درحالیکه هرروزجهان بطرف بحران اقتصادی واجتماعی به پیش میرود، تاچندبایدافغانها دست درازکنند وخودراوابسته به کمکهای اجنبیان سازند ، گدائی درچنین یک شرایط اساس جهانی ایامیتواند نیازهای افغانهارابراورده سازد واین ملک را ازاین همه بدبختیهای که دامنگیرآن است به حالت خود کفا ارتقاء دهد که بتواند احداقل نیازمندی های ستراتیژیک خودرا برآوردهانجنیر عبدالصبور صافی
دراین جامقصودآن نیست که افغانستان به کمک های جامعۀ جهانی نیازندارد وماازهرلحاظ باخود متکی استیم ومی توانیم همه مشکلات رابه تنهائی حل وفصل کنیم ،ولی چراما ازامکانات که داریم ودر اختیارما قراردارداستفاده نمیکنیم واین کشورهاررا تشویق به انجام کارهای بزرگترکه بتواند آینده راتضمین کند نسازیم تا درفکرآن باشیم که معاشات اردو مارا بعداز2014کی پرداخت کند، زمامدارن ماهرگزخودرادبرابرآیندۀ وطن مسؤول حس نمیکنند فقد درموردخودوفامیل خودمینگرند وبس. دراین جا لازم است تا به مشکلات که امروزکشورهای اروپائی به آن مواجه اند مختصراً بپر دازیم وهم وضعیت منطقه را بررسی کنیم ودرآن آینده خودرا ترسیم نمایم.
کنفرانس بن:
درمورد چگونگی این کنفرانس مبصرین محترم زیاد نوشته وشرایط وپیشنهادهای هم ارایه نموده اند که من بحث روی آنراتکراری وضیاع وقت می دانم آنچه که من میخواهم خدمت بنگارم این است که دومسئلۀ مطرح دراین کنفرانس یکی مسئله تگدی افغانهااست که مابه آن مواجه هستیم ولی هیچگاهی ما جامعه جهانی رامجبوربه آن نکردیم که دراستخراج ذخایر طبیعی وزراعتی ساختن کشورما سرمایه گذاری نمایندودراین کارمابه اولویتهای جامعه توجه نداشته یم، تا کشوربتواند ضرورت های اولیه را خود مرفوع دارد،وازحالت فقرروبه سعود سطح زندگی به پیشبرود.
مسئله دوم که دراین کنفرانس بررسی میشودبر نامۀ امنیتی درکشورخواهدبود این هردومسئله ارتباط مستقیم به وضعیت جهانی ومنطقه دارد، جالب این است که کنفرانس دریک کشمکش سازمان شانکهای وناتوقرارگرفته است واین اثرگذاری رانه باید دست کم گرفت ، اگر کشورهای خارجی درصورتیکه بازهم وعده کمک های به افغانستان نمایند این کمک ها منوط میشوند به شرایط خوداین کشورها ومنافع ایشان درآینده مبهم که بحران اقتصادی جهان را فرا گرفته وحتی خطرهم پاشیدن اتحادیه اروپا رانمی توان ازاین دایره مبراء دانست همه آگاهی دارند که درپارلمان انگلستان درماهی گذشته بخاطر داشتن روابط بااتحادیه اروپا 111نفراعضای پارلمان رأی مخالف دادند درحال که این رقم درزمان «تونی بلیر» به 27 رأی میرسید ،بحران اقتصادی بزر گترین اقتصادی دیگراروپا ایتالیا است که غرق بحران اقتصادی شده ،یونان ،اسپانیه وپرتگال نیزدر این جال درگیرندپس برای حوزۀ اروپااولویت نجات اتحادیۀ اروپااست تاکمک به افغانستان، اخیراً آقای بارک اوباما رئیس جمهوری آمریکا «از اروپا خواسته است تا هرچه زودتر بحران بدهی‌های کشورهای حوزه یورو را رفع کند چرا که این بحران ممکن است به اقتصاد متزلزل امریکا صدمه وارد آورد».
