د. صلاح الدین و امین الدین سعیدی - سعیدافغانیازمرکزمــــطــالـعــات سـتراتـــيـــــژیـــک افغان
ومـــرکـــــــــزکلــــــــتـــــوری دحـــــــــــق لاره
بسم الله الرحمن الرحیم
خدای متعال در باب قربانی فرموده است:
(فَصَلِّ لِرَبِّك وانْحَرْ ) ترجمه : پس برای پروردگار خویش نماز بگزار و قربانی كن. (سوره مبارکه كوثر- آیه ۱۰۸).
همچنان پیغامبر دین مبین اسلام حضرت محمد (ص) درباب قربانی چنین می فرماید:
ما عَمِل اِبْنُ آدَممَ مِنْ عَمَلٍ یَوْمَ النّحْرِ احَبّ الی الله مِنْ اِهْرَاقِ الدَّمِ و انه لَیأْتِیْ یَوْمَ الْقِیَامَه بقرُونِها، وَاَشْعَارِهَا، و اظْلافِهَا و اِنَّ الدّمَ لَیَقَعُ بِمَكانٍ قَبْلَ اَنْ یَقَعَ بالارضِ فَطِیْبُوابهَا نفساً- ترجمه: فرزند آدم هیچ عملی را در روز عید قربان دوست داشته تر به سوی خداوند از ریختن خون، انجام نداده است و به تحقیق كه قربانی در روز قیامت می آید با شاخهای خویش و مویهای خویش و سُمهای خویش، و به تحقیق كه خون به مكانی فرو می ریزد ، قبل از آنكه بر زمین بریزد، پس به آن خاطر خوش باشید. (روایت ترمذی از عایشه رضی الله عنها).
اضحیه به ضم (همزه) و كسر آن با تخفیف (یا) و تشدید آن: اسم آن چیزی است كه در روز عید قربان ذبح كرده می شود و معنای دری آن قربانی است. اضحیه وقربانی در اصطلاح شرع : همانا کشتن حیوان مخصوصی است به نیت قُـربت الهی در وقت مخصوصی.
قربانی یک عبادت مالی و از شعائـر دین مبین اسلام است و در مقابل دیگر عبادات مالی ویژگیهای خاصی خود را دارد. با توجه به این ویژگیها قربانی بین عبادات دیگر جایگاه و اهمیت ممتازی را حائــز است، که الهام دهندﮤ دروس بی پایان برای یک مسلمان آگاه و خوب است.
مفهوم و معنی قربانی:
از نظر معنای لغوی « قربانی » منسوب « قربان» است ، و قربان چیزی که به وسیله آن تقرب و نزدیکی به الله تعالی گردد، میباشد و همچنان « قربانی کردن » ذبح کردن حیوان حلال برای تقرب به در گاه خداوند تعالی است .
بعضی از علماء هر نیکی و عمل خیر را که باعث قرب و رحمت پرورد گار عالمیان گردد ، «قربانی» می نامند.
البته در عرف عام اضحیه به آن حیوان مخصوص «قربانی» ِاطلاق می شود که به خاطر رضای الله تعالی در روزهای معین عید الاضحی « عید قربان » مسلمان آن را ذبح و قربانی می کنند.
کلمه قربانی از لفظ قربان گرفته شده و « ۲۰ بار » در سوره های مبارکه « البقره ، آل عمران ،المایدهّ ، الانعام ، الحج ، الصافات ، الفتح و الکوثر » قرآن مجید آمده است. مراد ازین کلیمه در اکثر موارد متذکره در قرآن کریم به معنای «حیوان مذبوحه» میباشد.
تاریخچه قـربانـــی:
ذبح قربانی جهت تَـقَـرُب پروردگار از زمان ابو البشر حضرت آدم علیه السلام آغازشد. آن وقتی بود که حضرت آدم (ع) دو فرزندش هابیل گوسفند و قابیل مقداری گندم را به عنوان قربانی به بارگاه خداوندی متعال تقدیم نمودند. به دستور و روال آن زمان آتشی از آسمان آمــده، قربانی هابیل را سوخت، که این علامت قبولیت بود و قربانی قابیل به حال خود باقی ماند.
