تتبع ونگارش :
الحاج امــیـــن الـدیــن« سعـیـدی – سعید افـغــانی«
مـدیـــر مرکزمطـالعات سـتراتیژیک افـغان ومسؤول
مرکز کلتوری دحــق لاره- جـرمـنی
در نزد بسیاری از مسلمانان چنین شایع است : هرکسی که برای مراسم حج عازم عربستان سعودی میگردد ، واجب است تا به مدینه منوره برود ، ودر آنجا باید بصورت حتمی در مسجد نبوی هشت روز را سپری وچهل نماز بخواند ، وحتی بسیاری از مسلمانان زیارت از مدینه وبخصوص زیارت قبر پیامبر اسلام محمد صلی الله علیه وسلم را جز مراسم حج بشمار میاورند .
در حالیکه در شرع اسلامی چنین حکمی وجود ندارد ، که حاجی ها بصورت حتمی چهل نماز را درمدینه منوره بجاءاورند ، بلکه اصلآ ضم کردن سفر حج وعمره به زیارت مدینه منوره اختیاری است وب خود شخصی حاجی بر میگردد.
حاجي ویا دقیق تر بگویم عازم و مصمم اجرای فریضــﮥ حج میتواند بعد از ادای مناسک حج یا عمره بدون اینکه به مدینـﮥ منوره سفر وزیارت نماید به کشور خویش دوباره بر گردد، عدم زیارت مدینــﮥ از لحاظ شرعی هیچگونه اشکالی ندارد .
بر عکس مسلمان میتواند از کشور مربوطه خویش راسآ برای زیارت مدینه منوره سفر نماید ، در مسجد نبوی میتواند نماز بخواند و بدون اینکه به مکۀ مکرمه مشرف شوند ودوباوره به منطقه ویا کشور متبوع خویش برگردد.
خلاصه امر اینکه در شرع اجباری بالای حاجی نیست ، که حتمآ باید سفر مکه ومدینه با هم یکجا ودریک وقت صورت گیرد ، وحاجی میتواند هر دوی این سفر در یک بار انجام دهد در هردو صورت ممانعت شرعی وجود ندارد .
چهل نماز :
تعدادی از مسلمانان که استدلال مینمایند که حاجی باید بصورت حتمی در مدینه منوره در مدت هشت روز چهل نماز را بر جا اورد وحتی آنر مرتبط به قبولی حج میشمارند واستدلال خویش رابه روایتی که در مسند امام احمد از حضرت انس رضی الله عنه روایت شده ، مرتبط میسازند .
در حدیث متبرکه پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمودند :
« من صلی في مسجدي أ ربعین صلا ة لا تفوته صلاة کتب له براءة من النار ونجات من العذب وبری من النفاق » ( هرکس در مسجد من چهل نماز بخواند که هیج نمازی از او فوت نشود برایش برائت از دوزخ ونجات از عذاب نوشته میشود واز نفاق بری می گردد )
قبل از همه باید گفت که: علمای اهل حدیث این حدیث را از جمله احادیث ضعیفه می شمارند ، واین حدیث به هیچ صورت بنزد اهل حدیث مورد حجت قرار نمیگیرد ، بلکه در این زمینه مطابق احادیث صحیحه وسعت وجود دارد ، بنابر این هرکسیکه به مدینه منوره بیاید نماز های معین یا عدد مشخص از نمازها در مسجد پیامبر صلی الله علیه وسلم بر او لازم نمیشود ، بلکه هر نمازی که درمسجد نبوی بجا ء میاورد از«هزار نماز» در جای دیگر بهتر است ، بدون اینکه این اجروپاداش به نماز مشخصی ارتباط داشته باشد .
حجاج وسایر زایرین ، در ایام اقامت در مدینه منوره حد اعظمی کوشش کند که نماز های خویش را در مسجد پیامبر صلی الله علیه وسلم بجا ء آرند، تا بتواند اجر و پاداشي كه در حديث پیامبر صلی الله علیه وسلم آمده است ، بدست آورد.
پیامبر صلی الله علیه وسلم میفرماید: « صلاة في مسجدي هذا خير من ألف فيما سواه إلا المسجدالحرام » (يك نماز در اين مسجد من بهتر از هزار نماز در غير آن است به جز مسجد الحرام ).
خواننده محترم !
هدف اینست که هشت روز و چهل نماز هیچ ربطی به حج و عمره ندارد ؛ فرق ندارد که یک مسلمان چهل نماز میخواند و یا هم هشتاد نماز ! و یا هم دوصد نماز میخواند و یا چهارصد نماز و یا بیشتر از آن میخواند ، هر چه بیشتر بهتر.
ولی اگر احیانآ عدد نماز به چهل نرسد ویا از چهل نماز زیاد شود ، حج وعمره اش درست است ودر این مورد همۀ علما ء مذاهب فقهی متفق القول اند وهمه بایک نظر اند که حج ، با تقلیل وتزید نماز در مسجد نبوی در مدینه منوره مورد سؤال قرار نمگیرد.
