نوشته کریم پوپل
جمهوری افغانستان پس از 14جولای سال 1955( 1334 ه ش) عضویت صندوق وجهی بین المللی را کسب نموده و سالانه ازین مدرک طور ربعوار حق العضویت می پردازد. طبق اصولهای بین المللی قرضه های خارجی وابسته بربنیاد توافق نامه بین کشوره یا بانکهای قرضه دهنده و جمهوری اسلامی افغانستان تنظیم میگردد. لازم است دولت افغانستان در توافق نامه ذکر نماید که قرضه در کدام بخش ها به مصرف
قر ضه های بدون مفاد
قرضه های بدون مفاد قرضه های را گویند که اقساط اصل قرضه آن قابل باز پرداخت است،این گونه قرضه مربوط صندوق انکشافی سعودی میباشد. زیاده در بین کشورهای اسلامی مروج است.
قرضه های دارای مصارف اداری ومفاد
در صورت عدم استفاده قروض قرضه های دارای مصارف اداری سال دو بار "شش ماه در شش ماه" با اقساط و مصارف اداری مطابق عقد قرار داد قابل بازپرداخت است،این بانکها عبارتند از بانک انکشاف آسیائی ، بانک انکشاف اسلامی و بانک جهانی میباشد . در بعضی موارد دولت افغانستان نتوانسته است ازین پولها استفاده نماید لازم است . یک فیصدی مشخص فیس می پردازد، که بنام فیس تعهد یاد میشود و تمام قرضه های بانک جهانی تحت این شرایط میاید. این فیس ها در تمام کشور ها یکسان میباشد . در سال های اخیر این فیس نزدیک به صفر تقرب نموده است.
شرح مقروضیت قابل پرداخت دولت افغانستان
1.مجموع 9 قرض توافق شده بانک جهانی با دولت افغانستان بالغ بر 437 ملیون دالر امریکاائی میگردد. که از جمله 410 میلیون دالر به دولت افغانستان پرداخته شده است . تا اکنون دولت افغانستان نتوانسته است باز پرداخت نماید یعنی 410 مییلون مقروض از بانک جهانی میباشد.
2.بانک انکشاف اسیائی در 14 موارد با دولت افغانستان موافقه نموده است . مجموع پول که بانک جهانی بپردازد مبلغ 824 میلیون میباشد از جمله مجموع پول 639 میلیون دالر باز پرداخت نشده است.
3.بانک انکشاف اسلامی در پرداخت چهار قرضه که 68 میلیون دالر میباشد موافقه نموده است. از جمله 21 میلیون پرداخته است که تا اکنون باز پرداخت نشده است.
4. مجموع دو قرضه توافق شده صندوق انکشافی سعودی بالغ به 80 میلیون دالار امریکائی میگردد. که ار جمله مبلغ 46 میلیون دالر بدولت افغانستان پرداخته است که یک قران باز پرداخت نشده است.
5. مجموع قروض توافق شده صندوق وجهی بین المللی با دوولت افغانستان مبلغ 116 میلیون میباشد . که تمام پول به دولت جمهوری افغانستان پرداخته شده است . دولت افغانستان تا اکنون یک پول نتوانسته است باز پرداخت نماید.
در مجموع تمام پولهای که دولت افغانستان مقروض است مبلغ 1232ملیارد دالر میباشد .
مجموع قروض خارجی سالهای قبل را که درآینده جمهوری اسلامی افغانستان بپردازد و یا معافیت حاصل نماید قرار ذیل میباشد:
1. قروض صندوق توسعوی حکومت کویت بالغ به 21,9 میلیون دالر امریکائی
2. قروض دولت ایران بالغ به 9,99 میلیون دالر امریکائی
3. قروض صندوق انکشافی اوپک مبلغ 1.94 میلیون دالر امریکائی میباشد.
4. قروض حکومت بلغاریا بالغ بر 51,04 میلیون دالر امریکائی میباشد. (از درک برق حرارتی کابل)
مجموع معافیت قروض خارجی جمهوری اسلامی افغانستان به تفکیک کشور های معاف کننده و تاریخ اعلان معافیت.
1. حکومت چین در ماه مارچ 2004 مبلغ 18.80 میلیون دالر امریکائی قرضه خودرا معاف نمود.
2. حکومت دنمارک مبلغ 5 میلون کرون را که مبلغ 0.9 میلیون دالر میشود معاف نمود.
3. دولت سلواک در ماه جنوری 2005 مبلغ 29.34 میلیون دالر را معاف نمود.
