اهداف ستراتژیک در ورای پاک سازی سر زمین موعود

عبدالصمد ازهر 

سوالات زیادی در ارتباط با هجوم غیر منتظره لشکر حماس در ۷ اکتوبر، موجود است. شکستن تمام موانع، گریز از کمره ها و وسایل مراقبتی شباروز فعال، گذشتن از الارم های بسیار حساس با تکنالوژی پیشرفته، تصرف پسته های مرزی، قتل عام اشتراک کننده گان یک کنسرت و گروگان گیری صدها نفر، همه در حالی صورت گرفت که از جانب نیروهای همیشه آماده ی امنیتی و نظامی اسراییل هیچ واکنش عاجل به عمل نیامد. چندین ساعت طول کشید تا نیروهای امنیتی به حرکت درامدند. شماری از رسانه ها در خاور میانه، هند، افریقا، و چندین کشور دیگر به اضافه یوریشیا اذعان کرده اند که موساد اسراییل یک دستگاه استخباراتی چنان نیرومند، مجهز و گسترده است که چه در داخل کشور و چه در بیرون، نظارت کامل و دقیق داشته اطلاعات تازه به تازه برایش می رسد. در کنار آن، این وسایل مراقبتی همیشه فعال الکترونیک و محکم بندی های مرزی، حتا حرکت های مور و پرنده را نیز مجال پنهان کاری نمی دهد. بنا بر آن امکان دارد موساد از این پلان که دو سال برایش آماده گی گرفته شده بود، اطلاع داشته قصداً در برابر آن اقدامی نکرده و در ۷ اکتوبر نیز قصداً نه عملیات پیشگیرانه انجام داد و نه آماده باشی را به اجرا گذاشت. هدف این بود تا با قبول قربانی، دستاویز قانع کننده یی مثل نهم سپتمبر (۹/۱۱) داشته باشند تا به اهداف ستراتژیک خود که از آن جمله توسعه قلمرو و احداث کانال بنگورین می باشد، دست یابد. اما بعضی از رسانه های امریکا، این ارزیابی ها را تیوری توطئه خوانده اند.  

کانال بنگورین چیست و از کدام مسیر می گذرد؟

این یک کانال مورد نظر است که خلیج عقبه را با بحیره مد یترانه وصل می کند و در رقابت با کانال سویز فراختر، مجهز تر اما درازتر حفر می گردد. این کانال را به نام اولین صدراعظم و موسس دولت اسراییل بنگورین نامیده اند. طول آن ۲۹۲،۹ کیلومتر که نسبت به کانال سویز با طول ۱۹۳،۳ کیلومتر  ۱۰۱،۱ کیلومتر درازتر می باشد.  

در جولای ۱۹۶۳، یک لابراتوار تحقیقاتی بنا به هدایت حکومت ایالات متحده، در مورد به کار برد  ۵۲۰ مواد انفجاری ذروی مدفون شده برای حفاری چنین کانالی در دشت و کوه های نیگیب ( النقَب) تحقیقاتی انجام داد. این سند تا سال ۱۹۹۳ در جمله اسناد اشد محرم نگه داری شد.

کانال یاد شده از بندر ایلات در شمالی ترین بخش خلیج عقبه در همسایگی سرزمین اردن آغاز  در دره عربه میان کوه نگیب یا نگیو و بلندی های اردن تا یک صد کیلومتر به طرف شمال ادامه یافته و قبل از بحیره مرده (میت) در سر زمین اسراییل از میان دشت و کوه نوار غزه را دور زده در شمال آن به مدیترانه وصل می شود. قابل یادآوریست که در آغااز دهه هشتاد، بریتانیا می خواست چنین کانالی را از مدیترانه به بحیره مرده یا میت وصل کند، اما مطالعات نشان داد که آن بحیره بیشتر از ۳۵۰ متر بایانتر از سطح بحر می باشد. بعد این فردیناند دلسیپس بود که طریق سویز را انتخاب کرد.

