سید عبید الله نادر
نسیم اسیر د یو بیدل پیژندونکي او با معرفته کورنۍ پوری اړه لري ،د علم او ادب سره د دوي د کورنۍ بی کچه مینه ده او وه ،نو همدا وجهه ده چې محمد نسیم اسیرد حضرت بیدل مولانا او د نورو شاعرانو په اشعارو مخمس لیکي او که مبالغه نه وي او صادقانه اقرار وکړو ، په خپلو مخمسونو کې اوږه په اوږه د حضرت مولانا او حضرت بیدل سره روان وي ،چې  ده، دا قوت په شعر کې د خپل د کورنۍ بحثونو او ناستو پاستو د خپلو مشرانو نه چې د علم او ادب مئینان ول اخیستی ،له ډیری مودې د ده یو شعر چې د حضرت مولانا په یو شعرباندی یې مخمس لیکلی دا زما ډیر خوښ وو او خوښ دی.دا چې د حد نه می زیات خوښ وو نو مینه اومحبت می د دي شعر سره د لارې هادی وګرځید. او دا شعر می د پشټو د یو ادبی نثر په بڼه راوژباړه، چې اوس یې د ادب دوستانو ته وړاندی کوم.له یاده دي و نه وځي چې د محمد نسیم اسیر شعر د زیاتو معلوماتو له پاره د مولانا د شعر سره یو ځای د ژباړي لاندی لیکل شوي . چې مینه وال وکولای شي دا دوه شعرونه هم ولولي ،او ورته لاس رسی ولري داسي ښکاري چې نسیم اسیر په دي شعر کې د حضرت مولانا هغه ناوئیلي چې ده باید وئیلی وای،ده وئیلي ځکه د وخت او زمان په پام کې نیولو  سره او شرایطو په رعایت سره مولانا به ډیر څه غوښتل چې ووايي ،خو د ما حول شرایطو ته یې هم، پام نیولی .چې هغه د زړه خبری محمد نسیم اسیر برسیره کړي دي،
ای قوم به حج رفته ، کجاېید، کجائید
معشوق همین جاست بیائید پیائید
نو دی(نسیم اسیر) پیل د مخمس په دي شعر کې داسي کوي : ،که یو ورځي تاسي د خپل بصیرت سترګي خلاصی کړئ ،او د وسواس د دي بند او لومی څخه بهر راووځئ او دا روح نوازه او ځان او حال بخښونکي نغمه زمزمه کړئ . چې ای هغه قومونو چې تاسي حج ته تللي یاست راځئ راځئ چې هغه معشوق چې تاسي یې د لټون پسي یاست، هغه همدلته دی ،ای چې تاسي د تصوراتو نه لیری یاست ،او په خپل اعمالو او کردارونو کې ډوب یاست نو تاسي ته یوه خبره د حقیقت کومه ،تاسي با خبره اوسئ او دا زما نه ومنئ ،چې ستاسي معشوق تاسي سره دیوال په دیوال ګاونډۍ دی .او تاسي دمعشوق په لټون په ریګونو اوبیابانونوکې سرګردان یاست . دا تاسي په څه هوا کې یاست. په دي پوهیږئ تاسي به غیر د کومی توښي او یا زیرمی یانې د نیکو اعمالو د تحفو اوډالیو نه په غیر بی سر او سامانه او بی دانې ولاړئ ،                         
دام تاسي نه ځای پر ځای پاتي شو .او تاسي بی دانې ولاړئ ،یانې بی له توښی د اعمالو او صالحه کارونو تاسي په ظاهره مو د دوست خبری وکړې ،خو تاسي بیګانه ته لاړئ ،یا د بیګانه د ملاټړ کولو آبادولو او امداد له پاره لاړئ ،                                               
تاسي لس ځلي د هماغي لارې څخه هماغه کور ته لاړئ . یعنی معنی چې کعبې ته ولاړئ 
یو ځلي د زړه په سترګو و حقیقت ته پام واړوئ او دخپل زړه او ضمیر څخه نفرتونه او کینې لیري کړئ . او دخپل روښانه ضمیر په واسطه د معرفت پر بام وخیژئ یانی خپل زړه او ضمیر ته رجوع وکړئ .                                                                             
تاسي ډیر ځلي کعبی ته ولاړئ او ډیر ټیټ او پاست مو وکړو ، او هم ډیر زیات صفا او مروې ته ولاړئ، خو کومه ده هغه روح بخښونکي او ځان بخښونکی نغمه چې تاسی یوه لحظه اوریدلي وي ، او د ځانه سره مو راوړي وي ،                                            
کومه ده ستاسي تحفه د معرفت چې له هغی دیاره مو راوړی . که تاسي د ګلونو باغ لیدلي نو کومه ده هغه د ګلونو ګیدۍ چې تاسي یې نښي راوړي . که په رښتیا د خدای له پاره تللي یاست ، نو کومه دی هغه ستاسو ګوهرچې تاسي لاس ته راوړی .او حاصل کړی مو دی ،
بیا هم که تاسي په بڼو د هغي کور(کعبی شریفی) دروازه جارو کړی .او په بادیه کې یانی د شګو او دشتو او بیابانونو کې مو مزلونه کړي، چې نه مو څه وخوړه او نه مو خوبونه پوره کړه ، 
او د هغي کور په توصیف کې مو درنې او ښکلي خبری وکړی ،نو د هغي کور د خاوند نښی نښانې هم وښایاست که تاسي په رښتیا یاست  .                                                      
ای حج ته تللوچې د بیګانه کور ستاسو له امداده آباد دی .لږ خپل د دي وران کور یاد هم وکړئ .او د غمجنو زړونه مینځ کې ابادی وکړئ او کورونه جوړ کړئ .او حزین او غم ځپلو زړونو ته مرحم شئ.                                                                                  
خو بیا هم په هر صورت تاسي چې اوس دومره زحمت ایستلی ،او تللي یاست. نو دا ستاسي زحمت او تکلیف دي په دي لاره کې تاسي له پاره ګنج وګرځي.                                           
خو افسوس چې په خپل ګنج تاسي خپله پرده یاست .
د حضرت مولانا په کوم شعر چې استاد نسیم اسیر مخمس لیکلی                                              
هغه شعر دا دی :
ای قوم به حج رفته کجائید کجائید
معشوق همین جاست بیائید بیائید
مولانا جلال الدین بلخي
از استاد نسیم اسیر
یک روز اگر چشم بصیرت بگشایید
یک بار گر از ورطء وسواس برآیید
این نغمه جانبخش مکرر بسرایید
ای قوم به حج رفته کجائید کجایید
معشوق همین جاست بیآیید بیآیید
*******           
ای دور ز پندار و فرو رفته به کردار
پا از حرم عقل برون آمده مگذار
یک حرف حقیقت به تو میگویم و هوشدار
معشوق تو همسایهء دیوار به دیوار
در بادیه سرگشته شما در چه هوایید
********           
بی دانه عجب بی سرو سامانه برفتید
خود دام بجا مانده وبی دانه برفتید
از دوست سخن گفته، به بیگانه برفتید
ده بار ازان راه ، بدان خانه برفتید
یکبار ازین خانه برین بام برآیید
*********             
در کعبه رسیدید و چمیدیدو خمیدید
بسیار صفا رفته و در مروه دویدید
یک نغمه خوش کو اگر آن لحظ شنیدید
یک دسته گلی کو اگر آن باغ بدیدید
یک گوهر جان کو اگر از بهر خدآیید
*********            
با آنکه به مژگان در آن خانه برفتید
در بادیه پیمایی نه خوردید و ، نخفتید
صد در گرانمایه بگفتید و ، بسفتید
آن خانه لطیف است نشان هاش ، بگفتید
از خواجه آن خانه ، نشانی بنمایید
*********            
ای خانه بیگانه ز امداد تو آباد
از خانه ویران شده خویش بکن یاد
در خانه دل های حزین، خانه کن ایجاد
با این همه این رنج شما گنج شما باد
افسوس که بر گنج شما , پرده شمایید
***********
او دا هم د حضرت مولانا یو بل شعرچي وایی:
هزار بار پیاده ، طواف کعبه کنی
قبول حق نشود ، گر دلِ بیازارِی

