رحمت اله روان
ارزیابی اوضاع فعلی افغانستان از دید احمد رشید ژورنالیست پاکستانی» عنوان مقاله تحلیلی شمارهء اخیر نشریه فارن پالیسی می باشد. نویسندهء مقالهء احمد رشید ژورنالیست و مولف کتاب، در آغاز این مقاله می نویسد: نفوذ طالبان توسعه می یابد و آن ها یک قسمت زیاد افغانستان به شمول ولایات نزدیک کابل را تحت کنترول خود دارند. افغانستان و پاکستان میدان تربیت برای سایر گروپ های طالبان منطقوی، عمدتاً ازآسیای مرکزی، چین، روسیه و اروپا شده
به نوشتهء احمد رشید: اگرچه اردوی پاکستان مبارزه علیه طالبان پاکستانی را آغاز کرده است، اما طالبان افغان و القاعده هنوز هم در پاکستان پناگاه ها دارند. به گفته وی بازداشت هفته گذشته قوماندان بلندپایه طالبان توسط نیروهای امنیتی پاکستان بیشتر یک تصادف بود، تا تغییر در سیاست پاکستان. اما حضور نیروهای غربی و علاقه مندی دوام دار آن ها در افغانستان، حداقل امیدی برای بازسازی این کشور می باشد. احمد رشید می پرسد: سیاست های اداره اوباما در افغانستان تا چه اندازه مناسب و برابر است؟
از نظر او برای بسیاری بخش ها از جمله، تاسیس ستراتیژی منطقوی که در آن بازیگران کلیدی از پاکستان گرفته تا ایران و عربستان سعودی شامل اند، سرمایه گزاری در سکتور زراعت، ادارهء سالم و کارا و استفاده از نیروها برای حفاظت مردم، از نظریات درست ادارهء اوباما می باشد. اما از آن جای که روابط هند و پاکستان به علت حملهء سال 2008 میلادی بالای شهر ممبی از هم پاشیده و اوضاع در ایران هم رو به خرابی می رود، ستراتیژی منطقوی هم در حال از هم پاشیدن است.
احمد رشید می نویسد: بزرگ ترین اشتباه ادارهء اوباما در سطح سیاست خارجی، تعین ضرب الاجل خروج نیرو ها بود، زیرا وقت کم برای بازسازی اقتصادی و آوردن ادارهء سالم باقی می ماند. از همه بدتر این که تعین ضرب الاجل از یک طرف باعث به وجود آمدن وحشت و اضطراب در حکومت افغانستان می شود و از جانب دیگر باعث تشویق و بلند رفتن روحیهء طالبان میگردد. از جانب هم کشور های همسایه را وادار می سازد دست نشانده های شان را به افغانستان بفرستند تا خطوط بالقوهء نفوذ شان را در افغانستان بعد از جنگ دسته بندی کنند.
احمد رشید می نویسد: در حالیکه فشار ختم جنگ از سوی کشور های غربی و آن هم به علت سیاست های داخلی این کشور ها صورت می گیرد، در آن صورت شکست کامل طالبان ناممکن می باشد. بناٌ بهتر است تلاش ها برای مذاکرات جدی همین اکنون آغاز شود. البته شریک کلیدی مذاکره باید حکومت افغانستان طالبان باشند. احمد رشید نویسنده مقاله می پرسد: در حالی که تاریخ خروج نیروهای غربی عملاً تعین شده، پس چرا طالبان باید به میز مذاکره بروند؟ خود نویسنده به این پرسش پاسخ داده، علل آن را چنین بر می شمارد:
طالبان از جنگ خسته شده اند. زمانی که برای جلب و جذب خدمت اجباری به قریه ها می روند از زور استفاده می کنند، به یقین که این نوع جلب و جذب با مشکلات همراه است.
بر عکس شوروی وقت، نیروهای غربی افغانستان را در یک روز ترک نمیکنند. تا زمانیکه نیروهای غربی در شهرها باقی باشند، طالبان نمی توانند شهر ها را تصرف کنند. باین معنی که تصرف نظامی توسط طالب ها حتی بعد از خروج نیروهای غربی بسیار بعید است.
طالب ها بالای کشورهای همسایه متکی میباشند و از سال ها به این طرف از سوی آن ها اداره می شوند و طالبان هم ازین حالت خسته شده اند. بنا با رفتن به میز مذاکره، طالب ها فرصت خواهند یافت تا خواسته های شان را طرح کنند.
