آندری اویتسیان سفیرروسیه در افغانستان در یک مصاحبه اختصاصی با بی بی سی در صحبت تاکید کرده است که اعزام نیروهای نظامی به افغانستان هرګز در دستور کار این کشور قرار ندارد، به جامعه جهانی توصیه کرد که با استفاده از تجربه شوروی، در فکر حضور دوامدار در افغانستان نباشند.
سفیر روسیه آندری اویتسیان همچنین افزود که مشکل افغانستان تنها به وسیله خود افغانها می تواند حل شود.اینک توجه تان را به نقاط مهم این مصاحبه معطوف میداریم.
با گذشت بیست سال از خروج نیروهای شوروی، روسیه حالا چگونه به این رویداد نگاه می کند؟
دقیقا از زمان خروج نیروهای شوروی از افغانستان بیست سال می گذرد. باید بگویم که قبل از همه این رویداد (خروج از افغانستان) برای هزاران مادری که فرزندان شان در افغانستان به عنوان سرباز حضور داشتند یک رویداد خرسند کننده بود، چرا که در این جنگ هزاران تن از هر دو طرف قربانی شده بودند و خروج شوروی ها در آن زمان تعبیری به جز از این حالت خشنودی را نمی توانست تداعی کند. حالا وقتی پس از گذشت بیست سال از خروج نیروهای شوروی و یا سی سال از هنگام ورود آن ها از یک منظر تاریخی به این مساله نگاه می کنیم برداشت ما چیز دیگری است. می خواهم یادآوری کنم که پارلمان روسیه پس از سقوط اتحاد شوروی، ورود نیروهای این کشور را به افغانستان اشتباه خواند. همچنین می خواهم بیفزایم که از نظر من این رویداد نتیجه ای برآورد اشتباه آمیز وضعیت افغانستان و در مجموع برآورد اشتباه آمیز از پیامدهای مداخله در امور این کشور بوده است.
عمیقا باور دارم که مشکلات افغانستان باید به وسیله افغان ها حل شود ، آنان می توانند مشکلات خود را حل کنند. این واقعیت بیست سال پیش هم می توانست مطرح باشد، همان گونه که می تواند امروز هم جدی تلقی شود. حضور نیروهای خارجی در افغانستان می تواند فقط بستر مطمینی را برای مصالحه ایجاد کند ولی سرانجام خود افغان ها باید با هم به توافق برسند.
بسیاری ها در افغانستان به این باور هستند که پس از خروج نیروهای شوروی از این کشور، افغانستان با مشکلات زیادی مواجه شد و از جمله جنگ داخلی، نظر شما چیست؟
این یک واقعیت تاریخی است. می خواهم در رابطه به این مساله به یک نکته اشاره کنم؛ پس از خروج نیروهای شووری رژیم بر سر اقتدار توانست برای سه سال هم چنان در قدرت باقی بماند. در آن زمان مشکل بود که تفاهم تمام نیروها را حاصل کرد و به همین دلیل شرایطی به وجود آمد که چندین سال بر این کشور حاکم بود. به این اساس جنگ داخلی بلافاصله پس از خروج نیروهای خارجی آغاز نشد. دلایل مختلفی برای آن وجود دارد و از جمله این که پس از روی کار آمدن مجاهدین به قدرت جامعه جهانی عملا این کشور را به فراموشی سپرد با این تصور که کار در این کشور پایان یافته و صلح مستقر شده است.
فراموش کردن افغانستان در آن زمان درست نبود همان طور که حالا هم من به این مساله تاکید می ورزم که افغانستان برای سال های زیادی باید در مرکز توجه جامعه جهانی و به ویژه کمک های اقتصادی آن قرار داشته باشد.
برخی منتقدان می گویند شوروی در آن زمان تلاش کرد که خود را به شکل شتاب زده از بحران افغانستان بیرون کند و نتوانست ضمانت های لازم بین المللی را برای مصالحه و ایجاد حاکمیت فراگیر به دست آورد.
من با طرح چنین پرسشی کاملا موافق نیستم. نیروهای شوروی براساس توافقات ژنو این کشور را ترک کردند. توافقات ژنو در آن زمان بر قطع تلاش های نظامی مخالفان هم تاکید می کرد. آن گونه که ما بیاد داریم توافقات ژنو در آن زمان به شکل کامل اجرا نشد و در نتیجه حاکمیت داکتر نجیب الله پس از چند سال به سقوط مواجه شد. در آن زمان هم سیاست مصالحه ملی مطرح شده بود و من فکر می کنم که اگر این سیاست موفق می شد و افغان ها فرصت می یافتند که با هم به توافق برسند و یک دولت ائتلافی از تمام نیروهای درگیر به وجود بیاید بدون شک مشکلات بعدی و جنگ داخلی بروز نمی کرد.
