افغانستان د منځنۍ اسيا ارتباطي پل

لري. په ۲۰۰۴ کال کې مغلوستان، په ۲۰۰۵ کال کې ايران، پاکستان او هندوستان او په ۲۰۱۲ کال کې افغانستان؛ له دغې سازمان سره د څارونکو غړو په توګه يو ځای شول. که څه هم افغانستان له انتقالي دولت وروسته خپلې هغې پيل کړې چې د سيمي او په نړيواله کچه د همکارو او مرستندويه سازمانو غړيتوب ترلاسه کړي خو د کورنيو ستونزو له امله افغانستان په ۲۰۱۲ کال کې په دې وتوانيد چې د شانګهای د همکاريو سازمان سره د څارونکي هيواد په توګه يو ځای شي.
تيره ورځ د ازبکستان پلازمينه تاشکند کې د شانګهای غړو هيوادونو شپاړسمه غونډه ترسره چې چې په کې د افغان ولسمشر اشرف غني هم ګډون درلود. که څه هم د دغه سازمان د جوړيدو له د هدف له مخې بايد په کې په اقتصادي، فرهنګي او امنيتي موضوعاتو بحث وشي خو په دغه سازمان کې ترسره کيدونکی بحث تر ډيره د افغانستان په امنيتي وضعيت راڅرخي. دا ځل بيا هم د تير په څير په اوسنۍ غونډه کې يې بحث تر ډيره په سيمه ايز امنيتي وضعيت په ځانګړي توګه د افغانستان په جګړې ورټول و. په افغانستان کې په وروستيو کې لويو اقتصادي پروژو؛ د دغه سازمان د غړو هيوادونو علاقه افغانستان ته لا هم ډيره کړې ده. ځکه د سازمان ډيری غړي هيوادونه په دغو پروژو کې دخيل دي.
لکه څنګه چې ويل کيږي چې چين او روسيه د شانګهای د همکاريو سازمان کليدي غړي دي او په نړيواله کچه چين د نظامي پر ځای اقتصادي ځواک درلودلو ته لومړيتوب ورکوي نو لازمه ده چې افغانستان د خپل اقتصاد د پياوړتيا په موخه د دغه سازمان له غړو هيوادونو په ځانګړي توګه له چين او هند اعظمي ګټه پورته کړي.
د ټاپي د ګازو د نلليکې پروژه چې له مخې يې د ترکمنستان ګاز په یوه نل لیکه کې د افغانستان له لارې پاکستان او هند ته انتقالیږي؛ سلما بند د افغانستان تر ټولو ستره بنسټیزه پروژه او د چابهار بندر سوداګريزه او ترانزيتي پروژه؛ هغه څه دي چې په سيمه ايزه او نړيواله کچه يې د شانګهای د همکارۍ سازمان د غړو هيوادونو توجه افغانستان ته جلب کړې ده. دغه پروژې نه يوازې کولی چې چې د افغانستان په اړه د نړيوالو فکر او ستراتيژي بدله کړي بلکې په نړيواله کچه د سيالو هيوادونو تر منځ د اقتصادي سيالۍ ډګر تود وساتي. يا په بل عبارت، د افغانستان د جيواکناميک او جيوستراتيژيک موقعيت له مخې د افغانستان اقتصادي پروژې په ځانګړي توګه د چابهار بندر سوداګريزه او ترانزيتي پروژه کولی شي چې د سيمي او نړۍ د سيالو هيوادونو تر منځ د سړې جګړې زمينه برابره کړي. داسې سړه جګړه چې وژونکې وسلې به په کې نه کارول کيږي او يوازينۍ وسيله چې د اسلحې په توګه ترې استفاده کيږي؛ هغه اقتصادي پاليسي ده.
افغانستان د خپل جيواکناميک او جيوستراتيژيک موقعيت له مخې کولی شي چې خپلې اقتصادي لويې پروژې د نورو هيوادونو لپاره د وسيلې په توګه وکاروي. افغان حکومت بايد د خپل هيواد د پرمختګ په لپاره په خپله تګلاره کې د سيمې د هيوادونو په رښتونې همکارۍ تاکيد وکړي. د سيمي هيوادونو ته هم په کار ده چې د جګړې کولو او جنګې مبارزې پر ځای اقتصادي مبارزه پیل کړي. هغه هيوادونه چې غواړي په سيمه کې ځان د لوی قدرت په شکل سر راپورته کړي لکه هند، چين او روسيه؛ نو ورته په کار ده چې له افغانستانه د منځنۍ آسيا د هيوادونو تر منځ د پل په توګه وکاروي او دا پل بايد له اقتصادي پلوه په کار واچول شي. نه دا چې د سيمي او نړۍ سيال هيوادونه افغانستان د خپلو موخو د ترلاسه کولو لپاره د جګړې د ميدان او يا بې سرپوښه دېګ په رول کې ولوبوي. له افغانستانه د منځنۍ اسيا د هيوادونو د نښلوونکي پل په توګه هغه وخت استفاده کيدلای شي چې افغان دولت په خپله بهرنۍ تګلاره کې د سيمي او نړۍ د هيوادونو تر منځ تعادل په نظر کې ونيسي.
لیکنه : خوشحال آصفي