4. دولت جرمنی در ماه سپتمبر 2002 مبلغ 67.51 میلیون دالرامریکائی را معاف نمود .
5. دولت آلمان در ماه حوت سال 1385 مبلغ 29.6 میلیون دالر را معاف نمود.
6. دولت روسیه در ماه اگست سال 2007 مبلغ 10316.22 میلیون دالر را معاف نمود.
7. دولت عربستان سعودی در ماه جنوری سال 2008 مبلغ 24 میلیون دالر را معاف نمود.
8. دولت عراق در ماه می سال 2008 مبلغ 9.5 میلیون دالر قرضه خود را معاف نمود.
9. دولت کروشیا مبلغ 0.49 میلیون دالر را معاف نمود.
10. بانک انکشاف جهانی در ماه می 2010 مبلغ 69.8 میلیون دالر را معاف نمود.
11. دولت ایالات متحده مبلغ 108.5 میلیون دالر قرضه خویشرا در 22 جولای 2010 معاف نمود.
12. قر وض جمهوری دموکراتیک جرمنی سابق بتاریخ 17 مارچ 2010 مبلغ 17 میلیون دالر امریکائی قرضه خودرا معاف نمود.
مجموع معافیت قروض خارجی جمهوری اسلامی افغانستان از سال های 1381 الی ربع دوم 1390 بالغ
به 12381.78 میلیارد دالر امریکائی میگردد.
خلاصه اقتصاد افغانستان
عواید ومصارف مالی کشور: پس از سال 1390 محاسبه مالی وپلان بودیجوی از ماه جدی تا جدی سال آینده محاسبه میگردد. سال 1391 طور 9 ماهه سنجش شده است.
1. عواید سالانه ملت افغان بالغ بر 39 ملیارد دالر است.
2. عواید سالانه دولت افغانستان بالغ بر87.9 ملیارد افغانی یا 1.75 ملیارد دالر( 9 ماهه)
3. مجموع بودجه ملی برای سال مالی 1931 در حدود 244.744 میلیارد افغانی )معادل 4.895 میلیارد دالر( پیشبینی و پلان گردیده است.
4. بودجه عادی سال مالی 1391 در حدود 133.752 میلیارد افغانی )معادل 2.675 میلیارد دالر( پیشبینی شده است که در حدود 11 فیصد نظر به بودجه عادی آغاز سال 1390 که بالغ به 150.752 میلیارد افغانی میگردید، کاهش را نشان میدهد دلیل آن سال مالی کوتاه تر است.
5. بودجه انکشافی سال مالی 1391 در حدود 110.991میلیارد افغانی معادل 2.219 میلیارد دالر پلان و پیشبینی گردیده است که حدود 41 فیصد افزایش را بتناسب بودجه انکشافی آغاز سال 1390 نشان میدهد.
6. 57.4فیصد مصارف عادی دولت بالای امنیت بمصارف می رسد.
7. عواید غیر مالیاتی فوق که در سال 1391 در حدود. 15.810 میلیارد افغانی پیشبینی میگردد در حدود 9 میلیارد افغانی آنرا عواید حق العبور تیل و خط آهن که برای بار نخست شامل اقلام عایداتی کشور گردیده است تشکیل میدهد که دوباره برای تمویل حفظ ومراقبت خط آهن و سرکها اختصاص داده شده است.
کمک های بلاعوض برای تمویل بودجه ملی سال مالی 1931
42.7 فیصد بودیجه عادی 69 فیصد بودیجه انکشافی افغانستان از منابع خارجی کمک های بلاعوض دونر ها و مؤسسات بین المللی تمویل میگردد. حدود 16.6 فیصد دیگر سهم منابع داخلی بشمول عواید داخلی و عواید از دارای مس عینک برای تمویل پروژه های اختیاری اختصاص یافته است. کمکهای بلاعوض در تمویل بودیجه عادی سال 1391 مبلغ 56.997 ملیارد افغانی گردیده است که اکثراً در بخشهای اردو بمصرف خواهد رسید.
کمک های بلاعوض برای تمویل بودجه انکشافی سال مالی 1931 بالغ به 76.334 میلیارد افغانی معادل 1.526 میلیارد دالر میگردد که از جمله 706.230 میلیون دالر شامل وجوه غیر اختیاری جدید 740.447 میلیون دالر وجوه غیر اختیاری انتقالی سال 1390 و مبلغ 80 میلیون دالر وجوه اختیاری جدید میباشد، میگردد، برعلاوه مبلغ 73.442میلیون دالر دیگر وجوه تعهدات سالهای گذشته که بشکل قرضه میباشد برای تمویل پروژه های انکشافی غیر اختیاری شامل میباشد.