فکر می کنم که حالا بسیاری ها این واقعیت ها را درک کرده اند و از سوی دیگر رژیم گذشته یک رژیم کمونیستی نبود. این ها افغان ها بودند. در هر دو طرف افغان ها قرار داشتند و آنان خود را افغان می خواندند و می توانستند با هم به توافق برسند، به این شرط که جامعه جهانی یک بار دیگر تکرار می کنم که چشمان خود را بسته نمی کرد و افغان ها را کمک می کرد که با هم به توافق برسند؛ آن گونه که حالا چنین کمک های را انجام می دهد.
در حال حاضر ناتو و امریکا در افغانستان حضور نظامی دارند. آیا شما نسبت به حضور این نیروها در منطقه نگران هستید؟
ما نه تنها از حضور نیروهای جامعه جهانی در افغانستان نگران نیستیم، بلکه آنان را حمایت می کنیم. ما فکر می کنیم که مبارزه با تروریزم که به رهبری امریکا آغاز شد، مبارزه مشترک ما است. ما خواهان آن نیستیم که نیروهای خارجی پیش از رسیدن به اهداف خود این کشور را ترک کنند. ما فکر می کنیم که نیروهای ائتلاف که در افغانستان براساس فیصله ای شورای امنیت حضور دارند، باید وظایف خود را انجام دهند و پس از انجام وظایف، آن هم براساس فیصله ای شورای امنیت می توانند از این کشور بیرون شوند.
زمانی من با سفیر پیشین روسیه صحبت داشتم. او گفت اگر نیروهای خارجی اهدافی فراتر از مبارزه با تروریزم را در منطقه دنبال کنند، آنگاه روسیه آرام نخواهد نشست. شما چه فکر می کنید؟
حضور دوام دار نیروهای خارجی در هر جایی یک امر غیرعادی است. ما می خواهیم که در آینده شاهد یک افغانستان مستقل باشیم، آنچه که در دهه های پس از جنگ دوم جهانی شاهد آن بودیم. به همین دلیل من می گویم که ما از حضور نیروهای خارجی حمایت می کنیم تا آنها اهداف خود را برآورده کنند. ولی در آینده بدون تردید ما می خواهیم که افغانستان را مستقل، آزاد و بدون حضور نیروهای خارجی و پایگاه های آنها ببینیم. در کوتاه سخن یک کشور آزاد. اگر افغانستان چنین راهی را انتخاب کند بدون شک ما از آن به شکل فعال حمایت می کنیم.
چه نقشی را روسیه می تواند در حال حاضر در تحولات افغانستان بازی کند؟
افزون بر این که روسیه از برگشت صلح و ثبات در افغانستان پشتیبانی می کند، از روند مبارزه با تولید غیرقانونی مواد مخدر که به دیگر مناطق صادر می شود هم حمایت می کند. روسیه به شکل گسترده ای خواهان کمک به بازسازی اقتصادی افغانستان و توسعه ای آموزش و پرورش در این کشور است. ما آماده ای همکاری در تمام زمینه ها با دولت افغانستان هستیم. شاهد آغاز چنین همکاری هایی در چهارچوب 150 پروژه مختلف در زمینه های زراعتی در زمان های مختلف و در محلات مختلف این کشور استیم. این پروژه ها بدون تردید بسیار بزرگ اند مثل بازسازی تونل سالنگ، خانه سازی در کابل، پروژه گاز مزارشریف و بند برق ننگرهار.
در این عرصه ها مذاکرات به شکل دو جانبه با دولت افغانستان و به شکل چند جانبه با دیگر حمایت کنندگان افغانستان ادامه دارد تا یک جا با آن ها زندگی اقتصادی این کشور را بهبود ببخشیم. از همه مهم تر این است که نه تنها ما بلکه جامعه جهانی به آموزش و پرورش در افغانستان باید بسیار توجه کند. این میراث شوم گذشته هنوز در این کشور باقی است و در زمان حضور اندکی که در افغانستان داشتم می بینم که جوانان تمایل عجیبی به آموزش دارند.
