سرلیک : اوله برخه لیکنه
شروع کوم په نامه د هغه لوی مهربانه خدای چی ټول کاهینات ټول جهانونه ځمکی
اسمانونه غرونه سیندونه ونی بوټی شنی ګیاوی ټول مخلوقات انسانان ټول زړونه
یی جوړ کړي هست کړي پیدا کړي دي
*********************************************************
رابه شو دی ته چی یوه ژبه څه شی یا چیشی ده ژبه څه شي ته وایي یوه ژبه سو ډوله یا څو قصمه ده په یوه ژبه کې سو ډوله یا څو قصمه خبری کیږي د لوست او لیک د کتاب او کتابچی ژبه د میډیا اغبار راډیدو تلویزون ژبه د کار مسلک ژبه د کور او کلي بازار ژبه د مکتب د پوهنتون ژبه ژبه له کوم ځای نه شروع کیږي مکمله سمه صحي ژبه د چا یا کومه ژبه ده د چا ډیره زده کیږی د چا لږ زده کیږي د چا ډیره زده ده دچا کم لږ زده ده
*********************************************************
ژبه لیسان د هر انسان لپاره یوه غټه سرمیاه یا د لوی مهربانه خدای له ترفه یو غټ نعمت او برکت ده چی مونږه ته یی راکړی ده او دغه د ژبو یا لسانونو نعمت او برکت ده چی نن ورځ انسانان او ټول مخلوقات خپل ننی یا اوسنی ژوند په چلوي یا مخ کی په روان دي
که مونږه ښه غټ فکر غور ورته وکړو ښه سم صحي ورته زیر شو که د یوه نفر یوه ژبه زده وي یا په یوه ژبه کم لږ یا ډیر زیات پوهیږی خبری کوي دا نفر یو ۱نفر یادیږي یا یو نفر ۱ ورته ووایو «» او چیری کوم نفر په دوه ژبو پوهیږي یا یی دوه ژبی زده وي یا یی کم لږ یا یی ډیر زیات خبری په کولی شي بیا دا نفر دوه ۲ نفره شو هغه په د خاتر چی دا نفر په دوه ۲ ژبو پوهیږي زده یی دي «» او هم داسی که د چها دری ۳ یا څلور ۴ژبی زده وي هغه نفر هم هم داسی دری ۳ یا څلور ۴نفره ورته ویلی شو
یو ډول هغه ژبه ده چی واړه ماشومان یی په کور کی زده کوي له مور او پلار څخه لا ایباندی کوسو سرکو ته نوي وتلي
یو ډول هغه ژبه ده چی واړه ماشومان یی په کور کی له مور او پلار څخه ګاوڼډیانو امسایګانو څخه ایباندی کوسو سرکو ته وځي لا ښوونځی مکتب کې شامیل نه وي بی تعلیمه وي
یو ډول هغه ژبه ده چی واړه ماشومان یی په اپتدایه ښوونځی یا مکتب کی زده کوي دا یی د علم تعلیم د پوهي د شروع لاره ده
یو ډول هغه ژبه ده چی ماشومان یا ځوانان یی په لیسه کې زده کوي دا یی د علم تعلیم د پوهي د زیات والي د رڼا خت او سیر پراخوالي لاره ده ډیروالی ژبه ده چی په پوهه شي په کی وارید شي
یو ډول هغه ژبه ده چی ځوانان یی په پوهنتون یا پاکولته کې زده کوي دا یی د مسلک کسب کار د علم تعلیم د پوهي د زیات والي د رڼا خت او سیر پراخوالي ډیروالی ژبه ده چی په پوهه شي په کی وارید شي زده یی کړي
یو ډول هغه ژبه ده چی ځوانان یی بعد له فیراغت نه یا خلاصیدونه د پوهنتون یا پاکولتی نه په یوه مسلک کسب کار کې تخصوص اخلي دا بیا د تخصوص ژبه ده یا د ورته ووایو
یو ډول هغه ژبه ده چی ځوانان یی بعد له فیراغت نه یا خلاصیدونه د پوهنتون یا پاکولتی تخصوص نه زده کوي هغه د جیږو لوړو پوهانو فروپیسرانو عالمانو ژبه ده چی دوۍ په یوه مسلک کسب کار کې زده کړی ده یا یی زده ده