همچنان برخی از مسلمان در مورد چهل نماز در مسجد نبوی وبخصوص زیارت قبر پیامبر صلی الله علیه وسلم در ایام حج وعمره به احادیثی دیگری هم استدلال مینمایند و میگویند که :
1- « من حج ولم یزرنی فقد جفانی » ( کسیکه حج کند ومرا زیارت نکند با من جفا کرده است )
2- « من زارني بعد مماتي فکأ نما زارني فی حیاتی » ( کسیکه بعد از وفاتم مرا زیارت کند گویا درحیاتم مرا زیارت کرده است )
3- «من زارني وزار أبي ابراهیم فی عام واحد ضمنت له علی الله الجنة » ( کسیکه مرا وپدرم ابراهیم را در یک سال زیارت کند نزد الله برای او ضمانت بهشت می کنم )
4- « من زار قبري و جبت له شفاعتي » ( کسیکه قبر مرا زیارت کند شفاعت من بر او واجب می گردد »
در مورد احادیث متذکره همه علمای حدیث متفق القول اند که هیچ یک از این احادیث و امثال آنها از پیامبر صلی الله علیه وسلم به ثبوت نرسیده اند .
از جمله حافظ ابن حجر در کتاب خویش ( التخلیص ) بعد از ذکر این روایات مینویسد : راههای ورود این احادیث ضعیف است .
حافظ عقیلی مینویسد : این احادیث از جمله احادیث صحیحه نمیباشد .
شیخ الاسلام ابن تیمیه (رح ) به قاطعیت گفته است که: همه ای این احادیث موضوعی هستند که بر زبان پيامبر صلي الله عليه وسلم بسته اند و هيچ دليلي بر صحت آن احاديث موجود نيست» . ( برای معلومات مزید مراجعه شود به رساله : الرد علي البکري ص 55. )
واگر احیانآ یکی از این احادیث به صورت درست به ثبوت میرسیدند یقین داشته باشید که : اصحاب پیامبر صلی الله علیه وسلم در عمل بدان نسبت به ما پیشی می گرفتند واحکام آنرا برای امت توضیح وتبین می نمودند و امت اسلامی را بسوی ان دعوت مینمودند ، زیر آنها بعد از پیامبر صلی الله علیه وسلم بهترین انسانها وعالمترین انها به حدود الله و شرع اسلام بودند .
از جمله دار قطنی ، بیهقی وشیخ الاسلام ابن تیمه وابن حجر رحمـة الله علیهم توضیح داده اند که این روایات وامثال همچوروایات جعلی ویا از جمله روایات ضعیفه میباشد .
ابن باز رحمه الله مي گويند:« اگر واقعا اين احاديث صحيح ب ودند پس حتما صحابه که از همه در کسب فضايل جلوتر بودند ،اينکار را مي کردند و امت را تشويق به زيارت قبر پيامبر مي کردند. ولی ؛ بر عکس ملاحظه میفرمایم که هیچگونه نقلي بر تشويق امت بر اين امر از جانب صحابه دیدیه نشده ، عدم موجودیت تشویق و ترغیب صحابه بدین امر ، خود دليلی است بر غير مشروع بودن براه انداختن سفر خاص الخاص غرض زيارت قبر پيامبر صلی الله علیه وسلم . » ( برای معلومات مزید مراجعه شود به کتاب تحقيق و ايضاح لکثير من المسائل الحج ص 70 با تصريف. )
همچنان دليل ضعف اين احاديث را در کتاب « الصارم المنکي في الرد علي السبکي » تاليف علامه حافظ محمد بن عبدالهادي مي توانيد به تفصیل مورد مطالعه قرار دهید .
خواننده محترم :
طوریکه که گفته امدیم باید خاطر نشان ساخت که : زیارت مدینه و زیات قبر پیامبر صلی الله علیه وسلم وخواندن چهل نماز از جمله شروط حج نبوده ، بلکه زیارت قبر پیامبر اسلام برای کسانیکه به زیارت مسجد النبی صلی الله علیه وسلم آمده باشد یا محل سکونتش نزدیک آن باشد سنت است .
اما انعده از کسانیکه در مناطقی دور از مدینه سکونت دارند ،طوریکه که گفته شد ،حق تهیه وسایل سفر خاص بقصد زیارت قبر پیامبر صلی الله علیه وسلم را ندارند . بلکه سنت آنست که بقصد مسجد نبوی وسایل سفر آماده کند، وضمن زیارت مسجد ، به زیارت قبر پیامبر صلی الله علیه وسلم و دو رفقیش هریک : ابو بکر صدیق و امیر المومنین حضرت عمر اقدام کند . طوریکه درحدیثی مشهوری که روای آن ابی هریرة میباشد ودر صحیح مسلم وصیح البخاری آمده است که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرموده است : « لا تشد الرحال إلا إلى ثلاثة مساجد : المسجد الحرام، ومسجد الرسول صلى الله عليه وسلم، ومسجد الأقصى » ( وسایل سفر بقصد زیارت تهیه نمیشود مگر به سوی سه مسجد ، مسجد الحرام ومسجد من ومسجد الآ قصی )
اگر قرار میبود که مسلمانان تنها بسوی قبر پیامبر صلی الله علیه و سلم در مدینه ، وسایل سفر را اماده مینمودند ، بطور یقین شرع اسلام امت را بسوی رهنمایی وهدیت نموده و فضایل آنرا بیان میداشت.
