د سولې مذاکرات په کور دننه؛ کله او چیرته؟!

نظرمحمد مطمئن

لیکوال او شناند

د ډسمبر پر ۱۲مه، د ملي امنیت شورا مشر ډاکټر حمدالله محب پر ټویټر له طالبانو غوښتنه وکړه چې د سولې مذاکراتو پاتې پړاوونه دي په هیواد کې دننه سرته ورسوي، تر څو د سولې بهیر د بهرنیو د غوښتنو پر ځای د افغان ټولنې له غوښتنې برخمن، او بهر کې د سولې بهیر افغان ګټې نه خوندي کوي.

تر دې مهاله طالبانو غبرګون نه دي ښودلې، مګر د افغان حکومت مشر ډاکټر غني او نورو لوړ پوړو چارواکو پخوا او په پرله پسې ډول له طالبانو غوښتې چې په کور دننه د سولې مذاکرات مخکې یوړل شي.

داچې د طالبانو او افغان حکومت پلاوو ترمنځ پر کړنلاره دوه میاشتې چنې ووهل شوې، بالاخره د افغان حکومت پر پلاوي د خلیلزاد او ځینو اروپایې هیوادونو اغیز له امله کړنلاره د طالبانو د غوښتنو په نظر کې نیولو سره ومنل شوه، په داسي حال کې چې ډاکټر غني د افغان حکومت پلاوي لخوا د کړنلاري پر دغه ډول منلو راضي نه و، که مذاکرات په کور دننه وای، حکومت فکر کوي چې بیا به د بهرنیانو دومره زیات فشار نه منل کیدای.

مګر افغان حکومت سره چې په کور دننه ۵۰۰۰ طالب بندیان په زندانو کې وو، بیا یې هم ونه شوای کولای چې د امریکا فشار ته ځان ټینګ کړي، بالاخره یې د طالبانو ټول بندیان د امریکا د فشار له امله ور خوشي کړل.

دا به ښه وي چې داسي شرایط چمتو شي چې د سولې مذاکرات په کور دننه وشي، او ددې امکان هم شته چې د سولې مذاکراتو د پریکړو د پای خبرې په کور دننه وشي او اعلان شي. طالبانو هم نه ده رد کړي چې په کور دننه له خبرو ډډه کوي، بلکې د ناسمو شرایطو او په هیواد کې د امریکا او ناټو پوځیانو شتون په دي برخه کې لوی خنډونه ګڼي.

د مذاکراتو د کړنلاري اړوند، پرته له شکه چې پر حکومتي پلاوي د امریکا، اروپایې هیوادو او نړیوالې ټولنې فشار وو، بلخوا پر طالبانو هم د امریکا په غوښتنه د قطر او پاکستان فشار ورځ تر بلې زیاتیده. که څه هم د مذاکراتو په جریان کې د افغان حکومت پلاوي غوښتل چې له دوحې کابل ته ولاړ شي، مګر د امریکا د فشار له امله هغوی تر دې مهاله هلته پاتې دي.

مګر په کور دننه د سولې مذاکراتو بهیر باندي به ممکن د پاکستان، ایران او هند لا زیات ژور او د یادو هیوادو په ګټه اغیز شتون ولري.

 لومړۍ پوښتنه داده چې مذاکرات به په کابل، کندهار، هلمند، جلال اباد، مزار  شریف، هرات او یا کوم بل ځای کیږي، که فرض کړو کابل، پرته له شکه چې د حکومت تر اغیز لاندي به مذاکرات مخکې وړل کیږي، او هلته چې د نړیوالو استخباراتو قوي جال شتون لري،

 ایوان مکا ایلستر (Evan McAllister) منبع او خپریدو نیټه :  نیشنل انتریست«01-12-202»

    ژباړونکۍ : پوهندودوکتور ‎      سیدحسام »مل«   

نور په ضمیمه کې

د پوهنې وزارت نومانده رنګينه بي بي، د قدرت په وېش کې که په هر اړخ پورې اړه لري، زما په آند ګرمه نه ده چې غوښتي يې دي د افغانستان په ښوونيز سيسټم کې يو مخ په شا انقلاب راولي.

د انعکاس د تلويزیون تکړه چلوونکې، د ښځو د خوځښت وتلې مبارزې او په پښتونخوا کې د پښتنون ژغورنې د خوځښت ملاتړې ملالې مومند غلچکۍ وژنه په کلکه غندم . د الله پاک له درباره ورته د شهادت مقام او جنتونه غواړم. غمجنې کورنۍ، دوستانو او فرهنګي ټولنې ته خپله ژوره خواشيني څرګندوم.

 حیف عمرهای از دست رفته، که سالهاست بدون آنکه دویی ها و چسپیدن ها به دیروز را کنار گذاشته با ساز نو و نوای نو به میدان فعال سیاست دراییم و این نسل نو بالنده را به پیش کشیده پیشتاز مبارزه و تحولات آینده کشور گردانیم، پیوسته در انتظار روشنی از دست غیب نشسته ایم. من معتقدم مطالبه زمان آنست که کار با نیروهای دیگر طرفدار دموکراسی و پیشرفت و نوباوه گان جامعه را بایست روی پایه های نوین، از خود گذری، دیگر پذیری و آگاهی از جهان امروزی و سیر آینده آن، روی دست گرفت.

لیکنه: قاضي نجیب الله جامع

د ایران د بهرنیو چارو وزیر جواد ظریف ټوله مرکه او د ایران د اخوندی رژیم دریځونه یوې خواته، هغه څه چې ماته د یوه افغان په توګه د ملتپالنې او افغان ګټو له دریځه مهم وو، هغه دا یوه جمله وه چې وویل ( هېڅ ځای لکه خپله خاوره او هېواد نشي کېدای ) موږ په خوږه پښتو ژبه کې پدې اړوند ډېرې ژورې بېلګي لرو، داچې وایي پردی کټ تر نیمو شپو دی، تر پردې زوی خپله لور هم ښه ده، هر چاته خپل وطن کشمیر دی، ‏پردي خواړه يا پور دى يا پيغور او تر پردی ګل خپل اغزی هم ښه دی.

ولي الله ملکزی

نن د مرغومي شپږمه او د هورا او تکبیر د غبرګو نارو، یو څلویښتمه کلیزه ده. نن د عقیدې او ماټریالیزم د تودې مقابلې د سړو خاطرو ورځ ده.

میرعنایت الله سادات   

 وضع موجود امنیتی درافغانستان ، روزتاروزبه وخامت می گراید. خشونت ها ، ابعاد گسترده بخود گرفته اند ، ولی محتوی عملکرد و انگیزه مخالفان مسلح علیه دولت افغانستان مانند گذشته است . اگراعمال وخواست شورشیان امروز را با کارنامه های بغاوت کنندگان صد سال قبل دربرابراصلاحات امانی وهمچنان طی نیم قرن گذشته به مقایسه بگیریم ، مشابهت های زیادی میان آنها بمشاهده میرسد.

هشت صبح

داکتر نصیراحمد اندیشه

برگردان: پ.‌کاوه

*متن انگلیسی این مقاله اکادمیک در شماره اخیر مجله مطالعات بین‌المللی (صص۱ – ۱۳ سال۲۰۲۰) دانشگاه جواهر لعل نهرو چاپ شده است.