چمن کې پر ډیورنډ کرښه له افغانستان سره له ویزو پرته ازاد تګ راتګ لپاره د احتجاج ګډونوال د پاکستان سرحدي (اېف سي) ځواکونو سره په نښته اوښتي دي.

په دغه اخ و ډب کې د مرګژوبلې اوښتلو رپوټ هم شته.

د چمن پرلت د تنظیموونکې کمېټې ویاند صادق خان اڅکزي بي بي سي ته ویلي، چې 'اېف سي' ځواکونو په پرلت کوونکو اوښکې بهونکي ګاز کارولي، د دوی خیمې یې سوځولي او د کوتکونو پر ګوزارونو سربېره یې ډزې هم کړې دي.

هغه ادعا کړې چې په ډزو کې ۴ پرلت کوونکي وژل شوي او ۴۰ نور ټپیان شوي دي.

بي بي سي په خپلواک ډول د مرګژوبلې دا ادعا نشي تائیدولی.

په ځینو رپوټونو کې د یوه احتجاج کوونکي د وژل کېدو او ۲۰ نورو د ټپي کېدو ویل شوي دي.

صادق خان اڅکزي بي بي سي ته ویلي، چې امنیتي ځواکونو د دوی شاخوا ۵۰ ملګري نیولي هم دي.

چمن کې پرلت؛ اڅکزی وايي که غوښتنې یې ونه منل شي، نورو سیمو کې به هم پرلتونه پیل کړي

سرچینې وايي، احتجاج کوونکو هم پر ملېشه ځواکونو د ډبرو ګوزارونه کړي دي.

د ښاغلي اڅکزي په وینا، اېف سي ځواکونو سره تازه شخړه تر هغې وروسته رامنځته شوه چې دوی تېره ورځ (جمعه) له راتلونکې دوشنبې ورځې د نورو احتجاجونو او په دې لړ کې د ترانسپورت او پاسپورتونو ادارو د تړلو اعلان وکړ.

دی وايي د چمن د پرلت ګډونوالو ترانسپورت ته له څه باندې څلور میاشتې تړل کېدو وروسته ځکه اجازه ورکړې وه چې حکومت ورسره د دوی پر غوښتنو فکر کولو لپاره وخت غوښتی و، خو اوس داسې ښکاري چې په دې پلمه یې تېر ایستل.

پرلت وال وايي، چې حکومت او امنیتي ادارې یې په زور له خپلو غوښتنو نشي اړولي او دا چې په راتلونکو ورځو کې به خپل اعتراضونه لا زیات کړي.

بلخوا د پښتون ژغورنې غورځنګ مشر منظور پښتین د خواله رسنیو یوه پیغام کې لیکلي، دی چمن کې پر احتجاج کوونکو د "پاکستاني ځواکونو برید" چې څو پښتانه پکې مړه او ټپي شوي، غندي.

هغه همدا راز زیاته کړې چې "په سیستماتیکه توګه د پښتنو قتل عام" او په ظلم او زور "د پښتونخوا پر سرچینو ګډ لوټ تالان" باید بند شي.

د پښتون ژغورنې غورځنګ مشر وايي، چې دوی د چمن پرلت له تنظیموونکو سره درېږي.

چمن کې د پرلت له پیل څه باندې اووه میاشتې اوړي.

د دغه پرلت کډونوال تر ډېره هغه کسان دي چې په وېش بازار او د سپین بولدک-چمن دروازې دواړو غاړو ته کاروبار، خپلوي او راشه درشه لري.

دوی وايي د تاریخ په اوږدو او د پاکستان له جوړېدو راهیسې یې پر ډیورنډ کرښه ازاد تګ راتګ او کاروبار کاوه، او تر دې وروسته هم د پاسپورتونو او ویزو جبري کېدو ته غاړه نه نږدي

د سپينې ماڼۍ د امنيت اداره وايي، تېره شپه يو تن وروسته له هغه چې د سپينې ماڼۍ بهرنۍ دروازې سره یې خپل موټر ټکر کړ، ساه ورکړه.

دغې ادارې د ایکس په ټولنیزه شبکه باندې د یوې اعلامیې په خپرولو سره لیکلي چې تیره شپه ۱۰:۳۰ بجې یو موټر چې ډیر چټک روان و د سپینې ماڼۍ بهر له دروازې سره ټکر وکړ.

دې ادارې ویلي چې دې پیښې سپینې ماڼۍ ته کوم ګواښ نه دی رامنځته کړی.

په اعلامیه کې ویل شوي چې د سپینې ماڼۍ امنیتي مقاماتو هڅه وکړه چې د موټر چلوونکي سره مرسته وکړي، خو هغه مړ شوی و.

د سپینې ماڼۍ د امنیت ادارې ویاند انتوني ګوګلیلمي ویلي، د پېښې په اړه پلټنې پیل شوي، خو د موټر چلوونکي په اړه هیڅ ډول معلومات نه دي خپاره شوي.

