شپاړلسمه برخه
محمدحسن حقياردا بریښنالیک پته د چټیاتو تر وړاندې ساتل کیږي. تاسې د جاوا سکریپټ فعالولو ته اړتیا لرئ څو یې وګورئ.
بسم الله الرحمن الرحيم
مکة المکرمة
دنومونې لامل:
ځينې وايي دې سيمې ته مکه ځکه وايي چې ګناهونه له منځه وړي،اويا داچې اوبه پکې کمې دي ((سميت مکة لانها تمک الذنوب ،اى تذب بهاوقيل:لقلة مائها))ياداچې
خلک پرې له هرې خوا بيروبار کوي، ګوياداچې ځانته يې جذبوي يا ((لانها تمک من ظلم فيها اى تهلکه))
ځکه چې دلته څوک ظلم وکړي نو له منځه يې وړي،داسيمه فطرتاً دظالمانو اوجابرانو غرور له منځه وړى،لانها تمک الجبارين اى تذهب نخوتهم)) شفاءالغرام اوالدرر الفرائدالمنظمة)) د( زموږدقبلي تاريخ ،دعبدالمالک همت ليکنه )په حواله ،
زه پدې انديم چې په مکه کې داټولې ځانګړنې شته دي او دتسميې (نومونې)ټول لاملونه يې له مسمى سره سمون خوري.
مکې ته په عظيم الشان قرآن کې بکه هم ويل شوې ده ،لا مل يې هماغه دمکې ازدحام او ديو بل ټېل وهل دي.
تفسير مظهري وايي مکه او بکه دواړه يوه خبره ده داځکه چې عربان کله کله ميم، باتلفظ کوي،لکه نميط او نبيط ،لازم ،لازب،راتب،راتم او ....
علامه جمال الدين محمدجارالله دمکې معظمې د نومونو شمېر شپږپنځوس ښودلى دى.
له دې پرته په عظيم الشان قران کې دې ښار ته دام القرى يعنې دقريو مور (الانعام ٩٢)البلدامنايا دامن ښار(ابراهيم ٣٥)البلدالامين ياډاډمن ښار (التين٣) البلدالذى حرمهايا هغه ښارچې محترم يې ګرځولى دى (النمل٩١)حرم آمن ياد امن يا ډاډمن حرم (القصص ٥٧)، وادغير ذى زرع يابې کروندې دښته ( ابراهيم ٣٧)معاد د ورګرځېدو اصلي وطن (القصص ٨٥) قرية يا کلى (محمد١٣)المسجدالحرام يا عزتمن مسجدهم ويل شويدي .
،واعلم بآن کثرة الاسامى ،دلالة ان لمسمى سامى .
پوهه شه چې ډېر نومونه دمسمې داهميت او لوړوالي معناورکوي.
دمکې جغرافيه او تاريخ
ځينې روايات وايي چې الله مکه معظمه له نورې ځمکې دوه زره کاله وړاندې پيداکړې ،مکه دسعودي عربستان لوېديځ ته دحجاز په ويړه لمن کې دغرونو اوغونډيو په منځ کې پرته ده،دمکې معظمې هواره سطحه بطحاء نومېږي،دمکې عرض البلد شمال ته ١٩_٢٥ او ٢١درجې ،طول البلديې ختېځ ته ٤٦شمال ته ٤٩او٣٩درجې دى دسمندر له سطحې درې سوه متره لوړه ده ،مکه دځمکې د کرې په منځ کې واقع ده .
مکه دتهامې په ختېځ کې چې شمال ته يې مدينه منوره ،ختيځ ته يې نجد او
رياض جنوب ته يې يمن او لوېديځ ته يې جده او بحرالاحمر (سور سمندر)پراته دي.
په مکه معظمه کې روانې اوبه نشته همدا لامل دى چې کرهڼه پکې کمه ده او آن دڅښلو اوبه هم له کوهيانو را وېستل کېږي.
په مکه مکرمه کې اوس د څښلواوکارولو د اوبو کمى نشته دى ،اوس دخلکو سويه او اقتصاد لوړ شوى دى، هلته هېڅوک هم د بمبواوبه نه څکي، بلکې بوتلي ،ياچاڼ شوې اوبه څښي.
دمکې هواډېره توده اوسوځنده ده،باران پکې کم وي کله کله په ژمي کې هم د حرارت درجه تر ٣٥_٤٠ پورې رسېږي اوپه دوبي کې خو ډېرځله تر ٥٠لوړېږي يو عرب راته وويل چې په دوبي(اوړي)کې ځينې وخت د تودوښې له امله د سړک قير هم روان شي، دلته ډېروخت د شپې اوورځې په هوا کې ډېرکم توپير وي، دمکې او سېدونکي وايي چې الله ج اويا ډوله هوا وې پيداکړېدي چې نهه شپېته يې په مکه او يوه يې په ټوله نړۍ کې چلېږي.
دمکې دخپلو اوسېدونکيو شمېرله يو ميليون څخه اوړي.