چين؛ د پاکستان دويمه څېره

چارواکي، د امریکا د بهرنیو چارو وزیر ټیلرسن سره په ټليفوني خبرو کې ويلي چې د پاکستان ځمکني حاکمیت او مشروع اندېښنو ته دې درناوی وشي.

څو ورځې وړاندې د امريکا متحده ايالاتو ولسمشر ټرمپ د افغانستان او پاکستان په اړه نوې ستراتيژي اعلان کړه چې په کې د افغان امنيتي ځواکونو پياوړي کول او پر پاکستان فشارونه شامل دي. د دغې ستراتيژي د اعلان سره سم ځينو هيوادونو په ځانګړې توګه چين او روسيې له اعلان شوې ستراتيژۍ سره خپل مخالفت اعلان کړ. دامریکا د نوې ستراتيژۍ پر وړاندې چین او روسیې دریځ بدلون موندلی او دوی فکر کوي چي ګواکي په سیمه کې دیوې نوې جګړې پیلامه اعلان شوې ده. چینایې چارواکو په نوې ستراتيژۍ باندې د پاکستان په ګټه نیوکې کړي او ویلي يې دي، چې پاکستان د ترهګرۍ ستر قربانی هېواد دی، خو امریکا يې یادونه نه ‌ده کړې.

دا لومړی ځل نه دی چې چين له پاکستان سره خواخوږي څرګندوي؛ بلکې له ودې وړاندې هم کله چې د کابل ـ اسلام آباد اړيکې په تاوتريخجن حالت کې وې؛ هم چين څو ځلي هڅه کړې وه چې کابل او اسلام آباد سره پخلا کړي او په يو نه يو ډول پاکستان ته برات ورکړي. خو اساسي پوښتنه اوس دا ده چې چين ولې د پاکستان ننګه کوي؟

لومړی: په افغانستان کې د چين او پاکستان سياسي رقيب يو دی. چين هم لکه د پاکستان په شان په افغانستان کې د هندوستان له نفوذه ډار لري. کله چې د پاکستان او افغانستان اړيکې بيخي ترينګلې شوې وې او افغانستان د پاکستان څو پلاوي نااوميده پاکستان ته رخصت کړل؛ چين فکر وکړ چې د افغانستان په سياست کې د پاکستان څنډې ته کېدل به په افغانستان کې لا نور د هندوستان نفوذ ته زمينه برابره کړي. هماغه و چې د کابل او اسلام اباد تر منځ د اړيکو رغولو د منځګړيتوب وړانديز يې وکړ. اوس هم چې چين همدا ويره لري چې که چيري په افغانستان کې د پاکستان لاسونه لنډيږي نو ځای به يې هندوستان نيسي؛ نو د همدې لپاره د پاکستان ننګه او د افغانستان په اړه د امریکا له ستراتيژۍ سره مخالفت کوي.

دويم: چين نه غواړي چې د سياست په نړيوال ډګر کې د پاکستان حيثيت ته صدمه ورسيږي. له کله نه چې د پاکستان اصلي ترهګره څېره نړيوالو ته معلومه شوې چې په نړۍ کې ترهګري خپروي؛ نو ورسره سم چين هڅه پيل کړې څو د پاکستان دغه تللی حيثيت بيرته ژوندی کړي. پاکستان د خپل ناوړه سياست له امله چې په خپل کور کې ترهګرو ته خوندي پناه ځايونه ورکوي؛ د غربي هيوادونو له بې اعتمادۍ سره مخ شوی دی. وروستۍ بېلګه يې د خپل کلک ملاتړي هيواد (امريکا) مخالفت او پر وړاندې يې تند دريځ دی. چين نه غواړي چې پاکستان دې په سيمه کې اوسنی اهميت چې د ترهګرو د روزلو له امله يې ترلاسه کړی؛ له لاسه ورکړي. همدا ده چې وخت ناوخت يې د ملاتړ او ننګې غږ اوچتوي.

تر اوسه افغانانو چين ته د يو منصف دريېمګړي په توګه کتل او داسې باور موجود و چې ګويا چین په افغانستان کې اقتصادي اوسیاسي ګټې لري، په تېره بیا د دې هېواد امنیتي وضعیت ته اندېښمن دی. همداراز افغانانو داسې انګېرل چې د افغانستان له ګاونډي هيواد پاکستان سره د چین نږدې اړیکو ته په پام سره چين کولای شي د سولې په خبرو کې مهم رول ولوبوي. خو کله چې د افغانستان د سولې څو پرله پسې څلور اړخيزې غونډې ترسره شوې او چين په کې د افغانستان په اړه کوم مثبت رول ونه درلود؛ نو په کرار کرار افغانان د چين په اصليت پوه شول. اوس په تازه کې د پاکستان په خلاف د امریکا له تندې ستراتيژۍ له اعلان وروسته چې کله چين د پاکستان په ملاتړ او ګټې غږ پورته کړ نو افغانان يې سم وپوهول چې چين هم د پاکسان دويم نوم دی. چين هم د پاکستان په پل پل ږدي او له افغانانو سره خپله دښمني پالي. له افغانانو سره ځکه دښمني پالي چې د افغانستان له دښمنه ملاتړ او ننګه يې کوي.

لیکنه : خوشحال آصفي