*********************************************************
اوس به راشو د کار کسب د ورځنی مشغولتیا او اړتیا وو کارکسب ته چی ټول انسانا په بوخته دي یا مسروفه دي هر څوک یو رنګ بل رنګ خپل ژوند تیروي خپله نفقه روزي تیاروي یا یی ګټي یا یی پیدا کوي
یو ډول د هغو انسانانو ژبه ده چی دوۍ د لوړو جیږو وچتو زده کړو خاوندان دي یا پوهان فروپیسران جیږ غټ وچت عالمان ورته ووایو دوۍ هم رنګا رنګ مسلکونه لري کسب کار لري کار کوي مسروفه دي
بل ډول د هغو انسانانو ژبه ده چی دوۍ یواځی په یوه مسلک کی پوهنتون یا پاکولته ویلی ده خلاصه کړی ده په دوۍ کې بعضی تخصص لري بعضی یی نه لري دوۍ هم رنګا رنګ مسلکونه لري کسب کار لري کار کوي په خپلو مسلکو کې مسروفه دي
بل ډول د هغو انسانانو ژبه ده چی دوۍ یواځی له دولسم ۱۲ ټولګي پوری مکتب ښونځی ویلی ده مخ کې په کې نه دی تللي په دوۍ کې هم بعضی یی کوم مسلک ویلی ده مسلک لري بعضی یی نه د ویلی مسلک نه لری دوۍ هم رنګا رنګ مسلکونه لري کسب کار لري کار کوي خپلو مسلکو کې مسروفه دي
بل ډول د هغو انسانانو ژبه ده چی دوۍ یواځی اپتیدایه مکتب ښونځی ویلی ده مخ کې په کې نه دی تللي یواځی لوست او لیک کولی شي په دوۍ کې هم بعضی یی کوم مسلک ویلی ده مسلک لري بعضی یی نه د ویلی مسلک نه لری دوۍ هم رنګا رنګ مسلکونه لري کسب کار لري کار کوي خپلو مسلکو کې مسروفه دي
بل ډول د هغو انسانانو ژبه ده چی په دوۍ کې څوک کم لږ یا ډیر زیات لیک لوست کولی شي څوک یی هیڅ لیک لوست لیک هم نه شي کولی بیا هم په خپل مسل کسب کار کی وارید وي په پوهیږي زده یی وي د مثال په توږه له که یو دقان یو دوکاندار یا نجار رنګمال مستري ګلکار سلمان انګر خیات موچي اشفز نداپ ټټار لوګری دوۍ هم رنګا رنګ مسلکونه لري کسب کار لري کار کوي مسروفه دي
بل ډول د هغو انسانانو ژبه ده دوۍ لوست لیک نه شي کولی نه پوهیږي د نور مسلکي پوهانو خلکو له لاس لاندی کاری کوي یا یی شاګردان وي دوۍ هم رنګا رنګ مسلکونه لري کسب کار لري کار کوي مسروفه دي دا که هر رنګه کار کسب وي
بل ډول د هغو انسانانو ژبه ده دوۍ لوست لیک نه شي کولی نه پوهیږي دوۍ یواځی د خپل کور کلي په کارو ښه سم صحي پوهیږي زده یی ده دا رنګه ژبی ته کورنی یا کلیواله ژبه ویل کیږي د مثال په توږه د افغانستان پاکستان هندوستان لرو پرتو سرحدي سیمو کلو کې نارینه بیا هم ښه دي کله نا کله مسافري کوي یو ځای بل ځای ځینه ښځینه وی یی هی چیرته نه ځي او په لرو پرتو سرحدي سیمو کلو کې د ښځنو ښوونځی مکتبونه هم نه شته ده چی دوۍ له علم تعلیم نه خبری شي
بل ډول د ښار یا بازارونو ژبه ده د ښار بازار خلکو ژبه د کلو باڼډو خلکو سره فرق لري یا یی کوي
بل ډول د هغو انسانانو ژبه ده دوۍ لوست لیک کولی شي دوۍ یواځی د ژبی یا لیسان استادان دي دوۍ کې هم چا کم لږ چا ډیر زیات د ژبی یا لیسان په مسلک کې علم تعلیم پوهه کړی ده په پوهیږي کم لږ یا ډیر زیات تخصص لري په ژبه کې وارید دي په ګرامر په املا پوهیږي
