محمدحسن حقياردا بریښنالیک پته د چټیاتو تر وړاندې ساتل کیږي. تاسې د جاوا سکریپټ فعالولو ته اړتیا لرئ څو یې وګورئ.
بسم الله الرحمن الرحيم
اضاءة لبن:
داجنوب اړخ ته ١٦کيلومتره لېرې دحرم حد دى نن سبا ورته عقيشه وايي عقيش ديوشخص نوم دى،چې نوي يمو هجري کلونوکې ددې ځاى څښتن وو،لبن شيدو(پيو)ته وايي.
دې جهيل ډوله ځاى ته ځکه لبن وايي چې ورته نږدې غرونه سپين ته مايل رنګ لري،دادرسول الله ص دحليف قوم خزاعه سيمه وه.
حرم يا کعبه
دکعبې نومونه:
کعبه ډېر نومونه لري اوداډېر نومونه دکعبې ددرناوي او اهميت په معنى دي،خوپه عظم الشان قرآن کې ورته داپنځه نومونه کارول شوي دي.
١:کعبه:
(جعل الله الکعبۀ البيت الحرام قياماً للناس) مائدۀ٩٧
:يعنې الله ج کعبه عزتمن او خلکو داوسېدوځاى ګرځولى دى،کعبه په عربي کې لوړې اويواځې ته وايي دامعناګانې پرکعبه تطبيقېږي .
٢:بيت الحرام:
په پورتني ايت کې کعبې ته بيت الحرام هم ويل شوى .
٣:بيت الله:
(وعهدنا الى ابراهيم واسمعيل ان طهراً بيتي للطائفين:)بقرۀ ١٢٥.
يعنې:اوموږپه ابراهيم اواسمعيل ټينګارکړى وو چې زماکورطواف کوونکيوته پاکړ کړه.
٤:البيت العتيق:
(…واليطوفوابالبيت العتيق) الحج ٢٩
يعنې او دبيت العتيق. طواف دې وکړي
دعتيق معنى،پخوانى،لوړشانه،نه ډوبېدونکى ازاد او خپلواک دى،ياداچې چا ددې کور زيارت وکړنو ددوزخ له اور څخه خلاص شو.
قبله:
فلنولينک قبلة ترضها:البقرۀ١٤٤.
يعنې :نوژر ده چې هغه قبلې ته به ستامخ واړووچې ته يې خوښوې
دکعبې تاريخ او ودانوونکي:
له تاريخي رواياتوڅرګندېږي چې تر اوسه دبيت الله وداني دولس ځله جوړه شوې ده،که څه هم په دې اړه ځينې روايات قوي ندي خود ځينوسند پياوړى دى.
دبيت الله ودانوونکي
تاريخ دبيت الله ودانوونکي داسې راپېژني.
١:پرښتې.
٢:حضرت ادم ع.
٣:حضرت شيث ع.
٤:حضرت ابراهيم اوحضرت اسمعيل عليهم السلام.
٥:دعمالقه ووقوم.
٦:دجرهم قبيله.
٧:قصى دکلاب ځوى،دنبي ع له نيکونوڅخه يوتن.
٨:دمکې قريش له هجرت څخه ١٨کاله وړاندې.
٩په ٦٥هـ عبدالله دزبيرزوى.
١٠:په ٧٤هـ حجاج ديوسف زوى.
١١:په ١٠٤٠هــ ترکي سلطان مراد.
١٢په ١٤١٧ شافهد دعبدالعزيززوى.
حضرت عبدالله ابن عمر رض فرمايي کله چې الله ج حضرت ادم ع ځمکې ته راولېږه نو ورته يې وويل چې زه له تاسره يو کور هم لېږم چې له دې کورڅخه به داسې طواف کېږي لکه څرنګه چې پرښتې زماله عرش څخه طواف کوي،اوددې کور شاوخوا به داسې لمونځ کېږي لکه څنګه چې زما دعرش شاوخوالمونځ کېږي.
راوي وايي چې دحضرت نوح ع دطوفان په وخت کې ،کعبه پورته شوې وه ،سره له دې چې دقيق ځاى يې معلوم نه وو،خوبياهم ډېروپيغمبرانوپه خپل وخت کې،دهغې طواف کړى دى،الله ج حضرت ابراهيم ع ته دکعبې دقيق ځاى وښود بيا حضرت ابراهيم ع دپنځوغرو( حرا،شبير،لبنان،طوراوجبل خير)څخه تيګې راوړې،اوکعبه يې ودانه کړه.
