امامعلی رحمان، رئیس جمهوری تاجیکستان، نسبت به خطر ورود "سیل واژههای اقتباسی" به زبان رسمی این کشور هشدار داده و از پژوهشگران و فرهنگیان تاجیک خواسته است جلوی آن را بگیرند.
آقای رحمان شب گذشته (چهارشنبه ۴ اکتبر/۱۲ مهر) در پیامی تلویزیونی به مناسبت روز زبان دولتی این کشور که با امروز پنجشنبه ۵ اکتبر/۱۳ مهر و زادروز خود او مصادف است، گفت که وارد شدن واژهها به فصاحت و بلاغت زبان "تاجیکی" لطمه میزند.
وی گفت: "به محققان زبانشناس، ضیائیان (روشنفکران) و عموماً هر شخصی که تقدیر (آینده) زبان برایش عزیز میباشد، ضروری است که زبان تاجیکی را همچون زبان دارای تاریخ و آثار بینظیر از سیل واژههای اقتباسی که امروز توسط تکنولوژیهای نوین و مال و محصولات خارجی به تمام زبانها وارد شده ایستادهاند (وارد شدهاند)، حفظ نمایند و در پاک و بیآلایش نگاه داشتن و به نسلهای آینده به میراث گذاشتن آن سهم وطندوستانه خود را گذارند (ادا کنند)
."
به گفته آقای رحمان، وارد شدن واژههای اقتباسی به محدود شدن "محیط و میدان استفاده کلمههای خودی، کمرنگ شدن سیمای ملی زبان دولتی ما و کاهش یافتن فصاحت و بلاغت آن" منجر میشود.
رئیس جمهوری تاجیکستان افزود: "تاریخ بسیار مثالها را میداند که در برابر از بین رفتن زبان، ملت نیز از بین میرود؛ یعنی بقای زبان، بقای ملت و فنای زبان، فنای ملت است."
آقای رحمان در پیام خود همه جا نام زبان رسمی تاجیکستان را "تاجیکی" خواند، در حالی که در سالهای گذشته وی همواره از عبارت "تاجیکی فارسی" استفاده میکرد. صاحبنظران میگویند دلیل پرهیز او از کاربرد نام "فارسی" تیرگی و تنشهایی است که طی دو سال اخیر میان تاجیکستان و ایران بوجود آمده است.
زبان فارسی از دوران سامانیان تا زمان سرنگونی امارت بخارا در قلمرو امروزه آسیای میانه زبان رسمی حکومتهای محلی بوده، اما طی ۷۰ سال حکومت شوروی زبان روسی جایگزین آن شده بود. با تصویب نخستین قانون زبان در سال ۱۹۸۹ فارسی دوباره زبان رسمی جمهوری شوروی تاجیکستان شد.
آن زمان در متن قانون زبان و متن قانون اساسی تاجیکستان که بعدتر تصویب شد، نام زبان "تاجیکی (فارسی)" ثبت شده بود ، اما در سال ۱۹۹۴ با پیشنهاد یکی از اعضای پارلمان واژه "فارسی" از متن قانون برانداخته (برداشته) شد.
طبق قانون سال ۱۹۸۹ قرار بود خط فارسی هم دوباره در تاجیکستان رسمی شود، ولی با گذشت حدود سی سال از آن دوران تاجیکان همچنان از خط سیریلیک به اضافه چند حرف برای بیان آواهای خاص فارسی، استفاده میکنند.
دولت شوروی سال ۱۹۲۹ خط لاتین و ۱۰ سال بعد خط سیریلیک را جایگزین خط فارسی کرد. بحثها بر سر بازگشت به خط فارسی همچنان در میان فرهنگیان تاجیک وجود دارد، ولی دولت هرگز تصمیمی در راستای رسمی کردن این خط نگرفته، هرچند در سالهای پیش ساعتهایی به تدریس "خط نیاگان" در مدارس اختصاص داده می شد.
تا سال ۲۰۱۰ روز "زبان دولتی" در تاجیکستان ۲۱ ژوئیه بود، ولی از آن زمان این روز به ۵ اکتبر منتقل شد، یعنی روز تصویب قانون جدید زبان که با زادروز آقای رحمان مصادف است.