د روسيې سپين سترګي

او امريکا د خپلو ګټو لپاره افغانستان کې نهه پوځي اډې غواړي. دغه روسي ډيپلومات وايي، چې امريکا په تېرو پنځلسو کلونو کې افغان امنيتي ځواکونه پياوړي نه شوای کړی، د افغان حکومت اقتصاد لا هم اويا سلنه پر بهرنيو مرستو ولاړ دی او حکومتي جوړښت هم د خلکو ستونزو په کمولو کې پاتې راغلی دی. کابلوف ګواښ کړی، که افغانستان کې چټک اقتصادي، اداري او امنيتي اصلاحات را نه شي، افغانستان به خپل اوسنی جوړښت له لاسه ورکړي او کېدای شي په وړو وړو دولتو ووېشل شي.
په ورته مهال دغه روسی ډيپلوماټ وايي، چې افغانستان له امريکا سره هېڅ ډول مناسبت نه لري، چې امريکا دې دلته دايمي اډې ولري. امريکا چېرته او افغانستان چېرته؟ امريکا غواړي د دې اډو له لارې د سيمې هېوادونه کنټرول کړي. که موږ په مکسيکو او ور څېرمه هېوادونو کې اډې جوړې کړو، دا به امريکا لپاره د زغم وړ وي؟
دلته د ښاغلي ضمير کابلوف څرګندونې د وضاحت وړ دي، آيا افغانستان د روسيې اړوند ايالت دی چې واک يې ضمير کابلوف کوي او افغان حکومت بايد د روسيې په خوښه امريکايې ځواکونو ته اډې ورکړې؛ او که يو خپلواک هيواد دی او حق لري چې د هر هيواد سره ډيپلوماټيکې اړيکې ولري؟
روسيه هيڅکله دا حق نه لري چې د افغانستان په باب د ټولو ډيپلوماټيکو عرفونو خلاف غير مسولانه څرګندونې وکړي. مسکو خو د ډيپلوماټيک عرف پښتۍ هغه وخت ماتې کړې کله چې يې په افغانستان کې د افغانانو له دښمن وسله وال طالب سره اړيکې جوړې کړې او د هر راز پوځي همکارۍ ډاډ يې څرګند کړ. اوس يې د افغانستان حکومتي نظام پسې مټې بډوهلي دي او د افغانانو د ذهنونو د مغشوش کولو لپاره فال ګوري او په راتلونکې کې د افغان دولت په وړو دولتونو د وېشل کېدو وړاندوينه کوي.
اوس په ټوله کې پوښتنه دلته پيدا کيږي چې مسکو څه شي دومره زړور کړ چې د افغانستان په چارو کې بربنډه لاسوهنه وکړي؟
دوه دليلونه لري. يو دا چې روسيې ته په تير کې د تیرو حکومتونو د سياست په محور کې هیڅ ځای نه دی ورکړل شوی او يا ډير کم ځای ورکړل شوی چې اوس غواړي د تيرو حکومتونو قصور اوباسي او د افغانستان په مساله کې له امريکا هم ډير داخله شي. یعنې په تير کې د افغان حکومتونو د ناسالم او ناکام بهرني سياست له امله چې روسيه په کې کنج ته شوې وه؛ اوس غواړي د افغانستان په سياست کې د خپل سياسي رقيب امریکا په خلاف زيات رول ولري.
بل دا چې د امريکا په سږ کال ولسمشريزو ټاکنو کې روسيې ته نيږدې شخص ډونالډ ټرمپ په ولسمشرۍ سره، په نړيوال سياست کې روسيې ته اوس دا فرصت په لاس ورغلی دی چې له امریکا سره خپل ښکر وجنګوي او د نړۍ په هره هغه سيمه کې چې امریکا ښکېله ده؛ روسيه يې په مقابل کې ودريږي او شتون يې وننګوي. په همدې اساس اوس روسيه په افغانستان کې د امريکا حضور د ننګولو لپاره د امريکا په سياست نيوکې کوي.
په ټوله کې اوس ويلای شو چې د افغانستان یو بل نسل به هم د جګړې د اور په لمبو کې سوځي او دا جګړه د امريکا او روسيې تر منځ نيابتي جګړه ده چې ډګر به يې افغانستان وي. يو کار چې افغان حکومت ته په کار دی چې ترسره يې کړي، هغه فعال سياست لوبول دي چې د امريکا او روسيې تر منځ په اړيکو کې تعادل برابر کړي. افغان حکومت بايد داسې سياست پر مخ بوځي چې نه سيخ وسوځي او نه کباب. يعنې حکومت بايد نه په امريکا او نه په روسيې بشپړه تکيه ولري بلکې د خپلو ګټو مطابق هم له روسيې او هم له امريکا سره اړيکې وپالي.
لیکنه : خوشحال آصفي