موافقتنامه مشترک روسیه وامریکا درمورد افغانستان

رحمت اله روان

مبارزه با تروريزم در افغانستان وکشور پاکستان، يکي از موضوعات مورد توافق جهان شده است. ظاهراً همه کشورهاي شرقي و غربي و یک تعداد ازکشور های شرق میانه، بعد از حادثه يازدهم سپتامبر در قبال مبارزه علیه تروریزم والقاعده مواضع کم و بيش مشابه ومشترک اتخاذ نمودند. حتا رقباي ديرينه اي مانند امريکا و روسيه و دولت هاي مخالفي مانند امريکا و ايران، هر کدام به نحوي، مواجهه مثبت با افغانستان پس از يازدهم سپتامبر را، قطع نظر از اختلافات و رقابت هاي ديرينه شان، به نفع خويش تشخيص دادند. همچنان کشورهاي منطقوي و عربي طرفداران طالبان، مانند پاکستان، عربستان سعودي و امارات متحده عربي نيز نتوانستند از همراهي قافله تروريزم ستيز جهاني پا پس بکشند. با همه اينها اما اختلافات و رقابت هاي ستبر جهاني و منطقوي، هر از گاهي، از لاي پوشه هاي نازک ديپلماتيک بيرون مي زند. پاکستان زيرکانه سياست نعل و ميخ را دنبال مي کند؛ ايران در واقع ميخواهد افغانستان ويتنام دوم امريکا باشد و روسيه نيز تا هنوز ناخرسندي خويش را از ناکار آمدي سياست هاي جنگي و اقتصادي غرب در افغانستان پنهان نکرده است. حاصل اين همه ناهماهنگي هاي پيدا و پنهان، چيزي نبود جز نفس گرفتن دوباره تروريزم و طولاني تر شدن عمر جنگ در افغانستان. و اما اکنون به نظر مي رسد، دو رقيب ديرينه، -امريکا و روسيه- تصميم گرفته اند، در مورد جنگ افغانستان، سياست نزديک تر در پيش بگيرند. بنا به همین منظور روز دوشنبه تاریخ ۶جولای ۲۰۰۹، اوباما به منظور يک ديدار دو روزه وارد مسکو گردد. يکي از مقامات ارشد امريکا در آستانه سفر اوباما به مسکو اعلام نمود که روسيه با انتقال سربازان امريکايي به افغانستان از طريق حريم هوايي خود موافقت کرده است .
اوباما قصد دارد، حدوداً بيست هزار سرباز تازه نفس وارد کارزار افغانستان نمايد. از اين جهت توافق جديد مسکو-واشنگتن، از اهميت فوق العاده برخوردار است و مي تواند جنگ با تروريزم را وارد جدي ترين مراحل آن سازد. در گذشته امريکا و کشورهاي عضو پيمان اتلانتيک شمالي (ناتو) نيازمندي هاي تسليحاتي و نظامي خويش را از طريق پاکستان اکمال مي کردند. اين مسير همواره خطر ناک بود. طالبان و تروريزم، کاروانهاي تسليحاتي و نظامي غرب را در داخل خاک پاکستان مورد حمله قرار میداد. آنان حملات مرگباري را تا هنوز برعليه کاروانهاي نظامي و تسليحاتي غرب در مسير پاکستان-افغانستان سازمان داده و اجرا نموده اند. از اين جهت غرب، براي ادامه نبرد مؤثر با طالب و تروريزم، نيازمند پل مواصلاتي ديگر بود. ملا قات سران دو کشور( مسکو-واشنگتن) در ايجاد اين پل، نتجه مثبت برای امریکا بدست اورد،و تلاشهاي جدي اوباما در جهت مهار کردن وضعيت، در جريان برگذاري انتخابات افغانستان خواهد بود. .
متن موافقتنامه مشترک
درجریان دیدار ، رؤسای جمهوری روسیه و ایالات متحدۀ امریکا -( دیمتری مدویدیف و باراک اوباما) - موافقتنامه یی را پیرامون ترانزیت محموله ها و تخنیک نظامی از طریق خاک روسیه به افغانستان امضا نمودند. این موافقتنامه شام دیروز حین مذاکرات میان رهبران دو دولت – روسیه و ایالات متحدۀ امریکا – به امضا رسید .