مولوی » دیوان شمس » غزلیات
 
ای قوم به حج رفته کجایید کجایید
معشوق همین جاست بیایید بیایید
معشوق تو همسایه و دیوار به دیوار
در بادیه سرگشته شما در چه هوایید
گر صورت بی‌صورت معشوق ببینید
هم خواجه و هم خانه و هم کعبه شمایید
ده بار از آن راه بدان خانه برفتید
یک بار از این خانه بر این بام برآیید
آن خانه لطیفست نشان‌هاش بگفتید
از خواجه آن خانه نشانی بنمایید
یک دسته گل کو اگر آن باغ بدیديد
یک گوهر جان کو اگر از بحر خدایید
با این همه آن رنج شما گنج شما باد
افسوس که بر گنج شما پرده شمایید
اوس وخت او زمان کې خو د هر چا د فکر لمن پراخه ده او هر څوک په خپله خوښه د خپل فکر او سوچ تناب غزولي شي ، نو اوس خلک هر څه په آزاده ویلای شي ،نو په اغلب ګمان دا څه چې قدرمن استاد محمد نسیم اسیر یې د مولانا په شعر باندی مخمس کې تشریح کوی ، دا به حضرت مولانا هم پری پوهیده او هم غوښتل چې ووایي ،خو د وخت او زمان او ماحول په پام کې نیولو سره د شرحی نه یې خود داری کړې ،اګرکه د فهم د خاوندانو له پاره یې اوس هم ډیر څه رسولي ،کوم درد چې په دي شعر کې او کوم درس او پیام چې دا شعر یې رسول غواړي هغه پیغام په دي شعر کې شته،چې د علم او معرفت خاوندان ترې ټکي اخیستلای شي ،ډیرخلک یو ځل نه چې څو واری حج ته ځي ،چې په داسي حال کې چې په ګاونډ کې به یې انسانان وږي او لڅ وي.او ځیني به د لوږي مری ، خیني به بالکل د سیالۍ او رواج څخه پاتي وي . ځیني به خپل اولاد ته ډیری آرزوګاني لري او هغه یوه آرزو به ورته نشي پوره کولی .چې د دي درک هم یو احساس غواړي .او ورته به ځوریږي خو شیرین آغا او قند آغا به لسم او شلم ځل حج ته روان وي .د حضرت مولانا د شعر موخه انسانانو پام اړول دي ټکو ته دی .چې نسیم اسیر په خپل مخمس کې ډیر ښکلی اوښه تشریح کړی ،او د پښتو ادب په ادبی نثر کې یې ما ژباړه تاسي ته وړاندی کړه.
سید عبید الله نادر

یادونه: د مولانا دا شعر کلونه دمخه عبدالملک پرهیز په شعري بڼه پښتو ژبې ته ژباړلې ده،

مرکه: ولي الله ملکزی 

د خان،‌ ملک او ملا مثلث چا او ولې ړنګ کړ؟ آیا پښتانه رښتیا توندلاري او د تشدد لارویان دي؟ موږ ولی ځینو پخوانیو شاعرانو ته بابا ګان وایو؟ د همدې او نورو پوښتنو د ځوابونو په خاطر مې د ملی سرود د شاعر او د اطلاعاتو او کلتور له پخواني وزیر،‌ ښاغلي عبد الباري جهاني سره ځانګړې مرکه کړې چې ستاسې په خدمت کې ده.

جهاني صیب: تاسې ۱۶ د نظم او شاعرۍ اړوند او ۱۸ کتابونه د نثر په برخې کې لیکلي او درې نور د چاپ په درشل کې دي،‌ دا راته ووایه چې د نظم په لیکلو کې راحت احساسوې که نثر په آسانه لیکې؟

ځواب: د شعر لیکل ډیر تلاش او خواري نه غواړي، البته زه همیشه له ځوانانو سره په دې ټکي ټینګار کوم چې د شعر لپاره هراړخیزه مطالعه وکړي او د کلاسیک شعر لپاره خو بیا ځانګړې مطالعه لازمي ده. زما په آند د شعر لوستل د نثر له لوستلو څخه اسان وي ځکه چې شعر معمولا لنډ وي. هر نثر او په ځانګړي ډول څیرنیز نثر کافي، وخت او زحمت ته ضرورت لري. خو فکر کوم چې د تاریخ نثر ترټولو ستونزمن او لانجمن کار دی. دلته باید لیکوال مطلق بې پرې و اوسي او د یو ویښته په اندازه هم د کوم اړخ خواته میلان او د پلوۍ احساس ونه لري.

پوښتنه: پښتنې ټولنې عبد الرحمان،‌ خوشحال خټک او حمزه شینواري ته د میرویس نیکه او احمد شاه دراني په څیر، د بابا ګانو القاب کاروي. آیا فکر کوې چې پښتانه خپلو شاعرانو ته د دغو نیکو په کچه احترام لري؟

ځواب: درناوی په خپل ځای ښه کار دی، خو زما له نظره ټول پښتانه ټولو شاعرانو ته بابا نه وايي، خوشحال خان او غني ته ډیر کم وګړی بابا وايي. د بابا نوم او لقب ډیره پخوانۍ سابقه نه لري؛ په شلمې پيړۍ کې یو شمیر ادیبان او شاعران په پيښور کې راغونډ شول او عبدالرحمن مومند ته یې د بابا لقب ورکړ چې هغه یې په رښتیا وړ او مستحق وو. له هماغې راهیسې د بابا کلمه د هغه د نوم یوه برخه وګرځیدله او د شعر او شخصیت اغیز یې د زمانې په تیریدو سره همداسې اغیزمن پاتې دی چې بل څوک د غه مقام ته نه دې رسیدلی.

پوښتنه: زموږ په ټولنې کې متاسفانه هنرمندانو ته په ټیټه سترګه کتل کیږي او ډم ورته وايي چې البته زه پخپله له دې اصطلاح سره هیڅ موافق نه یم. د ډاکټر ناشناس په ګډون، ډیرو هنرمندانو ستا اشعار سندریز کړل، هغه یې کمپوز کړل او له دې درکه ډیر مشهور شوی هم شول؛ آیا دوئ تاته د سندریزو اشعارو فرمایش درکوي، که ستا نظمونه یې له اجازې پرته کمپوز کړي او پخپل سر یې ویلي دي؟

ځواب: له ما څخه نه چا اجازه اخیستې او نه ما چا ته اجازه ورکړیده؛ بلکې دوئ د خپلې سلیقې او اړتیا له مخې زما شعرونه انتخاب او کمپوز کړيدي. زه باید په ډاګه ووایم چې د فرمایش د اخیستلو استعداد نه لرم او نه یې لیکلای شم. ما پخپل ژوند کې د چا لپاره فرمایشي شعر نه دی لیکلې. حتی ډاکټر صیب ناشناس زما شعرونه پرته زما له اجازې او مشورې کمپوز کړي او ویلي یې دي چې زه بیا څلور پنځه کاله وروسته ورسره مخ شوی یم.