در اپریل ۲۰۲۱ اسراییل اعلان کرد قرار است کار روی اعمار این کانال در ماه جون همان سال آغاز شود. در برنامه، دو کانال موازی به طول ۳۰۰ متر یکی بر ای رفت و دیگری برای آمد، هر کدام با عمق ۵۰ متر و عرض ۲۰۰ متر در نظر گرفته شده است. بزرگترین کشتی حمل و نقل به طول ۳۰۰ متر و عرض ۱۱۰ متر می تواند به سهولت از آن عبور کند. این کانال ۱۰ متر عمیق تر و در حدود ۱۰۰ متر نسبت به کانال سویز دراز تر خواهد بود. در حال حاضر کشتی به بزرگی یاد شده، نمی تواند از کانال سویز عبور کند و مجبور است دماغه امید را دور بزند. در کانال سویز به دلیل فقدان ترافیک دو طرفه عبور از یک طرف به طرف دیگر به نوبت اجرا می شود و بناءً زمان زیاد می برد.

می گویند این کانال در ظرف پنج سال با استخدام ۳۰۰ هزار انجیر و تکنیسین از انحای جهان، به مصرف تخمینی ۱۶ تا ۵۵ ملیارد دالر ساخته خواهد شد و عاید سالانه آن ۶ ملیارد دالر پیش بینی شده است. یک امتیاز دیگر آن این خواهد بود که برخلاف کانال سویز که در منطقه ریگی و پیوسته ترمیم طلب است، این یکی دیوارهای جانبی صخره ای داشته به ندرت به ترمیم و بازسازی ضرورت می داشته باشد.

اگر از تاریخچه آن برای اجتناب از درازی سخن بگذریم، کانال سویز که به صورت مشترک از سوی بریتانیا و فرانسه مدیریت می شد، در سال ۱۹۵۶ از سوی جمال عبدالناصر رییس جمهور مصر ملی اعلان گردید که در واکنش در برابر آن از سوی مثلث بریتانیا، فرانسه و اسراییل اعلان جنگ داده شد. بعد از حمله اسراییل، آن دوی دیگر نیز به آن پیوستند و در یک حمله ی برق آسا پورت سعید و پورت فواد را اشغال و کانال را زیر کنترول گرفتند. نکیتا خروسچف رهبر اتحاد شوروی یک التیماتوم قوی صادر کرد و اخطار داد اگر مهاجمان فوراً برنگردند اروپا را با باران ذروی نابود خواهد کرد. امریکا هم برای جلوگیری از وخامت اوضاع، هم پیمانانش را توصیه به بازگشت کرد. به این گونه این بحران خاتمه یافت ولی کانال در اثر ناراحتی های میان مصر و اسراییل تا مارچ ۱۹۵۷ مسدود ماند. بار دیگر در اثر  جنگ شش روزه ۱۹۶۷ میان مصر و اسراییل این کانال مدت درازی بسته شد و بعد از آنکه انور السادات رییس جمهور مصر از راه آشتی و تاسیس روابط دپلوماتیک پیش آمد، در سال ۱۹۷۵ دوباره به روی رفت و آمد کشتی ها باز گردید.در سال های بعدی نیز بنا بر معاذیر فنی و یا نشست کشتی غول پیکر، مشکلاتی در آن پدید آمده است. این بندش ها از یک طرف و انتقام ملی شدن کانال از سوی دیگر، مفکوره ی احداث کانال بنگورین را به میان آورد. احداث این کانال نو، ضربه مهلکی خواهد بود بر اقتصاد مصر که سالیانه در حدود بیشتر از نه ملیارد دالر از ترافیک کشتی ها عاید دارد. تسلط عربستان بر ذخایر بزرگ نفتی جهان و مالکیت مصر بر کانال سویز به مثابه شاهراه بزرگ ترانزیتی آبی، هر دو کشور را جایگاه مسلط در سیاست و اقتصاد منطقه داده اند. حفظ مناسبات دوستانه با مصر و تلاش برای گسترش روابط با جهان عربی، شاید تا حدی باعث تاخیر در آغاز کار  این پروژه شده باشد، ولی همین منابع قبلاً یاد شده به این باور اند که اکنون حمله عاقبت نیندیشانه حماس تیشه توسعه طلبی اسراییل را دسته داد تا یکی از اهداف ستراتژیکش- پاکسازی غزه از ساکنان اصلی و الحاق آن به اسراییل را جامه عمل پوشاند و هدف دوم یعنی کوتاه کردن راه کانال مورد نظر را با گذشتاندن آن از قلب غزه و کاستن هزینه آن، به دست آورد.  چون جنگ جاری در غزه مناسبات اسراییل و جهان عرب را پر آشوب ساخته و دوباره عادی سازی این مناسبات زمانگیر است، شاید همین فرصت مناسب برای آغاز پروژه کانال باشد.

