حکومت ځان شرموي، ناکام چارواکي سفيران شول
حبيبي او شهيم په اردن او قزاقستان کې د افغانستان سفيران وټاکل شول.
د هر هيواد د سياسي فرهنګ له مخې، سفير يې له هيواده د باندې ديپلوماتيک استازی بلل کيږي. دغه سفير بيا په ټاکل شوي هيواد کې له سياسي او نظامي مسايلو نيولی آن تر ټولنيزو او فرهنګي چارو پورې په ټولو مسايلو کې
له خپل هيواده استازولي کوي. همدارنګه د دوو هيوادونو په سياسي، اقتصادي، نظامي او ټولو اړيکو کې مهم رول لوبوي. د خپل هيواد له جغرافيې، سياست او ډيپلوماتيکو حالاتو څخه خبرداری؛ د ټولو سفيرانو لپاره اصلي معيار حسابيږي. خو اساسي پوښتنه دا ده چې آيا په افغانستان کې دغه ټول معيارونه په نظر کې نيول کيږي يا هم د شخص کاري تجربه او سابقه په نظر کې نيول کيږي؟
په نورو هيوادونو کې د سفير د ټاکلو لپاره ځانګړي معيارونه په نظر کې نيول کيږي چې پر اساس يې سفير په ټاکل شوي هيواد کې د خپل هيواد ګټې او حيثيت تامنيولی شي. خو له بده مرغه په افغانستان کې بيا معيار سياسي، ګوندي او قومي ملحوظات، شخصي اړيکې، له يو وزير، وکيل او يا رييس سره شناخت دی. همدا اوس مهال له هيواده د باندې په نورو هيوادونو کې د افغانستان ديپلوماټان په شخصي کاروبارونو بوخت دي. تنخواګانې د افغانستان له حکومته اخلي خو دوی هلته په خپلو شخصي تجارتونو بوخت دي او هلته د ميشتو افغانانو ستونزو ته هيڅ رسيدګي نشي کولی.
دلته په افغانستان کې که يو څوک په يوه دولتي څوکۍ کې ناکام شي او خپل کارونه په سمه توګه ترسره نه کړای شي نو هغه بيا د دې پر ځای چې له دندې ګوښه او د خپلو ناکاميو اړوند تحقيق ترې وشي؛ په نورو هيوادونو کې د سفير په توګه ټاکل کيږي. همداسې يوه تازه بيلګه يې د دفاع پخوانی ناکام وزير عبدالله حبيبي او پخوانی ناکام لوی درستيز قدم شاه شهيم په اردن او قزاقستان هيوادونو کې د افغانستان د سفيرانو په توګه ټاکل دي. دوی د دې پر ځای چې په خپلو تيرو دندو کې د ناکاميو پوښتنه او تحقيق ترې وشي، په نورو هيوادونو کې د سفيرانو په توګه ټاکل شوي دي.
اصلاً په بهرنیو چارو وزارت کې هغه کسان باید په کار وګمارل شي چې د هيواد په اساسي قانون پوه، نړیوالو اړیکو، دیپلوماسۍ، حقوقو، ادبیاتو، ژورنالیزم او سیاسي علومو کې ماستري یا دکتورا ولري اود سیمي او نړۍ د هيوادنو په تاریخ او بهرني سیاست باندې پوه کسان وي. په یوه بهرنۍ ژبه بايد کاملآ د خبرو صلاحيت ولري او بلاخره تر ټولو اړين دا چې يوه ښه او بريالۍ کاري مخينه ولري. نو تاسو قضاوت وکړئ د خدای لپاره آيا دا قدم شاه شهیم او دا بل ویده وزير عبدالله حبيبي په دغه ځانګړتياوو او معيارونو برابر دي؟
آيا دوی په ډيپلوماسۍ کې کافي زده کړې لري، آيا دوی په کومه بهرنۍ ژبه د خبرو کولو او لوستلو صلاحيت لري، آیا دوی د خپل هيواد په تاريخ او جغرافيه پوهيږي، آيا دوی د سيمي او په کوم هيواد کې چې د سفير په توګه ټاکل شوي دي؛ د هماغه هيواد له تاريخ او کلتور څخه خبر دي، آيا دوی ډيپلوماټيک جرأت لري، آيا ولس د دوی په تيرو دندو کې له دوی نه راضي او خوښ دی، آيا دوی په خپلو تيرو دندو کې د ولس لپاره لاسته راوړنې لري، آيا دوی خپل ولس او هيواد ته د وفادارۍ تعهد لري، آيا دوی په افغانستان کې قومي اوسياسي نفوذ لري، آيا دوی په سياسي پوسټونو کې ښه شهرت لري، آيا دوی کاري وړتيا او نوښت لري، آيا دوی په خپلو تيرو دندو کې سالم کاري پلان او پروګرام درلودو، او آيا دوی ښه مديران دي؟
پرته له شکه چې د دغو ټولو پوښتنو ځواب منفي یعنې «نه» دی. که حقيقت ته وکتل شي دوی بايد په خپلو تيرو دندو کې د ناکامۍ او د خپلو اتلو سرتيرو له وينو سره د خيانت په تور په څرخي پل زندان کې بنديان وای. ځکه دوی د خپلو سرتيرو له سر او مال څخه دفاع ونکړای شوه، دوی په نظامي دريشۍ کې هسې تش بوتان ولاړ و. ولس د دوی له کارونو راضي نه دی. دوی خو په خپلو تيرو دندو کې د ناکمۍ له امله په نړيواله کچه د افغان حکومت پزه پرې کړه، دوی به اوس څنګه هلته په سفارتونو کې له خلکو سره سترګې مخ کوي چې دوی چې په کور دننه له خپل هيواده سمه ساتنه او استازولي ونه کړه نو څنګه به اوس په يو بهرني هيواد کې له خپل هيواده استازولي وکړي؟
خپله ولسمشر په نورو هيوادونو کې د سفيرانو په توګه د دغو دواړو کسانو په ټاکنه کې لويه اشتباه کړې ده. د اوسنيو ټاکنو له مخې داسې معلوميږی چې افغانستان نه يوازې په کور دننه، بلکې په سفارتونو او ديپلوماټيکو نمايندګيو کې هم له قحط الرجال او ستونزو سره مخ دی.
لیکنه : خوشحال آصفي