جهاني صیب: ته د ښاغلي حامد کرزي پخوانې دوست، کلیوال او ملګرې ېې، خو وزارت درله ښاغلي ډاکټر اشرف غني درکړ، کیدای شي وجه یې راته ووايې؟

ځواب: بلې،‌ له کرزي صیب سره زما دوستي ډیره پخوانۍ او نژدې ده؛ تراوسه هم یو له بل سره ارتباط لرو او یو بل ته د اختر مبارکۍ ورکوو. زه به چې کله کابل ته لاړم نو دوه درې شپې به یې خامخا په کور کې میلمه ووم او د ماښام ډوډۍ به مې ورسره خوړله. خو کرزي صیب کله هم له ما څخه غوښتنه نه وه کړې چې د هغه د کابینې وزیر شم. البته ډاکټر صیب اشرف غني چې یو عالم سړی دی، اوس هم ورته ډیر درناوی لرم او له پنځه څلویښتو کالو راهیسې ورسره پیژنم؛ یو ماښام یې راته پخپله ټلیفون وکړ چې د لوړو ښوونو او د اطلاعاتو او کلتور د وزارتونو پوستونه خالي لرو. نو څرنګه چې زه له مطبوعاتو او راډیو ټلویزیون سره زړه سابقه لرم، نو د دغه وزارت چارې یې ماته را وسپارلې. کله چې ما ولیدل هغه څه چې زه یې باید ترخپلې وسې وکړم، ما ونه شو کولای تر سره یې کړم ځکه حالات بل ډول وو نو ما استعفا ورکړه او د هغې دلائل مې په تفصیلي ډول تشریح کړل.

جهاني صیب: زموږ په دودیزې ټولنې کې د خان، ملک او ملا یو مثلث شتون درلود، د هر چا حد او سرحد معلوم وو او له برکته به یې د کلي‌ او کور ستونزې مخکې له دې چې علاقدار، ولسوال او والي ته وړاندې شي پخپلو منځونو کې هوارولې. یا په بلې معنا غوټه به د غاښ په ځای، په لاس خلاصیدله. لطفا راته ووایه چې دغه مثلث چا او ولې ړنګ کړ؟

ځواب: هو، لکه تا چې ورته اشاره وکړه زموږ په ټولنې کې دغه مثلث موجود وو او زموږ واکمنانو هم منلی او ساتلی وو. ولس ورته د یو ډول کلتوري او ټولنیز تقدس په سترګه کیدل؛ خو دا مثلث د ثور کودتا مات کړ. د ثور له فاجعې څخه وروسته جهاد شروع شو او پرله پسې انقلابونه راغلل. مجاهدین راغلل، بیا طالبان راغلل، بیا امریکایان راغلل او دا دې طالبان بیا راغلل. له دې ټولو سترو بدلولونو سره بهرني ځواکونه او لاسوهنې هم مل وې، نو دغه ډول مثلث چې په هرې ټولنې کې شتون ولري هغه به ماتیږي. په ایران کې یو انقلاب راغی، ولی هغه ټولنیزه اډانه او باورونه چې د رضا شاه تر زمانې پورې په ایران کې موجود وو، هغه مات شول. دلته د ثور د کودتا په مقابل کې اجتماعي عکس العمل ډیر توند وو، ځکه د خلقیانو کړنې ډیرې شدیدې وې.

پوښتنه: څه فکر کوې د تشدد او توندلارېتوب دغه نظریه او څپه چې د ډیورنډ د لیکې دواړه خواوې ځوروي، له کومه شوه؟ ټول ګورو چې د همدغو ډ‌لو له وجې پښتانه په دې تور تورن چې دوئ توندلاري او اورپکي دي، د قلم په ځای ټوپک او د سولې په ځای جګړه خوښوي؟

ځواب: برعکس، ما هر وخت ویلي او وایم چې په دنیا کې ترهرچا زیات سوله خوښې او پُر امنه قوم، همدا پښتانه دي. په پښتنو باندې جنګ تپل شویدی، دوئ جنګیالي دي خو هله جنګ کوي چې بل څوک یې د دوئ په خلاف پیل کړي. دا جنګونه ورباندې مغلو، انګریزانو، شورویانو، امریکایانو او پاکستانیانو تحمیل کړيدی. دا جګړې، د پښتنو خپلې جګړې نه دی؛ پښتون قوم جنګیالی دی خو جګړه مار نه دی او د پښتنو د تاریخ ټول جنګونه دفاعي دي. ډیر قومونه شته چې کله ورباندې تعرض شوی نو یا یې هیڅ مقاومت نه دې کړې او یا یې ډیر لږ کړیدی؛ خو کله چې د پښتون په مذهب،‌ خاورې او کلتور باندې برید شوی، بیا یې نو ډیره تونده او کلکه دفاع کړیده. د ثور د کودتا په مقابل کې یې ډیر سخت عکس العمل وښود. علت یې همدا وو چې نورمحمد تره کی او دغو نور، که څه هم د همدې ټولنې بچیان او دلته زیږیدلي وو، خو خپله ټولنه او د هغې عنعنات یې نه پيژندل او د واک په اوله میاشت یې حملې شروع کړې. خلقیانو به سزا لیدلي وي یا به یې نه وي، خو دې قوم ډیره سخته سزا ولیدله.

جهاني صیب: هیڅ شک نه شته چې اوس مهال ته د هیواد او بلکې د ټولو پښتنو په کچه یو منل شوی شاعر، مورخ او څیړونکې یې، خو دا هم څرګنده ده چې ته محدث او شرعي عالم نه یې. د (وهابیان څوک دي؟) په نوم یو کتاب دې ولیکه چې ما هم لوستې دی. په دې وروستیو کې، د ځینو احادیثو، فتوا ګانو او د اسلامي تاریخ د ځینو خونړیو پيښو په هکله ستا ځینې مقالې او څیړنې خپرې شوې. لوستونکو داسې وانګیرله چې ګواکې تاهغه نقد کړي او ګواکې بل نظر لرې؛ آیا همداسې ده او دا انګیزه درته څرنګه پیدا شوه؟

ځواب: د یو مسلمان په توګه، ما هیڅکله په هیڅ صحیح حدیث باندې هیڅ انتقاد نه دی کړی او نه یې لرم. کله چې ما د تصوف او اسلام په نوم کتاب ولیکه چې ممکن تا به لوستې وي؛ هغه مهال څه خلکو زما دا کتاب په ځینو مذهبي باورونو باندې تیرې وباله، ځکه دوئ د تصوف دغه طبقه خلک ډیر مقدس بلل او ما د تقدس دغه سرحد مات کړ. ما خو د دوئ له کتابونو څخه دغه موضوعات را اخیستي او په هغو مې استناد کړیدی. زما همیشنۍ هڅه دا وي چې لیکنه مې مستنده او له دلیل سره وي. د احادیثو په اړه ما همدومره لیکلي چې کله د یوې موضوع په اړه درې څلور مختلف روایتونه وي، نو ښکاره ده چې یو له بل سره به تناقض لري. دا څرنګه ممکن ده چې د یوې موضوع په هکله دې څلور واړه روایتونه صحیح وي؟ یقینا چې یواځې یو به یې صحیح او کره وي. یا ځینې شیان دي چې زموږ عنعنې ته راننوتي چې هغه په احادیثو یا مذهب کې اصلا موجودیت نه لري.

