بنیامین نتانیاهو در رأس یک دولت اضطراری بسط یافته، هیچ مسئولیتی درمورد ناکامی در حفظ امنیت شهروندانش در هنگام حمله حماس نپذیرفته است. برای بازسازی صحنه سیاسی اسرائیل، احتمالا باید منتظر پایان جنگ ماند. این کار به احتمال زیاد با تشکیل یک هیئت تحقیق انجام خواهد شد.
نویسنده Marius Schattner برگردان شهباز نخعي
پس از حمله حماس، مردم اسرائیل این نیاز را احساس کردند که صفوف خود را فشرده تر سازند و به همبستگی و کمک به یکدیگر بیفزایند. رهبران سیاسی، در ورای حرف های رزم جویانه، کوشیدند درعین رعایت احتیاط در عرصه عمومی خود را حق بجانب نشان دهند. جان به دربردگان از کشتار حماس و خانواده های گروگان ها هم با معدود وزیران، نمایندگان و مقامات رسمی ای که به دیدارشان رفته اند، رفتاری خیلی خصمانه داشته اند. ۵ روز طول کشید تا بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر دولت خود را بسط داده و رقیب اصلی خود بنیامین («بنی») گانتز، از جناح میانه و رئیس پیشین ستاد ارتش و ۴ عضو دیگر حزب اتحاد ملی را در آن وارد کند. این کار تحت فشار افکار عمومی ای انجام گرفت که نمی خواست برای پس گرفتن حساب منتظر پایان جنگ بماند و حتی خواهان استعفای او بود. در مطبوعات، از جمله روزنامه های جناح راست، تلویزیون و حتی در خیابان هم از دولتی که ناتوانی شدید خود را پیش، درحین و پس از حمله خونین حماس نشان داده بود، انتقاد می شد.
همچنین، انتقادها دستگاه های اطلاعاتی ای را هدف می گرفت که نتوانسته بودند حمله را پیش بینی نمایند و ارتشی که در کمک رسانی به جان به دربردگان کشتار تأخیر کرده بود و نیز سکوتی که مقامات رسمی درباره سرنوشت دهها گروگان در اختیار مهاجمان درپیش گرفته بودند. موضوع دیگر نارضایتی ها این بود که بسیاری از اسرائیلی ها این را نمی فهمند که چرا وزیران همچنان طبق معمول به کار خود در ساعات عادی ادامه می دهند و حتی شنبه ها را تعطیل می کنند، درحالی که مردم نیاز به کمک دارند. بنابراین، مردم برای به دوش کشیدن کارهایی که می بایست توسط حکومت انجام شود، بسیج شده اند. نمونه ای از این امر، کمک به تأمین آسایش خانواده های آسیب دیده از کشتار است.
مانوور همیشگی جناح راست و راست افراطی
هدف اصلی انتقادها رئیس دولت است که متهم به داشتن سهمی سنگین در این رویداد اندوهناک و ناتوان از پیش بینی آن بوده است چون برنامه اصلاحات قضایی که هدف آن از جمله پایان دادن به تعقیب قضایی خودش بوده، مانع از این پیش بینی شده است. اصلاحات قضایی جامعه را به دو قطب تقسیم کرده بود و از ماه ژانویه هر شنبه دهها هزار اسرائیلی درمورد آن تظاهرات می کردند، در حالی که افراد ذخیره از پیوستن به واحدهای خود خودداری می نمودند. همچنین، به آقای نتانیاهو اتهام زده می شود که خیره سرانه معتقد بوده که حماس جرئت و جسارت به چالش کشیدن قدرت نظامی اسرائیل را ندارد و به حفظ قدرت خود در نوار غزه، بدون داشتن دغدغه از شهرک سازی ها در کرانه باختری رود اردن، اکتفا خواهد کرد.
در روزهای پس از حمله، تنها کسی که غفلت و کوتاهی خود در پیش بینی رسوخ کوماندوهای فلسطینی به قلمرو اسرائیل و حمله به هدف های نظامی و اِعمال خشونت به غیرنظامیان را پذیرفت، فرمانده ارتش بود. در ۱۲ اکتبر ژنرال هرتزل لِوی، رئیس ستاد ارتش در جنوب اسرائیل گفت: «ارتش مسئول تأمین امنیت کشور و شهروندان آن است، بامداد شنبه، در منطقه پیرامون نوار غزه، ما از پس انجام این کار بر نیامدیم. ما از این امر درس هایی می گیریم، تحقیق می کنیم و در حال جنگ نیز هستیم».
از سوی دیگر، تا زمانی که این مطلب منتشر می شد، آقای نتانیاهو از حساب پس دادن درمورد وجود نقص های پرشماری که زمینه را برای انجام نخستین حمله شدید به خاک اسرائیل از سال ۱۹۴۸ فراهم کرده بود، طفره رفته است. دفتر نخست وزیر درست عکس این عمل و چنین القاء کرد که ارتش در این باره مسئول است و تأکید نمود که آقای نتانیاهو با تأخیر زیاد از حمله باخبر شده است.
