره به سملاسي پولیس د هغه پر وړاندې ګام پورته کوي."

آیا پاکستان کې د پولیسو له خوا په دې بڼه د نومونو ثبتول به سړي له دغه کاره راوګرځوي او زړه توري به یې کړي؟ ښايي نه

باید د کورنیو له خوا په ماشومتوب کې خپلو نارینه اولادونو ته دا ورزده شی چې ښځو ته په ځیر ځير و نه ګوري.

یا خو د ابصا کومل د وړاندیز له مخې، باید په عامه ځایونو کې ولیکل شي چې "که ښځو ته په ځیر ګورئ داسې ښکارئ لکه بیزو؟"

سید عبیدالله نادر

دیو جانس کلبي د یونان د مشهورو فلاسفه وو او حکیمانو نه دی ،چې د تاریځ په اوږدو کې ،د ده حکیمانه او فیلسوفانه خبرو ډیر د حکمت او معرفت خاوندان ،په حیرت کښي پریښي ، او ډیرو د ده د حکیمانه او پند و حکمت نه ډکو خبرو څخه ټکان خوړلی او په خود راغلي ،نو وايی چې دیو جانس کلبي ته یو انځورګر ورغی او ورته یی ووییل : چې ما انځورګري (نقاشي) پریښوده او اوس د طبابت د علم په حصول کې میشته یم ، دیو جانس کلبي چې حاضر جوابه ،نکته سنجه ، او حاضرالذهن انسان وو ،نو په خورا انتباهي انداز کې یي ورته ووییل :چې انځور ګری پریښودل او د طبابت علم اختیارول ،دا د عقل په زیات والي دلالت کوي ،ولی هغه خطا چې په تصویر یا انځور کې مینځ ته راځي د هر چا نظر او سترګي هغه خطا ویني ،لیکن هغه خطا چې په طب کې مینځ ته راځي یا واقع کیږي ، هغه خاورې پوښي !

یو ځوان له ملا پورته خپل بدن لوڅ کړی او د شاتو مچیو یې بدن پوښلی او پرې ور غونډې شوې دي.

په یوه وېډیو کې دی ښکاري چې په ټول مخ یې مچۍ ناستې دي او مخ یې هېڅ نه ښکاري.

دی وايي: "دا یوه بېله وړتیا او استعداد دی چې زه یې لرم، په تېره کله چې مچۍ پر خپل مخ ور ټولې کړم، یوازې پر خپلو شونډو او غوږونو مچۍ نه پرېږدم".

تامیرات ګیتاچو ۱۸ کلن دی. دی له سودان سره پر پوله د اېتیوپیا په شمال لوېدیځه "بنيشنګول ګوموز" سیمه کې زیږېدلی، همالته لوی شوی او اوس هم هلته اوسېږي.

په وروستیو میاشتو کې، د یوه ځوان وېډیو پر خواله رسنیو ډېره لاس په لاس او د خلکو د حیرانتیا لامل شوه چې سلګونه مچۍ پرې راغونډې دي مخ او سینه یې پوښلې ده.

خلکو دا نه شو زغملی چې وپوښتي "څنګه کولای شي دا کار وکړي؟" خو دی وايي له مچیو سره مینه د ده ډالۍ ده.

"له نن څخه پنځه کاله وړاندې مې له مچیو سره دا ډول چلن پیل کړ. هلته د مچیو یو فارم و."

تامیرات وايي: "کله چې لومړی ځل هلته ناڅاپه ولاړم، رنګارنګ مچۍ مې ولیدې".

وايي: "هلته تېرېدم چې مچۍ راغلې او زما پر بدن کښېناستې او زما خبرو ته غوږ وې"‍.

'له خپلې ډالۍ مې زدکړل'

تامیرات وايي، پخپله سیمه کې یې مخکې دا ډول پېښه نه لیدلې او نه یې په اړه اورېدلي وو، کورنۍ او ګاونډیان یې له مچیو سره د هغه د چلن په اړه اندېښمن وو.