د بیلګې په توګه، د سنګسار مسئله به را واخلو چې رجم یوازې د زنا سزا ده. په قران شریف کې د رجم مسئله هیڅ شتون نه لري او د هغې د اثبات لپاره د څلورو ګواهانو د ګواهۍ په کچه سخت شرائط وضع شويدي کوم چې اصلا غیر ممکن دي. زما په باور، دا په بنده ګانو باندې د الله تعالی خاص رحم دی چې دا حدود یې دومره سخت کړي او سل دُرې سزا یې ورته ټاکلې ده. ما کوښښ کړې چې پخپلو لیکنو کې یوه لاره خلاصه کړم؛ چونکه موږ ټول مسلمانان یو نو دین، مذهب او مذهبي کتابونه باید له انحصار څخه را وویستل شي. پاتې شوه زما د دینې زدکړې خبره، نو ملکزی صیب ما تر یولسم صنف پورې په مسجد کې دیني درسونه لوستي دي. له ملا محمد نور آخوند، ملا عبد الحمید آخوند او له ملا عبدالستار آخوند څخه مې د تفسیر، فقهې، عقائدو او صرف او نحوې درسونه لوستي دي. موږ او مذهب جوخت را روان یو او موږ ورسره بیګانه نه یو. ما چې هرکله کومه مذهبي موضوع لیکلې، نو د کتاب نوم، صفحه او حتی شماره مې ورسره یاده کړیده. بله دا چې بنده خو له سهوې خالي نه دی؛ که چیرې شوې وي نو زه یې عفوه غواړم.

پوښتنه: پښتو شعر جهاني ته څه ورکړل او جهاني، شعر ته څه ورکړل؟

ځواب: که ډیره شکسته نفسي ونه کړم نو ما پښتو شعر ته ډیر څه نه دي ورکړي، بلکې اصلي خبره دا ده چې شعر زما خواته راغلی او ما لیکلی دی. زه ترهغې د شعر په لټه کې نه یم ترڅو ماله پخپله نه وي راغلی. البته ځوانانو ته مې هروخت ویلي دي چې که څوک شعر لیکي نو باید ډیر جدي یې ونیسي،‌ ځکه شعر د ټوکو څیز نه دی. شاعر باید مطالعه ولري، خواری وکړي او پرله پسې یې ولیکي او دیته منتظر پاتې نه شي چې کله شعر راغی نو بیا به یې ولیکم. زه همدا اوس اشعار ډیر لولم ترڅو ډیر یې ولیکم، حتی د فارسي اشعار هم ډیر لولم.

جهاني صیب: ته نن د شعر او ادب د شهرت په بام ولاړ یې، ماته ویلای شې چې ستا آیډیل او د خوښې شاعران څوک دي چې ته یې اشعار لولې، خوند ترې اخلې او له هغوئ څخه یې زده کوې؟

ځواب: هغه مازې همدغه دوه خانان دي، یو یې خوشحال خان او بل یې غني خان.

جهاني صیب، که په یوې یوې جملې کې راته ووایې چې د ژوند ترټولو خوږه خاطره دې کومه ده چې نن دې هم خوله ورباندې خوږه او یاد یې تازه دی؛ همدا شان د ژوند ناخوالې خاطره دې کومه ده چې اوس دې هم ځوروي او د کړاو احساس یې تا نه پریږدې؟

ځواب: هغه خوندوره خاطره چې زما ژوند یې را جوړ کړې، هغه له ارواښاد صدیق روهي سره زما پيژندګلوي او دوستې ده. زه یې تل هڅولې یم، زما ننګه یې کړې او ډیره زمینه یې راته برابره کړیده. که د روهي صیب همکاري زما په ژوند کې نه وه، نو ما به نه په کوم سیمنار کې برخه اخیستې وه او نه به مې دومره لیکنې کړې وې لکه څومره چې نن دي. او د ژوند تر ټولو ناخوالې خاطره مې؛ د لومړنۍ میرمنې وفات او له ما څخه د هغې جلا کیدل دي.

—--------------------------------------------

یادونه: که لوستونکي وخت او علاقه لري، کولاې شي د ملکزي نورې لیکنې او څیړنې د هغه په فیسبوک او یوټیوب چینل کې ولولي او وګوري. ادرس یې دا دی: Wali Malakzay

سید عبید الله نادر

د پښتنو د دي حق غوښتونکو د سخت انقلاب په بهیر کې د پاکستان په پېښور پښتونخواه کې،د ټولو پښتنو د حق غوښتونکو د شدید مصروفیت با وجود په دي انقلاب کې امام منظر د بری پښتونخواه انقلابی ،بزمی رزمی وطنپال شاعردی، چې انقلابی او نور شعرونه یې اوس مهال تر حد او اندازې اوښتي ، او اوس په ټوله پښتونخواه کې پیژندل شوي کس دی ،شعرونه یې د یزیدانو ،فرعونانو او جبارانو پر ضد دي ،او د پوځ د کړنو سره په مخالفت کې دي، دی  د پوځ په خلاف مینه او محبت خوروی ، او پوځ کرکه او نفرت خپروي ،او دی خلک سولي ته رابلي ، او پوځ په ګډوډیو کې خپلي ګټي ویني ،د ده داشعارو نه د بلوڅو او پښتنو د حق غوښتنې د طرفدارۍ بوی راځي ، او د ظلم او زیاتی سره په خلاف مبارزه کې د مبارزینو سره یو لاس دی ، د پوځ ظلمونه غندي او په ترڅ کې په خپلو شعرونو کې دا اړخونه ډیر لري ، تعلیمی، تربیوي ، انتباهی،اخلاقی ،اصلاحی او علم او معرفت ته په هڅونې کې دي ،چې دا اړخونه پوځ او پو ځیان یې نه پیژني،لکه څرنکه چې د اي اس آی مشر یې جنرال اسد درانی، د الجزیری ټلویزیون سره په مرکه کې د مرکه کونکي په ځواب کې وویل: چې په سیاست کې اخلاق نشته،د تعلیم ټربیې،انتباهی مطالب ، اخلاقی خبری او معلومات، اصلاحی کوششونه،او علم او معرفت ته هڅونه ، او دا هغه څه دي چې نه یې پوځیان پیژني و آو نه یې د دوی پولیس پیژني ، (امام منظر)  یو امن پسنده شاعر او ادیب دی ، چې په خپلو اشعارو کې محبت خوروی ، او د علم او معرفت د هڅونې پیغامونه په خپل شعرونو کې دی لري

https://www.facebook.com/watch/?v=637951463860690 

نوروز اولین روز بهار است و در آن طبیعت از خوابی طولانی بیدار می‌شود و مجددا زندگی خودش را از سر می‌گیرد. مردم هر ساله شروع فصل جدید طبیعت را جشن می‌گیرند. آن‌ها سعی می کنند با خانه تکانی دل‌های شان، فصل جدید و پر باری را در زندگی شان رقم بزنند. نوروز در ایران و افغانستان آغاز سال نو است و در کشور های تاجکستان، روسیه، قرغزستان، قزاقستان، سوریه، عراق، گرجستان، آذربایجان، البانیا، چین، ترکیه، ترکمنستان، هند، پاکستان، و ازبکستان، مردم این جشن را بر پا می دارند. در ۷ کشور روز نوروز تعطیل رسمی است و در جاپان که در خارج از جغرافیای نوروز است نیز این روز تعطیل است و روز آغاز بهار نام دارد، طولانی‌ترین تعطیلات نوروزی در جمهوری آذربایجان است که ۷ روز است و از ۲۰ مارچ تا ۲۶ مارچ ادامه دارد.