همچنان «ژاک دلور» رئیس پیشین کمیسیون اروپا با روزنامه دیلی تلگراف بریتانیا گفت که «توجه کافی به ضعف اقتصادی بعضی از کشورهای عضو این اتحادیه مالی دراول نشده بود،و مشکلات امروز همه ناشی از اشتباهات انجام گرفته در زمان تغییر واحدهای پول ملی کشورهای اروپایی به یورو بوده است». همین امروز پنج دسمبردرحالیکه کنفرانس دوم بن جریان دارد درپاریس خانم انگیلامرکل با آقای سرکوزی مصروف جلسه اند تا راه حل بخاطر رفع این بحران دریابند درچنین یک حالت مبهم جهانی راهی که به کشورخودباید درپیش گیریم چه باید باشد، تاچه وقت باید منافع ملی را قربان مصلحت هاکرد تاچه وقت باید منافع ملی را قربان اختلافات لسانی ومذهبی وقومی کرد و چرا ما باانرژی بیشترصادقانه کارنکردتاازاین کمک هاچنان استفاده اعظمی نمایم که دیګرضرورت به چنین کنفرانس ها نداشته باشیم وخودرا ازاین وابستګی رهاسازیم کمکهای که درده سال گذشته به افغانستان سرازیرشدبه مراتب بیشتر ازآنچه بمصرف رسیده است میباشد، چون ما دستگاۀ فاسد داریم که هرگزنمیتوان ازآن آیندۀ را توقوع داشت تااین دستگاه اصلاح نشود ویک سیستم ایجادنگردد وهم یک سیستم اقتصادی کارا بررسی ومورد استفاده قرارنگیرد بازارآزادگفته هرآنچه هرکی خواست انجام دهد این ملک همچنان بدبخت خواهد بود، همین اکنون سیستم اقتصادی که درکشور آلمان مستقراست بازار آزادنمی باشد بلکه سوسیال مارکیت است که آنراتوسط قوانین مشخص وروشن تحت کنترول گرفته اند.
وضعیت منظقه:
مدت سی سال است که افغانستان درگیرجنگ داخلی ومداخلۀ کشورهای همسایه قراردارد که اکنون آهسته آهسته این بحران دامن گیرخوداین کشورها نیزگردیده است ،عوامل دیګربحران دراین کشور هاکه اثرګذاراست ازیکطرف پرورش بنیاد گرائی وهم مناسبات خارجی ناشفاف باهمسایه هاو جهان میباشد که وضعیت را دراین منطقه دشوارساخته، کشورما که محاط در این کشورهااست از آسیب وارد شدن بالای این کشورهابیشترین ضربه را می بردارد چون کشورهای ایران وپاکستان بخصوص دو کشوراستند که بیشترین تجارت وواردات ما که اقتصادی مصرفی داریم از طریق این دوکشور اکمال میگردد.
زمامداران ماکه تاهنوز درمورد آینده درخواب غفلت اند هر نوع جرقۀ دراین کشورها به تباهی افغانستان منجرخواهدشد بخصوص بیشترین صدمه را اقشارو طبقات غریب ومتوسط جامعه خواهددید اگر زمامداران راهی بدیل قوی وبیرون رفت راسریع تدارک نبیند.
اگرچه اشتراک پاکستان درکنفرانس بن دوم بی تفاوت است چون پاکستان قبلاً دراین مورد امتحان داده است وهیچگاهی هم درعمل خود صادق نبوده است ولی بازهم درچنین شرایط که کنفرانس بن در مورد افغانستان درحال تدویر بود حمله طیارات هیلکپوترهای امریکا بالای پوستۀ امنیتی پاکستان و کشته شدن 24سرباز پاکستانی ایا میتواند تصادفی باشد ؟
ایابرای یک طیاره هیلکپوترقابل تشخیص نیست که این یک پوسته نظامی است یا یک قرارگاۀ طالبان یا تروریستان وایا امکان آن وجود دارد که طالبان چنان علنی بالای کوه پوستۀ داشته باشند؟ به نظرمن که هیچ عقل آنرا قبول نمی کند پس این حمله تصادف نبوده است خوب اگرتصادف نبوده پس به چه منظورانجام شده است وارتباط آن به مسئله افغانستان است یا خیر ؟
وایا کسانیکه امرچنین حمله راداده اند مسئله کنفرانس دوم بن واشتراک پاکستان را درنظرداشتند یاخیر؟
جواب به این سوالها کارساده هم نیست آنهم بدون اطلاعات دقیق ومحرم کشفی، به هرصورت امید اواریم که این حمله با ارتباط عدم اشتراک پاکستان دراین کنفرانس صورت نگرفت باشد ورنه افغانستان از صلح وکنفرانس بن دست خودبشوید واین هم مهم است که آقا کرزی نتوانست این دلبند و جگرخودرا جهت اشتراک در کنفرانس بن متقاعدسازد این است محترم داشتن منافع ملی.
