عطأالله عنایت رادمرد
قبل از طرح مسایل و موضوعات کلی وعام٬ تذکر داده میشود که هرجامعه وهر اجتماع بشری٬ با عرصه های کاری معین ومشخص سیاست ملی و سیاست بین المللی٬ مورد تجزیه وتحلیل قرار می گیرد۰ دراینجا
(درنبشته حاضر)، درمورد مشخصه های کاری و تخنیکی اجتماع افغانی نه، بلکه از پیآمدهای آخرین انتخابت ریاست جمهوری و موجودیت حالاتی درکشورعزیز٬ سخن بمیان خواهد آمد۰میهن عزیزما افغانستان٬ کشوریکه پس ازضد ونقیض گویها، مخالفتها، برخوردهای مسلحانه، قتل وقتالها٬ تخریب آثارگرانبهای تاریخی کشورو...، اینک٬ دوباره قد راست کرده وبمثابه کشوری که درساحات مختلف و گوناگون، با انبوهی ازمشکلات و معضلات بیشمار پنجه نرم کرده است٬ باید با عزم متین واستوار وبه یاری و پشتیبانی بیدریغ وبیشاۀبه مردم این سرزمین بلاکشیده به پیشگاه حوادث، قدم به آوردگاه رزم و پیکار سرنوشت ساز گذاشته و با رفع کلیه موانع، بمنظور ایجاد خوشبختی و شادکامی برای باشندگان این سرزمین به پیش شتافته و همزمان با کاروان ترقی وتعالی٬ به مدارج عالی انسانی نایل آید۰ کلیه حوادث٬ اتفاقات٬ برخوردها و... ٬ همه وهمه راکه برکشور و میهن ما روا داشتند٬ میتوان بمثابه جزکوچک یک توطئه بزرگ محسوب نمود؛ بنأءاٌ، بمنظور مطالعه و بررسی و درک بهتر مسأله، شرایط و ارزشهای حاکم برجامعه را باید شناخت، جسارت طرح قضایای موجود و فاکتهای زیربط راباید کسب نمود، خودسانسوری را کنارگذاشت، خود کم بینی را بخود راه نداد، جرأت پذیرش انتقاد را در خود پرورش داد، منافع جمع و اجتماع را برمنافع شخصی، خانوادگی و تباری٬ ارجحیت داده و درسرلوحه کارو پیکار زندگی قرار گیرد۰
ماعادت کرده ایم تا هر موضوع و مسأله ای را بصورت مجزا و بدون درنظرداشت فاکتها ی حاضر وموجود٬ ذوق زده درآغوش گرفته و با تمامی قوأ برآن چسبیده و چنین بپنداریم که به مدینه فاضله نایل گردیده ایم۰ یادآور باید شد که بمنظور مطالعه جامعه افغانی و کشور عزیز ما افغانستان و بررسی مشخصات آن٬ لازمیست تا بصورت ویژه وکاملاً منحصربفرد٬ اما نه مجزا از واقعیتهای سرسخت وانکار ناپذیر و نه مبرا از مناسبات میان افراد کشور وروابط میان اقوام وقبایل ونحوه ارتباطها میان گروههای مختلف اجتماعی، طوری باید به اقدامات عملی درمورد همت گماشت تا از یکجانب دیدگاههای منحصر بفرد گروههای متذکره در مجموع، خدشه دار نشده و از جانب دیگر، به مشروعیت اقتدار اجتماعی و حاکمیت سیاسی نیزصدمه ای وارد نگردد۰ نگاه قوم گرایانه به مسایل، نه تنها بحل و فصل قضایای موجود کمک نمی نماید بلکه بیش ازپیش به پیچیدگی اوضاع موجود میافزاید۰ متأسفانه کنون مسایل حاد موجود کشور برمحورمنافع اقوام وقبایل میچرخد٬ نباید درقبال حوادث٬ برخورد وسیاست عکس العملی داشت٬ بلکه در مورد، سیاست و موضعگیری قاطع باید اتخاذ نمود تا باشد از یکطرف واقعیت امر را بدیگران بازگو نموده وازجانب دیگر، دربرخورد درقبال حوادث، اصل واقعبینی را مراعات کرده باشیم۰ برخورد منطقی و ریالیستیک به حوادث وقضایای کشور٬ ما را دردرک وفهم قضایای پیچیده میهن ما مدد می رساند۰