بیا هم د امریکا د ان بي سي تلويزيوني شبکې ويلي، چې موټر چلوونکى يو نارینه دی، خو د هغه د هويت په اړه يې معلومات ندي ورکړي.

د جنورۍ په میاشت کې مقاماتو یو کس نیولی و چې موټر یې د سپینې ماڼۍ له دروازې سره ټکر کړی و.

په وروستیو کلونو کې سپینه ماڼۍ د دا ډول پیښو شاهده وه او دا کار د دې سبب شوی چې د ودانۍ په شاوخوا کې لوړې او قوي موانع رامنځته کړل شي.

د طالبانو د وسله والو ځواکونو لوی درستیز قاري فصیح الدین ته په یو منسوب شوي غږیز پیغام کې چې د افغانستان د تحلیګرانو د شبکې په ګډون د ځینو سیمه ییزو رسنو له خوا د یکشنبې په ورځ مې پنځمه ( ثور ۱۶) د ایکس په ټولنیزه شبکه کې خپور شوی د بدخشان ولایت کې اعتراض کوونکو ته خبرداری ورکړل شوی چې خپل روان اعتراضونه دې پای ته ورسوي.

قاري فیصم الدین فطرت ته په دغه منسوب شوي غږیز پیغام کې چې د وټس اپ ګروپ له لارې یې په بدخشان ولایت کې د طالبانو سیمه ییزو چارواکو ته استولی هغه ګواښ کړی چې که چیرې دا اعتراض کوونکي خپل لاریونونه پای ته ونه رسوي نو طالبان به هغوی د بغاوت کوونکو په توګه له نورو سیمو څخه دغو ولسوالیو ته د خپلو ځواکونو په استولو سره وځپي.

هغه ویلي: " ټول مسوولین دې هغوی ته توصیه وکړي ټول مسوولین دې اقدام وکړي توصیه دې ورته وکړي او په عاجل ډول دې ورته توصیه وکړي چې ددې اقدام مخه ونیسي. بیا داسې ونه شي چې خدای نخواسته مونږ مجبور کړي مجاهدین مجبور کړي نور قطعات مجبور کړي چې خدای نخواسته خلکو بغاوت کړی او له هرځای قطعات حرکت وکړي د خلکو د بغاوت د مخنیوي لپاره اقدام وکړي او حرکت وکړي ".

قاري فیصح الدین فطرت ویلي چې بدخشان ولایت د طالبانو تر واکمنۍ لاندې په تیرو څه باندې دوو کلنو کې یو ارام ولایت په توګه پاتې شوی دی.

هغه ادعا کړې چې د سیمې د اوسیدونکو دا اعتراضونه به د ځوانانو د مرګ ژوبلې پرته بله کومه ګټه ونلري او دا ځکه چې د طالبانو حکومت د کوکنارو د کښت د مخنیوي په برخه کې جدي دی او د طالبانو د مشر فرمان په هرډول چې کیږي تطبیق کوي.

تراوسه د طالبانو د دفاع وزارت قاري فیصح الدین فطرت ته ددغه منسوب شوي غږیز پیغام د کره توب په اړه څه نه دي ویلي.

د طالبانو د حکومت د ریاست الوزرا له خوا د بدخشان په ولایت کې د راپورته شویو ستونزو د هوارولو لپاره د قاري فیصح الدین فطرت په مشرۍ ټاکل شوی پلاوی د هوا د خرابوالي له امله د یکشنبې د ورځې تر غرمې وړاندې دغه ولایت نه دی رسیدلی.

د طالبانو د حکومت رئیس الوزرا د بدخشان ولایت په یو شمیر ولسوالیو کې ددغه حکومت پر خلاف د لاریونونو وروسته د راپورته شوې ستونزې د حل لپاره د طالبانو د ځواکونو د لوی درستیز قاري فصیح الدین فطرت په مشرۍ یو پلاوی ټاکلی دی.

د طالبانو د حکومت د رئیس الوزرا له خوا د بدخشان په ولایت کې د رامنځ ته شوي جنجال د هوارولو لپاره د قاري فصیح الدین فطرت په مشرۍ په ټاکل شوي پلاوي کې د طالبانو د مشر د فرمانونو او حکمونو د تعقیب او څارنې رئیس مولوي شمس الدین شریعتي، د طالبانو د کورنیو چارو وزارت د نشه يي توکو مرستیال ملا عبدالحق، د طالبانو د استخباراتو ریاست مرستیال ملا رحمت الله نجیب او د بدخشان ولایت لپاره د طالبانو د دیني عالمانو د شورا رئیس مولوي عبدالمومن شامل دي.

د طالبانو د حکومت ویاند ذبیح الله مجاهد تیره شپه ناوخته مې څلورم (ثور ۱۵) په یوه خپره کړې اعلامیه کې د بدخشان ولایت په څو ولسوالیو کې ددغولاریونونو علت د طالبانو د امنیتي ځواکونو له خوا د کوکنارو د کښت له منځه وړل ښودلی دی.

