په داسې حال کې د امريکا او وسله والو طالبانو استازیو تر منځ په قطر کې د سولې روانو خبرو ته تر پخوا اوس هيله مندي ډېره شوې؛خو دې هیلې ته د رسېدو د بیې،څرنګوالي او پایلې په اړه ځینې پوښتنې او اندېښنې مطرح کېږي.
که څه هم د افغانستان د سولې په برخه کې د امریکا ځانګړي استازي زلمي خلیلزاد په ځلونه افغانانو ته په خپلو خبرو کې ډاډ ورکړی،چې له وسله والو طالبانو سره د دوی هوکړه به د افغانانو په ګټه وي او اوربند ته به زمینه برابره کړي،خو افغان ولس د دې هوکړې په اړه اندېښنې او ځينې پوښتنې لري.
په ډېرو مجلسونو کې دا موضوع مطرح کېږي،چې:
- که د سولې خبرې بریالۍ شوې د افغان پوځ سرنوشت به څنګه شي؟
- کومې مرستې،چې اوس له افغانستان او افغان پوځ سره کېږي؛ به درېږي که دوام به لري؟
- آیا بیا به د ګاونډیو او سیمې هېوادونو تر ستوني تېرېږو؟
- آیا رښتیا هم له سولې وروسته د اوسني حکومت ته لاره هوارېږي؟
- آیا ټاکنې به وشي که نه؟
ـ آیا مؤقت حکومت را منځته کېږي؟
- آیا حکومت به سقوط شي؟
او...
خلک حق لري،چې دا پوښتنې وکړي او ځوابونه یې هم تر لاسه کړي،ځکه د سوله،جګړه او هر ډول هوکړه د دوی له سرنوشت سره تړلې موضوعات دي.سوله باید راشي،خو په کوم قیمت؟ دا باید ټولو افغانانو ته واضحه وي.
د سولې ارزښت
په دې ټول پوهېږي،چې له سولې وروسته په ټول هيواد کې آرامي راځي او کورني او بهرني پانګوال هم په افغانستان کې پانګونې ته زړه ښه کوي چې ورسره به په زرګونو بېوزله او وزګارو خلکو ته د کار زمينه برابره شي.
اوس،خو هره ورځ د جګړې په ډګر کې افغان امنيتي ځواکونه په لکونو افغانۍ زیان کوي؛ یعنې روانه جګړه، اوسمهال افغان حکومت ته په لکونو افغانۍ ورځنی تاوان رسوي، خو که سوله حاکمه شوه؛ د جګړې په برخه موجوده لګښتونه به هم ختم شي او له دغو پيسو به د افغان امنيتي ځواکونو په تمويل او تجهيز کې استفاده وشي.
بله مهمه موضوع دا ده،چې که سوله وشي نو امنيتي وضعیت کاملاً ښه او د قانون پلي کېدو ته زمینه برابرېږي او بيا به د کانونو غير قانوني کيندنه هم بنده او کانونه به کاملاً د حکومت تر کنټرول لاندې راشي.له زورواکو سره به حساب کتاب هم چټک او خلکو ته د لا ښه خدمت موکه په لاس ورشي او د کانونو د قانوني کيندنې له لارې به وکولی شي په بشپړه توګه پر ځان بسيا او د امنيتي ځواکونو د تمويل او معاشاتو د ورکړې تر څنګ به نور ولس ته هم د کار زمينه برابره شي.
د سولې د خبرو موخه باید روښانه وي،څو خلک د اندېښنو په جال کې ګیر او پر نړیوالې ټولنې لا بې باوره نشي.
ځکه تېرو کلونو له وسله والو طالبانو غوښتنه دا وه،چې دا ډله باید له القاعده سره خپلې اړیکې پرې کړي،وسلې پر ځمکه کښېږدي او د افغانستان اساسي قانون ته درناوی وکړي،خو اوس شرطونه په نوې بڼه مطرح کېږي او دغسې موارد د دې لامل ګرځي،چې خلک د راتلونکې په اړه اندېښنه ولري.
څه باید وشي؟
لومړی خو په هر ډول،چې کېږي د موجوده نظام ملاتړ وشي او له افغانستانه د ترخو تجربو لابراتور جوړولو او د حکومت د سقوط اجازه ورنکړو.
دویم دا،چې نړېوالې ټولنې ته دا پیغام ورسوو،چې موږ ژوندي یو او ستاسو کړنې څارو؛ نو داسې څه مه کوئ،چې افغان دردېدلی ولس یو ځل بیا د اور په نوې څپې کې وریت شي.
دریم ګام کې باید زموږ حکومت د سولې د خبرو په پروسه کې جداً شامل شي،ځکه ناخبري به یې هم په لسګونو پوښتنې را ولاړې کړي.
او څلورمه موضوع،چې ډېره مهمه ده؛ باید دا هم معلومه شي،چې تش په نوم سوله راځي که واقعي او داسې سوله،چې افغانان یې څلور لسیزې په تمه وو؟
په دې هر څوک پوهېږي،چې افغانان نور له جګړو ستړې شوې او د سولې تږي دي، نو ټولو اړخونو ته په کار ده،چې د ولس له پاک احساس او سرنوشت سره داسې لوبه ونشي،چې بیا یې جبران ټولو ته ډېر ګران وي.