بعداز ختم مذاکرات، اعلامیۀ مشترکی پیرامون اوضاع در افغانستان نشر شد که متن آن قرار ذیل تقدیم می شود :
ما با ابراز نگرانی از بحران جاری در افغانستان و درک اهمیت نقش جامعۀ جهانی در راستای ایجاد ثبات در این کشور و همچنان ایجاد پروسۀ دیموکراتیک و رشد اقتصادی در افغانستان، ما یکجا ملحقانه تاکید می نمائیم که با تهدید تروریزم، افراط گرایی مسلحانه و قاچاق مواد مخدر در افغانستان مبارزه خواهیم نمود. ما همکاری های خویش را در راستای توسعۀ امکانات حکومت افغانستان جهت حل مسائل کلیدی اجتماعی – اقتصادی، ارتقای سطح زنده گی و تامین امنیت افغانها ادامه خواهیم داد .
ما بالای ارادۀ قوی و پتانسیل توسعۀ همکاری در چارچوب گروپ کاری روسیه – امریکا در مبارزه با تروریزم تاکید نموده و مصمم هستیم تا این ساختار را موثرانه جهت همآهنگی کارهای مشترک پیرامون تمامی مسائل از قبیل ایجاد ثبات در افغانستان بکار اندازیم .
ما حاضر هستیم تا همکاری های خویش را با حکومت جمهوری اسلامی افغانستان در زمینه تحکیم و توسعۀ پتانسیل اردوی ملی افغانستان و پولیس ملی و همچنان در راستای آموزش و پرورش کارشناسان ادارات مبارزه با مواد مخدر گسترش دهیم. ما در این راستا حاضریم تا پروژۀ مبارزه با مواد مخدر تحت قیمومیت شورای روسیه – ناتو در آیندۀ نزدیک تحقق یابد. جهت تحقق این پروژه از مرکز بین المللی بین اداره یی "دمودیووا" استفاده بعمل خواهد آمد و همچنان در تحقق پروژه های سازمان امنیت و همکاری اروپا پیرامون افغانستان که بر اساس فیصله شماره 07/4 از جانب وزرای امور خارجه کشورهای عضو این سازمان در مادرید برنامه ریزی شده اند، نیز اشتراک و همکاری خواهیم نمود. ما در چارچوب عمل به مصوبۀ 1386 شورای امنیت سازمان ملل متحد و غیره مصوبات متعلق به آن، قصد داریم تا فعالانه در راستای ترانزیت محموله و کالا های مورد نیاز قوای بین المللی در افغانستان از طریق خاک فدراسیون روسیه همکاری نموده و از اشتراک دول دیگر در راستای ایجاد ثبات در افغانستان ابراز قدردانی و حمایت می نمائیم .
ما معتقد هستیم که مبارزۀ فعالانه با قاچاق مواد مخدر هم در خاک افغانستان و هم برون از مرزهای آن یکی از مسائل مهم بشمار می رود. و همچنان در چارچوب این مبارزه باید منابع جایگزین کشت و زرع خشخاش برای دهاقین بوجود آمده و با قاچاقچیان و مواد مخدر و زرع خشخاش دراین کشور طبق مصوبۀ 1817 شورای امنیت سازمان ملل متحد مبارزه خواهیم نمود .
جهت تقویت پتانسیل حکومت افغانستان در مبارزه با قاچاق مواد مخدر، فساد اداری و همچنان جنایات سازمان یافتۀ مرزی و برون مرزی و تهدیدها، لازم می دانیم تا از سعی و تلاش های این کشور – افغانستان در راستای تحقق کنوانسیون مبارزه با فساد اداری و کنوانسیون مبارزه با جنایات سازمان یافتۀ مرزی و برون مرزی سازمان ملل متحد حمایت و موجبات گسترش آنرا فراهم سازیم .
جهت حل بهتر مسائلی متعلق به کشور های ما درمبارزه با تروریزم، جنایات و قاچاق مواد مخدر در افغانستان، فدراسیون روسیه و ایالات متحدۀ امریکا تصمیم بر ایجاد یک ابتکار دو جانبه اخذ نمودند. این قریحه در برگیرندۀ افزایش قابل ملاحظه دیده بانی و مراقبت مالی و ایجاد ساختار های دیده بانی قانونی می باشد. هدف این ابتکار – دریافت جریان ها و دسته های تمویل کنندۀ غیر قانونی مالی که با تروریست ها منجمله طالبان، جنایات سازمان یافته و قاچاق هیروئین در افغانستان رابطه دارند، می باشد. این ابتکار در برگیرندۀ مولفۀ عملیاتی خواهد بود که در مبارزه با قاچاق مواد مخدر و گروه های جنایتکار قرار خواهد داشت .