متأسفانه، در بسیاری از موارد، نقض قانون در سراسر جامعه افغانی روزافزون بوده وسوؤاستفاده از قانون وسیعأ صورت میگیرد۰ بطور مثال برخی ازاعضای مجلس نمایندگان میگویند که مجلس، دوره کاری سال روان را به پایان رساند اما بدلیل غیرحاضری های وکلا، اغلب جلسه های این مجلس بی نتیجه باقی مانده و از جمله قانون تحصیلات عالی به تصویب نرسید۰ باید متذکر گردید که ۶۵ درصد بودجه کشور٬ از کمکهای خارجی تأمین میگردد۰ به باوراین نمایندگان٬ مجلس دراین سال، متأثراز برگزاری انتخابات ریاست جمهوری بود، این نمایندگان مجلس، سال جاری را سالی مملو از ضعف وعیب و ایراد بر هیأت اداری مجلس میدانند۰ بگفته یکی از اعضای مجلس٬ ضعف درهیأت اداری مجلس نمایندگان، باعث شده تا شأن و منزلت مجلس دراذهان عامه، تنزل نماید۰ وی همچنان اضافه مینماید:« متأسفانه دراین سال در مدیریت مجلس نیز مشکلات زیاد موجود بودکه باعث کاستیها در مجلس نمایندگان شد؛ هیأت اداری مسوؤل اینهمه اتفاقهاست»۰ وی همچنان افزود که برخوردهای قومی و نژادی در مجلس باعث شد تا اکثر برنامه ها به ثمر نرسیده و در نیمه راه متوقف گردد، این نشانگر آن است که مجلس درگرو این تبعیضها، نتواند نمادی ازهمگرایی باشد۰ از سویی هم٬ نبود نمایندگان، درشورا، بسیاری از برنامه ها را بدون نتیجه روی میز گذاشت۰ بگفته شماری ازاعضای کمیسیون مالی وبودجه مجلس٬ بودجه ملی سال ۱۳۹۴ خورشیدی٬ باوجود بیش ازهشتصد میلیون دالر کسر٬ با ناگزیری ازسوی مجلس نمایندگان تصویب شده، اما هیچ پروژه جدید در بودجه سال متذکره٬ پیشبینی نشده است۰
اما متذکر باید گردید که مهمترین کارهاییکه مجلس در سال جاری اجرأ کرده است بقرار ذیل میباشد: - تصویب قوانین از جمله قانون معادن، معاهده امنیتی کابل- واشنگتن و معاهده امنیتی با ناتو؛ - بازنگری قانون تشکیل وظایف و صلاحیتهای کمیسیون مستقل انتخابات که ناکام ماندو به تصویب نرسید؛ - تأیید بودجه ملی، تأیید هشت نامزد وزیرو یک رییس کابینه حکومت۰
درهمین حال٬ شماری ازآگاهان اموراقتصادی هشدارمیدهند که اگرحکومت افغانستان مبارزه با فساد اداری را جدی تر تعقیب ننماید، با توجه به متکی بودن بودجه به کمکهای خارجی، کشورهای کمک کننده٬ آماده همکاری با دولت افغانستان نخواهند بود۰