دی وايي: "دوی ډېر وېرېدلي وو. ما ته یې وویل چې دا کار مه کوه، وبه دې وژني. ښايي مچۍ قاتلې وي. خو له هغه وروسته ما ته خپله وړتیا او استعداد معلوم شول".

دی وايي، په دې کار سره، مې کورنۍ او ګاونډیان پوه شول چې له مچیو سره اړیکه او نژدېوالی "هدیه/ ډالۍ" ده، همدا وو چې اندېښنه یې ختمه شوه.

مچیو د یوې نجلۍ ژوند بدل کړ

تامیرات زیاتوي "کله چې نور خلک د مچیو له صندوقونو شات راوباسي، نو دا کار په شپه کې کوي، خو زه باوري یم کوم څه چې له ما سره دي دا خدای راکړی استعداد دی".

دی وايي: "مچۍ لکه انسانان داسې دي چې څوک ورنژدې شي، څه چې ورته وایي غوږ ورته نیسي او امر یې مني".

دا دا هم وايي کله یې چې په تېروتنه له خپل مخ نه مچۍ لیرې کړې، "د ټپي او مړو شویو مچیو زهر مې لا هم پر مخ سرېښ وو".

ځوان تامیرات وايي، وروسته پوه شو چې مچۍ څرنګه وروزي او د نورو مچیو لپاره (خمیره) جوړه کړي.

دی زیاتوي "دغه وړتیا زما د هېواد په نامه اعلانېدلی شي، غواړم زما د هېواد نوم پکې یاد شي."

څېړنې ښيي که مچۍ یو څوک وچیچي، نو د داسې تسمم (زهرجنېدو) لامل یې ګرځي چې ښايي ورسره شل شي یا ان ومري.

قاسم خان مندوخیل

د هند په دېهرداون کې چارواکو ویلي، «کابل کور» چې یو وخت په ۱۹مه پېړۍ کې د افغانستان د پاچا محمد یعقوب خان ملکیت و، قبضه کړی دی. محمد یعقوب خان د ۱۹مې پېړۍ په نیمايي کې د افغان -انګلیس ترمینځ له دویمې جګړې وروسته هند ته جلاوطنه شوی و.

د یوې هندۍ ورځپاڼې انډیا ټایمز د یو راپور له مخې چې د نومبر پر درېمه خپور شوی، د پنجشنبې په ورځ ددې ښار قاضي له پولیس ځواکونو سره یوځای ودانۍ ته څېرمه ټول تجهیزات لرې کړي، او ۱۶ کورنۍ یې چې هلته اوسیدلې بې کوره کړې دي.

د حکومت له خوا ددې ودانۍ په ضبط کولو سره نږدې له ۲۰۰ څخه تر ۳۰۰ پورې وګړي چې ادعا کوي د افغانستان د پخواني جلاوطنه شوي پاچا له ټبره دي، ټول یې له خپلو کورونو اېستلي دي.

د دېهرادون ولسوالۍ په محکمه کې د «کابل کور» قضیه له تېرو څلوېښتو کلونو راهیسې ځنډېدلې وه. په ۲۰۱۹ کال کې د ولسوالۍ چارواکو دغه جایداد د 'دښمن شتمني' نومولې وه.

هندي مقاماتو ویلي چې د «کابل کور» وګړي د هند او پاکستان د جلا کیدو پر وخت له وېش وروسته پاکستان ته کډه شوي وو.

خو په دېهرادون کې هغوی چې ادعا کوي د یعقوب خان د ټبر غړي دي، وايي چې دوی هېڅکله «کابل کور» نه دی پرېښودی. د دوی د بیان له مخې چې یعقوب خان ۱۱ زامن او ۱۱ لوڼې لرلې، په هغوی کې ځینې یې پاکستان ته کډه شوي وې، خو ډېری یې په دېهرادون کې یا هم افغانستان کې پاتې شوي وو.