درسوره مبارکه المایده ، آیه ۲۷ قرآن مجید خداوند تعالی چنین فرموده است:
« وَاتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ ابْنَيْ آدَمَ بِالْحَقِّ إِذْ قَرَّبَا قُرْبَانًا فَتُقُبِّلَ مِن أَحَدِهِمَا وَلَمْ يُتَقَبَّلْ مِنَ الآخَرِ قَالَ لَأَقْتُلَنَّكَ قَالَ إِنَّمَا يَتَقَبَّلُ اللّهُ مِنَ الْمُتَّقِينَ ﴿۲۷﴾.
ترجمه : داستان دو پسر آدم را به درستى بر ايشان بخوان هنگامى كه (هر يك از آن دو) قربانيى پيش داشتند پس از يكى از آن دو پذيرفته شد و از ديگرى پذيرفته نشد.( قابيل) گفتحتما تو را خواهم كشت (هابيل) گفت، خدا فقط از تقواپيشه گان مىپذيرد.
بعد از آن این عمل در تمام ادیان سماوی و ابراهیمی به عنوان یک عبادت و ذریعه تقرب و در مناسبات و مواقع خاص به عنوان یک دستور و آئین جای ماند.
بلی قربانی به نحوی از آنحاء و به تعبیر خویش در بین تمام ملتها اعم از پیروان ادیان سماوی و غیر سماوی وجود دارد.
واقعه تاریخی بی نظیر:
قربانی به عنوان شعایر دین و مشروعیت آن به زمان حضرت آدم (ع) بر می گردد. اما زمانیکه واقعـﮥ بی نظیر و شگفت انگیز، ا « ابوالانبياء » حضرت ابراهیم علیه السلام پیش آمد، که در آن واقعه تاریخی بی مثال، ایشان برای ذبح و قربان کردن فرزند برومندش حضرت اسماعیل علیه السلام به امر الهی، اقدام فرمودند و پس از پیروز و نامدار شدن حضرت ابراهیم(ع) در آن آزمــــایـش و اِبتلاء سخت و تاریخی، قربانی جایگاه و اهمیت ویژه ای را در ادیان سماوی کسب کرد.
بدین اساس حضرت ابراهيم «ع » ملقب به « خلیل الله ، خلیل الرحمن و پدر پيامبران - ابوالانبياء » از جانب الهی بنام دوست خطاب شد و از جانب هم شخصیت یکتا پرستی « پیغمبر توحیدی » حضرت ابراهیم علیه السلام برای تمام اهل ادیان سماوی یهودیان، مسیحیان و اهل اسلام مورد قبول و قابل احترام است. آن داستان تکان دهنده و شگفت انگیز (قربانی پدر ارجمند، فرزند دلبند را) که در سوره مبارکه صافات قرآن مجید آمده است ، کتب مقدس مسیحیان نیز آن را حکایت میکند.
سیرت و زندگانی تمام انبـیاء علیهم الصلاة و السلام و رجال دین و پیشوایان خوب جوامع بشری پـُـر از قربانی و مجاهدت هاست. جایگا ه و زندگی نامه ابوالانبیاء حضرت ابراهیم علیه الصلاة والسلام در تاریخ ادیان آسمانی و به پیروان دین « ابراهیمی » که توام با مجاهدت ها، رنجها و مشقتها، هجرت ها و دعوت ها است، بمثابه پند، عبرت، الهام و درسهای از تقرب به درگاه ذات مقدس و یگانه و ادای رسالت درین دنیا فانی و آزمایش میباشد.
