به تعویق انداختن انتخابات جنبه سیاسی دارد .

رحمت اله روان

رایزنی های مختلفی بین کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری افغانستان آغاز شده است و در این میان انگلیس تلاش دارد تا از اختلاف حامد کرزی با دولت آینده آمریکا بهره ببرد . .
این روزها بحث انتخابات ریاست جمهوری افغانستان داغتر از بحث گفتگو با طالبان است. تمامی قدرتهای مطرح سعی دارند تا با تحلیل و رایزنی جایگاه خود را در حکومت آینده افغانستان از هم اکنون مشخص کنند .
در این میان خبر می رسد که سفیر انگلیس چندین ملاقات سری با حامد کرزی داشته است. عقیده بر این است که انگلیس با استفاده از تنش در رابطه بین حامد کرزی و دولت آینده آمریکا به رهبری باراک اوباما قصد دارد تا با تقویت حامد کرزی، وی را جذب خود کند و در همین راستا تلاش برای تقویت وی را آغاز کرده است. ملاقات حامد کرزی با گوردون براون در بازگشت وی از آمریکا نیز سفری برنامه ریزی شده در همین راستا بوده است .
تحلیل گران معتقدند که این مذاکرات از مدتها بدین سو آغاز شده است و تاخیر در انتخابات ریاست جمهوری نیز به منظور اجرای برخی از برنامه های انگلیس برای تقویت حامد کرزی است. از جمله این برنامه ها پیشرفت در مذاکره با طالبان است تا وی درصد جذب آراء مردمی خود را افزایش دهد .
کرزی بدین منظور با جبهه متحد ملی که یکی از وزنه های سنگین مخالف وی است نیز رایزنی ها را آغاز کرده است و سعی دارد تا با جذب برهان الدین ربانی تزلزل و چند پارچگی در این جبهه ایجاد کند. عده ای از چهره های مطرح سیاسی افغانستان مانند صبغت الله مجددی نیز در این کار کرزی را یاری می کنند. صبغت الله مجددی که در سمت ریاست کمیته، جذب مخالفان را در حکومت حامد کرزی بر عهده دارد با استفاده از این موقعیت خود تلاش دارد تا چهره های مخالف را همسو با کرزی سازد .
چرخش سیاسی حامد کرزی از آمریکا به سوی انگلیس سبب شده است تا وی در انتخاب تیم آینده خود نیز نگرشی متفاوت ایجاد کند .
کارشناسان معتقدند که علی احمد جلالی دیگر چهره مطرح که به دلیل مدیریت قوی در دوران وزارت کشور نظر بسیاری را جلب کرده است درصدد است تا با انتخاب یک چهره مطرح و محبوب از بین شیعیان، قسمتی از آراء مردم شیعه را نیز از خود کند و این چهره به احتمال بسیار زیاد احسان الله بیات خواهد بود. احسان الله بیات که مالک شرکت مخابراتی افغان بیسیم ( با حدود 5 میلیون سرمایه مشترک) و تلویزیون آریانا (دومین تلویزیون مطرح در افغانستان) و همچنین تامین کننده موسسه خیریه بیات است، توانسته است جایگاهی برای خود بین مردم افغانستان باز کند. همچنین طبق اظهارات یک کارشناس افغان جلالی درصدد جذب مارشال فهیم و احمد ضیاء مسعود است .
خبرهایی وجود دارد که شماری از چهره های مطرح سیاسی مانند محمد محقق، مارشال فهیم، احمد ضیاء مسعود و جمعی از تاجران افغان در دبی اجماع نموده اند تا در صورت رسیدن به توافق از علی احمد جلالیحمایت کنند.جنرال عبدالرشید دوستم قومندان برچسته که حمایت خیل وسیعی از مردم شمال افغانستان را دارد و روابط وی با حامد کرزی به تیرگی گراییده است نیز احتمال دارد که به گروه جلالی نزدیک شود .
جلالی در مصاحبه های اخیر خود با تلویزیونهای آریانا و طلوع با بیان نظرات کارشناسانه خود در مورد بحرانهای افغانستان که ناشی از رشته مسلک وی می باشد، توانسته است نظر بسیاری از منتقدین و مردم را جلب کند .