چه باید کرد که عواید بلند رود.
امریکائیها اظهار داشتند یگانه راه بیرون رفت که افغانستان بتواند خودر خود کفا سازد. همانا فروش معادن افغانستان است. دولت افغانستان از پول آن در بخشهای سکتوری غرض تولید سرمایه کار گیرد. در غیر راه افغانستان طولانی بنظر میرسد .واگر کمکها خارجی قطع گردد شاید حالت سال 1993 دوباره تکرار خواهد شد . در افغانستان دوپرابلم وجود دارد که هردو مرض سرطان است. طالبان و مافیای درون دولتی. بزرگترین اشتباه بزرگ کرزی صاحب در نزد قوم و افراد صادق ووفادار افغانستان این است که کرزی صاحب در دوره دوم انتخابات بخاطر چوکی وقدرت با قاتلین غاصبین و معامله گران معامله نمود واینکه وطنپرستان و دولتمندان افغان چه میخواست همه را نادیده گرفتند . با وجودیکه تعداد وزیران وروسای دولت افراد شریف و مناسب بدولت هستند ولی از آنها کاری ساخته نیست. خیلی جالب اینست که گاهی بعضی از وزرا کلیدی خود سرانه خودرا شاروال ساخته به رفقا و قوم خویش خود جایداد و زمین توزیع مینماید. بد بختانه قبلاً این افراد از 500هزار دالر بیشتر را نمی شناختن ولی امروز هرکدام آنها از ملیارد دالر بیشتر دارند. اینها را در دستگاه دولت آنقدر قوی شده اند هر چه که بخواهند میتوانند. فعلاً آنها پول دارند افراد دارند وقدرت دولتی ، ولی به اساس تجارب این نوع دولتها پشتیبان مردمی نداشته در شرایط وحالات خراب بزودی می شکند. اگر چه نادر خان ویا عبدالرحمن خان در نزد تعدادی آدم نا مناسب پنداشته میشوند ولی در دولت سازی خود خیلی شایسته بودند. این دو، دولت خودرا قدم بقدم خشت به خشت از فولاد ساختند.. ملت افغا نستان یک دولت ملی میخواهد که قدرت دولتی صرف در دسترس قانون ودولت مردان شریف دانشمند اهل مکتب وکار باشد. بدون دولت ملی نمیتوان دولت صادق ساخت وعواید ملی را بلند برد. میخواهم یک سرگذشت را بشما قصه کنم.
قصه حقیقی
درین سالهای اخیر دوستان باهم نشته بودیم و بعضی مهمانها هم داشتیم .یکی از دوستان که در دولت افغانستان پست را داشت از یکی از دوستان که کار شناس زراعت بود خواهش کرد که چه شیشتی شب وروز را شمار می کنی بیخی برو بوطن میلونها جریب زمین درکنار دریا آمو افتاده آنرا زیر آب کن تا ملت از گرسنگی و تشنگی نجات یابد. لحظه نگذشته بود دوست دیگر صدا کرد که برادر در افغانستان هنوز حکومت ملی ساخته نشده قدرت دستگاه دولت افغانستان بدست نظامیان سابقه قومندانهای جهادی وتنظیمها ووابسته گان آنها است. اگر تو بروی واین زمینها را زیر آب کنی بخدا اگر جریب آن بمردم مستحق برسد. بجز از اینکه مقدار کشت چرس
وتریاک را زیاد کنی دیگر کدام خدمت نخواهد توانستی. بگذار وقتش خواهد رسید. دوستان از رفتن منصرف شدند.
منابع
از راپور سال وزارت محترم مالیه جمهوری افغانستان .
http://mof.gov.af/Content/Media/Documents/1391NationalBudget3rdDraftSenttoParliament10April201220520128152120553325325.pdf
راپور قرضه جمهوری افغانستان از بانک جهانی
http://www.imf.org/external/pubs/ft/scr/2011/cr11330.pdf
راپور مقروضیت دولت دموکراتیک افغانستان
www.aisa.org.af/.../441%20Debt%20Dollection
راپور مجموع قرضه دولت افغانستان
http://siteresources.worldbank.org/INTDEBTDEPT/Resources/DSAFY06Afghanistan.pdf