بل ډول د تاریخ د کتابو ژبه بل ډول د جغرافی د کتابو ژبه ده بل ډول د کمیا د کتابو ژبه ده بل ډول د فیزیک د کتابو ژبه ده بل ډول بیالوژي د کتابو ژبه بل ډول د هندسی د کتابو ژبه ده د ریاضي الجبر د کتابو ژبه ده بل ډول د ساینس کتابو ژبه ده بل دول د سیاسي کتابو ژبه ده بل ډول د اسکري کتابو ژبه ده د دیني د کتابو ژبه ده بل ډول شعر شاعري د کتابو ژبه ده بل ډول د ماشومانو د کتابو ژبه ده بل ډول ټوکو ټکالو د کتابو ژبه ده بل ډول ژبه د میډیا د ژبه ده د رادیو د تلویزون ژبه ده د کمپیټر ژبه ده
*********************************************************
اوس به راشو د خبری ته چی څوک پرته له خپل مورنی پلرنی کورنۍ وطنی ژبی نه بله ژبه یا لیسان زر اسانه سمه زده کوي یا ورته اسانه ده
اول اول هغه واړه ماشومان پرته بیدون له خپل مورنی پلرنی کورنۍ وطنی ژبی نه بله ژبه یا لیسان زر اسانه سمه زده کوي چی د ماشومانو عمور یا سن یی له ( لسو ۱۰ ) کلونه واړه وي دوي ډیر زر هره بله ژبه زده کوي ورته اسانوي هغه په د خاتر چی د دوۍ د زده کړی پوهی حافضه پاکه نورماله وي لوغتونه یا جوملی ډیر زر سمی جزبه وي په د خاتر دوۍ ته پرته بیدون له خپل مورنی پلرنی کورنۍ وطنی ژبی نه بله ژبه یا لیسان اسانه ده زر یی زده کوي چی د دوۍ مغض د پوهی زده کړی حافضه «» له لوست لیک املا زده کړی پوهی سره «» اشنا ده ورسره بوخته ده بسیا ده په هم دغو لارو خبرو کی مسروفه مشغوله ده
په دوم قدم کې هغه واړه ماشومان پرته بیدون له خپل مورنی پلرنی کورنۍ وطنی ژبی نه بله ژبه یا لیسان زر اسانه سمه زده کوي چی د ماشومانو عمور یا سن یی له ( لسو ۱۰ + تر اتلسو ۱۸) کلونه واړه وي او دوي په خپل په خپل مورنی پلرنی کورنۍ وطنی ژبی کې علم تعلیم کړی وي ښوونځی یا مکتب ته تللوي دوۍ په لوست لیک پوهیږي ډیر زر هره بله ژبه زده کوي ورته اسانوي هغه په د خاتر چی د دوۍ د زده کړی پوهی حافضه پاکه نورماله وي لوغتونه یا جوملی ډیر زر سمی جزبه وي په د خاتر دوۍ ته پرته بیدون له خپل مورنی پلرنی کورنۍ وطنی ژبی نه بله ژبه یا لیسان اسانه ده زر یی زده کوي چی د دوۍ مغض د پوهی �
�ده کړی حافضه «» له لوست لیک املا زده کړی پوهی سره «» اشنا ده ورسره بوخته ده بسیا ده په هم دغو لارو خبرو کی مسروفه مشغوله ده
په دریم قدم کې هغه څوک دي چی پرته بیدون له خپل مورنی پلرنی کورنۍ وطنی ژبی نه بله ژبه یا لیسان زر اسانه سمه زده کوي چی دوۍ د خپلی مورنی پلرنی کورنۍ وطنی ژبی استادان معلمین دي په ګیرامر املا په لوست لیک باندی پوهیږي ډیر زر هره بله ژبه زده کوي ورته اسانه وي هغه په د خاتر چی دوۍ د ژبی یا لسان په پوهه یا زده کړه پوهیږي ورسره بلد دي لوغتونه یا جوملی ډیر زر سمی زده کوي هم دا یی مسلک پوهه ده د ژبی لیسان ګرامر املا لاری سر خت ورته معلوم ده چی چیشی ده په د خاتر دوۍ ته پرته بیدون له خپل مورنی پلرنی کورنۍ وطنی ژبی نه بله ژبه یا لیسان اسانه ده زر یی زده کوي چی د دوۍ م
