بخش علوم زراعتی قاموس کبیر افغانستان

کارهای تخنیکی با مُدرن ترین شیوه به راه افتاد و تیم کاری نظرات رسیده را بررسی میکرد، نظرات تماماً تحسین آمیز بود، تیم کاری قاموس توقع داشت نقد های را نیز دریابد، ولی هموطنان ګرامی فقط دایماً این تیم را تشویق فرموده و کار های تیم را ستوده اند. ضرور میدانیم تا نخست اسمای ذوات جلیل القدر را که اساسګذاران بودند؛ یادوآوی نماییم:

شادروان دوکتور خلیل الله هاشمیان استاد بزرګوار و محترم پوهنتون که عمر پربرکت شان را در خدمت به کشور و تربیه جوانان سپری نموده بودند، میرمن نصیبه اکرم ژورنالیست و نویسنده، محترم رحمت اریا، دانشمند مجرب جناب داکتر وزیری، محترم دپلوم انجنیر قیس کبیر، داکتر صاحب سیدعبدالله کاظم، داکتر صاحب نعیم اسد، محترم احسان لمر، استاد ګرامی سیستانی، محترم احمد راتب فقیری،پوهندوی شیما غفوری، میرمن نسرین برات، پوهندوی محمد اصف بهاند، محترم ملکزی، استادمسعود فارانی و جناب میرزاده صاحب. البته دانشمندان زیادی به اشکال مختلف؛ مستقیم، غیر مستقیم، به شکل کمک و حمایه مادی، تقویه معنوی، قلم ومشوره و از راه دور ونزدیک این تیم را کمک فرموده اند.

میرمن صالحه واهب واصل

عرض ګردد که افغانستان یک کشور عمدتاً زراعتی است، سکتور مسلط درین کشور زراعت است و بیشترینش آنلاین یکی از شیوه های معمول امروز است که توسط وسایل دیجیتل عیار میګردد.

محترم دیپلوم انجینر قیس کبیر

طوریکه ملاحظه میګردد؛ جوانان در رشته های تخصصی شان با اصطلاحات متعددی روبرو میګردند، این در حالیکه   استاد میسر نمیباشد، بناً انها مجبور اند به یک مرجع عاجل مراجعه نمایند تا مشکل شان حل و اصطلاح مربوطه را بدانند، این مرجع همانا قاموسها اند. خوشبختانه امروز قاموسها چه بشکل هارد(چاپي) و چه بشکل آنلاین در دسترس قرار دارند که محصلان، محققان و کار کنان مسلک ورشته مربوطه با یک کلک کردن مشکل شان را از آن طریق حل مینمایند. آموزش سریع امروزی که کمترین ضایعات وقت و اندکترین اشتباه در آن متصور است، همین شیوه است. قاموس انلاین درین زمینه بهترین مرجع است. پروژه ی قاموس کبیرافغانستان در جنب سایر اصطلاحات، به تدوین قاموس زراعتی نیز پرداخت. درین عرصه بیشترین مسئولیت را جناب داکتر صاحب وزیری دانشمند و متخصص شناخته شده؛ هم در داخل کشور وهم در سطح جهانی ، به عهده ګرفتند. و استاد محترم پوهندوی شیما غفوری و همچنان تااندازه ی اینجانب همکار بوده ایم.

داکتر عبدالکریم وزیری متولد سال 1951 میلادی در شهر کابل بعد از فراغت از لیسۀ نجات (امانی) در ماه اپریل 1971 جهت تحصیلات عالی عازم آلمان شد. بعد از ختم دورۀ عملی و اشتودین کولیگ(Studienkolleg) از اکتبر 1973 الی سپتمبر 1978 دورۀ تحصیلات عالی را با اخذ درجۀ دیپلوم انجنیری (Dipl. Eng. agr.) در رشتۀ زراعت در پوهنتون شهر بن به پایان رساند.