ما – روسیه و امریکا- آماده گی کامل خویش را در عرصۀ کمک متقابل و همکاری جهت بازسازی زیربناهای ترانسپورتی، انرژی و صنعتی افغانستان اعلام می نمائیم .
ما تامین شرایط ضروری جهت برگزاری انتخابات شفاف و سزاوار اعتماد مردم ریاست جمهوری و شورا های ولایتی را در افغانستان ضروری می دانیم. این انتخابات خود قدمی بسوی بازسازی این کشور منحیث یک دولت دیموکراتیک و خودکفا بوده و نمایانگر زیست پذیری سیستم سیاسی آن می باشد. در این رابطه ما افزایش حمایت های بین المللی از انتخابات افغانستان را خیر مقدم گفته و آنها را به ادامۀ همکاری های مضاعف بعداز برگزاری انتخابات در افغانستان فرا می خوانیم .
ما از گسترش نقش شیوه ها و مشی منطقوی در حل مسائلی چون ایجاد ثبات و بازسازی افغانستان تحت پوشش سازمان ملل متحد حمایت می نمائیم. در راستا هر دو کشور – فدراسیون روسیه و ایالات متحدۀ امریکا – همکاری و مساعدت نزدیک در چارچوب شورای امنیت سازمان ملل متحد، مجمع عمومی سازمان ملل متحد و معاهدۀ پاریس خواهند داشت. ما همچنان نقش کنفرانس ویژۀ سازمان همکاری های شانگهای به تاریخ 27 مارچ سال جاری در مسکو پیرامون افغانستان، کنفرانس بین المللی هاگ به تاریخ 31 ماه مارچ پیرامون افغانستان و نشست وزرای امور خارجۀ کشور های (هشت) پیرامون افغانستان در ترییست را نیز قابل اهمیت می دانیم .
ما همچنان لازم می دانیم تا همکاری متقابل میان افغانستان و پاکستان در مبارزه با تهدیدهای مشترک برای هر دو کشور از قبیل تروریزم، افراط گرایی و قاچاق مواد مخدر گسترش یافته و محکمتر شود. ما در راستای ارتقای موثریت اینگونه همکاری های متقابل، حاضر هستیم تا نشست هایی میان افغانستان و پاکستان را طوریکه در ایکاترینبورگ و واشنگتن صورت گرفته اند، سازمان دهی نمائیم. ما از تحریماتی که بر اساس مصوبۀ 1267 شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه (القاعده وطالبان) ایجاد شده اند، پیروی و به آن مبادرت می ورزیم. ما در راستای تحکیم تحریمات جاری و عقیم ساختن هر آنکه که موجبات خطر و تهدید را برای صلح و امنیت در سراسر جهان فراهم می سازند، آمادۀ همکاری هستیم .
ما از شرایط مختص و معیین حکومت جمهوری اسلامی افغانستان جهت سعی و تلاش های فرا منطقوی حمایت می نمائیم. این شرایط دربرگیرندۀ احترام و برسمیت شناسی قانون اساسی افغانستان و از بین بردن هرگونه ارتباطات با القاعده و غیره سازمانهای متعلق به آن می باشد. .
17.04.1388 بارک اوباما ریس جمهورایالات متحده امریکا در جریان مذاکراتش با رهبران کرملین در ماسکو، تلاش کرد، تقاضاهای متضاد واشنگتن و روابط پیچیده وآشفته این کشور با ماسکو، این دشمن دوران جنگ سرد را با ایجاد روابط تازه توازن ببخشد .
دشواری وظیفهء بارک اوباما بطور کامل، زمان ظاهرگردید که او، سیاست خارجی امریکارا به فارغان پوهنځی جدید اقتصاد ماسکو بیان کرد. اوباما در بیانیه اش گفت :
" ایالات متحده امریکا خواهان یک روسیه نیرومند، صلح آمیز و کامگار است. این عقیده ریشه دراحترام گذاشتن ما برای مردم روسیه وتاریخ مشترک میان مردم ما دورتراز رقابت ها قرار دارد ."
اوباما در بیانیه اش تقاضا کرد ، تا تلاش های دوام دار تر در جهت تشخیص منافع متقابل وتوسعه دیالوگ وهمکاری صورت بگیرد. در حین حال اونگرانی واشنگتن را راجع به سابقهء ملالت انگیز دموکراسی وحقوق بشردر روسیه و مداخله ماسکو د ر امورکشورهای همسایه مانند گرجستان و اوکراین را نیز روشن ساخت .