د «کابل کور» ځینې اوسېدونکو چې خپل کورونه یې بایللي، انډیا ټایمز ته ویلي چې دوی له تېرو سلو کلونو راهیسې هلته اوسېدل. ځینو یې ویلي چې یواځې څو ورځې وړاندې یې امر ترلاسه کړی چې کورونه خالي کړئ.
د «کابل کور» یو هستوګن انډيا ټایمز ته ويلي چې د هغه کورنۍ له اوږدې مودې راهیسې همدلته اوسيږي. د ولسوالۍ چارواکي وايي چې دوی ته محکمې امر کړی چې دا کورونه خالي کړئ.

د سویس څارنوالانو د ازبکستان د پخواني ولسمشر لور ګلناره کریمووا د جرمونو د یوې نړیوالې ډلې په مشرۍ تورنه کړې چې د سلګونو میلیونو ډالرو بډو په توګه یې اختلاص کړی دی.

چارواکو په څېړنو کې د ۷۸۰ میلیون سویسي فرانک په ارزښت (۷۰۰ میلیونه پونډه؛ ۸۵۷ میلیون ډالره) ضبط کړي چې د ۲۰۱۳ -۲۰۰۵ کلونو ترمنځ مودې پورې تړاو لري.

کریمووا د اختلاص په تور له ۲۰۱۴ کال راهیسې د ازبکستان په زندان کې ده.

هغې د بډو (رشوت) هغه تورونه رد کړي چې پر ګټورو مخابراتي قراردادونو پورې یې تړاو درلود.

هغه پخوا په منځنۍ اسیا کې د پخواني شوروي دولت کې د لوړې کچې څېره وه، د خپل استبدادي مشر اسلام کریموف د لور په توګه یې خورا ډېر نفوذ درلود. اسلام کریموف په بې‌رحمانه توګه خپل مخالفان وځپل.

هغې د ګاڼو (زېوراتو) د تولید خپله کرښه درلوده، یو تفریحي تلوېزیوني چینل یې چلاوه او د ګوګوشا په نوم د پاپ ولسي سندرې یې خپرولې.

د سویس له لوري لګول شوي تور کې یو نامعلوم سوداګر په نښه شوی چې د روسیې د مخابراتو شرکت ازبک څانګه یې چلوله.

کریمووا د ازبکستان د مخابراتو سکتور ته د لاسرسي په بدل کې د بډو اخیستو او د سویس بانکي حسابونو او نورو هېوادونو کې د حسابونو یوې پراخې شبکې له لارې د پیسو په مینځلو تورنه شوې ده.

د هغې جعلي سازمان د دفتر په نامه پېژندل شوی و. د درغلیو سربېره، دې ډلې ظاهراً په خپلو عملیاتو کې له تاوتریخوالي او ترهولو کار اخیستی دی.

په تېره اګسټ میاشت کې د بریتانیا د جدي درغلیو پر وړاندې دفتر یا اېس اېف د څه باندې ۲۰ میلیونه پونډو په ارزښت هغه درې لوکس ملکیتونه ونیول چې ملکیت یې له کریمووا سره و.

د سویس فدراي څارنوالانو په تورونو کې راغلي چې د حسابونو نوموړل شوې ګټه اخیستونکي مالکان "خیالي سړي" وو او دا حقیقت یې پټ کړ چې کریمووا ریښتینې ګټه اخیستونکې وه.

کریمووا په جنیوا کې ملګرو ملتونو کې د ازبکستان د سفیرې په توګه له خوندیتوب او مصونیت برخمنه وه، خو په ۲۰۱۳ کال کې یې مصونیت له لاسه ورکړ- په دې وخت کې سویس وکړای شو چې د هغې د مالي چارو په اړه پلټې پراخه کړي.

د هغې سازمان په سویډن، فرانسه، ناروې، هالنډ، د امریکا متحدو ایالتونو او بریتانیا کې تر جنايي څېړنو لاندې راغلی.