داکتر عبدالکریم وزیری

از اکتوبر 1979 الی مارچ 1983 دورۀ دکتورای خویش را دررشتۀ کیمیای زراعتی و فیزیولوجی نباتات طی کرده به اخذ درجۀ دکتورای زراعت (Dr. agr.) نایل گردید. بعد از آن ابتداء در موسسۀ تحقیقاتی زراعتی وزارت زراعت فدرال آلمان (FAL) در شهر براونشویک و بعداً در انستیتوت تحقیقاتی زراعتی LUFA در شهر بن به حیث عضو علمی به کار های علمی و تحقیقاتی پرداخت. در سال 1991 از طرف اتاق زراعت راینلند (Landw. Kkamer Rheinland) به حیث کار شناس (Sachverständiger)در بخش کیمیای زراعتی نامیده شد. از سال 1991 الی 1998 به حیث آمر بخش تولید کودهای عضوی در کمپنی دیفینتال در شهر سیلپیش اشتغال داشت. درکنار وظیفه رسمی از 1992 الی 1995 به حیث عضوگروپ کاری مواد عضوی (Bio Abfall) در فدراسیون دفع مواد فاضلۀ عضویBDE در شهر کلن توظیف بود. در برج جون 1998 با تاسیس دفتر مشاورتی InRec به کار خصوصی در بخش حفاظت محیط زیست آغاز نمود. بتاریخ 9 می سال 2002 به حیث مترجم شخص صدراعظم جمهوری اتحادی آلمان آقای Gerhard Schröder در سفرش به کابل شامل هیئت وی بود. از نومبر 2002 الی اخیر سال 2004 به سمت عضو تیم مشاورتی از طرف وزارت همکاری های اقتصادی و انکشاف آلمان BMZ برای بازسازی مجدد فابریکۀ قند بغلان توظیف گردید. از جنوری 2005 الی دسمبر 2012 به حیث رئیس عامل فابریکه قند بغلان ایفای وظیفه نمود. در اکتبر 2010 مدال بانک انکشافی دولت فدرال آلمان DEG به ارتباط بازسازی مجدد فابریکۀ قند بغلان به وی اعطاء گردید. از سپتمبر 2014 الی اپریل 2016 به حیث عضو تیم کاری پلانگذاری پروژۀ زراعتی برای شمال افغانستان در موسسۀ همکاری بین اللملی (GIZ) وظیفه داشت. از 2014 به این طرف به قسم داوطلبانه به حیث عضو شورای اداری بنیاد آوتیست (ATZ) و قاضی افتخاری در محکمۀ اداری شهر کلن (Verwaltungsgericht Köln ) موظف است. به ارتباط کار های تحقیقاتی چند اثر از وی موجود است. در چوکات کارهای قاموس کبیر افغانستان در بخش زراعت همکاری دارد.

استاد ش.غفوری

پوهندوی شیما غفوری قبلاً استاد پوهنځی زراعت در افغانستان، درسال ۱۳۳۷ ش. در شهر کابل چشم به جهان گشود. لیسۀ عالی رابعۀ بلخی کابل را با سپری نمودن امتحانات ارتقایی در سال ۱۳۵۴ هـ. ش به پایان رسانید. در همان سال از طریق امتحان کانکور پوهنتون در کتگوری عالی ترین نمرات به بورس تحصیلی در رشتۀ انجنیری زراعتی درکشور بلغاریا اعزام شد. بعد از اختتام دورۀ تحصیل تا درجۀ ماستری با دو مدال طلا و اخذ لقب ممتازترین فارغ التحصیل سال ۱۹۸۱ کلیه پوهنتون های بلغاریا، شامل کادر علمی پوهنځی زراعت پوهنتون کابل گردید و تا رتبه علمی پوهندوی رسید. بعد از وقوع جنګهای داخلی به آلمان مهاجرت نمود، که تافعلاً مصروف امورات علمی – تحقیقی و نویسندګی اند. وی بر اساس فعالیت های مفید خویش در آلمان مفتخر به اخذ لقب (زن شجاع سال ۲۰۱۴ ع)، مدال عالی خدمت ریاست جمهوری فدرال آلمان در سال ۲۰۱۲ و نشان شهر ماربورگ ۲۰۱۳ نایل آمده است. علاوتاً در زمرۀ هفت زن خارجی دارای ظرفیت عالی در سال ۲۰۰۸ در ایالت هیسن آلمان شمرده شده و به تعدادی از تحسین نامه ها وتقدیر نامه ها به حیث فعال حقوق زن از جانب مؤسسات مختلف نایل گردیده است. استاد شیما غفوری دارای تجربه چندین ساله تدریس بوده و عضو دیپارتمنت اقتصاد وتوسعه زراعتی بودند. این دیپارتمنت یکی از مهمترین و غنی ترین دیپارتمنهتای پوهنځی زراعت بود که در راس آن پوهاند دوکتور خیرالله دولتی،پروفیسور شناخته شده کشور، که در پوهنتونهای امریکایی نیزتدریس نموده بودند، قرار داشت. سایر اعضای دیپارتمنت دوکتورمحمد حسن کامران(تحصیل کرده ایالات متحده)، استاد صدیق شریف( تحصل کرده ایالات متحده)، پوهنوال دوکتور میر آقا تحصیل یافته ایالات متحده و پوهاند ویسا تحصیل یافته امریکا(وکانادا) بودند.