مسئله دوم که درمنطقه به وقوع پیوسته سرنگون کردن طیاره بی پیلوت امریکااست که ازطرف ایران بتاریخ ۴ دسمبر۲۰۱۱صورت گرفته قابل دقت ویادآوری است که این طیاره یکی از پیشرفته ترین طیارۀ جاسوسی بی پیلوت ورادارگریز نوع« ۱۷۰RQ-»است که ازطرف ایران با تکنالوژی الکترونیکی وکمپیوتری بااندک خساره فرود اورده شده است ،واکنون دراختیار نظامیان ایرانی قراردارد،این یک ضربه بزرگ به امریکا است ونشاندهنده قدرت بزرگ نظامی ایران است ولی وزارت دفاع وخارجۀ امریکا به بی بی سی گفته اند که دراین مورد ابرازنظرنمی کنند. به یقین که این عمل که نشان دهنده قدرت نظامی ایران است امریکارا متشنج میکند بدون آنهم راوبط امریکا واروپا درمورد مسئلۀ اتومی با ایران متشنج است سرنگونی این طیاره آنراتیره ترساخت، به یقین که امریکا اقدامات بیشتردرمورد ایران را روی دست خواهد بگیرد، هرقدراین رابط تلخ ترشده برود بالای افغانستان اثرگذاراست واگرمسئله به جنگ کشانیده شود افغانستان برعلاوه سایر خسارازحمله نظامی یکی ازراهٔ دتدارکاتی خودرا ازدست می دهدپس درچنین شرایط بحرانی جهانی ومنطقه ئی کشوررا باید چګونه ازمشکلات عاجل وضروری وحیاتی رهانید.
اقدامات ضروری ومبرم :
تجارب ده سال گذشته این رامیرساند که درمدت این ده سال هیچ نوع سنگ تهداب که بتواند آینده درخشان را رقم زند گذاشته نشده است بسیاری آنهائیکه دررأس قدرت تکیه زده اند خود ازمفسدین هستندکه باعث همه بدبختی ها درکشور شده اند باساخت وساز اسنادجعلی ملیاردهادالرراازبانک ها به غارت بردند ملکیت های دولتی را چورکرده اند ومرتکب ده هابدبختی دیگرشده اند که ازطرف همین زمامداران برحال حمایه میشوند، نه سپردن کاربه اهل کار مشکل دیگراست که این ملت با آن روبرو است همین دوروزقبل درجلسه شورای ملی یک تعداد وزارت خانه ها وموسئسات که نتوانسته اند حتی بودجۀ اصلی خودرابه مصرف برسانند انتقاد شد، که نشاندهندهٔ بی کفایتی اهل کارکه دررأس کارتکیه زده اند میباشد ولی تاحال دراین مورد هیچ نوع بازخواست قاطع که بتواند بالای بهترشدن سیستم اداری تأثیرگذارباشدصورت نگرفته است درچنین شرایط که جامعهٔ جهانی درافغانستان حضور دارد کاربه اهل کارسپرده نمی شود اگرفردا جامعه جهانی افغانستان راترک کنند چه کس ازاین افراد بازخواست خواهدکرد، آنوقت طبعاً هرکی زورداشت حاکم منطقه خودخواهد بودوسیستم ملوک والطوائفی رویکارخواهدشد، دراین هم جای شک نیست که یکعده افرادازطرف کشورهای مقیم به شکل ازاشکال حمایت میشود ودرکرسی های هم تکیه زده اند،ولی این کارنمی تواند بهانۀ باشد برای اصلاح سیستم، وباید دست بالای دست نشست، اصلاح ساختن سیستم یکی ازفاکتورهای اساسی در پیشرفت وامنیت درجامعه رول بازی میکندهرچند دراین مورد ازطرف مبصرین وتحلیلگران بارها درکنفرانسهای تلویزونی صحبت شده وهم مقالات به نشررسیده ولی ازطرف آقای کرزی ګوش خار یده نشده است .