هيتمي اومجموع الزوائد٢٨٨،٣ دتاريخ مکه په حواله
ځينې خلک له دې پنځوغروڅخه ،دحضرت ابراهيم ع په واسطه دتيګوراوړلو خبره نه مني او يې بولي،ځينې داروايت هم صحېح نه ګڼي ځينې يې دهغه ع معجزه ګڼي،قران عظيم الشان په دې شاهد دى چې کله حضرت ابراهيم ع خپله مېرمن حضرت هاجره اوخپل ځوى حضرت اسمعيل ع مکې ته راوستل،نوهغه وخت دکعبې،د ودانۍ نښه وه،داحقيقت دهغه ع له دې دعاڅخه ښکاري ((ربنااني اسکنت من ذريتى بواد غير ذى زرع عندبيتک المحرم))ابراهيم ٣٧.
يعنې(اى زموږربه!ماخپل ځينې اولادپه شاړه ځمکه ستادعزتمندکورترڅنګ پرېښودل.)
داددې څرګندوى دى چې په هغه وخت کې بيت الحرام وو،البته تاريخي روايات داهم وايي چې په هغه وخت کې دکعبې وداني،اوديوالونه نړېدلي وو،خوبنسټ يې لاوو،اودومره کلک وو،چې زرګونه کاله وروسته هم،حضرت ابراهيم ع په همدې بنسټونودېوالونه جوړکړل،الله ج فرمايي))واذيرفع ابراهيم القواعدمن البيت واسمعيل ))البقرۀ١٢٧.
يعنې:اوکله چې ابراهيم ع اواسمعيل ع دبيت الله بنسټونه لوړ کړل.
بخاري کې راځي،چې يزيد بن هارون وايي کله چې عبدالله دزبيرزوى،کعبه دودانولوپه موخه ورانوله،نوزه هملته وم،ماوليدل چې هغه حطيم هم دبيت الله په ودانۍ کې راووست،اوماوليدل چې دبيت الله بنسټ داوښ کوهان ته ورته،تيګوڅخه جوړ شوى و ،وروسته دفهدپه وخت کې ١٤١٧هــ هم کعبه په همدې بنسټ جوړه شوې،په دې وخت کې داړتياله مخې دکعبې دبنسټ يوه برخه ١،٤٠متره وکيندل شوه،نو وليدل شول،چې دکعبې دبنسټ تيګي له کومې مسالې اوساختماني موادو پرته ډېرې کلکې لګول شوې دي،داتيګي داوښ کوهان ته ورته وې،اواوس هم له کوم ترميم پرته پرهماغه بنسټ دغه ودانۍ جوړه شوېده،دا چې دا بنسټ به له حضرت براهيم ع څوکاله وړاندې جوړ شوى وي الله ج ته معلومه ده.
دادى له حضرت ابراهيم ع راهيسې هم ٥٠٠٠کاله تېرشول،خو دې بنسټ دهرډول طوفان سېلاب اوهرډول طبيعي پېښومقابله کړېده.
داسلام په تاريخ کې ،تراوسه مسجدالحرام لس ځلې دلاندې اشخاصولخواپه لاندې تاريخ پراخه شوى دى .
١:داميرالمؤمنين حضرت عمر ابن خطاب لخوا په ١٧هـ چې له ٦٣٩زسره سمون خوري.
٢:داميرالمؤمنين حضرت عثمان بن عفان لخواپه ٢٦هـ چې له ٦٤٨زسره سمون خوري.
٣: دابوجعفرمنصورلخوا په١٣٧هـ چې له ٧٥٥زسره سمون خوري.
٤: دعبدالله ابن زبيرلخواپه ٦٥هـ چې له ٦٨٥زسره سمون خوري.
٥:دوليدبن عبدالمک لخوا
٦: دمحمدالمهدي عباسي لخوا په ١٦٠هـ چې له ٧٧٧ز سره سمون خوري.
٧: دمعتضدعباسي لخواپه ،٢٨٤هـ چې له ٨٩٧ز سره سمون خوري.
٨-دمقتدرعباسي لخوا په ٣٠٦هـ چې له ٩١٨زسره سمون خوري.
٩:دملک عبدالعزيزلخواپه ١٣٧٣هـ چې له ١٩٥٣ز سره سمون خوري.
١٠: دفهد ابن عبدالعزيزلخوا په ١٤٠٩هـ چې له ١٩٨٨زسره سمون خوري.