اینجانب که در برنامه های ماستری و لسانس پوهنتون کابل، پوهنتون ننګرهار، پوهنتون خصوصی خراسان، پوهنتون افغانها در پاکستان تدریس نموده ام، از همه بیشتر به ضرورت قاموس برای محصلان آګاهی دارم. اینجانب در ده کشور مختلف جهان که از کتابخانه ها و مراکز تحقیق شان دیدن نموده ام، یا در دوران تحصیل و دوره فیلوشیف یا طی کنفرانسهای علمی و سیمینارها ویاهم چند بار بحیث پروفیسور مهمان بوده ام، متوجه شده ام که در کشور های مختلف به زبانهای مختلف قاموسها و دایرة المعارفها را چاپ و آنلاین نیز ساخته اند، در اختیار محصلان میباشد. همچنان کتابخانه های انستیتوتهای تحقیقاتی و ادرات مسلکی دارای قاموسهای مسلکی ورشتوی اند، بناً از صمیم قلب همکار قاموس کبیر افغانستتان ګردیده ام(خداوند توفیق بدهد).

این قلم؛ مصروف در یکی از پوهنتونهای ایران

تیم کاری قاموس کبیر افغانستان به این عقیده است که کارهای خود را هرچه بیشتر از لحاظ محتوا، ساحات ورشته های علمی وسیعتر ساخته، نواقص را به مرور زمان اصلاح و بالاخره باید خود را با کیفیت ومعیار های جهانی ارتقا دهیم. همه چیز در حال پیشرفت وتحول است. خوشبختانه افغانها بعد از چندین سال جنګهای تباه کن، که اکنون اندک فرصت یافته اند، دوباره مصروف سرمایګذاری در ساحات مختلف اند. تیم ما نیز به سرمایکذاری علمی و معنوی پرداخت. درحقیقت جوانان ما سرمایه ی ما اند. مه امید خود را به انها بسته ایم. ممکن بخیلان، حسودان، رقبا و دشمنان تاریخی به این سرمایګذاری ما غبط خورده، یاسرمایه ی مارا توهین کنند، یا آن را کم ارزش معرفی کنند ویا هم شاید در صدد ازبین بردن آن ګردند، ولی حامی این سرمایه کانونهای فرهنکی، مراکز دانش وبالاخره نسل جوان ما اند. تا اکنون تیم قاموس قویاً حمایه شده است. ما این تلاشها و زحمات خود را یک صدقه ی جاریه میدانیم، از دربار ایزد متعال ارزوی اجر آن را داریم.

باید ګفت که بخش زراعت دارای هزاران اصطلاح مسلکی و علمی است. که از انګلیسی و بعضاً المانی ترجمه وتهیه شده است. تجارب نشان داده است که فارغان و مدیران مسلکی زراعت منحیث مامورین ترویج، متخصص باغداری، کارشناس اګرونومی وهارتیکلچر و سایر ساحات کاری با دهاقین و دهاتیان سرو کار دارند، از طرف دیګر ایشان باید در ستیشنهای تحقیقاتی ریسرچ نمایند، درین استقامت بااصطلاحات مختلف برمیخورند، ویا هم مجبور اند نامهای علمی و محلی نباتات، وسایل کار و میتوهای بذر و کشت را بدانند. بالخصوص مدیران ترویج زراعتی باید بالای ادبیات مسلکی زراعت حاکمیت عام وتام داشته باشند. از طرف دیګر یکتعداد فارغان زراعت جوانان شهری اند که تا زمان فراغت شان بااصطلاحات، مفاهیم زراعتی زیاد آشنا نیستند و حتا نباتات و میتود های کار ووسایل کاری دهاقینن را در دهات زیاد بلد نیستند، به همین منظور این قاموس که مصور بوده برای چنین فارغان مُمد خوب واقع میګردد چنانچه هم اصطلاح انګلیسی وهم تعریف پشتو ودری – پارسی ان را درینجا دریافت نموده میتوانند، یعنی ما در پهلوی اصطلاح انګلیسی و معنا و مفهوم آن، لغت عامیانه آنها را نیز اورده ایم. بالخصوص حال که تقرر و کاریابی شکل رقابتی را یافته است، باید محصلان به شیوه خود آموز معلومات شان را ازدیاد بخشند، در غیر آن موجودیت چند چپتر یا کتاب هارد کافی نخواهند بود. با درک چنین مجبوریتها اقدام به تدوین قاموس احساس ګردید. این قاموس تشریحی میباشد. در خاتمه از بارګاه ایزد متعال تمنا داریم تا تیم قاموس کبیر افغانستان را درین راستا یاری رسانیده توفیق بیشتر عنایت فرماید . ( امین)