هم چنان که مردم افغانستان نمی خواهند به دوران رژیم طالبان در آخر سال های 1990 بر گردند، طالب ها هم نمی خواهند به دوران زمام داری سال 2000 بر گردند.
احمد رشید در اخیر مقاله اش می نویسد: اگرچه طالبان افراطی به مذاکرات علاقه ندارند، اما یک تعداد کافی رهبران معقول میان طالبان وجود دارند که می توانند مذاکرات را با ارزش بسازند.
همچنان نمایندهء خاص سازمان ملل برای افغانستان در پایان ماموریت دو ساله اش در این کشور می گوید، از وضعیت موجود در افغانستان نا امید است.
کای آیدی که به روز پنجشنبه در کابل با خبرنگاران صحبت می کرد، علت اساسی عدم بر آورده شدن انتظارات افغانان از ماموریتش را در افغانستان، جنگ جاری در این کشور عنوان کرد.
کای آیدی هم چنان گفت استراتیژی که در افغانستان در حال تطبیق است، بیشتر نظامی می باشد. وی تاکید کرد که فعالیت های نظامی به تنهایی نه می تواند راه حل مشکلات موجود در افغانستان باشد.
آقای آیده در ادامه گفت:
« من قبلاً هم هشدار داده بودم و بار دیگر به خاطر نظامی ساختن استراتیژی در افغانستان به خاطر سه دلیل هشدار می دهم:
اول این که تمرکز روی فعالیت های نظامی به جای تمرکز روی دراز مدت توجه به نیازمندی های کوتاه مدت صورت می گیرد. دوم، در عوض یک پلان ملی گسترده بالای چند ولایت تمرکز می شود. سوم این که مشکلات را در زمینه ارتقای ظرفیت افزایش می دهد.»
آقای آیدی هم چنان گفت که در برخی موارد افغانستان به مثابه یک کشور غیر مستقل تلقی شده که به گفته وی این مساله زمینه دخالت خارجی ها را در امور این کشور بیشتر ساخته است.
کای آیدی که قرار است به روز شنبه هفته آینده کابل را ترک کند، نگرانی عمیق خود را به خاطر فرمان تقنینی اخیر رییس جمهور کرزی در مورد قانون انتخابات نیز ابراز کرد.
آقای کرزی با صدور این فرمان صلاحیت انتصاب اعضای با صلاحیت کمسیون شکایات انتخاباتی را به عهده گرفته و گفته می شود وی در نظر دارد پنج افغان را به حیث اعضای ارشد این کمسیون در مشوره با شورای ملی کشور بگمارد.
پیش از این سه عضو ارشد کمسیون شکایات انتخاباتی را اتباع خارجی تشکیل می دادند که به قول مقامات افغان، عمل کرد آنان برای ارزیابی روند انتخابات و شکایات وارده، درست نبوده است.
کای آیدی گفت، وی در خصوص ترکیب این کمسیون سرگرم صحبت های جدی با آقای کرزی است.
وی در مورد گفت:
« بحث ها میان من و آقای کرزی روی سه موضوع عمده، فعالیت کمسیون انتخابات، ترکیب و شیوه کار کمسیون شکایات انتخاباتی و بازبینی کاندیدان متمرکز بوده است، البته در جریان این صحبت ها به پیشرفت های در زمینه سهم گیری جامعه بین المللی در کار کمسیون شکایات انتخاباتی دست یافته ایم و من پیشنهاداتی دیگری را نیز به آقای کرزی مطرح کردم که در حال حاضر روی آن بحث ها ادامه دارد.»
تا حالا حکومت افغانستان در مورد این اظهارات تازه آقای آیدی تبصره نکرده است.
از سال 2001 به این سو چندین چهره به صفت نماینده خاص سازمان ملل متحد در افغانستان کار کرده اند.
تنظیم فعالیت های سازمان ملل متحد و کمک به روند دولت سازی در افغانستان از وظایف اساسی کای آیدی در افغانستان عنوان شده است.
اما در این حال یک رشته انتقاد های وجود دارد و گفته می شود آقای آیدی در جریان دو سال ماموریت اش در افغانستان بیشتر در کار های حکومت افغانستان مداخله کرده تا این که خطوط اساسی کاری اش را دنبال می کرد، این چیزی است که نمایندهء خاص سازمان ملل برای افغانستان آن را رد کرده است پای رحمت اله روان.