اشرف غنی احمد زی از دیگر چهره های مطرح انتخابات است که به دلیل سابقه دیرینه خانوادگی وی در امر حکومت داری شانس زیادی برای انتخاب شدن دارد. تحقیق انجام شده توسط کنگره آمریکا در مورد برندگان احتمالی انتخابات ریاست جمهوری افغانستان اشرف غنی احمد زی را همراه با علی احمد جلالی در کنار حامد کرزی برندگان احتمالی دانسته است. نزدیکان اشرف غنی که از نفوذ زیادی در بین اکسریت جامعه برخوردار هستند و حمایت کشورهای غربی از این چهره، می توانند از مهمترین عوامل موفقیت وی به شمار آیند. در مورد فعالیتهای اشرف غنی اطلاعت زیادی در دست نیست .
دیگر کاندیدایان که عبارتند از رمضان بشردوست، عبدالجبار ثابت، محمد محقق، عبدالرشید دوستم به دلیل اینکه متعلق به اقوام اقلیت هستند، شانس زیادی ندارند. اما هنوز مشخص نیست که جبهه متحد ملی که متشکل از چند حزب سیاسی است، آیا می تواند بر سر انتخاب یک کاندیدا به تفاهم برسد یا خیر. در صورتی که این حزب بتواند به این توافق برسد و سران این حزب مانند برهان الدین ربانی، مارشال فهیم، محمد محقق و دیگران جذب دیگر کاندیداها نشوند، کاندیدای این حزب نیز که قویترین و بزرگترین حزب سیاسی در افغانستان است شانس بزرگی دارد .
: پس از آن‌که محمد یونس قانونی، ريیس ولسی جرگه اعلام نمود که ريیس دولت، با شورای ملی توافق کرده است که انتخابات ریاست جمهوری را مطابق به قانون اساسی، در موعد معینه آن یعنی قبل از ماه جوزای سال آینده برگزار خواهند کرد، کمیسیون مستقل انتخابات (که برسر استقلالیت آن حرف و سخن هایی هست) برخلاف تصمیم ولسی جرگه و قبولی ريیس دولت، بر تاریخ قبلا اعلام شده انتخابات، تاکید کرده و می‌گوید که « برای برگزاري یک انتخابات شفاف و همگانی، انتخابات باید در ماه میزان سال آینده برگزار شود ».
به اساس ماده 61 قانون اساسی، وظیفه ريیس جمهور در اول جوزای سال پنجم بعد از انتخابات، پایان می‌یابد. در ادامه‌ي این ماده گفته شده است که انتخابات به منظور تعیین ريیس جمهور جدید باید در خلال مدت سی الی شصت روز قبل از پایان کار ريیس جمهور برگزار گردد. با وجود آن ريیس کمیسیون مستقل انتخابات می‌گوید که امکانات لازم را برای تمام رای دهندگان در این مدت آماده کرده نمی‌تواند. شک نیست که دلایل ارايه شده توسط کمیسیون مستقل انتخابات، قابل توجه و چه بسا قابل پذیرش است، اما سوال اساسی و مهم اين است که چرا این کمیسیون محترم خیلی دیر وقت به این امر خطیر توجه کرده است. آیا این مساله برای کمیسیون محترم آن اندازه فاقد اهمیت و ارزش بوده است که فقط در چند ماه مانده به آن مورد توجه قرار گیرد؟ ادعای این‌که تصمیم در مورد برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری در ماه میزان در جلسه‌ای با شرکت ريیس دولت، رييسان هر دو مجلس شورای ملی، کمیسیون انتخابات و تعدادی از رهبران جهادی گرفته شده است، گره از هیچ مشکلی نمی‌گشاید، زیرا چنین مجلسی، از نگاه قانونی و حقوقی، فاقد صلاحیت است و در هیچ قانونی، نقش آن تعریف و مشخص نشده است. نه فقط کمیسیون انتخابات، بلکه هر دو مجلس شورای ملی و حتا ريیس جمهور یا رهبران جهادی هیچ کدام این حق و صلاحیت را ندارند که بنا بر هیچ مصلحتی که قانون آن را پیش‌بینی نکرده باشد، خودسرانه در این مورد تصمیم بگیرند. کمیسیون انتخابات، به عنوان یک نهاد اجرایی، در چوکات آن حدودی که قانون برایش تعیین کرده است، مکلف است وظیفه‌ي