در بسیاری از کشور های آسیایی نوروز را آغازگر رستاخیز طبیعت، گاه رویش و زایش باغ و بوستان می‌دانند و بر این باور هستند که در نوروز، همزمان با طبیعت، باید روزگار نو و جدیدی را با روان و نگرش نو، در تن‌پوش تازۀ آغاز کنند، وضعیت تابش خورشید و برابری روز و شب در اعتدال بهاری مبنای محاسبۀ نوروز و جشن نوروز با تحویل سال یا لحظهٔ برابری اعتدال بهاری آغاز می‌شود؛ لحظۀ که خورشید در سیر ظاهری خود در ابتدای برج حمل، از استوای زمین گذشته و برابری روز و شب رخ می‌دهد.

نوروز در تقویم میلادی در بیشتر سال‌ها با ۲۱ و گاه ۲۰ و به ‌ندرت ۲۲ مارچ مطابقت دارد.
نوروز به عنوان یک جشن قدیمی و کهن از اقوام متعددی در منطقه به ارث رسیده‌است و از آن به عنوان نماد پیوند دهندۀ افراد و اقوام یاد می‌شود.

نوروز در تاریخ هند ریشۀ طولانی در فرهنگ این منطقه دارد، در زمان حکومت مغول‌ها بر این سرزمین، نوروز شکوه جشنی ملی را داشته‌است.

ابوالفتح جلال الدین محمد اکبر(۱۶۰۵–۱۵۴۲م) نقش مهمی در اشاعۀ فرهنگ پارسی در سرزمین هند داشت او در سال ۹۹۲ هجری (۱۵۸۴م)، تقویم اسلامی را منسوخ و تقویم خورشیدی پارسی زبانان را به جای آن رواج داد.

اکبر بزرگ که زندگی‌نامۀ رسمی خود را به پارسی نوشته‌است، چنین توصیف می‌کند که با زنده کردن جشن‌های کهن که به مدت هزار سال از شیوع افتاده بود، شادی به خاطره‌های مکدر و غمگین بازگردانده شد او در یادداشت‌های خود، دلیل این اقدام را ابتقای مرضیات خداوندی خوانده‌است.

جشن‌های نوروز در سلطنت ۱۸ ساله جهانگیر، پسر اکبر شاه که بر هند و پاکستان حکومت می‌کرد، هر سال از ابتدای حمل تا هجدهم حمل جشن نوروز برپا می‌شد و روز نوزدهم با برگزاری «جشن شرف» پایان می‌یافت.

بر اساس اسناد تاریخی موجود، ملکه نورجهان، از منجمین می‌خواسته که رنگ مربوط به سال را به او بگویند تا دیوارها، پرده‌ها، فرش‌ها، لباس و … را به همان رنگ تغییر دهد.

در دربار پسر جهانگیر، یعنی شاه جهان، ۱۶۵۸–۱۶۲۸که سازندۀ تاج محل است هم برگزاری نوروز ادامه یافت، در شهر لکنهوی هند که هر ساله نوروز برگزار می‌شود هفته ‌نامه‌ٔ با نام نوروز دارد.

نوروز همایون است، نوروز میمون است، نوروز گرامی ست، نوروز خالق طبیعت است، نوروز پسندیده است، نوروز بزرگ است، نوروز فرحت و شادابی آفرین است، نوروز بزگتر از آن است که در تعریف و تمجید بگنجد، نوروز فراتر و گرامی تر از دین است، نوروز یکی از کهن ‌ترین جشن‌های به جا مانده از دوران باستان است که هیچ دین و آئینی و هیچ خدای خرد و بزرگی اهلیت و صلاحیت تحریم آن را ندارد.

نوروز و چهارشنبه‌ سوری» از جشن‌هایی است که از روزگاران کهن بینِ پارسی زبانان رواج داشته و در بسیاری از مناطق مستمر و بدون انقطاع ادامه یافته‌است و مانندِ «مهرگان»، «سده»، «چراغ برات» شب برات، و« یلدا» ریشه در اساطیر و فرهنگِ بسیار کهن این مردم دارد و دارای آداب و رسوم خاص است.

حرکات خورشید که به آن چرخ گردون می گفتند و به‌طور مشخص چهار جشن با آن پیوند دارد، نوروز برابری شب و روز. یلدا بزرگترین شب. تموز یا ۱۳ سرطان بزرگترین روز و مهرگان برابری شب و روز پاییزی. تیرگان نام روز سیزدهم تیرماه یا ماه سرطان است. مهرگان نام روز شانزدهم از هر ماه، روز مهر از ماه مهر یعنی میزان.

نـوروز و مهـرگان‌ دو فصل ‌سال ‌هستند: مهـرگان‌ یعنی میزان آغاز ‌زمستان‌ و فصـل ‌سـرما‌ است ‌و نوروز‌، ‌آغاز‌ فصل ‌بهار و گرماست.

تمام ‌معانی ‌مهر را مسعود سعد سلمان‌ در یک‌ بیت آورده:

روز مهر و ماه ‌مهر و جشن ‌فرّخْ‌ مهرگان

مهـر بفـزا ‌ای‌ نگارِ‌ مهــر چهــرِ‌ مهـربان

در میان همهٔ جشن‌هایی که در میان پارسی زبانان به دلیل بی‌توجهی فرمانروایان و مخالفت اسلام ‌گرایان به فراموشی سپرده شدند، نوروز توانست جایگاه خود را به عنوان جشنی ملی حفظ کند. دلیل پایدار ماندن نوروز را می‌توان پیوند عمیق آن با آیین‌های باستانی، تاریخ این کشور ها، و حافظۀ فرهنگی مردم آن دانست.

در تاریخ ۲۴ فبوری ۲۰۱۰، سازمان ملل متحد با تصویب یک قطعنامه در مقر سازمان ملل متحد، عید نوروز را به عنوان روز بین‌المللی نوروز و فرهنگ صلح در جهان به رسمیت شناخت.