زمانیکه حضرت ابراهیم علیه الصلاة والسلام دعوت راه حق را آغاز نمود، پدرش « آزر » و تمام خانواده در مقابل او ایستادند. در راه توحید و یکتا پرستی پادشاه وقت « نمرود » ایشان را به آتش مجازات کرد. بالاخره او مجبور شد که راه هجرت را پیشه کند لذا از وطن اصلی خویش در سرزمین عراق ( بابل ) به سوی فلسطین هجرت فرمود « و قال إنی ذاهب الی ربی سیهدین » (و گفت من به سوی پروردگارم می روم و او مرا هدایت خواهد کرد.)
سوره الانعام ، ایه ۷۴ قران کریم : وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِيمُ لأَبِيهِ آزَرَ أَتَتَّخِذُ أَصْنَامًا آلِهَةً إِنِّي أَرَاكَ وَ قَوْمَكَ فِي ضَلاَلٍ مُّبِينٍ ﴿۷۴﴾ ترجمه: و( ياد كن) هنگامى را كه ابراهيم به پدر خود آزر گفت آيا بُــتان را خدايان (خود) مىگيرى من همانا تو و قوم تورادرگمراهى آشكارى مىبينم«۷۴».
حضرت ابراهیـم « ع » در تمام زندگی چشم به انتظار فرزند بود در سن هشتاد و شش سالگی در حالت بیم و امید به دربار خداوندی متعال برای فرزندی صالح دست به دعاء شد. «رب هب لی من الصالحین» بار الها! مرا فرزند صالحی از بندگان شایسته عطا فرما. الله تعالی این دعا را مُستجاب کرد و فرزند صالحی همچون اسماعیل به او بشارت داد. « فبشرناه بغلام حلیم » پس ما او را به نوجوانی بردبار و صبور بشارت دادیم.
زمانی که فرزند به مقام سعی و کوشش رسید یعنی به مرحله ای رسید که می توانست در مسائل مختلف زندگی با تلاش و کوشش پدر را یاری کند بنا به گفته بعضی مفسران در آن وقت سیزده ساله بود. در آن زمان حضرت ابراهیم علیه السلام خواب عجیب و شگفت انگیزی دید (خواب انبیاء در حکم وحی الهی است) و آن خواب حیرت انگیز بیانگر آغازیک آزمایش بزرگ دیگر بود. در خواب می بیند که از سوی خداوند به او دستور رسیده است تا فرزندش را با دست خویش قربانی کند و سر ببرد.
پدر تمام ماجرا را برای فرزند بیان می کند آن گفتمان تاریخی تا روز قیامت در کتاب جاویدان مرقوم گشته است و این بار نیز حضرت ابراهیـم « ع » از آزمایش بس عظیم و بزرگ سر افراز و کامران بیرون آمد و این غالبا سخت ترین و آخرین امتحان حضرت ابراهیم علیه السلام بود که در آن هم مانند کوهی ثابت قدم ماند.« قد صدقت الرءیا إنا کذلک نجزی المحسنین ان هذا لهو البلاء المبین و فدیناه بذبح عظیم». الله تعالی قـــوچـی بزرگ فرستاد تا به جای فرزند قربانی کند و سنـتی برای آیندگان در مراسم حج و سرزمین منی و برای تمام جهانیان به جای ماند.
سوره الصافات ، ایه ۱۰۲ قرآن کریم : فَلَمَّا بَلَغَ مَعَهُ السَّعْيَ قَالَ يَا بُنَيَّ إِنِّي أَرَى فِي الْمَنَامِ أَنِّي أَذْبَحُكَ فَانظُرْ مَاذَا تَرَى قَالَ يَا أَبَتِ افْعَلْ مَا تُؤْمَرُ سَتَجِدُنِي إِن شَاء اللَّهُ مِنَ الصَّابِرِينَ ﴿۱۰۲﴾ ترجمه: پس چون رسید اسمٰعیل با پدر در موضِع سعی، گفت ای پسرک من، بدرستیکه من دیدم درخواب که ذبح می کنم ترا، پس بنگر که چه می بینی. گفت ای پدر من! بـِکُـن آنچه فرموده شده، زود باشد که بیا بی مرا اگر خواسته باشد خدا، از شکیبایان « ۱۰۲» .