خویش را اجرا کند. در این رابطه نمی‌توان بر آمادگی و یا ناآمادگی آن کمیسیون، تا آن حدی که حکم قانون را مختل سازد، حساب باز کرد. معلوم نیست کمیسیون انتخابات چرا برخلاف قانون و صواب‌دید مقام‌هاي مسوول، بر چنین تصمیمی، تاکید می‌ورزد؛ در حالی که تصمیم ريیس دولت مبنی بر برگزاری انتخابات در موعد قانونی آن، موجب خوش‌بینی مردم گردیده است و اعتماد آنان به دولت را بیشتر کرده است. اگر هر نهاد حکومتی بتواند با توسل به عدم آمادگی‌اش در امر اجرای وظایفی که قانونا بر عهده دارد، تعلل به خرج دهد و سپس، زمان بیشتری را خواستار گردد، چه هرج و مرجی رخ خواهد داد؟
فرض را بر این بگذاریم که عوامل غیرقابل پیش‌بینی تازه‌ای عرض وجود کند و ظاهرا آن عوامل پروسه راي‌‌دهی را دچار اختلال بنماید، آیا کمیسیون انتخابات می‌تواند به استناد آن، تا مدت زمانی نامعلوم انتخابات را به تعویق بیاندازد؟ مسلما نه، ولی قانونا مرجع مشخص و معینی که عبارت از لویه جرگه می‌باشد این صلاحیت را دارد. مثلا در صورت وفات ريیس جمهور یا استعفا و یا مریضی صعب‌العلاج ريیس جمهور، در قانون اساسی ما پیش بینی شده است که انتخابات باید ظرف سه ماه برگزار گردد. در طی این مدت معاون ريیس جمهور که عهده‌دار وظایف و مسووليت‌های وی است، به هیچ بهانه‌ای نمی‌تواند، برخلاف حکم قانون انتخابات را به تاخیر بیاندازد .
اما در پشت دلایل کمیسیون مستقل انتخابات برای به تعویق انداختن، چه نیاتی غیر از آن چه که شرایط بد امنیتی و اقلیمی خوانده می شود، وجود دارد؟ !
حامد کرزی، رئیس جمهور چندی قبل در مصاحبه با شبکه خبری سی ان ان، درباره تعويق انتخابات گفته بود: «ايده تعويق انتخابات را جامعه جهاني مطرح کرده است، آن ها از من خواستند با اين موضوع موافقت کنم و من با آن مخالفت کردم و گفتم هيچ گاه بيش تر از آن زماني که مردم کشورم به من مجوز رياست جمهوري داده اند ، فراتر عمل نخواهم کرد .»
وی گفته بود: «من حاضر نیستم حتی یک روز بیش تر از زمانی که مردم به من رأی داده و اعتماد کرده اند، بر مسند قدرت در افغانستان بنشینم .»
به نظر می رسد غرب به دلیل نیافتن گزینه ای مناسبت تر از حامد کرزی برای انتخابات ریاست جمهوری و ناراضی بودن از وی و تلاش های او در چهار سال گذشته، از تعویق انتخابات حمایت می کند .
با این حال، اگرچه مشکلات گوناگون امنیتی و اقلیمی که کمیسیون مستقل انتخابات از همین حالا، آن ها را بهانه ای برای تعویق انتخابات قرار داده است، در نقاط مختلف کشور وجود دارد، ولی باید توجه داشت که عدم برگزاری انتخابات در ثور سال آینده، نقض صریح قانون اساسی خواهد بود .
ولسی جرگه باید تا جایی که می تواند بر برگزاری انتخابات در موعد قانونی که در قانون اساسی به آن اشاره شده، تأکید نماید و کمیسیون مستقل انتخابات نیز باید هرقدر که می تواند آماده گی های لازم برای برگزاری انتخابات را اتخاذ نماید؛ این که در چند ولسوالی محدود حاکمیت دولتی وجود ندارد و مردم تعدادی از مناطق نمی توانند در پروسه ثبت نام انتخابات و رأی دهی اشتراک داشته باشند، نمی تواند دلیل دلیل قابل قبولی برای تعویق انتخابات باشد .
با این وجود، اگر مشکلات امنیتی و سایر مشکلات در زمان برگزاری انتخابات وجود داشته باشد، کمیسیون مستقل انتخابات در همان زمان می تواند با هماهنگی شورای ملی و رئیس جمهور، به دنبال یافتن راه حلی برای تعویق انتخابات باشد.پایان رحمت اله روان .