بودجه ملی سال ۱۳۹۴ خورشیدی٬ مبلغ ۴۳۶ میلیارد و ۱۷۵ میلیون افغانی است که از این مبلغ ۲۸۳ میلیارد و ۴۸۶ میلیون افغانی از بودجه عادی و۱۵۲ میلیارد و ۶۸۶ میلیون افغانی آن٬ بودجه انکشافی است۰ مبلغ ۱۳۵ میلیارد افغانی٬ کل این بودجه از عواید داخلی فراهم می گردد۰ به باور شمای از آگاهان اقتصادی، بیش از ۶۵ درصد بودجه٬ متکی به کمکهای خارجی است و اگر دولت افغانستان در کارزار مبارزه با فساد اداری که پیش شرط اصلی جهانیان برای ادامه کمکهایشان به افغانستان است٬ موفق نشود٬ جامعه جهانی آماده کمک نخواهد بود۰ گرچه در طول مدت پانزده سال به میلیاردها دالر به افغانستان سرازیر گردیده و ناگفته نباید گذاشت که بعضی از پروژه ها نیز ایجاد گردید، اما باوجود آنهم، فقرزدایی درکشور، جنبه عملی کسب ننمود و بتعداد بیکاران در کشور، روز تا روز افزون بعمل آمده و تعدادی از جوانان غرض تأمین معیشت خانواده شان، عازم کشورهای خارجی میگردند، بلند بودن نرخ بیکاری درافغانستان باعث گردیده تا به تعداد بیکاران افزایش روزافزون بعمل آید۰
لطفأ، به آمار ذیل و احصاۀیه وزارت کار و امور اجتماعی توجه نماۀید:
درافغانستان بتعداد ۱۲ میلیون اشخاص واجد شرایط کار موجود میباشند؛
بتعداد بیشتر از ۴ میلیون نفر بیکار و کم کار موجودند؛
بتعداد ۴۰۰ هزار نفر صرف درکشورامارات متحده عرب مشغول کارهای شاقه اند که اکثریت آنها از طریق پاکستان به آن کشور سفر نموده اند؛
وضع زراعت کشور نیز درحالت بهتری قرار ندارد، هشتاد درصد محصولات زراعتی افغانستان در خارج از کشور پروسس می گردد که این خود یکی از نگرانیهای جدی میباشد و...، دولت٬ از جمله باید بسترهای مساعدی را غرض سرمایه گذاری متشبثین خصوصی، مهیا نماید۰ در داخل کشورباید در جهت اعتماد سازی کارو فعالیت صورت گیرد۰
باید گفته شود که انتخابات پارلمانی وانتخابات شوراهای ولسوالیها٬ همزمان است٬ اما تاحالا وارد کار عملی نگردیده اند۰ اگرهمین اکنون، دولت به اصلاحات کاری دست نزند، بحث اصلاحات، بحث جامعه مدنی و...، مفهوم واقعی خویش را از دست خواهد داد، اینها بخش عمده پاسخگویی واجرای اصلاحات در کشوراست، هیچکس حق ندارد جلو اصلاحات را بگیرد۰
بخش خصوصی کارا «حلقه مفقود شده» اقتصاد افغانستان محسوب میگردد، نهادها بصورت عمومی چه در داخل افغانستان وچه درخارج ازکشور، هشدارداده اند که وضعیت اشتغال، کار و فعالیتهای اقتصادی وبخصوص سرمایه گذاری درکشور، به توجه فوری نیازدارد۰ درمورد ایجاد اقتصاد مبتنی بربخش خصوصی درافغانستان راه درازی در پیشروست٬ پدیده ایکه در اقتصاد افغانستان مفقود است٬ توسعه اقتصاد تولیدی است۰ دراین بخش است که اشتغال پایدار برای مردم ایجاد میشود٬ این مسأله بسیار با اهمیت و در خور توجه جدی است که با ایجاد اشتغال برای مردم، آنها بتوانند به معیشت دسترسی داشته باشند، زمینه های درآمد برای مملکت هم ایجاد شود و طبیعتأ، درآمد مالیاتی موجب میشود که حکومت از نظر اقتصادی مستقل گردد۰