نقاط مثبت ایجاداین شاهراه آبی برای اسراییل:

• با احداث این پروژه، اسراییل به اهداف بلند جیو ستراتژیک و جیو اکونومیک دست می یابد؛
• نقش بارز در دینامیک ترانسپورت و ترانزیت تجارت جهانی می داشته باشد؛
• از انزوای سیاسی می براید؛
• جایگاه ستراتژیک و حیثثیت بین المللی آن بالا می رود؛
• با در  نظرداشت دلچسپی ایالات متحده به احداث این پروژه، همبسته گی سیاسی-نظامی دو کشور و اهمیتی که این پایگاه و این راه برای هردو خواهد داشت، در باز و بسته کردن آن در وقت بحران ها دست بالا داشته کشورهای دیگر خواهند کوشید راه تفام با آنها را حفظ کنند؛
• انتقال و جا به جا کردن این مقدار انفجاری های ذروی در دشت نگیب، می تواند یک پوتانسیل در تقویت زرادخانه اتومی اسراییل باشد؛
• اگر تیوری توطئه را یکسو بگذاریم، هجوم بزرگ و موفق حماس در ۷ اکتوبر، ضربه یزرگی بود بر استخبارات، درجه آماده گی ها، توانایی ها و حیثیت اسراییل که همچون حبابی ترکید. آنچه در پاسخ از سوی اسراییل به عمل آمد، از بمباردمان مسلسل خانه های مسکونی، مکاتب، شفاخانه ها، سیستنم آبرسانی و دیگر بناهای عامه و قصابی بدون تفریق کودکان، زنان، سالخورده گان و جوانان و یا قطع مواد خوراکه، نوشابه، دوا و مواد سوخت، هیچ کدام نه تنها نتوانست آن شکست و آن زبونی نخستین را جبیره کند بلکه خود را بیش و بیشتر در جهان منزوی کرد تا جایی که حتا پشتیبانان دایمی اش نیز از آن فاصله می گیرند. کانال بنگورین، می تواند طوری که گفته شد، رویه ی جهان را در آینده در برابرش تغییر مثبت دهد.

 

 اما فراموش نکنیم که حفر و تجهیز این کانال زمانگیر است و نمی تواند درمانگر عاجل زخم های وارده بر قوانین و اصول جهانی و انسانی باشد.

در حالی که ازحماس نه تنها حمایت نمی کنم، بلکه عرض وجود آن در فتره زمانی مشخصی و جدا کردن نوار غزه از کناره غربی رود اردن، سوال های زیادی را نیز برانگیخته می تواند، اما حمایت از حق مردم فلسطین برای مبارزه بر ضد اشغال و انواع ستم اسراییل را عادلانه، قانونی و ضروری می دانم.

اسراییل و بزرگترین حامی و شریک اعمالش ایالات متحده، این داغ تاریخی ننگین پاره کردن تمام نورم های قانونی و انسانی را بر پیشانی حمل خواهند کرد. با ثبت این نسل کشی در تاریخ، تمام شعارها و بلوف های حقوق بشر، دموکراسی، آزادی، حمایت از کودکان و زنان، حق تعیین سرنوشت،  و.. و... همه به جایگاه دروغ  بزرگ تاریخی سقوط کردند. علاوه بران، معیارهای دوگانه امریکا، چهره واقعی محکمه جنایی بین المللی را نیز برهنه تر کرد.

«نظم جهانی» موجود به افلاس رفت. کشورهای جهان در پی فاصله گیری از آن و یافتن بدیل پذیرفتنی برای اکثریت جامعه بشری  با سرعت تعجیلی خواهند بود.    

۲۸ / ۰۸ / ۱۴۰۲

۱۹ / ۱۱ / ۲۰۲۳