نوروز دلارای دل افروز مبارک

سال نو خورسندی هر روز مبارک

عزیزی غزنوی

تورنتو/کانادا

۲۷/۲/۲۰۲۴

سید عبید الله نادر      

 د فانی دنیا د سست بنیادۍ په هکله ،او د فانی دنیا د نازکو لمحو نه د عبرت درس اخیستل، او په دې ګلشن کې په هیڅ شي له تغا فله نه تیریدل ،دلته د روانو اوبو د کذر نه هم عبرت ټکي راټولول ،او دې ته هم پام اړول ،چې دلته ګوندی هیڅ شی بی حکمته پیدا نه دی ،د لته خار وخس ته د معرفت په نطر کتل ، او هیڅ شي بی حکمته نه بلل ،او د هرې پاڼې نه حکمتونه اخیستل،او روزګار د ګذر نه درسونه اخیستل ،یا د روزګار د مکتب څخه درسونه او پندونه اخیستل ،او خپل بی بقا عمر ته متوجه کیدل ، او دي ته هم پام اړول ، چې د غه سبا چې مونږ ورته انتطار یو ،چې دا سبا به وي او که نه، یعنی چې دا سبا چې مونږ ورته انتطار یو چې دا سبا به راځي او که نه، ځکه یو شیبی کې له دې فانی دنیا نه تلونې یو ،او یا بی خبره تګ لرو ،نو په کار ده چې د غرور او تکبر نه ځان وساتو ،چې د بایزید بسطامی په قول چې( هرګز از متکبر بوی معرفت نیاید)یانې هیڅ کله د متکبر نه بوی د معرفت او پوهنې نه راځي یانې څوک چې د خپل عاجزۍ درک کوی ، بی له شکه چې د معرفت وږمې ترې راخیږي ، دلته ښايی د عبرت غوږونه خلاص وساتو او د زمانې د هر ادأ نه چې زمونږ د عبرت او پند له پاره راڅرځي د عبرت ټکي واخلو او راټول کړو،یعنی د عبرت او د لټون د زړه سترګي خلاصی وساتو، او د عبرت په آېینې کې یو ځل خپل انجام ووینو ،یانی د ګل د هرې پاڼې د لویدو سره مونږ لکه د حال خاوندانو په څیر ،باید د خپل انجام درس ترې واخلو، یا خپل انجام په کې ووینو،او ترې درس واخلو،

هره پاڼه چې د ګل څخه تویزي

صاحبدل په خپل انجام باندی پوهیږي

نادر

او د صاحبدلانو په شان او د ژور درک خاوندانو په شان د زمانی د هر ګذر نه د عبرت درس واخلو

او د زړه او درک خاوندانو په شان د عبرت درس تری واخلو ،نو زما لاندني اشعار یو بیتی او څلوریځي ټول چې په دې مختصر کې دي،ټول په همدې خبرو او همدي محور او دا پورتنې ټکو راڅرخي ، او دا مطالب په خوا کې نیسي ،چې د دنیا د سست بنادۍ او بی وفایي نه په کې حکایت دی.او انتباهی،تعلیمی ، اخلاقی او تربیوی اړخونه لري، خو افسوس چې انتباهی اشعار، نثرونه او ادبی مطالب چې انتباهی وي ، او بیدارونکي بڼه ولري، څوک یې نه لولي ، او که څوک یې ولولي هم ، نو معنی ته یې نه ځیر کیږي ،نو بیا هم د هغه دوستانو له پاره چې په دي مطالبو یې سر خلاصیږي ،نو شعرونه څلوریځي او یو بیتې می چې د یوې رساله ګوټي تر حد او اندازې دي، د ادب مینه والو ته وړاندی کوم ، هیله ده چې د عبرت په دي آئینه کې هر څوک خپل ځان وویني ،او د انتباهی اړخونو او بڼو څخه یې د عبرت ټکي راټول کړي او  خوند ترې واخلي ،

زما یو بیتۍ

هره پـــــاڼه چي د ګــل څـــخه تو یږي

صاحبدل په خپل انجام باندی ، پوهیږي

««««««««««««««««««««««

چي هر چا نه په دنیا کې ، تل قربان او صدقه یم

په خپل عجز یم رسیدلی ، ځکه دومره شکسته یم

«««««««««««««««««««««««««

په غرور کې ، په ټول عمر وم ستـــــومانه

چي په خود شــــوم ، عمر تللی وو له ما نه

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»

که دنیا بی وفایي نه ، څوک غافل دی

د عبرت درس په فریاد کې د بلبل دی

««««««««««««««««««««««««

که دمرګ څخه ډار نه وي ، دا به څنګه زنده ګي وي

مرګ نشان د معرفت دی ، په هر شی، چي په خلقت دی

«««««««««««««««««««««««««««««««

په غرور کې مي نظر وو په خپل ځان

عاجزۍ کې مي نظر شو په جــــــــهان

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»

بزرګۍ زیری می هلته په نصیب شو

چي د اوښــــکو ، سیــــــــلابو ، لمبیدلم

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»

انګازی چي د غرور می هر خوا اوری

زه همــاغه پرونۍ یم ، د خـــپو خاورې

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»

په یوه نفس په سوړ، د محشر لمر شي

که دا خپل سوزاو ګداز راسره مل وي

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»

رژیدو د ګل ته وګوره په خود شه

دفاني دنیا نه ، دومره اشارت بس

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»

د ویالي تر غاړه ، وګوره ، د عمر ګذر

خاوندانو ته دفهم ، همدومره اشارت بس

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»

دا چي څو کر خي په ګوتو باسی ، لارې

دغه ګوتي به سبا وي ، د ګـــور خاورې

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»

بی خــــــبره یو شــــــیبی کې و له فانی دنیــــــــــــا یم تلـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــونۍ

په خپل حال باندی می پام دی ، ځکه یمه ژړه غونۍ

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»

درنه چوپتیا ده ، په نظر کې د غافل په هدیری کې

د عبرت رســــــــا غوږونه ، تر ی نه اوري حکـــــــــــــــــمتونه

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»

زمانه په هر انداز عبرت سازی کړي

تر څو ویښ کړي له لکونو، له غافل

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»

چي لــــــــــــــــــه مکــــــــــــره ، د فـــــــــــاني دنیـــــــــــــــــــــــا خـــــــبر وي

په خپل حال باندی یي ، هر لمحه نظر وي

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»

لکه ګل په شان غوړیږو،بیا یوه خولګي،خندیږو

خو په رمز کې د فانی ژوند ، تر قیامته نه پوهیږو

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»

فرصت مو غنیمت کړۍ ، ځان مه پریږدۍ وزګار

زمانه هســــــــــــــــــي تیریږي ، درنګ نه کــــــــــــــــړي، روزګار

««««««««««««««««««««««««««««««««««

چي فاني دنیا له مکره وي ، غافل

دا ده نښه د مغرور او د جـــــــــــــــــاهل

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»

هر شی چي ګورم ، فنا کیږي ، دلته هیڅ شی نه پاتي کیږي

عبرت په سل رنګه طرزونو، په دي چمن کې ښکاره کیږی

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»

لکه تصویر په سینمـــــــا کې ، پردي له مــــــــــــــــــــــــــــــــــخي نه تیریږي

غافله زه یم له حقیقت نه ، چي راته ژوند غوندی ښکا ریږي

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»

د عبرت نښي به ډیري ورښکاره شي

چـــــــا چي سترګي وي پرانیستي د لټون

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»