به همین دلیل و امر الهی این رسم و این روز به عنوان یادگار ابراهیمی، دین اسلام و خاتم پیامبران نه فقط آن را مشروع قرار داد بلکه بر احیای آن حکم تأکید آمد که در همان روز تاریخی دهم ذی الحجه، عید قربان حجاج کرام و عموم مسلمانان به شرط استطاعت یک گوسفند سالم با شرایط و سن خاصی ذبح کنند. (احکام شرعی و تفاصیل فقهی این شعار اسلامی در کتابهای فقه به تفصیل ونوشته های متعدد ذکر شده است و بخش عمده آنرا بعدا پیشکش خواهیم کرد.).
قربانی و حج که مجموعه از مناسک، طواف و سعی، وقوف عرفه، مِنی، مُزدلفه، رمی جمرات، ذبح قربانی شکرانه و غیره همه اینها شعائر و عباداتی هستند که در ماه ذی الحجه ادا می شوند. مشروعیت همه اینها به حضرت ابراهیم علیه السلام بر می گردد و از ایشان به خاتم پیامبران و اهل اسلام به ارث رسیده است.
پیامبر اسلام و دین مقدس اسلام جانشین برحق حضرت ابراهیم علیه الصلاة والسلام با افتخار می فرمایند «أنا دعوة جدی ابراهیم» من ثمره و نتیجه دعا پدربزرگم ابراهیم هستم . دعایی که هنگام تعمیر کعبه بر زبان حضرت ابراهیم جاری بود: «ربنا و بعث فیهم رسولا منهم...».
در خصوص قربانی وقتی که از آنحضرت صلی الله علیه وسلم سوال می شد: «ما هذه الاضاحی؟» این قربانی ها چه هستند؟
آنحضرت صلی الله علیه وسلم در پاسخ می فرمودند: «سُنة ابیکم ابراهیم علیه السلام» (قربانی) سنت (و یادگار) پدرتان حضرت ابراهیم علیه السلام است.
اصحاب پرسیدند: « فما لنا فیها یا رسولالله » ای رسول گرامی! ما را از ذبح قربانی چه می رسد؟
آنحضرت در جواب فرمودند: « بکل شعرة حسنة...» در مقابل هر مویی شما را یک نیکی می رسد و در مقابل هر پشمی به شما یک نیکی می رسد. (مشکوة المصابیح).
یک فرد مسلمان وقتی که دوست داشتـنی و بهترین حیوانی از قبیل شتر، گاو و گوسفند را در راه رضای خداوند متعال قربانی می کند در واقع گویا برای تکامل روحی و تربیت تدریجی نخستین درسی عبرتی و الهام پیروی از راه خیرو قربانی در راه خیر و راه الله تعالی به او آموخته می شود که او از قربانی نفیس برای قربانی نفس خویش آماده گردد. در عین حال بـرای فقراء و مساکین بهترین صدقه و خیرات است که خانواده خویش نیز از آن استفاده می کند.
انسانهاى مؤمن، با استفاده از چنین روز باعظمتى که درهاى بهشت بر رویشان گشوده میشود و باب رحمت الهى باز مىگردد، با تَضَرُع به پیشگاه رب العزت، درخواست مغفرت و آمرزش مینمایند.
در روایات مکررى نقل شده که در روز عید اضحى قربانى کنید تا گرسنگان و بیچارگان از خوردن گوشت سیر شوند.
