پوهاند محمد بشیر دودیال

په  اقتصاد کې زمکه د پانګې، کار او مدیریت تر څنګ یو مهم تولیدی عامل دی، په تیره بیا د افغانستان په شان یوه داسې هیواد ته  چې له یوې خوا یې کرنه مهم مسلط  اقتتصادی سکتور او له بلې  خوا کرنی ته مساعدې زمکې ډیرې  لږ دی، دغه عامل حیاتی او ستراتیژیک اهمیت لري.

اېمل پیاوړی

ولسمشر غني امریکا ته د خپل سفر پرمهال او د امریکا متحدو ایالتونو جمهوررئیس ډونالډ ټرمپ سره په کتنه کې په واضح توګه ورته وویل چې افغانستان نور دېته لېواله نه دی چې بې قید او شرطه نړیوالې مرستې ترلاسه کړي او په هغو وپایي، بلکې موږ غواړو چې د واضح ژمنو په مقابل کې نړیوالې مرستې ترلاسه کړو.

پسته که نام علمی آن Pistacia vera است در کشورهای سوریه ترکیه ایران ترکمنستان و افغانستان می روید. در خت پسته از ۷۰۰۰ سال مورد استفاده بشر قرار گرفته است. صورت استفاده آن در افغانستان از ۳۰۰۰ سال سابق بوده آریائی ها آز آن به حیث غذا و هفت میوه مورد استفاده قرار می دادند.

بقیه در ضمیمه

عبدالاحمد فیض

 با فروپاشی نظام طالبانی فرصت خوبی برای افغانستان دست داد تا ازآن درراستای پایگذاری نهاد ها وساختارهای قانونمند، مدرن وبرپایه نیازمندیهای یک جامعه که زخمهای عمیقی ناشی ازجنگهای داخلی را درپیکرداشت،استفاده میشد وبی تردید فصل درخشان بود که دولتمردان درین کشوربا داشتن مساعدتهای گسترده بین المللی بایست

محمدبشیر یوسفزوی

ولسمشر غني په تېرو پنځو کالو کې ځینې داسې پلانونه او برنامې طرحه کړې چې ګټې او مثبت تاثیرات یې یوازې تر افغانستان پورې محدود نه دي، بلکې د سیمې ټول هیوادونه ورڅخه د خپل فعالیت او شراکت په اندازه ګټه کولی شي، مګر پاکستان په لومړیو کې د دغو برنامو د ناکامولو هڅې وکړې او کله چې پاکستان ونتوانېد چې د هغو مخه ونیسي، نو اوس بالاخره دې نتنیجې ته رسېدلی دی چې په دغه سیمه ییزه همکارۍ کې ورشریک شي.

په همدې موخه یې ولسمشر غني ته رسمي بلنه ورکړې او د سفر موخه یې هم د ولسمشر غني د سیمه ییزه اقتصادي همکاریو او اتصال د فکر او لیدلوري په اړه د دواړو لوریو تر منځ مفصل بحث دی. له دې څخه ښکاري چې پاکستان غواړي کرار کرار د سیمه ییزې همکارۍ د ټلوالې فعال غړی شي. که څه هم دوی ډېره ناوخته د ولسمشر غني د اقتصادي فکر ارزښت درک کړ، مګر لا هم سر وخت دی که چېرې پاکستان وغواړي په دې برخه کې صادقانه همکاري وکړي، نو هم به د پاکستان، هم د افغانستان او هم د سیمې د هیوادونو لپاره ګټور وي، ځکه چې د سیمه ییزې همکارۍ پر وړاندې لوی تهدید ترهګري او ناامني ده او د دې تر شا د پاکستان مستقیم لاس دی، نو څومره چې پاکستان د سیمه ییزې همکارۍ ټلوالې ته ور نږدې کېږي، نو همغومره مجبوره دی چې له ترهګرۍ څخه لیرې والی اختیار او بالاخره خپلې اړیکې ورسره پرې کړي.

که پاکستان د ولسمشر غني د سیمه ییزې اقتصادي همکارۍ ټلوالې غړی شي، نو دا کار به د سوداګرۍ د ودې، زیربنا، اقتصادي غوړېدا او د خلکو د ژوند او معیشت د ښه والي تر څنګ د سیمې د امنیت او ثبات په برخه کې هم لویه همکاري وکړي او له امله به یې اوسنۍ ستونزې، تهدیدونه او ناخوالې یو مخ هوارې شي.

ولسمشر غني چې څلور کاله وړاندې د سیمه ییزې اقتصادي همکارۍ کوم پلان ترتیب او شریک کړ، نو د منځنۍ اسیا هیوادونو یې نه یوازې تود هرکلی وکړ، بلکې عملاً یې په دې برخه کې همکاریو ته چمتووالی وښوده، ځکه چې یاد هیوادونه پرېمانه انرژي او ګاز لري او د هغو د لېږد او پلور لپاره دوی د همدغسې یو پلان اړتیا احساسوله.

د ولسمشر غني د همدغې سیمه ییزې همکارۍ او اتصال د فکر او لیدلوري له برکته اقینه او چابهار بندرونه، د لاجوردو لار او له بېلابېلو هیوادونو سره هوایي دهلېزونه پرانیستل شول. ټاپي او کاسا زر پروژې پیل شوې. د دې او ورته نورو برنامو او پروژو ګټه ټولو ته رسېږي او باور دی چې په نږدې راتلونکي کې به دېته ورته نورې اقتصادي او ګټورې پروژې هم پیل شي. د دغو پروژو د تطبیق او بریالیتوب لپاره د سیمې د هیوادونو صادقانه همکاري او فعال ګډون حتمي دی. د افغانستان رول له دې پلوه کې په کې د ځانګړي ارزښت لرونکی دی چې افغانستان د سیمې د څلور لارې په توګه خاص موقعیت لري او د هیوادونو او د همکاریو د تقاطع او وصل نقطې په توګه مطرح دی، مګر د پاکستان ارزښت د یادو پروژو د امنیت د تامین لپاره ګټور دی، ځکه چې د پاکستان له راتګ سره به د ناامنۍ او ترهګرۍ ستونزې او تهدیدونه کم شي.

نویسنده وگذارشگر:سیان کلب)Callebs Sean )
منبع وتاریخ نشر : سی جی تی ان )CGTN- )80-80-9802
برگردان : پوهندوی دوکتور سیدحسام »مل« .
 

ادامه در ضمیمه

محمدروښان ښاد

پخوا داسې فکر کېده چې جغرافیه یو جامد او کنګل شی دی او د تغیر وړ نه ده او له همدې امله افغانستان لسیزې او سلیزې زجر ګاله او د سخت موقعیت لپاره یې هر وخت د پاکستان ناز پر ځان ووړ، مګر ولسمشر غني نه یوازې دا فکر بدل کړ چې جغرافیه د تغیر وړ ده، بلکې عملاً یې افغانستان موقعیت هم په سیمه ییزه همکاریو سره داسې فکر کړ چې ډېرو یې لا فکر هم نشو کولی.