««««««««««««««««««««««««««««

تصور کې چي خپل عجز مخي ته دریږي

د زړه ویني می له سترګــــــــــــــــــــــــــــــــــــو نه توییږي

««««««««««««««««««««««««««

نه پو هیږم څه اسرار دی دفنـــــــــــــــــــــــــا ،او څه حکمــــــــت

چي چا ونه لوست له دي دیوان نه حرف و عبارت

«««««««««««««««««««««««««««««««««

نه پوهیږم چي زه څه یم ، پیدا شوي زه په څه یم

سر ګردانه دي عالــــــــــــــــم کې ، له معنی نه خبر نه یم

«««««««««««««««««««««««««««««««««

له دي خاورو پیـــــــــــــــدا کـــــــــــــــیږو ، په همـــــــــدي خـــــــاورو فنا کیږو

په همدي دستور روان یو ، په خپل تکلیف هم نه پوهیږو

«««««««««««««««««««««««««««««««««

څوک هر لمحي کې ، د دنیا له مکارۍ وي ، خبر دار

څــــــــــــوک په آواز د کلندونو ، د ګور کن کې شي بیدار

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»

چي تیریږۍ می له قبره په غرور او به خرام

دلته وګوره آیيني کې ، د عبرت خپل انجام

««««««««««««««««««««««««««

په ټول عمر په عذاب کې ، روح او تن وو

عمر نه وو ، په رښــــــــــــــتیا چي ځنــــــــــکدن وو

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»

تن وجود مو په ټول عمر خوار و زار وو

ژوندون نه وو، هسي مرګ ته انتظار وو

««««««««««««««««««««««««««««««

زه همداسي چي یو دم ، بی خبري کې یم راغلی

بی خـــــــــــــبره یوه ورځ به ، له فــــــــــاني دنیا یم تللی

««««««««««««««««««««««««««««««

تغافل په دي چمــــــــــــــــن نه دی ، په کار

ځکه پټ یي خار وخس کې دي ، اسرار

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»

اشارت د عاجزۍ دومره دی ، بس

چي طوفـــــــــــــان کې د فنا یم لکه خس

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»

لا یو دوه ټکي پوه نه وم ،  په اســــــــــــــــــــــــــــــرار د دي دنیا

چي می تګ شو ، په حیرت کې ، د عدم په لورې بیا

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»

د عارف په هر قدم کې ، په خپل حال باندی وي پام

ځکـــــــــــــــــــــــــــــــــه ويني په رڼا د معــــــــرفت کې ، خــــــپل انـــــــــــــجام

««««««««««««««««««««««««««««««««

خبر دار له خپله حاله وي ، مدام

چي د زړه په سترګو چا ولید انجام

««««««««««««««««««««««««««««

پیدایښت کې چي له خاورو یو پیدا

فرق به څه وي ای غافله زما و ستا

««««««««««««««««««««««««««««

پیدایښت کې چي له خاورو یو پیدا

فرق به څه وي ای غافله زما و ستا

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»

که مي سر شي په لحد کې ایری خاوري

هر ذرې کې به مصرع ســـــــــــــــــــــتا د ثنا وي

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»

ډیر حکمت په پټه خوله د ګل کې ، پروت دی

چي په رمـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــوز باندی یی رســــــــــــــــی ، بلـــــــــبلان

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»

د محشر د لمر به تاو هم ماته نه وي

که زما سره وي ، دا نمــــــــــــجني ، سترګي

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»

په وجود کې ، روح اوتن راته ژړیږي

اشارت چي د رفتن ، راباندی ، کیږي

«««««««««««««««««««««««

داسي مه ګڼه چوپتیا می ، چي په هیڅ هم نه پوهیږم

لکـــــــــــــــــــــــــــــــه ګل په خامـــــــــــــــــــوشۍ کې ، په هزار ژبـــــــــــــــو وییږم

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»

درست وجود می ، لکه خس راته ښکاره شو

لامبو زن ، چي په ګــــــــــــرداب د کایيـــــــــــــــــــــــــــنات وم

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»

که عدم دی که هستي ده ،که نیستی ده

په دي یو ځـــــــــــای کې هم نشته ،هوساینه

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»

نازک وختونه           

ساقــی ژر کړه ، د شــــــــــرابو نوبتونه

چي تیریږي ، د دنــــیا نازک وخـــــتونه

تر دي دمخــــــه ، چي مـکاره زمـــــانه

 د سر کنډول څخه مو جوړ کړي جامونه

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»

اندیښمند وګړي         

د چا په مرګ باندی خندا نه ده په کـــار

چي ټاکـــل شوی ده ، بشــر ته دغه لار

په جهان وي اند یښمـــند هغـــــه وګړي

چي یي تل وي له خپل انجامه ځیني ډار

«««««««««««««««««««««««««««««««««

د غرور په لومه           

څوک چي لافه د هستی وهی جــاهل دی

له خپل عجز ا و له انجام ځینی غافل دی

له خپل ځانه بی خبر ، هغــــه نادان وي

چي په لومه د غرور، نښـــتی ، تل دی

««««««««««««««««««««««««««««««

د بلبلې پیغام           

خــبر نه یـــي، د ســــحر په وخت بلبله

ژړه غونی ، لــه فــانی دنیــا په خـــپله

دا پیـغام یي ، په فریاد کې دی ، نغښتي

چی غفلت له خوبه ویښ ، شه ای غافله

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»

د عبرت آوازونه          

چي می پورته په غرور کــړل ، قدمــونه

له دي خاورو نه تر غوږ شول ، آوازونه

قـــدم رو ږده ، ای نـــادانه ، بــی خــبره

چي کـکرې دي ، مخـــونــه دي لاســونه

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»

ازلی علم                 

له سپیرو خاورو یي ، جــوړ کړو زمونږ پیکر

نښي یي کیښودي ، په کــې د خـــــــــپل مظهر

که په سترګو د حکمت ځیر شئ ، خپل ځان ته

ښکـــــــاره به شـــــي ، د ازلي علــم ،ګـــوهر

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»

فانی دنیا                   

زه هغه وم ، چي مي تل وو ، په خپل حــال باندی ژړل

هر نظـــــر کې د عبرت می ، خپل انــــــجام ته وو ،کتل

خواهشاتو د خپل نفس هومره ځـــــان باندی ، میشته کړم

چي یي هر دم د فـــاني دنیا لــــه مکره کــــــــــــړم غافل

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»

د روزګار مکتب       

لوړ مکــــــتب د فلسفی دی ، روزګار

لوی استـاد دی ، د نادان او د هوښیار

د عبرت نښي پرتي دي هر زمـان کې

صاحبدل که وي ، په زړه باندی بیدار

«««««««««««««««««««««««««««

نوی عبارت            

له هر بوټي د ګلــــشن نه ، بوی د رحمت راځي

له خاموشه خوله د ګل نه ، رمز د حکمت راځي

خـــاونـــــدانو ته د حــــــال ، پــه دي چمن کې

خار وخــس څــخه ، یو نـــوی ، عبارت راځي

«««««««««««««««««««««««««««««

د فانی دنیا عمر            

ساقی راوړه ډک جــامونه ،په ســبا اعتبار نشته

دغــه دم په تیریدو دی ، په دنیــا اعتـــبار نشته

ته به څو پوری ډاډه یي ، د فـــانی دنیا په عمر

دلته هر شی ګذری دی ، په هیڅ چا اعتبارنشته

««««««««««««««««««««««««««

سست بنیاد              

که هر څومره په دي کور باندی ، خواری کړم

مهـــارت د استــادۍ ، او معمــاری کــــــــــړم

پاتي کیږي بــــه ضرور،  په یـــــــوه ورځ کې

د فـــانی دنیـــا په مــخ چــــي ، آبــــادی کــــړم

«««««««««««««««««««««««««««««

نیمګړې آرزو ګانی         

لا جوړ نه وي ، دوه دیوالــه مو د کور

اجل راشي په تړون کـــې شو ، د ګور

آرمانونه ، آرزو ګــاني شي ، نیمګړي

دي دنیــــــا نه په سفر شــو، په بل لور

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»