در روز عید قربان حُجاج با کشتن گوسفند و یا بخشش و انفاق کردن اعلام می کنند که این نبرد با پیروزی آنها دراین میدان به پایان رسیده است. رسم سر بریدن حیوانات برای اطعام دیگران به طور نمونه وار برای حجاج ازین ناحیه هم مهم است که تمام مناسکی که حاجی در دهة اول ذی الحجـﺔ به خصوص در سه روز آخر دهه، یعنی روز تـرویـه، عرفه، قربان، در مکه و مدینه انجام می دهند، به طور شکلی میدان مبارزه ای را نشان می دهد که مرحله به مرحله پیش روی حاجی قرار دارد.
حاجی با عبادت و تلاش های تذکیه متمادی به روز عرفه که یک روز قبل از عید قربان است و زیارت سیدنا امام حسین (ع ) که در روز عرفه است، مبادرت میورزد.
بدون شک و تردید سردار و سمبول عظمت و قربانی عظیم زندگی و شهادت بزرگ مرد اسلام سیدنا امام حسین(ع ) است که حاجی به زیارت آن پرداخته و یادی از سمبول و نمونه از خود گذری آنحضرت میکند.
عید قربان نیز همانند عید فطر در میان مسلمانان جهان از جایگاه و ویژگی های خاص برخوردار است. میتوان گفت این عید بعد از عید فطر دومین عید رسمی مسلمانان جهان است.
قربانی در نزد امام ابو حنیفه (رح) واجب وبه نزد امام ابو یوسف و امام محمد (رحمهما الله) سنت مؤكده است.
قربانی برچه كسی واجب است؟
قربانی برشخص مسلمان، آزاد، مقیم، غنی و توانگر واجب است. و در وجوب قربانی این شرط نیست كه یك سال كامل بر نصاب سپری گردد. بلكه اگر شخص مسلمان در روز عید قربان نیز افزون بر نیازمندیهای اصلی خویش مالك مقدار نصاب بود، قربانی بروی واجب میشود.
وقت قربانی: از طلوع صبح روز دهم ذی الحجه « روز اول عید » آغاز و تا پیش از غروب روز دوازدهم ذی الحجه « روز آخرعید » ادامه می یابد.
برای مردم شهر ها و قریه های بزرگ جواز ندارد كه قربانی ها را قبل از نماز عید ذبح كنند، اما برای مردم قریه های كوچكی كه در آنها نماز عید واجب نیست، جائز است كه قربانی را بعد از طلوع صبح ذبح نمایند.
بهتر و افضل است تا قربانی به روز اول عید قربان و سپس در روز دوم، و سپس در روز سوم ذبح گردد.
مستحب است كه شخص قربانی خود را خودش ذبح كند؛ اگر در ذبح کردن و کشتن حیوان مشکل دارد درین صورت بهتراست كه از غیر خویش در این رابطه كمك جسته و اما بهتر و لازم است تا در وقت ذبح بر سر قربانی خویش حاضر باشد.
ذبح و کشتن قربانی در روز قربانی مستحب است. اگر ذبح به شب صورت گرفت كراهیت دارد.
اگر نماز عید به روی سببی از اسباب معطل گردانیده شد، پس ذبح قربانی بعد از زوال خورشید جائز است.
اگر در شهری جماعت های روز عید متعدد گردید، ذبح كردن قربانی بعد از اولین نمازی كه در این شهر خوانده شده است جواز دارد.
حیوان که برای قربانی انتخاب میشود باید از جملـﮥ چهارپایان چون شتر ، گاو، گاومیش و گوسفند باشد. ذبح حیوان وحشی در قربانی جواز ندارد.
ذبح گوسفند درقربانی برای یك نفر بسنده است.
شتر و گاو و گاومیش از جای هفت كس بسنده است، به شرط اینكه سهم هر كدام از آنها یك هفتم آن باشد.
پس اگر سهم یكی از آنان از یك هفتم كم گردید، قربانی تمام آنان صحیح نمی شود.