دراین جای شک نیست که کشورازسال ۲۰۰۲ تابحال به پیشرفتهای نائل آمده است ولی این پیشرفت ها نمیتواند نویددهنده آینده درخشان باشد چون برای ایجاد کار اساس ،سیستم تهداب گذاری نشده است که طبق پلان باید به آن قدم گذاشت راهی خودبطرف یک اقتصاد شگوفان بازکرد بایدبا صراحت گفت که کشورما فاقد یک سیستم اداری ، اقتصادی،نظامی وسیاسی وحقوقی است.آقای کرزی گفت که «کشورش آنچه راکه میخواست بدست آورد وجامعۀ جهانی بایدیک دهه دیگرافغانستان راکمک کنند» اگرده دهه دیگرهم کمک کنند تاسیستم اصلاح وسیستم کارابوجودنیاید وپلان گذاری دقیق صورت نگیرد وازاجرأ آن بازخواست جدی نشود این کمکها جای رانخواهدگرفت ، دراین جاصرف مسئله اقتصادی را مثال میدهیم وبحث رابه درازانمی کشیم .
مابرق از کشورترکمنستان وازبکستان وارد میکنیم همه شاهداند که همین امسال ازطرف ازبکستان برق قطع کردیده بودوسروصداهاومشکلات رابارآورد البته که واردکردن برق درشریط فعلی کار ضرورپنداشته میشود ولی حیاتی واساسی نیست بلکه میتوان آنرا اساس به انجام کاربزرګترساخت، ولی موازی به آن باید پروژه های بزرگ برق درکشور به راه انداخته میشد مسؤولین تاهنوزنتوانسته برق بندبرق سلما را مورد بهره برداری قراردهند زیرا که بابکارانداختن این پروژه مقدارآب به کشور ایران کم میشود بناً ازطرف عمال این کشوربه شکل از اشکال سنگ اندازی میشود حتی چندین بار تصمیم به تخریب کامل این بندګرفته شده، ولی ازطرف آقای کرزی کارقاطع درمورد این پروژه صورت نگرفته تا مسؤولین مورد بازخواست قرارگیرند.
مسئله دیگرکه دراقتصادکشور وسطح زندگی مردم تأ ثیربارزی دارد عبارت از آماده کردن معادن کشور به بهره برداری وتشویق سرمایه است،که از جمله ارزش ستراتژیک ذخایر گازدرالویت قرارمیګیرد که به صورت عاجل در زندگی مردم تحول را ببارمی آورد سطح زندگی بهبود حاصل میکند قیم بسیاری ازاقلام ضروری سقوط میکند ومحیط زیست پاکتروصفاترمی ماند، ازقطع جنګلات جلوګیری بعمل می آید ،درکشورمایكی از مهمترين معدنی قابل استخراج گاز طبيعي موجوداست، که مهمترين ذخيره انرژي كشوربشمارمیرود بخش اعظم گاز طبعی درسرحدات شمالي افغانستان در مزارشريف، اطراف شبرغان و سرپل قراردارد یک پایپ لین آن تا مزاررسیده است ولی توسعه داده نمیشود، ذخاير گاز طبيعي افغانستان را تاحدود«۵۰۰ »ميليارد متر مكعب برآورد کرده اندکه امکان بیشترازاین رقم نیزوجودداردولی ما بازهم ګازازهمسایه خریداری میکنیم به یک قیمت بالا.
درچنین یک کشور غنی کشورمصروف واردکردن گازازکشورهای همسایه است که هرروز مشکل مردم بیشترشده میرود ومردم قدرت لازم خریدرا ندارند وهم این مسئله بالای سایرعرصه های زندگی مردم اثرمنفی گذاشته است درحالیکه درسمت شمال هیچ گونه بهانه به خاطر استخراج این گازازنظر امنیتی وجودندارد یکی ازعمده ترین مشکل که بعداز۲۰۱۴ زندگی مردم راتهدیدمیکند همانا مسئله محروقاتی وزراعت است، که نداشتن واعماربندها ومهارآب های کشور برای زراعت وبرق درآن رول اساسی را بازی میکند بدون برق کسی نمیتواند فابریکه وکارخانه حتی فارم زراعتی ایجادکرد.
نظربه بحران انرژی وهم بحران اقتصادی که درجهان وجوددارد بهائی گاز ونفت وبرق هیچ گاهی ثابت نخواهندماند ومردم کشورقدرت خرید ودولت قدرت سبسایدی آنرا نخواهد داشت پس باید از خواب غفلت برخاست وسیستم رااصلاح کرد و تهداب ګذاشت که هرقدم مارا به پیشروی درصنعت وزراعت ورشداقتصادی رهنمائی کرده ارتقاء دهد.
پایان