نخست وزیر در سخنرانی ۱۳ اکتبر خود در کنست (مجلس اسرائیل) در هنگام رأی گیری برای بسط دولت «اضطرار ملی» و ایجاد یک کابینه جنگی، در حالی که لباس سیاه پوشیده و آشکارا از رویدادها منقلب بود، ترجیح داد شجاعت غیرنظامیان و نظامیان را تمجید کند و اعلام کرد که «مردم و رهبران جامعه متحد هستند». او کشتارها را با هولوکاست همسان دانست و حماس را همچون «سازمان حکومت اسلامی» (داعش) خواند و وعده داد جنگ علیه سازمان اسلامی فلسطینی با نابودی آن پایان خواهد یافت. روز بعد، روزنامه پرفروش یدیعوت آخرونوت نوشت: «در سخنرانی او همه چیز جز پذیرش مسنولیت بود. حتی یک کلمه حاوی عذرخواهی نبود. چنان که گویی او در آنجا نبوده، در واقع هم او در آنجا نبود».
دو نظر سنجی انجام شده درست پیش از تشکیل دولت جنگی، نشان می دهد که میزان محبوبیت رهبر حزب لیکود (راست) که در ماه های اخیر رو به کاهش بوده، به حالت سقوط آزاد درآمده است. بنابر تحقیقی در مورد افکار عمومی که توسط روزنامه انگلیسی زبان جروزالم پست منتشر شده، ۸۶ درصد از افراد مورد پرسش «مدیریت کشور» را زیر سئوال می برند و اکثریتی کوچک (۵۶ درصد) معتقدند که نخست وزیر پس از ضد حمله اسرائیل که «خنجر آهنین» نامیده شده، باید استعفا دهد. بنابر یک نظر سنجی منتشر شده توسط روزنامه دست راستی معاریو، درصورت برگزاری انتخابات قانونگذاری، حزب لیکود که درحال حاضر قدرت را در دست دارد فقط ۱۸ کرسی (دربرابر ۳۲ کرسی کنونی) به دست خواهد آورد، درحالی که حزب آقای گانتز تعداد کرسی هایش از ۱۲ کرسی کنونی به ۴۱ افزایش خواهد یافت. در مجموع، اپوزیسیون کنونی ۷۸ کرسی از مجموع ۱۲۰ را به دست خواهد آورد.
با آن که جنگ غزه توجه ها را به سوی خود جلب کرده، تردیدی نیست که آینده سیاسی آقای نتانیاهو، اگرچه هنوز چیزی مشخص نیست، تیره و مبهم است. به رغم شوک ناشی از حمله حماس، تفرقه سیاسی وجود دارد. یائیر لاپید، رئیس اپوزیسیون، نماینده مجلس و رهبر حزب «یش عتید» (میانه) از بازشناختن دولت کنونی همچون یک «دولت واقعی اتحاد ملی» خودداری کرد. از اینرو رفتار آقایان بنی گانتز و گادی آیزنکوت، رئیس پیشین ستاد ارتش ، که با شرکت در این دولت به آقای نتانیاهو امتیاز می دهند ، مبهم و نامشخص است. این درحالی است که آنها در این دولت در کنار نخست وزیر، یوآف گالانت (لیکود) وزیر دفاع و رون دیرمر (لیکود) وزیر امور راهبردی قرار دارند. البته، این دولت بسط یافته تصمیم هایی می گیرد اما از نظر قانونی نقش آن فقط جنبه مشورتی دارد و نظرات آن باید به تصویب نهادی برسد که در آن جناح های راست و راست افراطی اکثریتی بزرگ دارند. این نهاد متشکل از وزیر دفاع و وزیران دیگر است.
هرچه که باشد، راه یافتن آقایان گانتز و آیزنکوت – دو رئیس پرتجربه نظامی ارتش- جبران کمبود تجربه وزیران دیگر را می کند. برخی از این وزیران حتی خدمت نظامی انجام نداده اند. این امر به آقای نتانیاهو امکان می دهد که در مقابل درخواست های افراطی ترین اعضای دولت خود تعادل ایجاد کند. از جمله این افراد آفایان ایتامار بن گِویر (امنیت ملی) و بزالل اسموتریچ (دارایی) هستند. همچنین، این تعادل به ارائه تصویری میانه روتر از دولت – هم در عرصه داخلی و هم در صحنه بین المللی- کمک می کند.
این باقی می ماند که آیا دولت بسط یافته خواهد توانست اسرائیل را به پیروزی برساند. البته، هدف های تعیین شده برای ارتش در سطحی پایین تر از وعده هایی که به مردم داده شده است. موضوع نه برسر ازبین بردن حماس، بلکه فقط از بین بردن شاخه مسلح آن است. این درحالی است که حتی رسیدن به همین هدف هم مستلزم صرف زمان است. زمانی که برای اسرائیل تا ابد نمی تواند ادامه یابد زیرا پاسخ نظامی بر افکار عمومی جهانی اثر می گذارد و برای آقای نتانیاهو نیز یک وقفه کوتاه سیاسی است.
در این حین، اراده نخست وزیر برای ازبین بردن حماس متکی بر یک پشتیبانی گسترده در اسرائیل است. در این پشتیبانی، آمیخته ای از انتقامجویی و هراس از بازگشت نیرومند دشمنی قوی وجود دارد که برای صدها هزار اسرائیلی که در نزدیکی نوار غزه زندگی می کنند، دغدغه انگیز است.