غض د پوهی زده کړی حافضه «» له لوست لیک املا زده کړی پوهی سره «» اشنا ده ورسره بوخته ده بسیا ده په هم دغو لارو خبرو کی مسروفه مشغوله ده
په څلروم قدم کې هغه ځوانان دي پرته بیدون له خپل مورنی پلرنی کورنۍ وطنی ژبی نه بله ژبه یا لیسان زر اسانه سمه زده کوي چی دوۍ د خپلی مورنی پلرنی کورنۍ وطنی ژبی کې چا کم لږ چا ډیر زیات تحصیل کړی ده یا کوم بل تخصص مسلک لري په علم تعلیم پوهه زده کړه پوهیږي او سنونه عمور یی د دغو ځوانانو تر ( اتلس ۱۸ تر پینځیوس ۲۵ ) پوری وي لوست لیک کولی شي پوهیږي بله ژبه زده کوي څوک کم لږ یا څوک ډیره زیاته ژبه زده کوی شي د ژبی زده کول یو څه ورته اسانوي په د خاتر دوۍ ته پرته بیدون له خپل مورنی پلرنی کورنۍ وطنی ژبی نه بله ژبه یا لیسان اسانه ده زر یی زده کوي چی د دوۍ مغض د پوهی زده �
�ړی حافضه «» له لوست لیک املا زده کړی پوهی سره «» اشنا ده ورسره بوخته ده بسیا ده په هم دغو لارو خبرو کی مسروفه مشغوله ده
په پنځم قدم کې هغه واړه ماشومان پرته بیدون له خپل مورنی پلرنی کورنۍ وطنی ژبی نه بله ژبه یا لیسان زر اسانه سمه زده کوي چی د ماشومانو عمور یا سن یی له ( لسو ۱۰ + تر اتلسو ۱۸) کلونه واړه وي او دوي په خپل په خپل مورنی پلرنی کورنۍ وطنی ژبی کې علم تعلیم نه وي کړی ښوونځی یا مکتب نه وي ته تللي دوۍ په لوست لیک نه پوهیږي دوۍ هم ډیر زر هره بله ژبه زده کوي ورته اسانوي هغه په د خاتر چی د دوۍ د زده کړی پوهی حافضه پاکه نورماله وي لوغتونه یا جوملی ډیر زر سمی جزبه وي خو په ګرامر یا املا لوست لیک باندی نه پوهیږي بلد نه دی په دوۍ کې څوک کم لږ یا څوک ډیر زیات ژبه زده کولی شي
په شپږم قدم کې هغه څوک دي پرته بیدون له خپل مورنی پلرنی کورنۍ وطنی ژبی نه بله ژبه یا لیسان کم لږ یا ډیره زیاته زده کوي چی د دغو خلکو عمور یا سن یی له ( پنځیوس ۲۵تر دیرش ۳۰ ) کلو پوری وي او دوۍ په لوست لیک املا باندی پوهیږي په خپل وطنو کې یی په کوم بل مسلک یا تخصص یا کوم بل کار وظیفه درلودله دوۍ هم کولی شي کم لږ یا ډیر زیات پرته بیدون له خپل مورنی پلرنی کورنۍ وطنی ژبی نه بله ژبه یا لیسان کم لږ یا ډیره زیاته زده یی کړي په پوهه شي خبری په وکړي
*********************************************************
اوس که یو څوک غواړي پرته بی دونه له خپلی مورنۍ پلرنۍ وطنۍ ژبۍ نه علاوه بله ژبه یا لیسان زده کوي نو دوۍ د اول خپل عمور سن اوسال ته علم تعلیم ته ښه غټ لوی فکر سوج وکړي په د خبره باندی د ځان ښه سم صحي پوهه کړي چی زه څوک یم کوم علم تعلیم پوهه زده کړه لرم بل کوم مسلک کسب کار لرم بیا د ښه غټ لوی فکر سوج وکړي په د خبره باندی د ځان ښه سم صحي پوهه کړي چی زه پرته بی دونه له خپلی مورنۍ پلرنۍ وطنۍ ژبۍ نه علاوه بله ژبه یا لیسان د کوم متلب علم تعلیم پوهي کسب کار کړنۍ لپاره زده کوم یا کوم رقم ژبی لیسان ته زه په اول کې زرورت اړتیا لرم چی زده یی کړم بعد له دغه فکر سوج نه د شر
وع ورته وکړي داسی نه چی په کی کرغیړن شي یا اغیړ شي یا ګډ وډ شي
ذبیح لله شریفي