پیامبر اسلام با تمام صراحت بیان فرموده اند که : « لا تتخذو ا قبری عیدا ولا بیوتکم قبورآ وصلوا علی فإن صلاتکم تبلغنی حیث کنتم » ( قبر مرا محل بر گزاری عید نگیرید و خانه های خود را به قبر تبدیل نکنید و بر من درود بفرستید ، درود شما به من می رسد در هر جا که باشید )
اما کسانیکه به مد ینه منوره سفر نمایند ، ممانعتی شرعی دیده نمیشود که آن شخص به قبرستان بقيع رفته وبه روح آنان دعا کند و يا میدان شهداي أحد را زيارت کند؛ در این هیچ جای شک نیست که پيامبرصلی الله علیه وسلم در آغاز از زيارت قبور نهي کرد، ولی سپس به منظور بياد آوردن آخرت و عبرت گرفتن از کساني که در آنجا دفن شده‌اند، به آن اجازه داد. مگر در حین زیارت قبور به یاد داشته باشید که ، بايد از تبرک جستن به قبور و استغاثه از مردگان و شفيع قرار دادن و توسل کردن به آنان جدآ خودداري نماید .
بالا رفتن و نماز خواندن در محلي از کوه احد که گفته مي شود محل نماز پيامبر صلي الله عليه وسلم بوده، يا بالا رفتن به آن جهت تبرک، يا بالا رفتن به کوه رماه جهت جستجوي آثار صحابه؛ و از اين قبيل اعمال، در دین مقدس اسلام و سنت پیامبر صلی الله علیه وسلم ،هيچگونه مشروعيتي نداشته و مستحب نيست، بلکه از امور مستحدثه‌اي است که شرع از آنها نهي کرده است.
یادداشت:
متاسفانه بسياري از حجاج طوری فکر میکنند که اقامت شان در مدينه منوره بيشتر از روزهايي باشد که در مکه مکرمه بوده‌اند ! در حالي که يک نماز در مسجدالحرام با صد هزار نماز در ساير مساجد برابري می کند.
طوریکه قبلآ یاداور شدم : يک نماز در مسجدالنبي برابر با هزار نماز در ساير مساجد است و اين تفاوت بزرگ در فضيلت بين نماز در مکه و نماز در مدينه دليلي روشن براي حجاج است تا ماندنشان در مکه بيشتر از مدينه باشد.
همچنان طوریکه که گفته شد ، بسياري از حجاج گمان مي‌کنند که زيارت مسجدالنبي جز و مناسک حج است و به اين خاطر به همان اندازه که بر مناسک حج حريصند ، برزيارت مسجدالنبي هم حرص مي‌ورزند و حتی به طوري که اگر کسي حج کند و به مدينه نرود به نظر آنان حجش ناقص است.در حالي که حقيقت بر خلاف است !
چون زيارت مسجدالنبي سنتي است که پيامبر صلي الله عليه وسلم به نماز خواندن در آن تشويق کرده است و هيچ ربطي به حج ندارد، و زيارت مسجدالنبي از شروط صحت و حتي کمال حج نيست، ولی طوریکه قبلآ گفتیم در ذات خود عملي مشروع است.
همچنان حتمی نیست که مراسم حج و عمره و زيارت مدينه منوره را در يك سفر انجام دهیم ، این موضوع در شرع اسلامی بخود انسان ارتباط میگیرد که به اختیار خود این سفر را انجام دهد .
حاجي ميتواند پس از اداي مناسك حج يا عمره بدون اينكه به مدينة منوره بيايد به منطقه که تشریف اورده دوباره باز گردد ، از لحاظ شرعي هيچگونه ممانعتی در مورد وجود ندارد .
همچنان بر عكس شخصي مي تواند از كشور يا منطقه اش مخصوصآ براي زيارت به مدينه منوره بيايد و در مسجد شريف نبوي نماز بخواند و بدون اينكه به مكة مكرمه مشرف شود به خانه و یا کشور متبوع اش دوباره بر گردد .
يعني اینکه از لحاظ شرعي اجباري نيست كه سفر مكه و مدينه با هم انجام گيرد و اگرقرار باشد که كسي هر دو سفر مكه مكرمه و مدينه منوره را با هم انجام دهد باز هم در مورد کدام ممانعتی شرعی وجود ندارد . پای
ادرس ارتباطي :یا بريښنا ليک :