بسم الله الرحمن الرحیم
سرشک ازرخم پاک کردن چه حاصل علاجی کن که ازجگرم خون نیآید
درعالم اشرف مخلوقات اگر اشرف بودن بنابرداشتن قوۀتمیز باشد این قوه چیزی رابنام حق وهم پدیدۀ راناحق تلقی میکند واین حق وناحق فقط ازدیدگاه منفعت جوئی میباشدواین منطقی واشرفی هم است بشرطیکه این منفعت درضرر مقابل گره نخورده باشد .
وتعریف خردمندانۀ حق وناحق همین خواهدبودکه بعدآ از آن خوب وبد ،مفید ومضرمشتق میشود. واینکه آیا دین هم معیار حق دانستن وناحق را در انگیزۀ بالائی مرتبط میداند یاسوأ چیز دیگراست. (چون بحث عقلانی میباشد ایجالتآ از آن بحث نمیکنیم والی خیر وشر، حلال وحرام نیزمفاهیمی است که رابطۀ تنگاتنگ بامقدمۀ مادارد) .پس انتظارما ازاین حیوانات که ماآنرا باداشتن همین ویژه گی اشرف مخلوقات مینامیم وازاینکه ازقانون جنگل عادلانه تر انتظاررفته است معذرت ماپذیرفتنیست چون داشتن قوۀ تمیز رامحک قرارداده ایم. پس اگرمطالب فوق رابدهیات قبول نمائیم خشونت از کجاشروع میشود. آیا از افزون طلبی ؟ بگزارید افزون طلبی کند ولی آنرا درضررمن یا ما نه دوزد . اگر درتفاهم وتوافق از من بهره مند شد ومن منفعت نبردم هیچ وقت به خشونت نمیگراید پس یک طرف را حق دانستن وطرف دیگرراناحق دانستن ازچیست؟ عقده وانتقام ازکجاشروع میشود ؟کی راغالب وکی رامغلوب بنامیم . یعنی حق زور است یازور حق است. وما از چه پشتبانی کنیم و درکجا قرارداریم.
از مقدمۀ بالائی اگر بیطرفانه نتیجه گیری نمائیم ،عوامل وانگیزه های خشونت را ریشه یابی ودرپی اصلاح آن شده میتوانیم و بیگمان از خشونت وبه مخاطره اندختن صلح جهانی جلوگیری ودرآوردن وایجاد صلح موفق خواهیم شد.و تأمین عدالت اجتماعی یگانه راه خشکانیدن ریشه های خشونت وعوامل بدبختی های ما وجهان مامیباشد .واسلام .
احدزاده .کمسیون صلح وآزادی برای افغانستان