انجام لیدل                 

هره خښـــــــــته له بنیاده ، دلتــــه خـــام وینم عالمه

د دنیا د مکــــــــارۍ هر خـــواته دام وینـم عــالــمه

داچي زه یم هر لمحي کې ، په سوچونو اندیشنو کې

زه د زړه په سترګو خدایږو، خپل انجام وینم عالمه

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»

د هستی نظام             

د رحمت ورښت دي تل ، په خاص وعام دی

نیم کـــــتو کې دي ، په هرڅــه باندی پام دی

فلسفیـــان متــحیر دي ، ستــــا حــــــکمت ته

چي دا څرنــــــګه جوړښت ، ستا د نظام دی

««««««««««««««««««««««««««

د اجل کمین           

په فاني دنیا می هیڅ اعتــــــــــــبار نشته

ځــکــــه دی نه ،د وفـــــــا انتــظار نشته

اجل هر ځای په کمین کې راته ناست دی

یو شیبه ، د اوســــیدو اخــتیار نشــــــــته

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»

خپل عجز           

یو شیبه لکه د ګرد په شـــان ښکاره شوم

په حیرت کې ، د جهان په ننــــداره شوم

لا په خپل عجز می ، نظر نه وو، لویدلی

چي لــه دي دارفنـــا نه ، آواره شـــــــوم

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»

په رڼو سترګو نظر             

دغه وخت دی ، چي په خلاصو سترګو و ګورو دنیا

ځان خبر کړو د هستي لـــــــه فلــسفی ، او له معنی

که نه بیا به پس له مرګه ، ډیر کــــلونه او عمرونه

خاوری خاورې به پراته یو ، د عــدم په لارې بیـــا

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»

د معنی لټون         

د اجل څخه مو نشته دی ، خلاصون

که په پوهه ، ارسطو شــو ، افلاطون

بوعلی که ســــقراط  کــه بقراط وو

د دي تکي د معــنی ول ، په لټـــون

«««««««««««««««««««««««

فلسفی نظر          

په ژور سوچ چي می وکتل خپل ځــــــان ته

کوږ رفتار د دي جهــــان او د زمان ته

چي د عقل می نظر په عــجز ، پریوت

دومره لوړ شومه ، چي وختم آسمان ته

«««««««««««««««««««««««««««

فلسفی خیالات             

په سو چــــونو زړه ته می ، رانغلو قرار

نه خیالات د فلسفی می شــــــــول ،مـهار

شیرین عمر ، په حیرت کې رانه تیر شو

خو ښکاره نه شو ، د پردې شاته اسرار

«««««««««««««««««««««««««««««

د تحقیق سوچونه         

خاورې شوی دي ، سرونه په فکرونو

په تحــــــــقیق د حقیــقت او ګرویږ نو

فلسفیانو ډیری شپی دي سبــــا ، کړي

د خلقت په اندیښنو ، او په ســــوچونو

««««««««««««««««««««««««««««

د اوښکو دریابونه          

د دردمنو می په حــــال شـول ، قلم زړونه

چې احسـاس یی کړل ، زما د زړه دردونه

کاتبــــــان می د کرام ټول ، په ژړا ، کړل

چې له اوښکو نه می جوړ کړل ،دریابونه

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»

که چیرې د ارواښاد محمد يوسف خدمتګار مزدورزوى صیب د شعرونو کتابونه په دقیقه توګه مطالعه شي، نو داسې معلومیږي چې د ده په شعرونو کې مینه، خواخوږي، طبیعي ښکلا، درد او رنځ، غم او خواشیني، لوږه او تنده، جنون، هیله، وطنی احساس او انساني عواطف نغښتي دي.
 مرحوم په زیاتره شعرونو کې  خپل جانان وطن ستایلی او  په لیکوالۍ کې يې انساني او وطنۍ مینه له ورایه ښکاري او همدا رنګه یې ټولنیزې ناخوالې اوکړاوونه، په ښه توګه انځور کړي دي د بیلګې په توګه لکه په دې  بیتونو کې
. لاندې شپږ عکسونو کتابونه د ارواښاد خدمتګار صیب چاپ شوی دی او څلور نورو کتابونه نه چاپه پاتی شوی کار پری روان دی انشاءالله د به هم ژر تر ژره چاپ شي.

پـاتـې قـافـلـې

څـومـره بـې وفــا یـم چـې لـه تـا ځــنې جـلا یـمه
دومـره درتــه وایـم چې زه سـتا پـه میني پایـمه
ماویل یوه سلګۍ ژونــدون بـه مې ستاغـیږکې وي
پـوه شومه چې مړیمه هغه وخت چې بـې تا یـمه
اوښکـه وم د يـوجانـان پـه د واړه مخه پـریـوتـم
ويي ویل چې هسې رنګ د خپل جانان ښکلا یمه
بـیا يـي څـه د شـک پـه نـظـر وکـتل هـندارې تـه
سـترګې د نـرګس ژاړي کـه زه سر پـه ژړا یمه
دلـتـه د ګـونـاه ثـواب مانا ڰڊولہ شوې دہ
مـیني چې جانـانه ګـونـاهـګاري دي دا وایـمه
خوب د پښتنو باڼه درانه کړل چې ویشلي دي
زه د زمــانـې د مـغُــل چـارې درتــه ښـایــمـه
څوچې د نالوستي شيخ فتوا تہ ناست وي دا ولس
پـاتـې قـافـلې بـه خـدمـتګاره څــنګه بـیا یـمه

جانان ته

د نـوي ژونـد پـه لـور چې مونـږه کله ګام ایښی دی
چا مو پـه مـخـه کې د چـا پـه دســتور دام ایښی دی
زمـونـږد ژونـد چارې پـه خـیال او په تعبـیرچلیږي
چاراتـه هـسې ژونـد د مـرګ په لورالهام ایښی دی
مـونـږه ډبــره د خـپـل ژونــد بـنـسـټ کــږه ګــڼـلې
حلال دیــوال مـو پـه کـږه تــیږه حـرام ایــښی دی
مـونـږد پلـروڅـلو ته ناسـت یـولاس تـر زنې ویاړو
د پـرمـخـتـګ او بـدلـون نـوم ولې بـدنـــام ایښی دی
مـونـږه پـه ولـولـه دعـوت شولــو دپـوهې لــورته
پـه نالـوسـتۍ کې مـو نــظـر د زوړ امــام ایښی دی
پـوهـه په خـپـله د ژونــدون او پـرمخــتـګ مانا ده
پوهه کې خدای د ژوند اومرګ سترانتظام ایښی دی
ستا د آرمان ډیــوې بــه بـلې خـدمــتګاره وي تـــل
په هر غــزل کې دې جانان ته یو پیغــام ایښی دی