ذبیح الله مجاهد په دې اعلامیه کې ویلي چې یو شمیر کسانو د طالبانو د کوکنارو له منځه وړلو ځواکونو باندې بریدونه کړي چې له امله یې د اعلامیې له مخې خواشینوونکي پیښې رامنځ ته شوي دي.

په دغه اعلامیه کې ویل شوي:" دا چې د بدخشان ولایت د یو شمیر ولسوالیو په ځینو سیمو کې کوکنار کرل شوي دي. د کوکنارو د کښت د له منځه وړلو بهیر پیل شوی ترڅو د بشر ضد دا بوټی او قاچاق یې له منځه لاړ شي او هیڅ سیمه ددې حکم څخه [طالبانو د مشر] مستثنی نه ده. متاسفانه ځینو متخلفینوپه هغو امنیتي ځواکونو چې د کوکنار پر ضد په مبارزه بوخت دي د هجوم په وروړلو سره هڅه کړې او خواشینوونکي پیښې رامنځ ته شوي دي".

درایم او ارګو ولسوالیو کې د اعتراضونو دوام

د بدخشان په ولایت کې ځینو سرچینو  وویل چې ددغه ولایت د درایم په ولسوالۍ کې د تیرې جمعې په ورځ مې درییم ( ثور ۱۴) د طالبانو د امنیتي ځواکونو او د سیمې د اوسیدونکو ترمنځ نښته هغه مهال پیښه شوه چې د سیمې اوسیدونکو د طالبانو امنیتي ځواکونو باندې چې د کوکنارو د کښت په اړولو بوخت وو برید وکړ. ددغه برید په پایله کې یو تن ملکي وګړی هم وژل شوی وو.

د سیمې ییزو رسنیو د راپور له مخې د شنبې په ورځ د بدخشان ولایت د ارګو په ولسوالۍ کې د طالبانو د امنیتي ځواکونو او سیمې د اوسیدونکو ترمنځ د کوکنارو د کښت له منځه وړلو په سر نښتې شوي چې د رپوټونو له مخې په کې یو تن ملکي وګړی وژل شوی دی.

د طالبانو د حکومت د کورنیو چارو وزارت ویاند عبدالمتین قانع د شنبې په ورځ د ایکس په پاڼه لیکلي چې کوکنارو د کښت د ممنوعیت په اړه د طالبانو د مشرفرمان څرګند دی او پولیس یې د تطبیق مکلفیت لري.

‏هغه لیکلي: " په بدخشان ولایت کې د کوکنارو د کښت له منځه وړلو په موخه کومه پيښه چې رامنځ ته شوې وه، موږ د دې پيښې په اړه د بدخشان ولایت له سیمه ییزو چارواکو سره په ‏اړیکه کې یو او د کورنیو چارو وزارت هڅه کوي چې د خلکو په همکارۍ دغه ستونزه حل کړي. اوس مهال وضعیت عادي حالت ته راګرځېدلی او وضعیت د پولیسو تر کنټرول لاندې دی".

د بدخشان ولایت د درایم ولسوالۍ کې د طالبانو د امنیتي ځواکونو او د سیمې د اوسیدونکو ترمنځ د نښتو وروسته د رپوټونو له مخې ددغه ولایت د ارګو په ولسوالۍ کې هم د سیمې د اوسیدونکو او د طالبانو د کوکنارو د کښت له منځه وړلو ځواکونو ترمنځ نښتې شوي چې له امله یې یو ملکي وګړی وژل شوی دی. ددغو لاریونونو په اړه په ټولنیزو رسنیو کې ویديو هم خپرې شوي دي.

په ټولنیزو رسنیو کې په یوه خپره شوې ویډیو کې لیدل کیږي چې یو شمیر لاریون کوونکي چې یو تابوت هم ورسره دی د طالبانو په ضد شعارونه ورکوي.

په دغه ويډيو کې لاريون کوونکي ادعا کوي چې د طالبانو امنیتي ساتونکي يې کورونو ته ننوتلي اوښځې يې بې ستره شوې دي.

د طالبانو حکومت د کورنیو چارو وزارت ویلي چې په بدخشان ولایت کې وضعیت بیرته عادي حالت ته ګرځیدلی دی.

که څه هم په تیرو دوو کلنو کې د کوکنارو د کښت له منځه وړلو پر مهال د طالبانو د حکومت امنیتي ځواکونو سره د بدخشان سربیره په یو شمیر ولایتونو کې نښتې شوي او په کې مرګ ژوبله اوړیدلې ده، خو دا لومړی ځل دی چې د کوکنارو د کښت په سر راپورته شوی جنجال د خلکو د لاریونونو سره مخ شوی او طالبانو حکومت ددغې ستونزې د هوارولو لپاره د یو پلاوي ټاکلو ته اړ شوی دی.

د طالبانو د حکومت د کورنیو چارو وزارت په دې وروستیو اونیو کې د افغانستان په یو شمیر ولایتونو کې د کوکنارو د فصل له منځه وړلو خبرونه ورکړي دي.