کشتن و ذبح كردن گاو، گاومیش، و شتر در قربانی از جای هفت شخص فقط در صورتی درست است كه هر كدام از آنان با ذبح كردن آن اراده قربت به سوی خدای عزوجل و هدف قربانی را داشته باشند. در روایت هم آمده که اگر چنانچه یكی از آنان اراده آنرا داشت تا از گوشت آن استفاده نماید، پس قربانی تمام آنها صحیح نمی شود. در هر عمل نیت اساس و شرط تعیین کننده دارد و شرع ظاهر را میبیند و بر دلها الله تعالی دانا است..
قربانی از گوسفند فقط در آن گوسفندی جواز دارد كه یك سال تمام را كامل نموده و در سال دوم داخل شده باشد.
در قربانی؛ ذبح كردن گوسفند میش هشت- نه ماهه ای كه اگر سال بروی گذشته باشد، و چنان چاق و فربه باشد كه یك ساله به نظر آید، جائز است.
گاو و گاومیشی که برای قربانی تعیین میشود باید دو سال را كامل نموده و در سال سوم داخل شده باشد.
شتری که برای قربانی تعیین گردیده باید پنج سال را تكمیل نموده و در سال ششم داخل شده باشد.
افضل است تا حیوانی كه برای قربانی ذبح می شود، چاق و فربه بوده از تمام عیبـها عاری و سالم بوده باشد.
آن حیوانی كه خلقتاً شاخ ندارد (حیوان جماء)، ذبح آن برای قربانی جائز است.
ذبح حیوانی كه بعضی از شاخ آن شكسته و قطع شده باشد جواز دارد. اما اگر شكستگی به مخ و مغز حیوان رسیده بود، پس ذبح آن برای قربانی صحت ندارد.
ذبح حیوان خصی شده برای قربانی اولیٰ و احسن است.
ذبح حیوان گرگینی برای قربانی به شرط اینكه چاق و فربه باشد جواز دارد.
ذبح حیوان و چارپا دیوانه جواز دارد، اگر دیوانگی وی ، وی را از چریدن باز نمی داشته و لاغر نباشد.
ذبح حیوان لنگ ، نا بینا و یک چشم در قربانی جواز ندارد. اما اگر حیوان لنگی كه با سه پای خویش راه میرود، و پای چهارم را بر زمین می گذارد، تا به وسیله آن بر راه رفتن یاری بجوید، ذبح آن برای قربانی جواز دارد.
در مورد منع ذبح حیوان لاغر كه لاغری آن به حدی رسیده است كه در استخوان وی مغزی نیست، برای قربانی جواز ندارد.
ذبح حیوانی كه گوش ویا دُم آن قطع شده است، برای قربانی جواز ندارد.
ذبح و کشتن حیوانی كه اكثر گوش وی، یا اكثر دُم وی از بین رفته است برای قربانی جواز ندارد. اما اگر دو سوم گوش آن باقی ماند و یك سوم آن از بین رفت، پس ذبح آن برای قربانی صحیح است.
ذبح حیوانی كه دندانهای آن شكسته است برای قربانی جواز ندارد. اما اگر اكثر دندانهای آن باقی مانده بود، پس ذبح آن برای قربانی صحت دارد.
همچنین ذبح حیوانی كه خلقتاً دارای گوش نیست برای قربانی جواز ندارد.
همچنین قربانی حیوانی كه سر پستانهای آن قطع شده است صحت ندارد.
مصرف گوشت و پوست قربانی:
برای قربان كننده جائز است تا از گوشتهای قربانی خویش بخورد.
همچنین برای او جائز است تا فقراء و اغنیاء را از گوشتهای قربان إطعام كند.
افضل این است كه گوشتهای قربان را به سه قسمت تقسیم نماید:
یك قسمت آنرا صدقه دهد، و یك قسمت آنرا برای خود و خانواده خویش ذخیره كند، و قسمت دیگر را برای نزدیكان و دوستان خویش بفرستد.