اوباما گفت، آنروزها که قدرت های بزرگ، حاکمیت کشورها را مانند تخته شطرنج ببازی می گرفتند گذشته است .
اوباما افزود :
" حاکمیت کشورها باید ستون فقرات نظم بین المللی باشد. همان طوری که همهء کشور ها حق انتخاب رهبران شان را دارند، کشورها نیز حق دارند سرحدات مصون داشته باشند. این موضوع برای روسیه همانقدر درست است که برای ایالات متحده امریکا می باشد. هر سیستم که این حق را نادیده بگیرد منتج به انارشی می شود. از همین جهت است که ما این اصول را در مورد همهء کشورها قابل تطبیق می دانیم، بشمول کشورهای گرجستان واکراین ."
اوباما درهمین بیانیه اش قربانی های اتحاد شوروی را درجنگ دوم جهانی وسهم این کشور را در امور فرهنگی وساینس در جهان ستود .
اوباما گفت، ایجاد روابط تازه با حکومت روسیه ، صرف یک بخش از تغییر است که اودر صدد آن می باشد. اما بخش دیگر بگفته او، ایجاد دیالوگ جدید با جامعه روسیه می باشد. جای که احساسات ضد امریکا بحد فراوان قرار دارد .
اوباما در بیانیه اش گفت :
این کار آسان نیست و مشکل است میان دشمنان سابق مشارکت دوامدار ایجاد کرد. اما من باوردارم این کار ممکن است. زیرا روسیه وامریکا منافع مشترک دارند که می تواند اساس برای همکاری باشد ."
این بیانیهء اوباما برعکس بیانیه های که وی اخیراً در قاهره وپراگ ایراد کرده ، وبا کف زدنها بدرقه شده بود، مستمعین در ماسکو هنگام ایراد بیانیه اوباما اکثراً خاموش بودند وصرف در اخیر بیانیه نیم ساعته اش یکبار کف زدند .
حتی هیچکدام ازشبکه های تلویزیونی عمده، بیانیه اوباما را پخش نکردند جز یک شبکه خبری کیبلی بنام ویستی 24، که اکثر روس ها انرا نمی شنوند ونمی بینند .
اوباما قبل ازایراد بیانیه اش در ماسکو، دوبار با ولادیمیر پوتین که گفته می شود بالفعل زمامدار واقعی روسیه می باشد، ملاقات کرد .
اوباما بروز دوشنبه ششم ماه جولای با میدویدوف همتای روسی خود ملاقات وبا او در باره کنترول سلاح اتمی، متوقف ساختن پروگرام اتمی ایران و کوریای شمالی و همچنان در بارهء مبارزه علیه شبکه القاعده وشورشیان طالب در افغانستان مذاکره کرد .
اوباما بروز سه شنبه در یک محفل جامعه مدنی که از طرف یک موسسه غیر دولتی ترتیب شده بود نیز شرکت کرده بیانیه ایراد کر
تحلیل وارزیابی روزنامه ها درمود موافقتنامه مشترک
روزنامۀ ده تایمز آف اندیا از واشنگتن مطلبی را در مورد همکاری های جدید ایالات متحده و روسیه بعد از ملاقات روسائی جمهور دو کشور نوشته است .
در مطلب آمده، درحالیکه روسیه و ایالات متحده طالبان و القاعده را منحیث دشمن مشترک عنوان نمودند، هر دو کشور وعده نمود تا در جنگ ضد دهشت افگنی و حل مشکل قاچاق مواد مخدر و کشت کوکنار مشترکاً کار نمایند .
این تصامیم حین سفر براک اوباما رئیس جمهور ایالات متحده به مسکو و ملاقات وی با دمتری مدویدف همتای روسی اتخاذ گردید .
تایمز آف اندیا افزوده که دو کشور یک موافقۀ را به امضا رسانیدند که ایالات متحده میتواند قوا و لوازم نظامی را با استفاده از فضای روسیه به افغانستان انتقال بدهد .
این موافقتنامه که توسط سرگی لفروف، وزیر خارجه و ولیم برنز، معین وزارت خارجۀ ایالات متحده امضا گردید، برای امریکا سالانه اجازۀ ۴۵ هزار پرواز را میدهد و این راه جدید هوایی برای امریکا سالانه تا ۱۳۳ میلیون دالر منفعت میرساند .