در این اواخر ناتو خواهان همکاری های بیشتر روسیه در مبارزه با تروریزم شده، آیا فکر می کنید که ناتو به این نتیجه رسیده که مشکل افغانستان را بدون شرکت روسیه حل کرده نمی تواند؟
مشکل افغانستان را تنها مردم افغانستان حل کرده می توانند. جامعه جهانی فقط می تواند شرایطی را مساعد کند که افغان ها بتوانند مشکلات خود را حل کنند. ولی آنچه که به روسیه مربوط می شود باید بگویم که حضور نظامی روسیه در افغانستان هرگز نمی تواند مطرح باشد و نه ما خواهان چنین حضوری هستیم. این تصمیم قاطع ماست. تجربه ای گذشته که در آغاز به آن اشاره شد، ما را متقاعد کرده که حضور نظامی در این کشور دیگر از سوی ما تکرار نخواهد شد. ولی آنچه که به ساحات دیگر مربوط می شود ما حاضر به همکاری با امریکا و دیگر اعضای جامعه جهانی در مورد افغانستان هستیم. از جمله تجهیز نیروهای افغان.
همان گونه که اطلاع دارید هلی کوپتر های روسی در افغانستان بسیار موثر ارزیابی شده اند و ما حاضریم که چنین هلی کوپتر را به اهداف نظامی و غیر نظامی در اختیار افغانستان بگذاریم. باز هم تکرار می کنم که به غیر از حضور نظامی در دیگر عرصه ها حاضر به همکاری چند جانبه و دو جانبه با دولت افغانستان هستیم.
آیا شما به شکل رسمی هم در این زمینه ها با دیگر متحدان افغانستان گفتگو کرده اید؟
بلی. ما در این زمینه ها صحبت و مذاکره داشتیم. اخیرا با دبیر کل ناتو در مسکو این مسایل مطرح شد. در سطح تماس های دوجانبه با آمریکا در مسکو، واشنگتن و در افغانستان گفتگو هایی انجام شده است.
از جمله من به تونل سالنگ اشاره می کنم. در همین حال می خواهم از وقت استفاده کنم و مراتب همدردی خود و مردم روسیه را در مورد این تراژدی به مردم افغانستان برسانم که در نتیجه ای برف کوچ سالنگ انسان های زیادی قربانی شدند. در این رابطه دیمتری مدویدیف، رئیس جمهوی روسیه رسما مراتب غم شریکی خود را با رئیس جمهور کرزی در میان گذاشت.
آنچه که مربوط به شاهراه سالنگ می شود ما زمانی آن را احداث کریدم و حالا هم حاضریم که در بازسازی آن با آمریکا که برای آنها این شاهراه از اهمیت خاصی برخوردار است همکاری کنیم. به همین دلیل گفتگو های ما برای همکاری سه جانبه میان روسیه، آمریکا و افغانستان برای بازسازی این شاهراه ادامه دارد.
چه دلچسپی می تواند روسیه در افغانستان داشته باشد؟
ما مثل گذشته خود را همسایه افغانستان می دانیم، هرچند که مرزهای مشترک نداریم. ولی از تاریخ مناسبات ما صد سال می گذرد. مردم روسیه احساس دوستانه ای با مردم افغانستان دارند، همان گونه که من می بینیم چنین احساسی در میان افغان ها هم وجود دارد. مسایل دهه هشتاد که ما قبلا از آن صحبت کردیم نسبت به این تاریخ صد ساله آن قدر زمان طولانی محسوب نمی شود. چنین تاریخی برای ما امکان می دهد که همکاران خوبی در عرصه های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی باشیم. روسیه علاقمند یک افغانستان قدرت مند، باثبات و صلح آمیز است. کشوری که در آن خطر تروریسم و مواد مخدر وجود نداشته باشد.
رئیس جمهور کرزی زمانی گفت که اگر غرب تسلیحات سنگین نظامی در اختیار کشورش قرار ندهد افغانستان این تجهیزات را از کشور دیگری به دست می آورد که به نظر بسیاری ها اشاره او به کشور روسیه بود.
دقیقا من چنین چیزی را نشنیده ام. چون تا حالا حمایت گران غربی افغانستان از چنین کمک های خودداری نکرده اند. گفتگو های من با فرمانده ناتو در افغانستان و هم چنین نمایندگان امریکا و بریتانیا نشان می دهد که آنها در پی ارتقای کمیت و کیفیت نیروهای افغان هستند. چنان چه در کنفرانسی که در اواخر ماه جنوری در لندن هم برگزار شد تعهدات مشخصی برای بهتر شدن وضعیت نیروهای افغان صورت گرفت. در حال حاضر جای نگرانی در این مورد نمی بینم، ولی در هر حال روسیه همان طور که گفتم حاضر است که با جامعه جهانی برای تجهیز نیروهای افغان کمک کند