اگر تمام گوشتهای قربان ؛ صدقه داده شود ، این عمل کرد افضل است .و ضمنآ اگر تمام گوشتهای قربانی را برای خود و خانواده خویش ذخیره كرد، این نیز جواز دارد.
باید یاددهانی کرد که اگر در اجرای قربانی نـــذر شرعی كرده شده باشد، برای نــذر كننده مطلقاً خوردن از آن حلال نیست، بلكه باید تمام آنرا صدقه دهد. و همچنان برای قربانی كننده جائز است تا پوست قربانی را برای استفاده خود به كار گیرد، و یا پوست آنرا به شخص غنی ای اهداء كند.
و لیكن اگر پوست قربانی را فروخت پس ؛ بروی واجب است تا بهای آنرا صدقه دهد.
مزد قصاب را از گوشتهای قربانی نپردازد ، نه از بهای پوست آن.
در میان كشورهای عربی و اسلامی عید قربان به نام عیدالاضحی و عید قربان خوانده میشود. در تمامی كشورهای مسلمان به مناسبت این عید حداقل دو روز تعطیل رسمی است. در عربستان سعودی که بیشترین مراسم عید قربان درین کشور که مهد اسلام است با تعطیلات به پنج روزه و در كشورهای حاشیه خلیج فارس نیز به سه روز میرسد، اجرا ، میشوند.
بسیاری از مردم عربستان به مناسبت این روز سرهای خود را می‌تراشند، به زیارت خانه خدا و مسجدالنبی می‌روند و ضمن پوشیدن لباس تمیز و عموما نـو و جدید به دیدار یكدیگر می‌رفته و عید را به یكدیگر تبریك می‌گویند. بزرگان به خوردان عیدی می‌دهند و همچنان بسیاری از خانواده‌ها به مناسبت روزهای تعطیل عید سعید قربان، به پرو گرامهای سفری میپردازند .
مسلمانان در روز های عید قربان مطابق به توان مالی خویش به قربانی حیوانات نموده و مناسک الهی را به جاء می آورند. بنابر احصائیه تعداد حیوانات قربانی شده در عربستان برعلاوه قربانی حاجیان در برخی از سالها به بیش از دو میلیون دام میرسد.
شاعر گرانمایه ای میفرماید:
عـــید قـــــربــان گرچه آیین خلیل آزر است ــ ملـــت اســلام را امـــروز زیب و زیور است
حبّذا عیدی که ســــرخ از خــون قـربانی او ــ گونه اســــلام و روی مــــلت پــــیغـمبر است
حبّذا روزی که ابراهیم را در کــوی دوسـت ــ ذبـح اسماعیل از یک گوسفند آسان تـــر است
سعی تو مشکور باد و حجّ تو مبــــرور بــاد ــ در حـریمی کز شرافت کعبه را تاج سر است
« صبوری »
برما مسلمانان است تا با فرارسیدن این روز های خجسته و دروس عبرت و قربانی به رسالت خویش درین دنیایی فانی متوجه شده و رسالت ایمانی، انسانی، اسلامی و افغانی خویش را به بربنیاد احکام قرآنی بدون افراط و تفریط انجام دهیم.
فَصَلِّ لِرَبِّك وانْحَرْ- پس برای پروردگار خویش نماز بگزار، و قربانی كن. (سوره كوثر-2).
درین جاء میخواهیم با استفاده از فرصت عید سعید قربان: این عید عبادت و بندگی و این عید اطاعت از فرمان رب العزت را از صمیم قلب برای همه مسلمانان جهان، بخصوص هموطنان عزیز ؛ مبارک باد گفته و از درگاه ایزد متعال برای کشور، مردم مان و جهان خواهان صلح و آرامش، تفاهم نیک، خیر و سعادت شده و به موفقیت اهل خیر را در خدمت به اهداف فوق انسانی از درگاه ایزد متعال تمنا نمایم.
آمین یا رب العالمین
« پــایــان »