با تذکر به اهمیت افزایش تلاش های بین المللی جهت با ثبات ساختن افغانستان، دو رئیس جمهور طی یک بیانیۀ مشترک تعهدات شانرا در جنگ مشترک ضد دهشت افگنی، افراطیت مسلحانه و قاچاق مواد مخدر در آن کشور دوباره تصریح نمودند .
بازهم در رابطه به سفر رئیس جمهور اوباما، در صفحۀ انترنتی فاکس نیوز مطلبی نشر شده که فشردۀ آن تقدیم میشود .
فاکس نیوز از مایکل مکفول، مشاور ارشد قصر سفید در مورد یکی از بن بست های فعلی بین دو کشور که نصب سیستم دفاع راکتی در پولند است، نقل قول نموده که این دوران جنگ سرد نیست .
این روابط بخاطر رقابت، با هم مواجه شدن و یا مخالفت نمودن نیست. او علاوه نمود که تهدیدی که ایالات متحده ازین ناحیه به روسیه متوجه میسازد، اصلاً حقیقت ندارد و رئیس جمهور درین مورد ازین بیشتر واضح بوده نمیتوانست .
یک نکتۀ جالب که در بیانیه تذکر نیافت نقش ایالات متحده در شکست روسیه در افغانستان در جریان دهه هشتاد میلادی بود .
در ختم مطلب باز هم از مشاور قصر سفید نقل قول شده که آنچه در دو کشور روی آن بیشتر تمرکز و صحبت نمود هشت و نُه موضوع در روابط چند جانبۀ دو کشور است، نه آنچه که ایالات متحده و روسیه روی آن مخالفت دارند .
آرین بیکر، نویسندۀ مجلۀ تایم از کابل مطلبی را در مورد تطبیق پالیسی جدید ایالات متحده در افغانستان نوشته است که فشردۀ آن تقدیم میشود .
در مطلب آمده، تا هنوز برداشت از استراتیژی جدید رئیس جمهور براک اوباما در افغانستان مثبت بوده است. از چند روز بدین طرف، چهار هزار عسکر امریکایی با ۶۵۰ عسکر افغان در جنوب آن کشور بخاطر تصفیۀ قریۀ دریای هلمند با شورشیان در حال مبارزه میباشد .
تایم افزوده، به استثنی یک منطقۀ که شورشیان مقاومت نشان میدهند، در سایر جاه ها جنگ محدود و اندک بوده است. شورشیان زمانیکه با حملۀ شدید و قوی مواجه میشوند، عقب نشینی کرده پنهان میشوند .
از جانب دیگر، برای ایالات متحده یکی از دست آورد های عمده، عدم تلفات غیر نظامیان میباشد. ایالات متحده در آغاز اعلام نموده بود که هدف این عملیات نظامی مصون ساختن و تامین امنیت مردم عام از شر طالبان میباشد .
نویسندۀ تایم نگاشته است، با در نظرداشت پیامد های کشته شدن غیر نظامیان، جنرال ستنلی مککرستل قواماندان جدید قوای ائتلاف در افغانستان جلوگیری از تلفات افراد ملکی را هستۀ طرز مبارزۀ جدید علیه طالبان ساخته است. مککرستل اعلام نمود که یک طرز العمل جدید را برای عساکر بخاطر جلوگیری از تلفات غیر نظامیان نشر خواهد ساخت .
مطلب ادامه یافته است که طرز جدید جنگ را در کوتاه مدت مغلقتر خواهد ساخت، ولی افغان ها قبلاً ازین روش تمجید و تقدیر میکنند. تایم از حنیف اتمر وزیر داخلۀ افغانستان نقل قول نموده که عکس العمل های مثبت را در مورد عملیات هلمند بدست آورده است. مردم افغانستان از طرز کار جنرال مککرستل اظهار رضایت نموده اند .
در ختم مطلب مجلۀ تایم پیش بینی شده است که گام بعدی در جنگ افغانستان تطبیق یک استراتیژی مفصل برای ثبات بخشیدن افغانستان خواهد بود تا دولت آن کشور را در ایجاد فرصت های اقتصادی و یک سیستم درست قضائی برای افغان ها مساعدت نماید .
نویسنده نتیجه گیری نموده، ولی ایجاد و تطبیق اینگونه استراتیِژی نسبت به عملیات نظامی، به زمان و حوصله مندی بیشتر نیاز دارد. نتنها برای افغان ها، بلکه برای ایالات متحده که قیمت آنرا میپردازد . پای رحمت اله روان